Прва светска војна

Прва светска војна
Датум 28 јули 1914 – 11 ноември 1918 (4 години, 3 месеци и 2 недели) Место Европа, Африка и Среден Исток (кратко во Кина и на Тихоокеанските острови) Исход Победа на Антантата. Крај на Германското Царство, Руската Империја, Отоманското Царство и Австроунгарија. Создавање на нови држави во Источна и Средна Европа.
Завојувани страни
Сојузнички сили: Руска Империја Франција Британска Империја Србија Италија САД целосен список...	Централни сили: Австроунгарија Германско Царство Отоманско Царство Царство Бугарија
Команданти и водачи
Николај II Алексеј Брусилов Џорџ Клеменс Џозеф Џефри Фердинанд Фох Роберт Нивел Херберт Хенри Аскит Сер Даглас Хаг Сер Џон Џеликој Виктор Емануел III Лујџи Кадорна Армандо Диаз Вудров Вилсон Џон Першинг	Франц Јосиф I Конрад фон Хитцендорф Вилхем II Ерих фон Фалкенхајн Паул фон Хинденбург Ранјхард Шир Ерих Лудендорф Мехмед V Исмаил Енвер Мустафа Кемал Ататурк Фердинанд I
Жртви и загуби
Убиени: 5,520,000 Ранети: 12,831,000 Исчезнати: 4,121,000	Убиени: 4,386,000 Ранети: 8,388,000 Исчезнати: 3,629,000

Разрушени објекти во Битола бомбардирани од германски авиони во 1918 г. за време на Првата светска војна

Прва светска војна, исто така позната и како Големата војна и Војна на нациите — глобална војна со потекло од Европа која траела од 28 јули 1914 до 11 ноември 1918 година. Повеќе од 70 милиони воени лица, вклучувајќи ги и 60 милиони Европејци, биле мобилизирани во една од најголемите војни во историјата. Повеќе од девет милиони борци и седум милиони цивили загинале како резултат на војната (вклучувајќи ги и жртвите на голем број геноциди). Оваа војна била една од најсмртоносните конфликти во историјата, и го отворила патот за големи политички промени, вклучително и револуциите во многу од вклучените земји. Нерешените соперништва што сѐ уште постоеле на крајот од конфликтот придонеле за почетокот на Втората светска војна само дваесет и една година подоцна.

Војната ги вовлекла сите светски економски големи сили,, собрани во две спротивставени сојузи: Сојузници (врз основа на тројната Антанта помеѓу Руска Империја, Трета Француска Република и Обединето Кралство на Велика Британија и Ирска) наспроти Централните сили на Германско Царство и Австроунгарија. Иако Италија била членка на Тројната алијанса заедно со Германија и Австроунгарија, таа не им се придружила на Централните сили, бидејќи Австроунгарија презела офанзивата против условите на сојузот. Овие сојузи биле реорганизирани и проширени како што повеќе земји влегле во војната: Италија, Јапонија и САД се приклучиле кон сојузниците, додека Отоманското Царство и Царство Бугарија се приклучиле кон Централните сили.

Како причина за војната бил атентатот на надвојводата Франц Фердинанд од Австрија, наследник на престолот на Австроунгарија, од југословенскиот националист Гаврило Принцип во Сараево на 28 јуни 1914 година. Ова предизвикало дипломатска криза кога Австроунгарија дала ултиматум за Кралство Србија, по кое заплетканите меѓународни сојузи формирани во текот на претходните децении биле повторно активирани. За неколку недели големите сили веќе биле вклучени во војната, а конфликтот наскоро се проширил низ целиот свет.

