Прејди на содржината

Сирија

Уреди врски
Од Википедија — слободната енциклопедија
Сирија
سُورِيَاة (арапски)
Sūriyā
Знаме Грб
Химна: "حماة الديار" (арапски)
"Хумат ад-Дијар"
(македонски: "Чувари на татковината")
Местоположба на Сирија
Главен град
(и најголем)		Дамаск
Службен јазик Арапски
Народности (2024) 80–90% Арапи
9–10% Курди
1–10% Други
Демоним Сириец
Уредување Преодна влада
 •  Претседател Нема
 •  Потпретседател Нема
 •  Премиер Мохамед Ал-Башир
Основана
 •  Прогласување на Арапско Кралство Сирија 8 март 1920 
 •  Држава Сирија под Француски мандат 1 декември 1924 
 •  Сириска Република 1930 
 •  Независност де јуре (крај на францускиот мандат) 24 октомври 1945 
 •  Сириска Република (1946–1963)
(заминување на француските сили)		 17 април 1946 
 •  Отцепување од
Обединета Арапска Република		 28 септември 1961 
 •  Баас
ја презема контролата над државата		 8 март 1963 
 •  Моментален устав 27 февруари 2012 
 •  Пад на режимот на Башар ал Асад 8 Декември 2024 
Површина
 •  Вкупна 185,180[1] км2 (87-ма)
 •  Вода (%) 1.1
Население
 •  проценка за 2024 г. ▲ 25,000,753 (57-та)
 •  Густина 118.3 жит/км2 (70-та)
БДП (ПКМ) проценка за 2015 г.
 •  Вкупен $50.28 Милијарди[2] 
 •  По жител $2,900[2] 
БДП (номинален) проценка за 2014 г.
 •  Вкупно $24.6 Милијарди[2] 
 •  По жител $1,400[2] 
Џиниев коеф. (2022)26.6[3]
низок
ИЧР (2022)▬ 0.557[4]
среден · 155th
Валута Сириска фунта (SYP)
Часовен појас EET (UTC+2)
 •  (ЛСВ) EEST (UTC+3)
Се вози на десно
НДД .sy
سوريا.
Повик. бр. +963

Сирија (арапски: سورية) — држава во Југозападна Азија која граничи со Либан на југозапад , Средоземното Море на запад, Турција на север, Ирак на исток, Јордан на југ, и Израел на југозапад. Земјата имаплодни рамнини, високи планини и пустини и е дом на различни етнички и религиозни групи, вклучувајќи ги и Сириските Арапи, Грци, Ерменци, Асирци, Курди, Черкези, Мандејци и Туркемени. Религиозни групи вклучуваат сунити, христијани, алавити, друзи, исмаили, манданци, шиити, евреи. Сунитите ја сочинуваат најголемата религиозна група во Сирија.

Сирија е унитарна република составена од 14 гувернери и е единствената земја која политички го поддржува Баасизмот. Таа е членка Обединетите Нации, Движењето на неврзаните и е суспендирана од Арапската лига во ноември 2011 година[5] и Организацијата за исламска соработка[6], и од Средоземната Унија[7].

Терминот „Сирија“ порано се однесувал за целиот регион Левант, но денес оваа држава се наоѓа на територијата на неколку стари кралства и империи кои порано опстојувале и биле дел од старата Сирија. Дамаск, денешниот главен град на државата, бил главен град и на стариот Омејадски Калифат, како и седиште на Мамелучкиот Султанат. Дамаск се смета за еден од најстарите градови со постојана населеност во светот.[8][9]

Денешната држава Сирија е создадена, првично, како француски протекторат, но во април 1946 година Сирија ја прогласила својата независност и станала независна парламентарна република. Пост-воениот период бил исто така исполнет со поголем број воени дејствија и бунтови кои се одвивале во периодот од 1949 до 1970 година. Уште од 1962 година, светските организации за човекови права ја сместуваат Сирија во групата на земји со недемократско владеење.[10]

Сирија е владеена од партијата „Бат“ уште од 1963 година, иако всушност со државата владее мала група воени и политички челници. Моментален претседател на Сирија е Башар ел-Асад, кој е на таа позиција по вторпат. Башар ал-Асад е син на Хафиз ал-Асад[11], претседател на Сирија од 1970 до 2000 година.[12][13] Државата имала важна улога во регионалната политика, особено во конфликтите на Израел со арапските држави.

Од март 2011 година, Сирија е вовлечена во вооружен конфликт, при што голем број земји во регионот и пошироко се вклучени воено или на друг начин. Како резултат на тоа, голем број на самопрогласени политички ентитети се појавиле на сириска територија, вклучувајќи ја и Сириската опозиција, Рохава, Тахрир ел-Шам и Исламската држава Ирак и Левант. Сирија е рангирана како последна на Глобалниот индекс на мирот, поради што стана најнасилна земја во светот поради војната. Војната убила повеќе од 570.000 лица[14], предизвикала 7,6 милиони внатрешно раселени лица (проценка на УНХЦР од 2015 година) и повеќе од 5 милиони бегалци (во јули 2017 година регистрирани од УНХЦР)[15].

Главен град на Сирија е Дамаск, но најголем град во државата е Алеп. Вкупната површина на Сирија изнесува 185.180 км2 каде живеат околу 22.198.110 жители. Околу 80% од населението на Сирија се Арапи, додека остатокот вбројува Курди, Ерменци и Туркмени.[13] Службен јазик во државата е арапскиот, додека најголема религија е исламот.

Од Арапската пролет во 2011 година, Сирија е вовлечена во повеќестрана граѓанска војна, со вмешаност на различни земји, што доведе до бегалска криза каде што повеќе од 6 милиони бегалци беа раселени од земјата. Исламската држава . милитантната група зазеде многу сириски градови во 2014-2015 година, како одговор на што САД започнаа меѓународна коалиција која територијално ја порази ИД во Сирија. Потоа, три политички субјекти - Сириската привремена влада, Сириската влада за спас и Рожава - се појавија на сириска територија за да го оспорат владеењето на Асад. Кон крајот на 2024 година, коалицијата на опозициските офанзиви доведе до заземање на неколку големи градови, вклучувајќи го и Дамаск, и пад на режимот на Асад.

Потекло на поимот

[уреди | уреди извор]

Името „Сирија“ доаѓа од старогрчкиот збор за Сиријците „Σύριοι“ (Syrioi), термин кои Старите Грци го користеле и за Асирците.[16][17] Некои научници веруваат дека старогрчкиот збор за Сиријците потекнува од зборот „Ἀσσυρία“, (Асирија), кој пак доаѓа од акадискиот збор Aššur.[18] Според други, терминот „Сирија“ доаѓа од називот „Сирион“, име кое го користеле Сидонците за планината Хермон.[19]

Историја

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Историја на Сирија

Антички период

[уреди | уреди извор]
Женска фигура, околу 5000 п.н.е.

Од околу 10.000 п.н.е., Сирија била една од центрите на неолитската култура (позната како Предкерамична неолитска култура А), каде што земјоделството и сточарството се појавиле за првпат во светот. Следниот неолитски период (Предкерамична неолитска култура Б) е претставен со правоаголни куќи преку Мурејбетската култура. Во времето на пред-керамичкиот неолит, луѓето користеле садови направени од камен, гипс и вар (Vaisselle blanche). Наодите на обсидијанските алатки од Анадолија се докази за рани трговски односи. Градовите на Хамоукар и Емар играле важна улога во доцното неолитско и бронзено време. Археолозите докажале дека цивилизацијата во Сирија е една од најстарите на Земјата, на која можеби му претходат само оние на Месопотамија.

Ебланци и Аморити

[уреди | уреди извор]

Најраната регистрирана домородна цивилизација во регионот била Кралството Ебла во близина на денешен Идлиб[20], северна Сирија. Се смета дека Ебла била основана околу 3500 п.н.е.[21][22][23][24][25], и постепено го изградила своето богатство преку трговијата со месопотамиските држави Сумер, Асирија и Акад, како и со народите од Мала Азија[26]. Подароци од фараоните, откриени при ископувањата, го потврдуваат контактот на Ебла со Египет.

Кралска палата Ебла в. 2400 п.н.е.

Едни од најраните пишани текстови од Сирија е договор за трговија меѓу везирот Ибриум на Ебла и нејасно царство наречено Абарсал од околу 2300 п.н.е.[27][28] Научниците веруваат дека ебланскиот јазик е еден од најстарите познати пишани семитски јазици по Акадскиот јазик. Неодамнешните класификации на јазикот покажале дека тоа е источен семитски јазик, тесно поврзан со акадскиот јазик[29].

Ебла била ослабена од долгата војна со Мари, и целата Сирија станала дел од месопотамиското Акадско Царство откако Саргон од Акад и неговите внуки на Нарам-Син ја завршиле доминацијата на Ебла над Сирија во првата половина на 23 век п.н.е.[30][31]

До 21 век п.н.е., Хуритите ги населиле северните делови на Сирија, додека во остатокот од регионот доминирале Аморитите, а Сирија била наречена Амурска земја од нивните асиро-вавилонски соседи. Северозападниот семитски јазик на Аморитите е најстариот од Хананските јазици. Мари се проширила во текот на овој период. Угарит, исто така, се појавил во ова време, околу 1800 п.н.е., блиску до модерната Латакија. Угаритскиот бил семитски јазик, лабаво поврзан со Хананските јазици, и ја развил угаритската азбука[32], која се смета за најраната позната азбука на светот. Царството на Угаритите преживеало сè до неговото уништување од страна на индоевропски Морски народи во 12 век п.н.е.

Античкиот град Палмира

Јахад (модерниот Алеп) доминирал во северна Сирија два век[33] а, иако Источна Сирија била окупирана во XIX и XVIII век п.н.е. од страна на Старото Асирско Царство управувано од династијата Аморит и од Вавилонската империја која била основана од Аморитите. Јахад бил опишан како најмоќната држава на Блискиот Исток и имал повеќе вазали. Градот го наметнал својот авторитет над Алалах[34] Катна,[35], и долината на Еуфрат до границите со Вавилон[36].

Од тоа време Сирија станала битка за различни странски царства, како оние на Хетите, Египет, Асирија и Вавилон. Египет првично окупирал голем дел од јужниот дел на земјата, додека Хетите и Митаните, поголемиот дел од северот. Сепак, Асирија на крајот ја добила земјата.