Русија била првата која на 24 и 25 јули започнала делумна мобилизација на своите армии, а кога на 28 јули Австроунгарија објавила војна против Србија, Русија објавила општа мобилизација на 30 јули. Германија упатила ултиматум на Русија за демобилизација, и кога тоа било одбиено, таа и објавила војна на Русија на 1 август. Русија го повикала својот сојузник од тројната Антанта, Франција, да отвори втор фронт на запад по отворањето на Источниот фронт. Во текот на четириесет години претходно во 1870 година, Француско-пруската војна довела до крај на Второто Француско Царство и Франција ги отстапила провинциите Елзас-Лотарингија на Германија. Поради тој пораз и решеноста да се повлече од Елзас-Лотарингија, Франција ја прифатила молбата на Русија за помош, па Франција започнала со целосна мобилизација на 1 август и на 3 август Германија објавила војна против Франција. Границата меѓу Франција и Германија била силно зацврстена на двете страни, па така, според Шлифеновиот план, Германија потоа ја нападнала неутралната Белгија и Луксембург пред да се пресели кон Франција од север, предизвукувајќи го Обединетото Кралство да објави војна против Германија на 4 август поради прекршувањето на белгиската неутралност. Германскиот марш во Париз завршил во Битката кај Марна, место кое станало познато како Западен фронт каде се водека т.н. битка на исцрпување, со лансирана линија која се променила малку до 1917 година. На Источниот фронт, руската војска водела успешен поход против Австроунгарците, но Германците ја прекинале инвазијата на Источна Прусија во битките на Таненберг и Мазурските езера. Во ноември 1914 година, Отоманското Царство се приклучило на Централните сили, отворајќи фронтови на Кавказ, Месопотамија и Синај. Во 1915 година, Италија им се приклучи на Сојузниците и Бугарија се приклучи на Централните сили; Романија им се придружи на сојузниците во 1916 година, како и во САД во 1917 година.

Руската влада се распаднала во март 1917 година, а револуцијата во ноември проследена со натамошен воен пораз ги довело Русите да се усогласат со Централните сили преку Договорот од Брест-Литовск, кој им дал на Германија значајна победа. По неверојатната германска офанзива долж Западниот фронт во пролетта 1918 година, сојузниците се обединиле и спровеле серија успешни акции. На 4 ноември 1918 година, Австроунгарија се согласила со примирје, а Германија, која имала проблеми со револуционерите, се согласила на примирје на 11 ноември 1918 година, завршувајќи ја војната со победа за сојузниците.

Имиња

Од времето на неговото започнување до почетокот на Втората светска војна, Првата светска војна се нарекувала едноставно Првата светска војна или Големата војна. Во тоа време, исто така, понекогаш се нарекувала „Војна до крај на војната“ или „војна за крај на сите војни“ поради нејзината тогашна невидена скала и уништување.

Во Канада, списанието на Меклин во октомври 1914 година напишало: „Некои војни се именуваат. Ова е Големата војна“. Во меѓувоениот период (1918-1939) војната најчесто се нарекувала Светската војна и Големата војна главно од земји на англиско говорно подрачје.

Терминот Прва светска војна првпат се користел во септември 1914 година од страна на германскиот биолог и филозоф Ернст Хекел, кој тврдел дека „не постои сомнеж дека курсот и карактерот на страшната Европска војна... ќе стане Прва светска војна во целосна смисла на зборот“, цитирајќи го извештајот во Star Indianapolis на 20 септември 1914 година. По почетокот на Втората светска војна во 1939 година, терминот Прва светска војна станал стандарден.

Во воведот на неговата книга, Ватерло во 100 објекти, историчарот Герет Гловер вели: „Оваа воведна изјава ќе предизвика некое збунетост кај многумина кои пораснале со ознаката на Големата војна цврсто применувана во Првата светска војна од 1914 до 1818 година. На секој што живееше пред 1918 година, насловот на Големата војна беше применет на револуционерните и Наполеоновите војни во кои Велика Британија се бореше со Франција речиси континуирано во дваесет и две години од 1793 до 1815 година". Во 1911 година, историчарот Џон Холанд Роуз објавил книга под наслов Вилијам Пит и Големата војна.

Заднина

Политички и воени сојузи

Воена коалиција во 1919 година; Тројна Антанта во зелена; Тројната алијанса во кафеава боја. Само тројниот сојуз бил формален сојуз; останатите биле неформални сојузи на поддршка.

Во текот на 19 век, големите европски сили правиле големи напори за да одржат баланс на моќ низ цела Европа, што резултирало со постоење комплексна мрежа на политички и воени сојузи низ целиот континент до 1900 година. Тие започнале во 1815 година, со Светиот сојуз меѓу Прусија, Русија и Австрија. Кога Германија била обединета во 1871 година, Прусија станала дел од новата германска нација. Набргу потоа, во октомври 1873 година германскиот канцелар Ото фон Бизмарк преговарал со Лигата на тројцата императори (германски: Dreikaiserbund) помеѓу монарсите на Австроунгарија, Русија и Германија. Овој договор не успел бидејќи Австроунгарија и Русија не можеле да се согласат околу балканската политика, оставајќи ја Германија и Австроунгарија во сојуз формиран во 1879 година, наречен Двоен сојуз. Ова се сметало како метод за борба против влијанието на Русија на Балканот, додека Отоманското Царство продолжувало да слабее.. Овој сојуз се проширил во 1882 година за да ја вклучи Италија, по кое истиот станал познат како Троен сојуз..

Бизмарк особено работел да ја одржи Русија на страната на Германија, во обид да избегне двонасочна војна со Франција и Русија. Кога Вилхелм II седнал на престолот како германски цар (Кајзер), Бизмарк бил принуден да се пензионира и неговиот систем на сојузи постепено бил децентриран. На пример, кајзерот во 1890 година одбил да го обнови договорот за реосигурување со Русија. Две години подоцна, Француско-руската алијанса била потпишана за да се спротивстави на силите на Тројниот сојуз. Во 1904 година, Британија потпишала серија договори со Франција, а во 1907 година Британија и Русија ја потпишале англо-руската конвенција. Додека овие договори формално не биле сојузни со Британија или со Франција, тие го направиле британскиот влез во кој било иден конфликт во кој Франција или Русија имале можност, а системот на испреплетени билатерални договори станал познат како Тројна Антанта.

Предлошка:SMS, a Предлошка:Sclass-, Germany's first response to British Dreadnought.

Трка околу оружјето

Германската индустриска и економска моќ во голема мера растела по обединувањето и основањето на царството во 1871 година по Француско-пруската војна. Од средината на 1890-тите, владата на Вилхелм II ја искористила оваа основа за да посветува значајни економски ресурси за изградба на Kaiserliche Marine (Царска германска морнарица), формирана од адмиралот Алфред фон Тирпиц, во соперништво со Британската Кралска морнарица за поморска светска надмоќ. Како резултат на тоа, секоја нација се обидувала да го надмине другиот во главните бродови. Со лансирањето на ХМС Дреднот во 1906 година, Британската Империја ја зголемила својата предност над својот германски соперник. Трката околу вооружувањето помеѓу Британија и Германија на крајот се проширила и на остатокот од Европа, при што сите големи сили ја посветиле својата индустриска база за производство на опрема и оружје неопходни за паневропски конфликт. Во периодот помеѓу 1908 и 1913 година, воените трошења на европските сили се зголемиле за 50%.

Граѓаните од Сараево читаат плакат со проглас на припојувањето кон Австрија во 1908 г.

Конфликтите на Балканот

Австроунгарија ја засилила Босанската криза од 1908-1909 со официјално припојување на поранешната отоманска територија на Босна и Херцеговина, која ја окупира од 1878 година. Ова го налутило на Србија и нејзиниот покровител, Пан-словенското и православно Руско Царство. Руското политичко маневрирање во регионот ги дестабилизирале мировните договори кои веќе биле фрактурирани на Балканот, кој бил познат како „буре барут во Европа“. Во 1912 и 1913 година, Првата балканска војна се водела меѓу Балканскиот сојуз и Отоманското Царство. Договорот од Лондон дополнително ја намалила територијата на Отоманското Царство, создавајќи независна албанска држава и проширување на територијалните удели на Бугарија, Србија, Црна Гора и Грција. Кога Бугарија ја нападнала на Србија и Грција на 16 јуни 1913 година, таа го загубила поголемиот дел од Македонија во Србија и Грција и Јужна Добруџа во Романија во 33-дневната Втора балканска војна, што дополнително го дестабилизирало регионот . Големите сили успејале да ги сочуваат овие балкански конфликти, но следниот се проширил низ цела Европа и пошироко.

Вовед

Атентатот во Сараево

Главна статија: Атентат врз Франц Фердинанд

Оваа слика обично се поврзува со апсењето на Гаврило Принцип, иако некои веруваат дека таа го отсликува Фердинанд Бех, случаен минувач

На 28 јуни 1914 година, австрискиот надвојвомец Франц Фердинанд го посетил градот Сараево. Група од шест атентатори (Цвјетко Поповиќ, Гаврило Принцип, Мухамед Мехмедбашиќ, Недељко Чабриновиќ, Трифун Грабеж, Васо Чубриловиќ) од групата Млада Босна, обезбедени од страна на српската Црна рака, се собрале на улиците каде што поворката на надвојводата требало да помине, со намера да го убијат. Чабриновиќ фрлил граната во автомобилот, но промашил. Некои во близина биле повредени од експлозијата, но конвојот на Фердинанд продолжил. Другите атентатори не успеајале да дејствуваат додека автомобилите возеле покрај нив.