Арамејци и Фенекијци

[уреди | уреди извор]
Амрит

Во околу 14 век п.н.е., во областа се појавиле различни семитски народи, како Сутенци, кои дошле по неуспешниот конфликт со Вавилон на исток, како и Арамејците. Во следниот период продолжила Битката за контрола на територијата на денешна Сирија. Египет војувал со Хетите за контрола врз западна Сирија; борбите го достигнале својот зенит во 1274 п.н.е. со Битката кај Кадеш[37][38]. Западот останал дел од територијата на Хетитите до нејзиното уништување во 1200 п.н.е.[39], додека источната Сирија во голема мера станала дел од Средното Асирско Царство[40], кое исто така анексирало голем дел од запад за време на владеењето на Тиглат-Пилесер I (1114-1076 п.н.е.)

Со уништувањето на Хетитите и падот на Асирија кон крајот на 11 век п.н.е., племињата на Арамејците се здобиле со контрола над голем дел од внатрешноста, државите-градови како Бит Бахијани, Арам-Дамаск, Хама, Арам-Рехоб, Арам-Нахараим, и Лухут. Од овој момент, регионот станал познат како Арамеја или Арам. Исто така, постоеше и синтеза меѓу семитските Арамејци и остатоците од индоевропските Хетити, со основањето на голем број држави со седиште во северниот дел на централниот дел на Арам (Сирија) и јужната Средна Азија (современа Турција.

Остатоците од Тел Халаф датираат од царството на Бит Бахијани

Хананската група позната како Феникијци доминирала на бреговите на Сирија, (исто така и со Либан и северна Палестина) од 13 век п.н.е., основајќи градови-држави како Амит, Симира, Арвад, Палтос, Рамита и Шукси. Од овие крајбрежни региони, тие на крајот го прошириле своето влијание низ Средоземното Море, вклучувајќи ги и градењето на колониите во Малта, Сицилија, Пиринејскиот Полуостров (модерна Шпанија и Португалија) и крајбрежните области на Северна Африка и најзначајната Картагина во денешен Тунис во 9 век п.н.е., што подоцна станала центар на една голема империја, која била освоена од Римското Царство.

Сирија и западната половина на Блискиот Исток биле вклучени во составот на Новото Асирско Царство (911 п.н.е. - 605 п.н.е.). Асирците го вовеле староарамејскиот јазик како лингва франка од нивната империја. Овој јазик останал доминантен во Сирија и целиот Близок Исток до освојувањето на арапските муслимани во VII и VI век од н.е. Асирците основале свои колонии на Сирија и Либан. Асирската доминација завршила откако земјата била зафатена од серија брутални внатрешни граѓански војни, проследени со напади од; Медијците, Вавилонците, Халдејците, Персијците, Скитите и Кимеријците. За време на падот на Асирија, Скитите разурнале и ограбиле голем дел од Сирија.

Асирското Царство било проследено со Новото Вавилонско Царство (605 п.н.е. - 539 п.н.е.). Во овој период, Сирија станала место за судири меѓу Вавилон и друга поранешна асирска колонија, онаа на Египет. Вавилонците, како и нивните асирски односи, победиле над Египет.

Класичен антички период

[уреди | уреди извор]
Античкиот град Палмира пред војната
Зенобија, кралица на Палмира
Римски театар во Босра
Храмот на Јупитер во Дамаск
Јулија Домна, римска принцеза

Ахеменидското Царство, основано од Кир Велики, ја присоединило Сирија заедно со Вавилонија во својата империја во 539 п.н.е. Персијците го задржале староарамејскиот јазик како еден од дипломатските јазици на Ахеменидското Царство (539 п.н.е. - 330 п.н.е.).

Сирија била освоена од Македонското Царство, под раководство на Александар Велики околу 330 п.н.е., и потоа станала провинција Коилесирија на Селевкидското Царство (323 п.н.е. - 64 п.н.е.), при што кралоотсе претставувал себеси како крал на Сирија и градот Антиохија бил главен град почнувајќи од 240 година.

Така, во овој период било воведено името „Сирија“. Првично името Асирија во северна Месопотамија било користено за да ја опише не само Асирија, туку и земјите на запад кои со векови биле под асирска власт[41]. Така, во грчко-римскиот свет, и Сирија и Асирците на Месопотамија на исток биле нарекувани Сиријци, и покрај тоа што се различни народи сами по себе, конфузија која ќе продолжи во модерниот свет. На крајот, делови од јужната Селевкидска Сирија ги презеле Хасмонејците.

Сирија кратко време била под контрола на Ерменија од 83 п.н.е., со освојувањата на ерменскиот крал Тигран Велики, кој бил прифатен како спасител од Селевкидите и Римјаните од страна на сирискиот народ. Меѓутоа, Помпеј Велики, генерал на Римското Царство го зазел главниот град Антиохија и ја претворил Сирија во римска провинција во 64 п.н.е., со што ја прекинал ерменската контрола над регионот која траела две децении. Сирија просперирала под римско владеење, стратешки се наоѓала на Патот на свилата што и давало огромно богатство и значење, што ја направило бојно поле за римските и персиските соперници.

Палмира, богато, а понекогаш и моќно арамејско говорно царство, се појавило во северна Сирија во 2 век; Палмира воспоставила трговска мрежа што го направил градот еден од најбогатите во Римското Царство. На крајот на третиот век од н.е., кралот Луциј Септимиј Оденат го поразил персискиот цар Шапур I и го контролирал целиот римски исток, додека неговиот наследник и вдовица Зенобија го основала Палмирското Царство, кое на кратко владело со Египет, Сирија, Палестина, поголемиот дел од Мала Азија, Јудеја и Либан, пред да биде конечно ставено под римска контрола во 273 година.

Контролата на Сирија на крајот премина од Римјаните на Византијците, со падот на Римското Царство[26]. Во голема мера арамејското население во Сирија за време на најславните времиња на Византија, најверојатно, не било надминато дури во 19 век. Пред арапското освојување во 7 век од н.е., најголем дел од населението било Арамејско, но Сирија исто така била дом на грчките и римските владејачки класи, Асирците сѐ уште живееле на североисток, Феникијците долж бреговите, и еврејските и ерменските заедници исто така постоеле во поголемите градови. Сириското христијанство се сметало за главна религија, иако помеѓу населението имало верници и на јудаизмот, митраизмот, манихејството, грчко-римската религија, ханаанската религија и месопотамиската религија. Сириското големо и просперитетно население ја направило Сирија една од најважните од римските и византиските провинции, особено во текот на 2 и 3 век.[42]

Сиријците имале значителни количини на моќ за време на династијата Север. Сопруга на римскиот цар Септимиј Север била Јулија Домна, по потекло од градот Емеса (денешен Хомс), чие семејство имало наследни права на свештенството на богот Ел-Габал. Нејзините големи внуци, исто така, станале римски цареви. Уште еден римски цар, кој бил од Сирија, бил Филип Арапски кој е роден во Римска Арабија. Тој бил цар од 244 до 249,[42]. За време на неговото владеење, тој се фокусирал на својот роден град Филипополис (денешен Шахба) и започнал многу градежни проекти за подобрување на градот, од кои повеќето биле прекинати по неговата смрт.

Сирија е значајна во историјата на христијанството; Павле од Тарс, попознат како апостол Павле, бил преобратен на патот кон Дамаск и се појавил како значајна фигура во христијанската црква во Антиохија во древна Сирија, од која тој останал на многу мисионерски патувања. (Дела 9: 1-43)

Средновековен период

[уреди | уреди извор]

Мухамедски период

[уреди | уреди извор]

Првата допир на Мухамед со народот и племињата на Сирија бил за време на инвазијата на Думат ел-Џандал во јули 626 година[43], каде што им наредил на неговите следбеници да ја нападнат Дума, бидејќи Мухамед добил разузнавачки информации дека некои племиња биле вклучени во грабеж и се подготвувале да ја нападнат Медина[44].

Вот Монтгомери тврди дека ова била најзначајната експедиција на Мухамед во тоа време, иако во примарните извори не добила никакво значење. Думат ел-Џандал бил на 800 километри од Медина, а Вот вели дека немало директна закана за Мухамед, освен можноста дека неговите комуникации со Сирија и снабдувањето на Медина ќе бидат прекинати. Вот вели: „Замислено е да се претпостави дека Мухамед веќе предвидел нешто за експанзијата што се случила по неговата смрт“, и дека брзиот марш на неговите војници мора „да ги импресионира сите оние што слушнале за неа“[45].

Вилијам Муир, исто така, верува дека експедицијата била важна бидејќи Мухамед со 1000 мажи стигнал до границите на Сирија, каде што далечните племиња го научиле неговото име, а политичкиот хоризонт на Мухамед бил проширен[43].

Исламски период

[уреди | уреди извор]
Слика од градот Каср ел-Хејр ел-Гарби, 7 век

Кон 640 година, Сирија била освоена од арапската војска на Праведниот Калифат предводена од Халид ибн ел-Валид. Во средината на 7 век, династијата на Омејадите, тогаш владетели на царството, својот главниот град го преместиле во Дамаск. Моќта на земјата се намалила за време на подоцнежното владеење на Омејадите. Ова главно се должило на тоталитаризмот, корупцијата и револуциите што произлегле. Династијата потоа била соборена во 750 од династијата Абасиди, која го преместила главниот град во Багдад.

Арапскиот станал доминантен јазик, заменувајќи го грчкиот и арамејскиот јазик од византиската ера. Во 887 година, Тулунидите со седиште во Египет ја анектирале Сирија од Абасидите, а подоцна биле заменети со египетските Ихшидиди, а подоцна и од Хамданидите кои потекнувале од Алеп[46].

Крстоносен период

[уреди | уреди извор]

Сирија била поделена и контролирана од француски, англиски, италијански и германски господари меѓу 1098 и 1189 година за време на Крстоносните војни и земјите биле познати колективно како држави на крстоносците, меѓу кои главната во Сирија била Антиохија. Крајбрежниот планински регион, исто така, бил делумно зафатен од Низарите или т.н. Асасини, кои наизменично се соочувале со конфронтации и примирје со државите на крстоносците. Подоцна во историјата кога „Низарите се соочија со обновените франкиски непријателства, добија навремена помош од Ајубидите“[47].

По еден век на владеење на Селџуците, Сирија во голема мера била освоена (1175-1185) од курдскиот воен водач Саладин, основач на династијата Ајубиди во Египет. Алеп паднал во рацете на Монголското Царство во јануари 1260 година и Дамаск во март, но потоа монголскиот хан Хулегу бил принуден да го прекине нападот и да се врати во Кина за да се справи со спорот за наследство.