За еден час подоцна, кога Фердинанд се вратил од посетата на Сараево во болница со повредените во обидот за атентат, конвојот погрешно свртел во една улица каде што, случајно, Принцип застанал. Со пиштол, Принц го убил Фердинанд и неговата сопруга Софи. Реакцијата меѓу луѓето во Австрија била блага, речиси рамнодушна. Подоцна историчарот Збинек Земан напишал: „Настанот скоро не успеа да направи каков било впечаток. Во саботата и неделата (28 и 29 јуни), народот во Виена слушаше музика и пиеше вино, како ништо да не се случило“. Сепак, политичкото влијание на убиството на наследникот на престолот било значајно и опишано како терористички настан од историско значење.. И покрај тоа што тие не биле лично блиски, царот Франц Јосиф бил длабоко шокиран и вознемирени.

Проширување на насилството во Босна и Херцеговина

Народот на улиците по анти-српските немири во Сараево, 29 јуни 1914 година

Австроунгарските власти ги охрабриле следните анти-српските немири во Сараево, во кои босанските Хрвати и Бошњаци убиле двајца Босански Срби и оштетиле бројни во српска сопственост објекти. Насилните дејства врз етничките Срби, исто така, биле организирани во близина на Сараево и други градови под австроунгарската контрола во Босна и Херцеговина, Хрватска и Словенија. Австроунгарските власти во Босна и Херцеговина во затвор екстрадирале околу 5,500 истакнати Срби, 700 до 2.200 од нив починале во затвор. И уште 460 Срби биле осудени на смрт. А претежно бошњачката специјални милиција позната како Шуцкори го вршела прогонот на Србите.

Јулска криза

Главна статија: Јулска криза

Ethno-linguistic map of Austria-Hungary, 1910. Bosnia-Herzegovina was annexed in 1908.

Атентатот довел до еден месец дипломатско маневрирање меѓу Австроунгарија, Германија, Русија, Франција и Велика Британија, наречена Јулска криза. Верувајќи правилно дека српските функционери (особено офицерите на Црна рака) биле инволвирани во заговорот за убиство на надвојводата и сакајќи конечно да го прекинат српското мешање во Босна, Австроунгарија до 23 јули й доставила на Србија ултиматум, серија од десет барања што биле направени намерно да бидат неприфатливи, во обид да предизвикаат војна со Србија. Србија на 25-ти започнала општа мобилизација. Србија ги прифатила сите услови за ултиматумот, освен членот 6, во кој се барало австриски делегати да дојдат во Србија со цел да учествуваат во истрагата за атентатот. По ова, Австрија ги прекинала дипломатските односи со Србија и следниот ден наредила делумна мобилизација. Конечно, на 28 јули 1914 година Австроунгарија објавила војна против Србија.

На 29 јули Русија, за поддршка на Србија, прогласила делумна мобилизација против Австроунгарија. На 30-ти, Русија наредила генерална мобилизација. Германскиот канцелар Теобалд фон Бетман Холвег чекал до 31-ви за соодветен одговор, кога Германија прогласила „состојба на опасност од војна“. Кајзерот Вилхелм II го замолил неговиот братучед, царот Николај II, да ја суспендира руската генерална мобилизација. Кога тој одбил, Германија издала ултиматум со кој барала нејзината мобилизација да биде запрена и да не се поддржува Србија. Друг ултиматум бил испратен во Франција, барајќи од неа да не ја поддржи Русија ако дојде до одбрана на Србија. На 1 август, по рускиот одговор, Германија се мобилизирала и објавила војна против Русија. Ова, исто така, довело до општа мобилизација во Австроунгарија на 4 август.

Германската влада издала барања до Франција дека останува неутрална бидејќи мора да одлучи кој план за имплементација ќе го спроведе. Изменетиот германски Шлифенов план 1, требало да распореди 80% од армијата на запад, а Шлифенов план 2 60% на запад и 40% на исток, бидејќи тоа е максимум што на исток Пруската железничка инфраструктура може да носи. Французите не реагирале, но испратиле мешана порака со наредба на своите војници да се повлечат 10 километри од границата за да избегнат какви било инциденти, а истовремено наредиле и мобилизација на нејзините резерви. Германија одговорила со мобилизирање на сопствените резерви и спроведување на Шлифенов план 2. На 1 август Вилхелм му наредил на генералот Хелмут фон Молтке Помладиот да маршира со целата војска на исток, откако бил погрешно информиран дека Британците ќе останат неутрални сè додека Франција не биде нападната. Генералот го убедил Кајзерот дека импровизирањето на преместувањето на еден милион луѓе е незамисливо и дека овозможувањето Французите да ги нападнат Германците во задниот дел може да се покаже катастрофално. Сепак, Вилхелм инсистирал на тоа дека германската војска не треба да маршира во Луксембург додека не добие телеграма испратена од неговиот братучед Џорџ V, кој јасно ставил до знаење дека имало недоразбирање. На крајот Кајзерот му кажал на Молтке: „Сега можете да го направите она што го сакате“. Германија го нападнала Луксембург на 2 август, а на 3 август објавила војна против Франција. На 4 август, откако Белгија одбила да им дозволи на германските трупи да ги преминат своите граници во Франција, Германија објавила и војна против Белгија. Велика Британија објавила војна против Германија во 19:00 UTC на 4 август 1914 година, по „незадоволителниот одговор“ на британскиот ултиматум дека Белгија мора да биде неутрална.

Напредок на војната

Започнување на непријателствата

Збунетост меѓу централните сили

Стратегијата на Централните сили страдала од недоразбирање. Германија ветила дека ќе ја поддржи инвазијата на Австроунгарија во Србија, но толкувањата за тоа што значело тоа се разликувале. Претходно тестираните планови за распоредување биле заменети рано во 1914 година, но тие никогаш не биле тестирани во практика. Австроунгарските водачи верувале дека Германија ќе го покрие северниот дел на земјата против Русија. Меѓутоа, Германија предвидувала Австроунгарија да ги насочува поголемиот дел од своите војници против Русија, додека Германија се занимавала со Франција. Оваа конфузија ја принудила на австроунгарската армија да ги подели своите сили меѓу руските и српските фронтови.

Српска кампања

Српска армија на Блерио X,I 1915

Австрија ја нападнала и се борела со српската војска во Битката кај Цер и Битката кај Колубара почнувајќи од 12 август. Во текот на следните две недели, австриските напади биле подложени на големи загуби, кои ги обележале првите големи сојузни победи на војната и ги намалиле австроунгарските надежи за брза победа. Како резултат на тоа, Австрија морала да ги одржи силните сили на српскиот фронт, ослабувајќи ги своите напори против Русија..

Германски сили во Белгија и Франција

Главна статија: Западен фронт (Прва светска војна)

Германски војници во железнички товарен вагон на патот кон фронтот во 1914 година. Во почетокот на војната, сите страни очекувале конфликтот да биде краток.

На почетокот на Првата светска војна, 80% од германската војска била распоредена во седум армии на запад, според планот Aufmarsch II West. Сепак, тие потоа биле назначени за извршување на Aufmarsch I West, исто така познат како Шлифенов план според кој германските армии ќе маршираат низ северна Белгија и во Франција, во обид да се заобиколи француската армија, а потоа да ја уништи „втората одбранбена област“ на тврдините Верден и Париз и реката Марна.

Aufmarsch I West бил еден од четирите планови за распоредување на германскиот Генералштаб во 1914 година. Секој план фаворизирал одредени операции, но не прецизирал точно како треба да се спроведат овие операции, оставајќи ги командантите да ги носат тие на сопствена иницијатива и со минимален надзор. Aufmarsch I West, наменет за предводнички војни со Франција, беше повлечен откако станало јасно дека е нерелевантно за војните со кои Германија може да очекува да се соочат. И Русија и Велика Британија се очекувало да и помогнат на Франција, и немало можност да бидат достапни и италијански или австроунгарски војници за операции против Франција. Но, и покрај нејзината несоодветност и достапноста на повеќе разумни и одлучувачки опции, таа задржала одредена привлечност поради својата навредлива природа и песимизмот на предвоеното размислување, во кое се очекувало офанзивните операции да бидат краткотрајни и веројатно да бидат одлучувачки. Соодветно на тоа, распоредувањето на Aufmarsch II West било променето за офанзивата од 1914 година, и покрај нејзините нереални цели и недоволните сили што ги поедувала Германија за одлучувачки успех. Молке го зел планот на Шлифен и го променил распоредувањето на силите на Западниот фронт со намалување на десното крило, онаа кое напредувало низ Белгија, од 85 на 70%. На крајот, планот на Шлифен бил толку радикално изменет од Молтке, што тоа тој можел подобро да се нарече како План за Молтке.

Планот се залагал за десната страна на германското напредување да ги заобиколи француските армии концентрирани на француско-германската граница, да ги поразат француските сили поблиску до Луксембург и Белгија и да се преселат на југ во Париз. Првично Германците биле успешни, особено во Битката за границите (14-24 август). До 12 септември, Французите, со помош на Британските експедициски сили (БЕФ), го прекинале германскиот напредок источно од Париз во Првата битка кај Марна (5-12 септември) и ги турнале германските сили назад за околу 50 километри. Француската офанзива во јужниот дел на Алзас, која започнала на 20 август со Битката кај Милуз, имала ограничен успех.