Неколку месеци подоцна, Мамелуците пристигнале со војска од Египет и ги порази монголските сили во Битката кај Ајн Џалут во Галилеја. Водачот на Мамелуците, Бајбарс, го направи Дамаск главен град на провинцијата. Кога умрел, моќта ја презел Калавун. Во меѓувреме, еден емир наречен Сункур ел-Ашкар се обидел да се прогласи за владетел на Дамаск, но тој бил поразен од Калавун на 21 јуни 1280 година и побегнал во северна Сирија. ел-Ашкар, кој се оженил со монголска жена, апелирал за помош од Монголското Царство. Монголците на Илханатот го освоиле градот, но Калавун го убедил ел-Ашкар да му се придружи, а тие се бореле против Монголците на 29 октомври 1281 година, во Втората битка кај Хом, која ја добиле Мамулците[48].

Во 1400 година, Тимур ја нападнал Сирија, освојувајќи ги Алеп и Дамаск по победата над војската на Мамулците. Жителите на градот биле масакрирани, освен занаетчиите, кои биле депортирани во Самарканд. Тимур, исто така, спровел специфични масакри на арамејските и асирските христијански жители, во голема мера намалувајќи го нивниот број[49][50]. До крајот на 15 век, откривањето на поморскиот пат од Европа до Далечниот Исток ја прекинала потребата за копнен трговски пат низ Сирија.

Отомански период

[уреди | уреди извор]
Депортации за време на Ерменскиот геноцид од 1915 година

Во 1516 година, Отоманското Царство го нападнал Мамелучкиот Султанат, освојувајќи ја Сирија и вклучувајќи ја во составот на своето царство. Отоманскиот систем не беше тежок за Сиријците, бидејќи Турците го почитувале арапскиот како јазик на Куранот и прифатиле да бидат бранители на верата. Дамаск бил направен како главен град на провинцијата, и како таков му припаднало местото за престој на безбројните аџии кои поминале низ градот, упатувајќи се кон Мека[51].

Карта на која е прикажана Сирија, од 1803 година (во жолто)

Отоманската администрација следела системкој довел до мирен соживот. Секое етно-религиозно малцинство - арапски шиитски муслиман, арапски сунитски муслиман, арамејски православен или сириски православен, грчки православен христијанин, маронитски христијан, асирски христијани, Ерменци, Курди и Евреи ги администрирал сите закони за личен статус и извршувале одредени граѓански функции.[52]. Во 1831 година, Ибрахим-паша од Египет се одрекол од неговата лојалност кон царството и ја освоил Отоманска Сирија, заедно со Дамаск. Неговото краткорочно владеење над доменот се обидело да ја смени демографијата и социјалната структура на регионот: тој донел илјадници египетски селани населувајќи ги по низините на Јужна Сирија, повторно ја изградил Јафа, ги уништил селските бунтови и ги депортирал неверните племиња. Меѓутоа, до 1840 година тој морал да ја предаде областа на Османлиите.

За време на Првата светска војна, Отоманското Царство влегло во конфликтот на страната на Германија и Австроунгарија. На крајот, Отоманското Царство доживеало пораз и губење на контролата на целиот Близок Исток на сметка на Британското Царство и Француското Царство. За време на конфликтот, геноцидот против домородните христијански народи бил извршен од страна на Османлиите и нивните сојузници, како Ерменскиот геноцид и Асирскиот геноцид, од кои градот Деир ез-Зор, во Отоманска Сирија, бил последното одредиште на овие смртни маршеви[53]. Во средината на Првата светска војна, двајца сојузнички дипломати тајно се согласиле за повоената поделба на Отоманското Царство во соодветни зони на влијание. Првично, двете територии биле разделени со граница која се движела речиси директно од Јордан до Иран. Меѓутоа, откривањето на нафта во регионот на Мосул непосредно пред крајот на војната довело до уште едно преговарање со Франција во 1918 година за да го отстапи овој регион до „зона Б„ или британската зона на влијание. Оваа граница била признаена на меѓународно ниво кога Сирија станала мандат на Лигата на народите во 1920 година[54] и досега не се променила.

Француски мандат

[уреди | уреди извор]

Во 1920 година, краткотрајно независно Кралство Сирија било основано од Фејсал I од семејството Хашемити. Сепак, неговото владеење над Сирија завршило само по неколку месеци, по Битката кај Мејсалун. Француските војници ја окупирале Сирија подоцна истата година по конференцијата во Санремо и Лигата на нации предложила да ја стави Сирија под француски мандат.

Во 1925 година, на чело со султанот ел-Атраш избувнало востание револт што избувна на планината Џабал ел-Друзе и се проширило низ целата Сирија и делови од Либан. ел-Атраш победил во неколку битки против Французите. Франција испратила илјадници војници од Мароко и Сенегал, за да ги вратат изгубените територии а отпорот траел до пролетта 1927 година. Султанот ел-Атриш успеал да побегне со бунтовниците во Трансјордан и бил на крајот помилуван. Тој се вратил во Сирија во 1937 година по потпишувањето на сириско-францускиот договор.

Сирија и Франција започнале преговори за независност во септември 1936 година, а Хашим ел-Атаси станал првиот претседател избран за време на првата инкарнација на модерната Република Сирија. Сепак, договорот никогаш не стапил на сила бидејќи француското законодавство одбило да го ратификува. Со падот на Франција во 1940 година за време на Втората светска војна, Сирија стапила под контрола на Вишевска Франција сѐ додека сојузниците не ја окупирале земјата во битката Сирија и Либан во јули 1941 година. Континуираниот притисок од сириските националисти и Британците ги принудило Французите да ги евакуираат во април 1946 година, оставајќи ја земјата во рацете на републиканската влада што била формирана за време на мандатот[55].

Независна Сириска Република

[уреди | уреди извор]

Во мај 1948 година, сириските сили ја нападнале Палестина заедно со другите арапски држави и веднаш ги нападнале и еврејските населби[56]. Нивниот претседател Шукри ел-Кувалат им наредил на своите војници „да ги уништат ционистите“[57][58]. Целта на инвазијата била спречување на формирањето на Државата Израел[59]. Поразот во оваа војна бил еден од неколкуте фактори за сирискиот државен удар од март 1949 година од полковникот Хусни ел-Заим, кој бил опишан како прво воено уништување на арапскиот свет од почетокот на Втората светска војна. По ова следело и уште еден државен удар од страна на полковникот Сами ел-Хинави, кој самиот бил повторно соборен од полковникот Адиб Шишакли, сите во истата година[59].

Шишакли на крајот му го укинал мултипартизмот, но самиот бил срушен со државен удар во 1954 година, а парламентарниот систем бил вратен. Сепак, до ова време, моќта сè повеќе се концентрирала во воената и безбедносната установа. Слабоста на парламентарните институции и лошото управување на економијата довеле до постојани немири. Овде преовладувале различни арапски националисти, сириски националисти и социјалистички движења. Особено вклучени биле верските малцинства, кои барале радикални реформи[59].

Во ноември 1956 година, како директен резултат на Суецката криза[60], Сирија потпишала пакт со Советскиот Сојуз. Ова дало потпора за комунистичкото влијание во владата, во замена за воена опрема[59]. Турција потоа се загрижила за ова зголемување на силата на сириската воена технологија, бидејќи изгледало изводливо дека Сирија би можела да се обиде да го освои Искендерун. Единствено жестоките дебати во Обединетите нации ја намалиле заканата од војна[61].

Алеп во 1961 година

На 1 февруари 1958 година, сирискиот претседател Шукри ел-Квалат и египетскиот Гамал Абдел Насер го објавиле спојувањето на Египет и Сирија, создавајќи Обединета Арапска Република и сите сириски политички партии, како и комунистите во неа, ги прекинале отворените активности. Во меѓувреме, група сириски офицери, вознемирени од лошата позиција на партијата одлучиле да формираат таен воен комитет; нејзините почетни членови биле потполковник Мухамад Умран, мајор Салах Џадид и капетанот Хафиз ел-Асад. Сирија се отцепила од сојузот со Египет на 28 септември 1961 година, по државен удар.

Баасистичка Сирија

[уреди | уреди извор]

Нестабилноста што следела по државниот удар од 1961 година кулминирала со државниот удар на 8 март 1963 година. Преземањето на власта било спроведено од членови на Партијата на арапските социјалистички партии Баас, предводени од Мишел Афлак и Салах ел-Дин ел-Битар. Новиот сириски кабинет доминирал од членовите на Баас.[55][59].

Хафиз ел-Асад го поздравува Ричард Никсон при неговото пристигнување на аеродромот во Дамаск во 1974 година

На 23 февруари 1966 година, Воениот комитет извршил внатрепартиски пуч, го затворил претседателот Хафиз и на 1 март определил регионалистичка, цивилна влада на Баас. [71] Иако Нуредин ел-Атаси станал формален шеф на државата, Салах Џадид бил силен владетел на Сирија од 1966 до ноември 1970[62], кога бил соборен од ел-Асад, кој во тоа време бил министер за одбрана[63]. Превртот довел до поделба во рамките на оригиналната панарапска партија Баас.

Во првата половина на 1967 година постоела воена состојба меѓу Сирија и Израел. Конфликтот довел до предвремени воздушни судири меѓу Израел и Сирија на 7 април[64]. Кога избувна Шестдневната војна меѓу Египет и Израел, Сирија се приклучила на војната и го нападнал Израел. Во последните денови од војната, Израел го свртел своето внимание кон Сирија, освојувајќи две третини од Голанската Висорамнина за помалку од 48 часа[65]. Поразот предизвикал расцеп меѓу Џадид и Асад околу тоа какви идни чекори треба да се преземат[66].

Воена ситуација во Сириската граѓанска војна почнувајќи од 26 јануари 2019 година.
  Сириска Арапска Република
  Западен Курдистан (СДС)
  Сириска Опозиција и Ахрар аш-Шам
  Контролирана од Турција
  Контролирана од (ИСИС)
  Контролирана од Тахрир ел-Шам (ел-Нусра)

Несогласувањата се развиле меѓу Џаадид, кој го контролирал партискиот апарат и Асад, кој ја контролирал војската. Повлекувањето на сириските сили од 1970 година за помош на ПЛО за време на „Црниот септември“ со Јордан го одразило ова несогласување[67]. Борбата со власта кулминирала со сириската револуција во ноември 1970 година, со бескрупулозно воено уништување што го поставил ел-Асад како најголемиот моќник во владата[63].

На 6 октомври 1973 година, Сирија и Египет ја започнале војната против Јом Кипур против Израел. Израелските сили за одбрана ги одбиле сириските сили и се пробиле подлабоко на територијата на Сирија[68].