На исток, Русија извршила инвазија со две армии. Како одговор на тоа, Германија бргу ја преселила својата 8-ма армија на полето од својата претходна улога како резерва за инвазијата на Франција кон Источна Прусија. Оваа армија, предводена од генералот Паул фон Хинденбург, ја поразила Русија во серија битки колективно познати како Првата битка кај Таненберг (17 август - 2 септември). Додека руската инвазија не успеала, тоа предизвикало пренасочување на германските трупи на исток, дозволувајќи им на сојузничките победи во Првата битка кај Марна. Ова значелодека Германија не успеала да ја постигне својата цел и да избегне долга, двонапредна војна. Сепак, германската армија се борела на добра дефанзивна позиција во Франција и ефикасно ја преполовила понудата на Франција од јаглен. Исто така, убила или трајно осакатила 230.000 повеќе француски и британски војници отколку што самата загубила. И покрај ова, проблемите со комуникацијата и сомнителните командни одлуки ја чинело Германија шансата за порешителен исход.

Азија и Тихиот Океан

Воено регрутирање во Мелбурн, Австралија, 1914

Нов Зеланд ја окупирал Германска Самоа (подоцна Западна Самоа) на 30 август 1914 година. На 11 септември австралиските морнарички и воени експедициски сили слетале на островот Нова Британија, која била дел од Германска Нова Гвинеја. На 28 октомври, германскиот крстосувач СМС Емден го потопил рускиот Жемчуг во Битката кај Пенанг. Јапонија ги зазела германските колонии на Микронезија и, по опсадата на Цингтао, германското пристаниште на Кингдао на кинескиот полуостров Шандунг. Бидејќи Виена одбила да го повлече австроунгарскиот крстосувач СМС Кајзерин Елизабет од Цингтао, Јапонија објавила војна не само за Германија, туку и на Австроунгарија; бродот учествувал во одбраната на Цингтао каде што бил потонат во ноември 1914 година. Во рок од неколку месеци, сојузничките сили ги зазеле сите германски територии во Тихиот Океан и останале само неколку изолирани напади во Нова Гвинеја

Африкански кампањи

Воена регрутација во близина на Тиберија, Отоманско Царство, 1914 година

Некои од првите судири во војната ги вклучиле британските, француските и германските колонијални сили во Африка. На 6-7 август, француските и британските трупи извршиле инвазија врз германскиот протекторат Тоголанд и Германски Камерун. На 10 август, германските сили во Југозападна Африка ја нападнале Јужна Африка; спорадични и жестоки борби продолжиле до крајот на војната. Германските колонијални сили во Германска Источна Африка, предводени од полковник Пол фон Летоу-Ворбек, се бореле против герилските напади за време на Првата светска војна и се предале две недели откако во Европа започнало да се применува примирјето.

Индиска поддршка за сојузниците

Германија се обидела да го искористи индискиот национализам и панисламизам во своја полза, поттикнувајќи ги востанијата во Индија и испраќајќи мисија која побарала од Авганистан да се приклучи на војната кон Централните сили. Сепак, спротивно на британските стравови за бунт во Индија, избувнувањето на војната доживеала невиден излив на лојалност и добра волја кон Велика Британија. Индиските политички водачи од индискиот национален конгрес и други групи биле желни да ги поддржат британските воени напори, бидејќи верувале дека силната поддршка за воените напори ќе ја зголеми причината за индиското домашно владеење. Индиската армија, всушност, била побројна од Британската армија на почетокот на војната; околу 1,3 милиони индиски војници и работници работеле во Европа, Африка и на Блискиот Исток, додека централната влада и кнежевствените држави испратиле големи резерви на храна, пари и муниција. Вкупно 140.000 мажи служеле на Западниот фронт и речиси 700.000 на Блискиот Исток. За време на Првата светска војна, бројот на жртви на индиски војници изнесуваа 47.746 загинати и 65.126 повредени. Страдањата предизвикани од војната, како и неуспехот на британската влада да им додели самоуправа на Индија по завршувањето на непријателствата, го разгореле разочарувањето и ја поттикнало кампањата за целосна независност која ќе ја води Махатма Ганди.