Во почетокот на 1976 година, Сирија влегла во Либан, давајќи го почетокот на триесетгодишната сириска воена окупација. Во текот на следните 15 години граѓанска војна, Сирија се борела за контрола над Либан. Сирија останала во Либан до 2005 година.

Дмитриј Медведев во Дамаск во мај 2010 година

Во доцните 1970-ти, Исламистичкото востание на Муслиманското братство било насочено против владата. Исламистите нападнале цивили и воен персонал. Востанието го достигнало својот врв во масакрот во Хама во 1982 година[69], кога околу 10.000 - 40.000 луѓе биле убиени од страна на редовните сириски војници.

Во голема промена во односите со другите арапски држави и со западниот свет, Сирија учествувала во американската војна во Персискиот Залив против Садам Хусеин. Сирија учествувала на мултилатералната Мадридска конференција од 1991 година, а во текот на 1990-тите години се вклучила во преговори со Израел. Овие преговори не успеале и немало директни сириско-израелски разговори по состанокот на претседателот ел-Асад со тогашниот претседател Бил Клинтон во Женева во март 2000 година.

Хафиз ел-Асад починал на 10 јуни 2000 година. Неговиот син, Башар ел-Асад бил избран за претседател на изборите. Во почетокот на неговото владеење започнала т.н. Дамаска пролет, но движењето беше задушено, затворајќи некои од неговите водачи[70]. Во следниот период земјата се насочила кон некои пазарни реформи[11][71][72].

На 5 октомври 2003 година, Израел бомбардирал месност во близина на Дамаск, тврдејќи дека бил објект за обука на терористи за членови на исламски џихад[73]. Во март 2004 година, сириските Курди и Арапите се судриле во североисточниот град ел-Камишли. Знаци на немири биле забележани во градовите Камишли и Хасаке[74]. Во 2005 година, Сирија ја завршила својата окупација на Либан[75].

Граѓанска војна

[уреди | уреди извор]
Состојбата во Сирија по падот на режимот на Асад во декември 2024.
  Сириска влада на спасот (HTS)
  Автономна администрација на Северна и Источна Сирија (SDF)
  Сириска привремена влада (SNA) и под контрола на Турција
  Сириска слободна армија и под контрола на САД
  Јужна операциска соба
  Контролирано од Русија: базите Тартус и Хмејмим
  Контролирано од Израел
  Де факто terra nullius
     Присуство на Исламска Држава

Тековната Граѓанска војна во Сирија била инспирирана од револуциите на Арапската пролет. Таа започнала во 2011 година со мирни протести, проследена со наводно остри мерки од сириската армија[76]. Во јули 2011 година, дезертерите на армијата го прогласиле формирањето на Слободната сириска армија и започнале да формираат борбени единици. Опозицијата доминирала помеѓу сунитските муслимани, додека водечките владини личности обично се поврзани со Алавитите[77]. Според различни извори, вклучувајќи ги и Обединетите нации, до јуни 2013 година биле убиени дури 100.000 луѓе[78][79][80], вклучувајќи и 11.000 деца[81]. За да избегаат од насилството, 4,9 милиони сириски бегалци[82] побегнале во соседните земји Јордан[83], Ирак[84], Либан и Турција[85][86]. Околу 450.000 сириски христијани ги напуштиле своите домови[87]. До октомври 2017 година, околу 400.000 луѓе биле убиени во војната, според ООН[88].

Географија и клима

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Географија на Сирија
Клима во Сирија.

Сирија лежи меѓу ширините 32° и 38° С, и должини 35° и 43° Е. Климата варира поради влажниот средоземен брег, преку степската зона до сувите пустини на исток. Земјата се состои главно од суви висорамнини, иако северозападниот дел кој се граничи со Медитеранот е прилично зелен. Горна Месопотамија на североисток и Харан на југ се важни земјоделски површини. Еуфрат, најважната река во Сирија, ја преминува земјата на исток. Сирија е една од петнаесетте држави што ја сочинуваат таканаречената „Лулка на цивилизацијата“[89]. Нејзината територија се протега на северозападно од арапската плоча[90].

Нафтата во комерцијални количини за првпат била откриена во североисточниот дел во 1956 година. Полињата се природно продолжување на ирачките полиња од Мосул и Киркук. Нафтата станала водечки природен ресурс во Сирија и главен извоз по 1974 година. Природен гас бил откриен во 1940 година[55].

Политички систем

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Политики на Сирија
Сирискиот Парламент

Сирија формално е унитарна република. Сегашниот устав на Сирија, усвоен во 2012 година, ефикасно ја трансформира земјата во полупретседателска република поради уставното право за избор на поединци кои не се дел од Националниот прогресивен фронт[91]. Претседателот е шеф на државата, а премиерот е шеф на владата[92]. Законодавната власт, Советот на народите, е тело одговорно за донесување на закони, одобрување на буџетски средства и политика за дебатирање[93]. Во случај на гласање за недоверба со просто мнозинство, премиерот треба да ја поднесе оставката на својата влада на претседателот[94]. Две алтернативни влади формирани за време на Сириската граѓанска војна, Сириската привремена влада (формирана во 2013 година) и Сириската влада за спас (формирана во 2017 година), контролираат делови од северозападниот дел на земјата и делуваат спротивно на Сириската Арапска Република.

Извршната власт ја сочинуваат претседателот, двајцата потпретседатели, премиерот и Советот на министри (кабинет). Уставот бара претседателот да биде муслиман[95], но не го прави исламот државна религија. На 31 јануари 1973 година, Хафиз ал-Асад спровел нов устав, што довело до национална криза. За разлика од претходните устави, овој не барал претседателот на Сирија да биде муслиман, што довело до жестоки демонстрации во Хама, Хомс и Алеп во организација на Муслиманското братство. Тие го нарекле Асад „непријател на Алах“ и повикале на џихад против неговото владеење[96]. Владата преживеала серија вооружени револуции од исламисти, главно членови на Муслиманското братство, од 1976 до 1982 година.

Уставот му дава на претседателот право да назначува министри, да објавува војна и вонредна состојба, да издава закони (кои, освен во случај на итност, бараат ратификација од Народниот совет), да прогласат амнестија, да го изменат уставот и да ги назначи државните службеници и воениот персонал[13]. Според уставот од 2012 година, претседателот е избран од сириските граѓани на директни избори.

Законодавната власт на Сирија е еднодомниот народен совет. Според претходниот устав, Сирија не одржува повеќепартиски избори за законодавниот дом, а две третини од местата што автоматски се распределуваат на владејачката коалиција[97]. На 7 мај 2012 година, Сирија ги одржала првите избори во кои учествувале партии надвор од владејачката коалиција. Седум нови политички партии учествувале на изборите, од кои Народниот фронт за промени и ослободување била најголемата опозициска партија. Вооружените антивладини бунтовници, сепак, избрале да не ги наведуваат кандидатите и ги повикале своите поддржувачи да ги бојкотираат изборите.

Од 2008 година претседателот е регионален секретар на партијата Баас во Сирија и водач на коалицијата Национален прогресивен фронт. Надвор од коалицијата се 14 незаконски курдски политички партии[98].

Сегашниот претседател на Сирија, Башар ел-Асад и првата дама Асма ел-Асад во Москва, 2005 година

Судската власт во Сирија вклучува: Врховен уставен суд, Висок судски совет, судовите за државна безбедност. Исламската судска практика е главен извор на закони и сирискиот судски систем има елементи на отоманската, француската и исламската легислатива. Сирија има три нивоа на судови: првостепените судови, апелационите судови и уставниот суд, највисокиот трибунал во земјата. Религиозните судови се справуваат со прашања од личен и семеен закон. Врховниот суд за државна безбедност (ССКС) бил укинат од претседателот со законска уредба број 53 на 21 април 2011 година[99].

Законот за личен статус 59 од 1953 (изменет со Законот 34 од 1975 година) во суштина е кодифициран шеријат[100]. Членот 3 (2) од Уставот од 1973 година прогласува исламска судска практика како главен извор на легислативата. Кодексот за личен статус се применува на муслиманите од страна на шеријатските судови.[101]

Како резултат на тековната граѓанска војна, биле формирани различни алтернативни влади, вклучувајќи ја и Сириската привремена влада, Партијата на Демократската унија и локализираните региони регулирани со шеријатскиот закон. Претставниците на привремената влада во Сирија биле поканети да го преземат сириското место во Арапската лига на 28 март 2013 година[102] и биле признати како „единствен претставник на сирискиот народ“ од неколку земји, вклучувајќи ги САД, Велика Британија и Франција[103][104][105].

Парламентарни избори се одржале на 13 април 2016 година во подрачјата под контрола на владата на Сирија, за сите 250 места во парламентот[106]. Дури и пред да бидат објавени резултатите, неколку земји, вклучувајќи ги Германија, Соединетите Американски Држави и Обединетото Кралство, објавиле дека нема да ги прифатат резултатите, бидејќи резултатите не ја претставувале волјата на сирискиот народ[107]. Меѓутоа, претставниците на Руската Федерација изразиле поддршка за резултатите на овие избори. Сирискиот систем на владеење се смета за недемократски од страна на северноамериканската НВО „Фридом хаус“[108].

Човекови права

[уреди | уреди извор]

Ситуацијата за човековите права во Сирија одамна претставува значајна загриженост кај независните организации како Хјуман рајтс воч, кој во 2010 година земјата ја опишал како меѓу најлошите во светот[109]. Американскиот Стејт департмент преку финансирање на Фридом хаус[110] ја рангирал Сирија како неслободна во својата годишна анкета[111].

Властите се обвинети за потиштување на демократијата и активистите за човекови права, цензурирање на мрежните места, задржување на блогери и наметнување забрани за патување. Произволен притвор, тортура и исчезнувања се широко распространети во земјата[112]. И покрај тоа што уставот на Сирија гарантира родова рамноправност, критичарите велат дека законите ги дискриминираат жените и девојките. Покрај тоа, тој, исто така, дава попустливост за т.н. убиство на честа. Од 9 ноември 2011 година за време на востанието против претседателот ел-Асад, Обединетите нации известиле дека од вкупно 3500 смртни случаи, над 250 смртни случаи се деца на возраст од 2 години и дека момчињата на возраст од 11 години биле силувани од службеници за обезбедување[113][114]. Луѓето кои се спротивставуваат на владеењето на претседателот Асад тврдат дека повеќе од 200, главно цивили, биле масакрирани и околу 300 биле повредени во Хама во гранатирањето од страна на владините сили на 12 јули 2012[115].

Во август 2013 година, владата била осомничена за употреба на хемиско оружје против своите цивили. Американскиот државен секретар Џон Кери изјавил дека е „неспорно“ дека хемиското оружје се користело во земјата и дека силите на претседателот извршиле морално опседување против својот народ. „Не правете грешка“, изјавил Кери. „Претседателот Обама верува дека мора да има одговорност за оние кои ќе го користат најужасното оружје во светот против најранливите луѓе во светот. Ништо денес не е посериозно и ништо не добива посериозен надзор“[116].

Законот за вонредни состојби, кој фактички ги укинал повеќето уставни заштитни мерки, бил во сила од 1963 до 21 април 2011 година[99]. Укинувањето било оправдано од страна на владата во однос на континуираната војна со Израел над Голанската Висорамнина.

Во август 2014 година, шефот на ООН за човекови права, ја критикувал меѓународната заедница поради нејзината парализа во справувањето со повеќе од тригодишната граѓанска војна што ја зафатила земјата, која до 30 април 2014 година резултирала со 191.369 смртни случаи со воени злосторства, со целосно неказнивост на сите страни во конфликтот. Малцинските Алавити и христијани сè повеќе се насочени против исламистите и други групи кои се борат во сириската граѓанска војна[117][118].

Во април 2017 година, американската морнарица спровела ракетни напади против сириската воздухопловна база[119], која, наводно, била користена за спроведување на напад со хемиско оружје врз сириските цивили, според американската влада[120].

Војска

[уреди | уреди извор]

Претседателот на Сирија е главен командант на Сириските вооружени сили, со околу 400.000 војници по мобилизацијата. Војската е регрутирана сила; мажите служат во војската по достигнувањето на 18-годишна возраст[121]. Со текот на времето, задолжителната воена служба се намалила во 2005 година од две и пол години до две години, во 2008 година на 21 месец и во 2011 година до година и половина[122]. Околу 20.000 сириски војници биле распоредени во Либан до 27 април 2005 година, кога последните три сириски војници ја напуштиле земјата по три децении[121].

Распадот на Советскиот Сојуз, како главен извор на обука, материјал и кредитирање за сириските сили, можеби ја забавило способноста на Сирија да се стекне со модерна воена опрема. Земјата арсенал на ракетни површини. Во раните 1990-ти, ракетите Scud-C со опсег од 500 километри биле набавени од Северна Кореја, а Scud-D, со дострел до 700 километри, е, наводно, развиен од Сирија со помош на Северна Кореја и Иран[123].

Сирија добила значителна финансиска помош од арапските држави од Персискиот Залив, како резултат на нејзиното учество во војната во Персискиот Залив, со значителен дел од овие средства наменети за воени трошоци.

Надворешни односи

[уреди | уреди извор]
Дипломатски мисии во Сирија

Обезбедувањето на националната безбедност, зголемувањето на влијанието меѓу нејзините арапски соседи и враќањето на Голанската Висорамнина, биле главните цели на надворешната политика на Сирија. На многу точки во својата историја, Сирија забележала вирулентна тензија со своите географски културни соседи, како што се Турција, Израел, Ирак и Либан. Сирија уживала подобрување во односите со неколку држави во нејзиниот регион во 21 век, пред Арапската пролет и Сириската граѓанска војна.

Од тековната граѓанска војна од 2011 година и поврзаните убиства и кршења на човековите права, Сирија сè повеќе се изолира од земјите во регионот и пошироката меѓународна заедница. Дипломатските односи се прекинати со неколку земји, меѓу кои: Британија, Канада, Франција, Италија, Германија, Тунис, Египет, Либија, САД, Белгија, Шпанија и арапските држави на Персискиот Залив[124].

Мапа на светот и Сирија (црвено) со воена инволвираност.
  Земји кои ја поддржуваат сириската влада
  Земји кои ги поддржуваат сириските бунтовници

Од Арапската лига, Сирија продолжува да одржува дипломатски односи со Алжир, Египет, Ирак, Либан, Судан и Јемен. Сирија продолжува да ги унапредува добрите односи со своите традиционални сојузници, Иран и Русија, кои се меѓу ретките земји кои ја поддржале сириската влада во нејзиниот конфликт со сириската опозиција.

Административна поделба

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Административна поделба на Сирија

Сирија е поделена на 14 области („мухафази“). Тие се делат на вкупно 60 окрузи („минтаки“), кои пак понатаму се делат на подокрузи („нахии“). Нахиите се состојат од села, кои се најмалата административна единица во земјата.

На чело на секоја област стои управник предложен од надлежниот министер и назначен со одобрение од кабинетот. Со окрузите и подокрузите управуваат функционери назначени од управникот, заедно со избран совет. Функционерите треба да имаат одобрение од надлежниот министер.

Име арапски Население Админ. центар
Алеп حلب 4.120.000 Алеп
Дамаск (град) دمشق 4.500.000 Дамаск
Дамаск (област) ریف دمشق 2.235.000 Дамаск
Дејр ез-Зор دير الزور 1.040.000 Дејр ез-Зор
Дера درعا 858.000 Дера
Идлиб ادلب 1.288.000 Идлиб
Кунејтра القنيطرة 69.000 Кунејтра
Латакија اللاذقية 891.000 Латакија
Рака الرقة 811.000 Рака
Сувејда السويداء 304.000 Сувејда
Тартус طرطوس 720.000 Тартус
Хама حماه 1.416.000 Хама
Хасеке الحسكة 1.225.926 Хасеке
Хомс حمص 1.561.000 Хомс

Стопанство

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Економија на Сирија
Податоци пред војната
Податоци по војната Harvard Atlas of Economic Complexity

Од 2015 година, сириската економија се потпира врз несигурни извори на приходи, како што се намалувањето на царината и даноците на приход, кои се многу засилени со кредитните линии од Иран[125]. Се верува дека Иран троши од 6 до 20 милијарди долари годишно за Сирија за време на Сириската граѓанска војна[126]. Сириската фунта загубила 80 отсто од својата вредност, при што економијата станува дел од државната и дел од воената економија[127]. На почетокот на тековната сириска граѓанска војна, Сирија била класифицирана од страна на Светската банка како „земја со среден приход“[128]. Во 2010 година, Сирија станала зависна од нафтените и земјоделските сектори[129]. Нафтениот сектор обезбедил околу 40% од приходите за извоз[129]. Докажаните офшор експедиции покажале дека постојат големи суми на нафта на дното на Средоземното Море помеѓу Сирија и Кипар[130]. Земјоделскиот сектор придонесува за околу 20% од БДП и 20% за вработување. Во наредните години се очекува резервите на нафта да се намалат, а Сирија да стане нето увозник на нафта. Откако започнала граѓанската војна, економијата се намалила за 35 отсто, а сириската фунта паднала на една шестина од предвоената вредност[131]. Владата сè повеќе се потпира на кредит од Иран, Русија и Кина[131].

Маслинови градини во провинцијата Хом, западна Сирија
Алепски сапун

Економијата е високо регулирана од страна на владата, која ги зголемила субвенциите и ги заострила трговските контроли за да ги ублажи демонстрантите и да ги заштити девизните резерви[132]. Долгорочните економски ограничувања вклучуваат надворешно-трговски бариери, намалено производство на нафта, висока невработеност, зголемен буџетски дефицит и зголемен притисок врз снабдувањето со вода предизвикани од жестоката употреба во земјоделството, брзиот пораст на населението, индустриската експанзија и загадувањето на водата[132]. УНДП објавил во 2005 година дека 30% од сириското население живее во сиромаштија и 11,4% живее под нивото на егзистенција[55].

Уделот на Сирија во глобалниот извоз постепено еродира од 2001 година. Реалниот пораст на БДП по глава на жител бил само 2,5% годишно во периодот 2000-2008[133]. Невработеноста е висока над 10%. Стапките на сиромаштија се зголемиле од 11% во 2004 година на 12,3% во 2007 година[133]. Во 2007 година главниот извоз на Сирија вклучувал сурова нафта, преработени производи, памук, облека, овошје и зрна. Најголемиот дел од сирискиот увоз се суровини од суштинско значење за индустријата, возила, земјоделската опрема. Приходите од извозот на нафта, како и дознаките од сириските работници се најважните извори на девизи на владата[55].

Залив во Латакија во 2014 година

Политичката нестабилност претставува значителна закана за идниот економски развој. Странските инвестиции се ограничени поради насилството, владини ограничувања, економски санкции и меѓународна изолација. Сириската економија, исто така, останува заплашена од државната бирократија, паѓањето на производството на нафта, зголемувањето на буџетскиот дефицит и инфлацијата[134].

Пред граѓанската војна во 2011 година, владата се надевала дека ќе привлече нови инвестиции во секторот за туризмот, природен гас и услуги за да ја диверзифицира својата економија и да ја намали зависноста од нафтата и земјоделството. Владата започнала да воспоставува економски реформи со цел либерализација на повеќето пазари, но овие реформи биле бавни и целосно вратени од почетокот на конфликтот во 2011 година[135].

Од 2012 година, поради тековната сириска граѓанска војна, вредноста на вкупниот извоз на Сирија е намален за две третини, од цифрата од 12 милијарди американски долари во 2010 година на само 4 милијарди американски долари во 2012 година. Сирискиот БДП се намалил за повеќе од 3 отсто во 2011 година[136], и се очекувало дополнително да се намали за 20 отсто во 2012 година[137].

Од 2012 година, особено нафтената и туристичката индустрија во Сирија се уништени, со 5 милијарди американски долари изгубени од тековниот судир на граѓанската војна[138]. Реконструкцијата која би била потребна поради тековната граѓанска војна ќе чини околу 10 милијарди американски долари. Санкциите ги намалиле владините финансии. Забраната на САД и Европската унија за увоз на нафта, која стапила на сила во 2012 година, се проценува дека ќе ја чини Сирија околу 400 милиони долари месечно[139].

Во мај 2015 година, ИСИС ги освоил сириските рудници за фосфат, една од последни главни извори на приход на сириската влада[140]. Следниот месец ИСИС го разнел гасоводот до Дамаск кој бил искористен за производство на електрична енергија во Дамаск и Хомс.