Западен фронт

Главна статија: Западен фронт (Прва светска војна)

Почеток

Кралските ирски сили во комуникациски ров, 1916 година

Воената тактика развиена пред Првата светска војна не успеала да продолжи со напредувањето во технологијата и станала застарена. Овие напредоци овозможиле создавање силни дефанзивни системи, кои застарените воени тактики не можеле да пробијат за поголемиот дел од војната. Бодликавата жица била значителна пречка за масовните пешадиски напредоци, додека артилеријата, многу повеќе смртоносна отколку во 1870-тите години, заедно со митралезите, го направиле преминувањето на отворена земја исклучително тешко.. Командантите од двете страни не успеале да развијат тактика за кршење на вградени позиции без големи жртви. Меѓутоа, со текот на времето, технологијата започнала да произведува ново оружје, како што е хемиското оружје и тенкот.

Веднаш по Првата битка кај Марна (5-12 септември 1914), Антантата и германските сили постојано се обидувале да маневрираат на север, во обид да се надминат едни со други: оваа серија маневри станала позната како „Трка кон морето“. Кога овие неуспешни напори не успееле, спротивните сили наскоро се соочиле со непрекината линија на вградени позиции од Лорен до белгиското крајбрежје.. Велика Британија и Франција се обиделе да ја преземат офанзивата, додека Германија ги бранела окупираните територии. Како резултат на тоа, германските ровови биле многу подобро изградени од оние на нивниот непријател; Англо-француските ровови биле наменети да бидат привремени пред нивните сили да пробијат преку германската одбрана.

Двете страни се обиделе да го скршат ќор-сокакот користејќи научни и технолошки достигнувања. На 22 април 1915 година, во Втората битка кај Ипер, Германците (прекршувајќи ја Хашката конвенција) за првпат користеле хлорен гас на Западниот фронт. Неколку видови на гас наскоро станале широко користени од двете страни, и иако тоа никогаш не се покажало како одлучувачко оружје кое се користи во битки, отровниот гас станал еден од најпознатите стравувања и најдобро запаметените ужаси на војната.. Тенковите биле развиени од Велика Британија и Франција, и на почетокот на Битката кај Флерс-Курселет (дел од Битката на Сома) за првпат биле користени од страна на Британците на 15 септември 1916 година, со само делумен успех. Меѓутоа, нивната делотворност ќе расте како што напредувала војната; сојузниците изградиле тенкови во голем број, додека Германците вработиле само неколку од сопствениот дизајн, дополнети со заробени сојузнички тенкови.

Продолжување на војна со ровот

Францускиот 87-ти полк во близина на Верден, 1916

Ниту една од двете страни не можела да донесе пресуден удар во наредните две години. Во текот на 1915-1917 година, Британската Империја и Франција претрпеле повеќе жртви од Германија, поради стратегиските и тактички ставови избрани од страна на страните. Стратешки, додека Германците само се залагале за една голема офанзива, сојузниците направиле неколку обиди за пробивање на германските линии.

Во февруари 1916 Германците ги нападнале француските дефанзивни позиции во Верден. Траењето до декември 1916 година, битката ги видела првичните германски придобивки, пред француските контра-напади да ги вратат работите до нивната почетна точка. Жртвите биле поголеми за Французите, но Германците исто така имале загуби, со бројки од 700.000 до 975.000 жртви меѓу двете борци. Верден станал симбол на француската определба и самопожртвуваност.

Кралот Џорџ V (пред лево) и група претставници вршат инспекција на фабрика за британска муниција во 1917 година

Канадски војници напредуваат со тенкови, 1917 година

Битката на Сома беше англо-француска офанзива од јули до ноември 1916 година. Отворањето на оваа офанзива (1 јули 1916 година) покажало дека британската армија го издржила најкрвавиот ден во својата историја, страдајќи 57.470 жртви, вклучително и 19.240 мртви, на првиот ден. Целата офанзива на Сома ја чинело британската армија околу 420.000 жртви. Французите претрпеле уште околу 200.000 жртви, а Германците околу 500.000.

Долготрајната акција на Верден во текот на 1916 година, во комбинација со крвопролевањето во Сома, ја довело исцрпената француска војска до работ на колапс. Неуспешните обиди за користење на фронтален напад доживеле висока цена и за Британците и за Французите, по неуспехот на скапата Нивелска офанзива во април-мај 1917 година. Истовремената британска битка кај Арас била поограничена по обем и поуспешна, иако на крајот имала мала стратешка вредност. Помал дел од офанзивата на Арас, окупирањето на Вими Риџ од страна на канадскиот корпус, станало многу значајно за таа земја: идејата дека националниот идентитет на Канада е роден надвор од битката е мислење што е широко распространето во воените и општи истории на Канада. Последната голема офанзива на овој период бил британскиот напад (со француска поддршка) во Пашендал (јули-ноември 1917). Оваа офанзива се отворила со големо ветување за сојузниците, пред да се изолира во октомвриската кал. Жртвите, иако спорни, биле приближно еднакви, на околу 200.000-400.000 на една страна. Овие години на војување на Запад немало голема размена на територија и, како резултат на тоа, често се сметаат за статични и непроменливи. Меѓутоа, во текот на овој период, британската, француската и германската тактика постојано се развивале за да ги исполнат новите предизвици на бојното поле.