Демографија

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Демографија на Сирија
Население
ГодинаНас.±% год.
1960 4.565.000—    
1970 6.305.000+3.28%
1981 9.046.000+3.34%
1994 13.782.000+3.29%
2004 17.921.000+2.66%
2011 21.124.000+2.38%
2019 18.507.587−1.64%
2019 estimate[141]
Извор: Централно биро за статистика , 2011[142]

Поголем дел од сириското население живее во долината на реката Еуфрат и покрај сириското крајбрежје. Вкупното население на Сирија изнесува 22.198.110 жители со густина на население од 99 жители на метар квадратен. Според светските анализи за бегалци во светот, Сирија е дом на околу 1.852.300 бегалци. Голем дел од овие бегалци се од Ирак, но има и бегалци од Палестина и Сомалија.[143]

Образованието во Сирија е бесплатно од 6 до 11 година. Образовниот систем е составен од 6 години основно образование, проследено до тригодишно средно образование и тригодишно високо образование. Писменоста на Сирија е 86% за мажите и 73.6% за жените.

Етнички групи

[уреди | уреди извор]

Сиријците се домородно левантско население, тесно поврзано со нивните непосредни соседи, како што се Либанците, Палестинците, Јорданците и Евреите[144][145]. Сирија има население од околу 18.500.000 (проценка за 2019 година). Сириските Арапи, заедно со околу 600.000 Палестинци, меѓу кои и 6 милиони бегалци надвор од земјата. Арапите сочинуваат околу 74% од населението[132].

Домородните Асирци и западни арамејски говорници бројат околу 400.000 луѓе[146], со западните арамејски говорници кои главно живеат во селата Малула, Џуббадин и Баха, додека Асирците главно живеат на север и североисток (Хомс, Алеп, Хасака).

Втора најголема етничка група во Сирија се Курдите. Тие сочинуваат околу 9% [147] до 10% од населението, или приближно 1,6 милиони луѓе (вклучувајќи 40.000 Јазиди[148]). Повеќето Курди живеат во североисточниот дел на Сирија и повеќето зборуваат за Курманџи варијанта на курдскиот јазик.

Третата по големина етничка група е Сириските Туркмени која зборува турски јазик. Не постојат веродостојни проценки за вкупното население, со проценки кои се движат од неколку стотици илјади до 3,5 милиони[149][150][151].

Четвртата најголема етничка група се Асирците (3-4%)[148], проследени со Черкези (1.5%) и Ерменци (1%), од кои повеќето се потомци на бегалци кои пристигнале во Сирија за време на Ерменскиот геноцид. Сирија има седма најголема ерменска популација во светот. Тие главно живеат во Алеп, Дамаск и Кесаб.

Етно-верскиот состав на Сирија

Постојат и помали групи на етнички малцинства, како што се Албанците, Босанците, Грузијците, Грците, Персијците и Русите. Сепак, повеќето од овие етнички малцинства до одреден степен стануваат арапски, особено оние што ја практикуваат муслиманската вера.

Сирија некогаш била дом на значително население на Евреи, со големи заедници во Дамаск, Алеп и Ќамишли. Поради прогонони во Сирија, Евреите започнале да емигрираат во втората половина на 19 век во Велика Британија, САД и Израел. Процесот бил завршен со основањето на Државата Израел во 1948 година. Денес само неколку Евреи живеат во Сирија.

Најголемата концентрација на сириската дијаспора надвор од арапскиот свет е во Бразил, која има милиони луѓе од арапски и други блискоисточни предци[152]. Бразил е првата земја во Америка која понудила хуманитарни визи за сириските бегалци[153]. Мнозинството од арапските Аргентинци се од либанско или сириско потекло[154].

Јазици

[уреди | уреди извор]

Службен јазик во Сирија е стандардниот арапски јазик, но најмногу зборувана варијанта е сирискиот арапски дијалект. Покрај арапскиот, во Сирија се зборува и курдски јазик[155], јазик кој го зборуваат Курдите. Од останатите малцински јазици може да се сретнат и ерменскиот, турскиот и туркменскиот јазик. Пред појавувањето на исламот во државата, во регионот лингва франка бил арамејскиот јазик. Како христијански литургиски јазик може да се забележи и сирискиот јазик.

Религија

[уреди | уреди извор]
Верници во Сирија[156]
Муслимани
  
 87 %
Христијани
  
 10 %
Друзи
  
 3 %

Сунитските муслимани сочинуваат 69-74% од населението во Сирија[156], а сунитските Арапи учествуваат со 59-60% од населението. Повеќето Курди[157] (8,5%) и повеќето Туркомани (3%[157]) се сунити и ја земаат предвид разликата меѓу сунитите и сунитските Арапи, додека 13% од Сиријците се муслимански шиити (особено Алавитите), 10% христијани[156] (мнозинството се антиохиски грчки православни христијани, а останатите се сириски православни христијани, гркокатолици и други католички ритуали, асирска црква, ерменски православни христијани, протестанти и други деноминации) , и 3% Друзи. Бројот на Друзе е околу 500.000, и се концентрирани главно во јужниот дел на Џабал ел-Друзе[158].

Семејството на претседателот Башар ел-Асад е Алавитско и Алавити доминираат во владата на Сирија и имаат главни воени позиции[159]. Во мај 2013 година, сириската гранка на Хјуман Рајтс изјавила дека од 94.000 убиени за време на Сириската граѓанска војна, најмалку 41.000 се Алавити[160].

Христијаните (2,5 милиони), голем број од нив се наоѓаат меѓу сириското население на палестинските бегалци, и се поделени во неколку секти.

Култура

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Култура во Сирија

Наводи

[уреди | уреди извор]

Користена литература

[уреди | уреди извор]
  • Boczek, Boleslaw Adam (2006). International Law: A Dictionary. Scarecrow Press. ISBN 0-8108-5078-8
  • Glass, Charles, "Tribes with Flags: A Dangerous Passage Through the Chaos of the Middle East", Atlantic Monthly Press (New York) and Picador (London), 1990 ISBN 0-436-18130-4
  • Karoubi, Mohammad Taghi (2004). Just or Unjust War? Ashgate Publishing ISBN 0-7546-2375-0
  • the editors of Time-Life Books. (1989). Timeframe AD 1200-1300: The Mongol Conquests. Time-Life Books. ISBN 0-8094-6437-3.
  • Forward Magazine (check it also online), Syria's English monthly since 2007.

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Држави и територии во Азија
Суверени
држави
Непризнаени
држави
Австралија
Кина
Обединето Кралство
Нормативна контрола

|}|}|}|}

  1. ↑ „Syrian ministry of foreign affairs“. Архивирано од изворникот на 2012-05-11.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Syria“. International Monetary Fund. Архивирано од изворникот на 2017-12-29. Посетено на 22 April 2012.
  3. ↑ „World Bank GINI index“. World Bank. Посетено на 22 January 2013.
  4. ↑ „2018 Human Development Report“ (PDF). United Nations Development Programme. 2017. Посетено на 15 December 2015.
  5. ↑ MacFarquhar, Neil (12 November 2011). „Arab League Votes to Suspend Syria“. The New York Times. Посетено на 12 November 2011.
  6. ↑ „Regional group votes to suspend Syria; rebels claim downing of jet“. CNN. 14 August 2012. Посетено на 14 August 2012.
  7. ↑ „Syria suspends its membership in Mediterranean union“. Xinhua News Agency. 1 December 2012.
  8. ↑ Neolithic Tell Ramad in the Damascus Basin of Syria. Retrieved 2010-02-01.
  9. ↑ „Neolithic Tell Ramad in the Damascus Basin of Syria“. Archive. Архивирано од изворникот на 11 November 2006. Посетено на 25 January 2013.
  10. ↑ Freedom on the world report Архивирано на 17 ноември 2010 г.. Retrieved 2010-02-01.
  11. ↑ 11,0 11,1 Michael Bröning (7 March 2011). „The Sturdy House That Assad Built“. The Foreign Affairs.
  12. ↑ Baath Party The Columbia Encyclopedia Sixth Edition 2001–05. Retrieved 2007-06-13.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 „Syria (05/07)“. State.gov. Посетено на 2008-10-25.
  14. ↑ „More than 570 thousand people were killed on the Syrian territory within 8 years of revolution demanding freedom, democracy, justice, and equality - the Syrian Observatory for Human Rights“. 2019-03-15.
  15. ↑ (UNHCR), United Nations High Commissioner for Refugees. „UNHCR Syria Regional Refugee Response“. Архивирано од изворникот на 2018-02-19. Посетено на 2019-07-20.
  16. ↑ Herodotus, The Histories, VII.63, s:History of Herodotus/Book 7.
  17. ↑ Joseph, John (2008). „Assyria and Syria: Synonyms?“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2020-07-15.
  18. ↑ First proposed by Theodor Nöldeke in 1881; cf. Harper, Douglas (2001). „Syria“. Online Etymology Dictionary. Посетено на 2007-06-13..
  19. ↑ Pipes, Daniel (1992). Greater Syria: The History of an Ambition. Middle East Forum. стр. 13. ISBN 0195060229. Посетено на 2010-02-01.
  20. ↑ Pettinato, Giovanni. The Archives of Ebla; Gelb, I. J. "Thoughts about Ibla: A Preliminary Evaluation" in Monographic Journals of the Near East, Syro-Mesopotamian Studies 1/1 (May 1977) pp. 3–30.
  21. ↑ William J. Hamblin (2006). Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC: Holy Warriors at the Dawn of History. Routledge. стр. 239. ISBN 978-1-134-52062-6.
  22. ↑ Ian Shaw; Robert Jameson (2008). A Dictionary of Archaeology. John Wiley & Sons. стр. 211. ISBN 978-0-470-75196-1.
  23. ↑ Ross Burns (2009). Monuments of Syria: A Guide. I.B.Tauris. стр. 155. ISBN 978-0-85771-489-3.
  24. ↑ Paolo Matthiae; Nicoló Marchetti (31 May 2013). Ebla and its Landscape: Early State Formation in the Ancient Near East. Left Coast Press. стр. 35. ISBN 978-1-61132-228-6.
  25. ↑ Victor Harold Matthews; Don C. Benjamin (1997). Old Testament Parallels: Laws and Stories from the Ancient Near East. Paulist Press. стр. 241. ISBN 978-0-8091-3731-2.
  26. ↑ 26,0 26,1 „Syria: A country Study – Ancient Syria“. Library of Congress. Посетено на 5 September 2007.
  27. ↑ Kenneth Anderson Kitchen (2003). On the Reliability of the Old Testament. Wm. B. Eerdmans Publishing. стр. 285. ISBN 978-0-8028-4960-1.
  28. ↑ Stephen C. Neff (2014). Justice among Nations. Harvard University Press. стр. 14. ISBN 978-0-674-72654-3.
  29. ↑ „The Aramaic Language and Its Classification“ (PDF). Journal of Assyrian Academic Studies. 14 (1). Архивирано од изворникот (PDF) на 2008-09-09. Посетено на 2019-07-20.
  30. ↑ Trevor Bryce (2014). Ancient Syria: A Three Thousand Year History. OUP Oxford. стр. 16. ISBN 978-0-19-100292-2.
  31. ↑ Cyrus Herzl Gordon; Gary Rendsburg; Nathan H. Winter (1990). Eblaitica: Essays on the Ebla Archives and Eblaite Language, Volume 4. стр. 68. ISBN 978-1-57506-060-6.
  32. ↑ John F. Healey (1990). The Early Alphabet. University of California Press. стр. 22. ISBN 978-0-520-07309-8.
  33. ↑ Stephanie Dalley (2002). Mari and Karana: Two Old Babylonian Cities. стр. 44. ISBN 9781931956024.
  34. ↑ Nadav Naʼaman (2005). Canaan in the Second Millennium B.C.E. Eisenbrauns. стр. 285. ISBN 978-1-57506-113-9.
  35. ↑ Iorwerth Eiddon Stephen Edwards (1973). The Cambridge Ancient History. Cambridge University Press. стр. 32. ISBN 978-0-521-08230-3.
  36. ↑ William J. Hamblin (2006). Warfare in the Ancient Near East to 1600 BC. Routledge. стр. 259. ISBN 978-1-134-52062-6.
  37. ↑ John Lange (2006). The Philosophy of Historiography. Open Road Integrated Media, Incorporated. стр. 475. ISBN 978-1-61756-132-0.
  38. ↑ Immanuel Velikovsky (2010). Ramses II and His Time. стр. 23. ISBN 9781906833749.
  39. ↑ Douglas Frayne (1981). Ugarit in Retrospect. стр. 23,24,25. ISBN 9780931464072.
  40. ↑ Georges Roux, Ancient Iraq, 3rd ed., Penguin Books, London, 1991, p.381
  41. ↑ Rollinger, Robert (2006). „The terms "Assyria" and "Syria" again"“. Journal of Near Eastern Studies. 65 (4): 284–287. doi:10.1086/511103.
  42. ↑ 42,0 42,1 Cavendish Corporation, Marshall (2006). World and Its Peoples. Marshall Cavendish. стр. 183. ISBN 978-0-7614-7571-2.
  43. ↑ 43,0 43,1 Muir, William (1861), The life of Mahomet, Smith, Elder & Co, стр. 225–226
  44. ↑ Mubarakpuri, The Sealed Nectar, pp. 193–194.
  45. ↑ Watt, W. Montgomery (1956). Muhammad at Medina. Oxford University Press. стр. 35. ISBN 978-0-19-577307-1. This expedition receives scant notice in the sources, but in some ways it is the most significant so far. As Dumah was some 800 kм (500 ми) from Medina there can have been no immediate threat to Muhammad, but it may be, as Caetani suggests, 1 that communications with Syria were being interrupted and supplies to Medina stopped. It is tempting to suppose that was already envisaging something of the expansion which took place after his death. (free online)
  46. ↑ „Syria: History“. Encyclopædia Britannica. Посетено на 25 January 2013.
  47. ↑ Farhad Daftary. A Short History of the Ismailis. 1998, Edinburg, UK. Edinburg University Press. Page 146.
  48. ↑ Timeframe AD 1200–1300: The Mongol Conquests. Time-Life Books. 1989. стр. 59–75. ISBN 978-0-8094-6437-1.
  49. ↑ „Battle of Aleppo“. Everything2.com. 22 February 2003. Посетено на 25 January 2013.
  50. ↑ „The Eastern Mediterranean, 1400–1600 A.D“. Metmuseum.org. Архивирано од изворникот на 28 April 2009. Посетено на 23 April 2011.
  51. ↑ „Syria – Ottoman“. Library of Congress Country Studies. Посетено на 25 January 2013.Оваа статија содржи текст од овој извор, кој е во јавна сопственост.
  52. ↑ a b Stanford J. Shaw, "Dynamics of Ottoman Society and administration", in "History of the Ottoman Empire and Modern Turkey"
  53. ↑ Pouring a People into the Desert:The "Definitive Solution" of the Unionists to the Armenian Question, Fuat Dundar, A Question of Genocide, ed. Ronald Grigor Suny, Fatma Muge Gocek and Norman M. Naimark, (Oxford University Press, 2011), 280–281.
  54. ↑ „Mandat Syrie-Liban“ (PDF) (француски). Архивирано од изворникот (PDF) на 26 June 2008. Посетено на 25 January 2013.
  55. ↑ 55,0 55,1 55,2 55,3 55,4 „Background Note: Syria“. United States Department of State, Bureau of Near Eastern Affairs, May 2007.Оваа статија содржи текст од овој извор, кој е во јавна сопственост.
  56. ↑ Gelber,2006, pp. 138
  57. ↑ Morris,2008, pp. 253, 254
  58. ↑ Tal,2004, pp. 251
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 59,3 59,4 „Syria: World War II and independence“. Britannica Online Encyclopedia.
  60. ↑ Robson, John (10 February 2012). „Syria hasn't changed, but the world has“. Toronto Sun. Посетено на 25 January 2013.
  61. ↑ Brecher, Michael; Jonathan Wilkenfeld (1997). A Study of Crisis. University of Michigan Press. стр. 345–346. ISBN 978-0-472-10806-0.
  62. ↑ „Salah Jadid, 63, Leader of Syria Deposed and Imprisoned by Assad“. The New York Times. 24 August 1993.
  63. ↑ 63,0 63,1 Seale, Patrick (1988). Asad: The Struggle for the Middle East. University of California Press. ISBN 978-0-520-06976-3.
  64. ↑ Mark A. Tessler (1994). A History of the Israeli-Palestinian conflict. Indiana University Press. стр. 382. ISBN 978-0-253-20873-6.
  65. ↑ „A Campaign for the Books“. Time. 1 September 1967. Архивирано од изворникот на 2010-10-15. Посетено на 2019-07-22.
  66. ↑ Line Khatib (23 May 2012). Islamic Revivalism in Syria: The Rise and Fall of Ba'thist Secularism. Routledge. стр. 34. ISBN 978-0-415-78203-6.
  67. ↑ „Jordan asked Nixon to attack Syria, declassified papers show“. CNN. 28 November 2007. Посетено на 25 October 2008.
  68. ↑ Rabinovich, Abraham (2005). The Yom Kippur War: The Epic Encounter That Transformed the Middle East. New York City: Schocken Books. стр. 302. ISBN 978-0-8052-4176-1.
  69. ↑ Itzchak Weismann. „Sufism and Sufi Brotherhoods in Syria and Palestine“. University of Oklahoma. Посетено на 30 January 2013.
  70. ↑ George, Alan (2003). Syria: neither bread nor freedom. London: Zed Books. стр. 56–58. ISBN 978-1-84277-213-3.
  71. ↑ Ghadry, Farid N. (Winter 2005). „Syrian Reform: What Lies Beneath“. The Middle East Quarterly.
  72. ↑ „Profile: Syria's Bashar al-Assad“. BBC News. Посетено на 25 October 2008.
  73. ↑ Huggler, Justin (6 October 2003). „Israel launches strikes on Syria in retaliation for bomb attack“. The Independent. London. Архивирано од изворникот на 15 May 2011. Посетено на 23 October 2008.
  74. ↑ „Naharnet Newsdesk – Syria Curbs Kurdish Riots for a Merger with Iraq's Kurdistan“. Naharnet.com. Посетено на 25 October 2008.
  75. ↑ Guerin, Orla (6 March 2005). „Syria sidesteps Lebanon demands“. BBC News. Посетено на 28 April 2010.
  76. ↑ „Syrian army tanks 'moving towards Hama'“. BBC News. 10 May 2011. Посетено на 18 May 2015.
  77. ↑ Sengupta, Kim (20 February 2012). „Syria's sectarian war goes international as foreign fighters and arms pour into country“. The Independent. Antakya. Посетено на 22 February 2012.
  78. ↑ „Syria deaths near 100,000, says U.N. – and 6,000 are children“. The Guardian. 13 June 2013.
  79. ↑ Carsten, Paul (15 March 2012). „Syria: Bodies of 23 'extreme torture' victims found in Idlib as thousands rally for Assad“. The Daily Telegraph. Посетено на 25 January 2013.
  80. ↑ „Arab League delegates head to Syria over 'bloodbath'. USA Today. (22 December 2011). Retrieved 26 June 2012“. USA Today. 22 December 2011. Архивирано од изворникот на 2012-01-08. Посетено на 25 January 2013.
  81. ↑ "Syria conflict: Children 'targeted by snipers'". BBC News. 24 November 2013
  82. ↑ „United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR)“. UNHCR Global Trends 2015. United Nations. Посетено на 15 September 2016.
  83. ↑ Location Settings (12 March 2012). „Syria: Refugees brace for more bloodshed“. News24.com. Посетено на 25 January 2013.
  84. ↑ Lara Jakes And Yahya Barzanji (14 March 2012). „Syrian Kurds get cold reception from Iraqi Kurds“. Yahoo! News. Посетено на 30 January 2013.
  85. ↑ „Syria crisis: number of refugees tops 1.5 million, says UN“. The Guardian. 16 May 2013.
  86. ↑ Syria Regional Refugee Response – Demographic Data of Registered Population Архивирано на 19 февруари 2018 г.. UNHCR.
  87. ↑ "Syrian Civil War Causes One-Third of Country’s Christians to Flee Their Homes ". The Algemeiner Journal. 18 October 2013.
  88. ↑ Library, CNN. „Syrian Civil War Fast Facts“.
  89. ↑ F. A. Schaeffer, Claude (2003). Syria and the Cradle of Civilization: The Findings of Claude F a Schaeffer in Ras Shamra. Trubner & Company. ISBN 978-1-84453-129-5.
  90. ↑ Egyptian Journal of Geology – Volume 42, Issue 1 – Page 263, 1998
  91. ↑ „Constitution of Syria. Articles 58–59“. Scribd.com. 15 February 2012. Посетено на 30 January 2013.
  92. ↑ „Constitution of Syria. Articles 83–118“. Scribd.com. 15 February 2012. Посетено на 30 January 2013.
  93. ↑ „Constitution of Syria. Article 75(1)2)(4)“. Scribd.com. 15 February 2012. Посетено на 30 January 2013.
  94. ↑ „Constitution of Syria. Article 77(2)“. Scribd.com. 15 February 2012. Посетено на 30 January 2013.
  95. ↑ „Constitution of Syria“. Посетено на 22 October 2008.
  96. ↑ Alianak, Sonia (2007). Middle Eastern Leaders and Islam: A Precarious Equilibrium. Peter Lang. стр. 55. ISBN 978-0-8204-6924-9.
  97. ↑ „Syria: Elections without Politics“. Carnegie Endowment.
  98. ↑ „Syria clamps down on Kurd parties“. BBC News. 3 June 2004. Посетено на 22 October 2008.
  99. ↑ 99,0 99,1 „Decrees on Ending State of Emergency, Abolishing SSSC, Regulating Right to Peaceful Demonstration“. Syrian Arab News Agency. 22 April 2011. Архивирано од изворникот на 28 March 2012. Посетено на 30 January 2013.
  100. ↑ „Syria“. Carnegie Endowment for International Peace. стр. 13.
  101. ↑ „Syria (Syrian Arab Republic)“. Law.emory.edu. Посетено на 18 February 2013.
  102. ↑ Black, Ian (26 March 2013). „Syrian opposition takes Arab League seat“. The Guardian.
  103. ↑ „Syria conflict: UK recognises opposition, says William Hague“. BBC. 20 November 2012. Посетено на 28 August 2013.
  104. ↑ Hugh Schofield (13 November 2012). „Syria: France backs anti-Assad coalition“. BBC. Посетено на 28 August 2013.
  105. ↑ Madhani, Aamer (12 December 2012). „Obama says U.S. will recognize Syrian opposition“. USA Today.
  106. ↑ Αϊβαλιώτης, Γιώργος (13 April 2016). „Συρία: Βουλευτικές εκλογές για την διαπραγματευτική ενίσχυση Άσαντ“. euronews.com.
  107. ↑ „Εκλογές στη Συρία, ενώ η εμπόλεμη κατάσταση παραμένει“. efsyn.gr. 13 April 2016.
  108. ↑ „Freedom on the world report“. Freedomhouse.org. Посетено на 25 January 2013.
  109. ↑ „Syria among worst for rights abuses: HRW report“. Reuters. 24 January 2011. Архивирано од изворникот на 2015-09-24. Посетено на 2019-07-22.
  110. ↑ Guy Dinmore (31 March 2006). „Bush enters debate on freedom in Iran“. Financial Times. Архивирано од изворникот на 11 March 2018. Посетено на 6 April 2006.(бара претплата)
  111. ↑ „Freedom in the World Report: Syria“. January 2011. Архивирано од изворникот на 2011-12-23. Посетено на 2019-07-22.
  112. ↑ „Syria: Events of 2008“. Human Rights Watch.
  113. ↑ Joe Lauria (29 November 2011). „More than 250 children among dead, U.N. says“. The Wall Street Journal. Посетено на 29 November 2011.
  114. ↑ „UN report: Syrian forces commit 'gross violations' of human rights, CNN“. 29 November 2011.
  115. ↑ „200 massacred in Hama, claim Syrian activists“. 13 July 2012.
  116. ↑ „Iran warns west against military intervention in Syria“. The Guardian. Посетено на 28 August 2013.
  117. ↑ Güsten, Susanne (13 February 2013). „Christians Squeezed Out by Violent Struggle in North Syria“. The New York Times.
  118. ↑ Behari, Elad (23 December 2011). „Syria: Sunnis Threatening to Massacre Minority Alawites“. Arutz Sheva.
  119. ↑ Griffin, Jennifer (6 April 2017). „US launches missiles into Syria in response to chemical weapons attack“.
  120. ↑ „Deadly nerve agent sarin used in Syria attack, Turkish Health Ministry says“.
  121. ↑ 121,0 121,1 John Pike. „Syria – Overview“. Globalsecurity.org. Посетено на 30 January 2013.
  122. ↑ „Syria reduces compulsory military service by three months“. China Daily. 20 March 2011. Архивирано од изворникот на 3 May 2011. Посетено на 23 April 2011.
  123. ↑ "Syria's embrace of WMD"[мртва врска] by Eyal Zisser, The Globe and Mail, 28 September 2004 (link leads only to abstract; purchase necessary for full article). „Архивиран примерок“. Архивирано од изворникот на 16 January 2009. Посетено на 2017-05-23.
  124. ↑ Strenger, Carlo (8 February 2012). „Assad takes a page out of Russia's book in his war against rebels“. Haaretz. Посетено на 15 January 2013.
  125. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име revenues_shrink.
  126. ↑ „Iran spends billions to prop up Assad“. TDA. Bloomberg. 11 June 2015. Посетено на 11 June 2015.
  127. ↑ „Syria's economy cut in half by conflict“. BBC News. 23 June 2015. Посетено на 24 June 2015.
  128. ↑ „Country and Lending Groups“. World Bank. Архивирано од изворникот на 18 March 2011. Посетено на 26 July 2012.
  129. ↑ 129,0 129,1 „Syria Country Brief, September 2010“ (PDF). World Bank.
  130. ↑ Transactions of the American Institute of Mining and Metallurgical Engineers. The Institute of Mining and Metallurgical Engineers. 1921.
  131. ↑ 131,0 131,1 „Syria Weighs Its Tactics as Pillars of Its Economy Continue to Crumble“. The New York Times. 13 July 2013. Посетено на 13 July 2013.
  132. ↑ 132,0 132,1 132,2 „Syria“. The World Factbook. 2018. Архивирано од изворникот на 2017-12-29.
  133. ↑ 133,0 133,1 „Economic Challenges and Reform Options for Syria: A Growth Diagnostics Report“ (PDF). World Bank. 21 February 2011. стр. 10.
  134. ↑ „Syria“. Index of Economic Freedom.
  135. ↑ „Syria reverts to socialist economic policies to ease tension“. Reuters. 4 July 2012. Архивирано од изворникот на 2012-10-20. Посетено на 27 October 2012.
  136. ↑ „Syria's ailing economy hits citizens and regime“. Financial Times. 6 February 2012. Посетено на 24 August 2012.
  137. ↑ „Syrian Economy To Shrink By 20 Percent in 2012 As Country Struggles With War“. Huffington Post. 12 October 2012.
  138. ↑ „Syria's battling economy may hold on with help from friends“. Agence France-Presse. Архивирано од изворникот на 23 August 2012. Посетено на 28 August 2012.
  139. ↑ „Syrians struggle with shortages as economy buckles“. Associated Press. 22 January 2013. Архивирано од изворникот на 13 May 2013.
  140. ↑ Sherlock, Ruth (27 May 2015). „Isil seizes Syrian regime's lucrative phosphate mines“. The Telegraph. Посетено на 11 June 2015.
  141. ↑ „World Population Prospects - Population Division - United Nations“.
  142. ↑ „Population Existed in Syria According To Censuses (1960, 1970, 1981, 1994, 2004) And Estimates of Their Number in Mid Years 2005–2011(000)“. Central Bureau of Statistics. Архивирано од изворникот на 23 October 2015. Посетено на 18 October 2015.
  143. ↑ „World Refugee Survey 2008“. U.S. Committee for Refugees and Immigrants. 19 June 2008. Архивирано од изворникот на 28 December 2012.
  144. ↑ Richards, M; Rengo, C; Cruciani, F; Gratrix, F; Wilson, JF; Scozzari, R; MacAulay, V; Torroni, A (2003). „Extensive Female-Mediated Gene Flow from Sub-Saharan Africa into Near Eastern Arab Populations“. American Journal of Human Genetics. 72 (4): 1058–1064. doi:10.1086/374384. PMC 1180338. PMID 12629598.
  145. ↑ „In the Wake of the Phoenicians: DNA study reveals a Phoenician-Maltese link“. National Geographic Magazine. October 2004. Посетено на 30 January 2013.
  146. ↑ „Syria's Assyrians threatened by extremists – Al-Monitor: the Pulse of the Middle East“. Al-Monitor. Посетено на 24 July 2014.
  147. ↑ „Syria – Kurds“. Library of Congress Country Studies.
  148. ↑ 148,0 148,1 Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Khalifa2013.
  149. ↑ BBC (2015). „Who are the Turkmen in Syria?“. There are no reliable population figures, but they are estimated to number between about half a million and 3.5 million.
  150. ↑ The New York Times (2015). „Who Are the Turkmens of Syria?“. Q. How many are there? A. No reliable figures are available, and estimates on the number of Turkmens in Syria and nearby countries vary widely, from the hundreds of thousands up to 3 million or more.
  151. ↑ Peyrouse, Sebastien (2015), Turkmenistan: Strategies of Power, Dilemmas of Development, Routledge, стр. 62, ISBN 978-0230115521, There are nearly one million [Turkmen] in Syria...
  152. ↑ „The Arabs of Brazil“. Saudi Aramco World. September–October 2005. Архивирано од изворникот на 26 November 2005. Посетено на 30 January 2013.
  153. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees. „UN refugee agency welcomes Brazil announcement of humanitarian visas for Syrians“. Unhcr.org. Посетено на 24 July 2014.
  154. ↑ „Inmigracion sirio-libanesa en Argentina“ (шпански). Confederación de Entidades Argentino Árabes. Архивирано од изворникот на 20 June 2010. Посетено на 30 January 2013.
  155. ↑ Behnstedt, Peter (2008), „Syria“, Encyclopedia of Arabic language and linguistics, 4, Brill Publishers, стр. 402, ISBN 978-90-04-14476-7
  156. ↑ 156,0 156,1 156,2 „Syria – International Religious Freedom Report 2006“. U.S. Department of State. 2006. Посетено на 28 June 2009.
  157. ↑ 157,0 157,1 Drysdale, Alasdair; Hinnebusch, Raymond A. (1991), Syria and the Middle East Peace Process, Council on Foreign Relations, стр. 222, ISBN 978-0876091050
  158. ↑ Danna, Nissim (December 2003). The Druze in the Middle East: Their Faith, Leadership, Identity and Status. Brighton: Sussex Academic Press. стр. 227. ISBN 978-1-903900-36-9.
  159. ↑ Pipes, Daniel (1 January 1989). „The Alawi Capture of Power in Syria“. Middle Eastern Studies. 25 (4): 429–450. doi:10.1080/00263208908700793. JSTOR 4283331.
  160. ↑ „Death toll in Syria likely as high as 120,000: group“. Reuters. 14 May 2013. Архивирано од изворникот на 2013-10-13. Посетено на 2019-07-22.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Сирија&oldid=5304709“