Поморски битки

Hochseeflotte, 1917

На почетокот на војната, Германското Царство имало крстосувачи расфрлани низ целиот свет, од кои некои подоцна биле искористени за напад на сојузничките трговски превозници. Британската кралска морнарица систематски ги пристигнала, иако не без непријатност од неможноста да ги заштити сојузничките бродови. На пример, германскиот СМС Емден, стациониран во Цингтао, запленила или уништила 15 трговски бродови. Меѓутоа, поголемиот дел од Германската источноазиска ескадрила - составена од оклопни крстосувачи СМС Шарнхорст и Gneisenau, лесните крстосувачи СМС Нирнберг и СМС Лајпциг и два транспортни брода - немале наредба за рација и наместо тоа започнале со дејствија кога се сретнале со британските воени бродови. Германската флотила и СМС Дрезден потонале два оклопни крузери во Битката кај Коронел, но практично биле уништени во Битката кај Фокландските Острови во декември 1914 година, со тоа што само СМС Дрезден и неколку помошни бродови успеале да побегнат, но по Битката кај Мас и Тиера тие исто така биле уништени или интернирани.

Набргу по избувнувањето на непријателствата, Велика Британија започнала поморска блокада на Германија. Стратегијата се покажала ефикасна, со што ги отсекла виталните воени и цивилни резерви, иако оваа блокада го нарушило прифатеното меѓународно право кодифицирано со неколку меѓународни договори од изминатите два века. Велика Британија ги минирала меѓународните води за да ги спречи бродовите да влезат во целиот дел на океанот, предизвикувајќи опасност дури и за неутрални бродови. Бидејќи имало ограничен одговор на оваа тактика на Британците, Германија очекувала сличен одговор и за нејзината неограничена подморска војна.

Битката кај Јиланд (германски: Skagerrakschlacht) била најголемата поморска битка на војната. Таа била единствениот судир на линиски борби за време на војната, и еден од најголемите во историјата. Флотата за високи морски води на Кајзерлих, под команда на вицеадмиралот Рајнхард Шер, војувала со Големата флота на Кралската морнарица, предводена од адмиралот Сер Џон Џелико. Германците биле надминати од поголемата британска флота, но успеале да избегаат и да предизвикаат поголема штета на британската флота отколку што добиле. Сепак, стратегиски, Британците ја потврдиле својата контрола врз морето, а најголемиот дел од германската површина останала ограничена на пристаништето за време на војнат.

У-155, изложена во близина на Тауер Бриџ во Лондон, по примирјето во 1918 година.

Германските У-бродови се обиделе да ги намалат снабдувачките линии меѓу Северна Америка и Велика Британија. Природата на подморската војна значело дека нападите честопати доаѓаат без предупредување, давајќи им на екипите на трговските бродови малку надеж за опстанок. САД започнале протест, а Германија ги променила правилата на ангажирање. По тонењето на патничкиот брод РМС Лузитанија во 1915 година, Германија ветила дека нема да ги насочи патниците, додека Велика Британија ги вооружувала своите трговски бродови, ставајќи ги надвор од заштитата на правила на крстарење, кои барале предупредување и движење на екипажите на место на безбедност (стандард што чамците за спасување не го исполниле). Конечно, во почетокот на 1917 година, Германија усвоила политика на неограничени подводни војни, сфаќајќи дека Американците на крајот ќе влезат во војната. Германија се обидела да ги уништи сојузничките морски линии пред САД да пренесат голема армија во странство, но по почетните успеси на крајот не успеале да го сторат тоа.

Заканата на У-бродовите се намалила во 1917 година, кога трговските бродови почнале да патуваат во конвои, придружувани од уништувачи. Оваа тактика им отежнала на У-бродовите да најдат цели, што значително ги намалило загубите. Конвоите го забавиле протокот на набавките, бидејќи бродовите морале да чекаат додека биле собрани конвои. Решението за одложувањата биле обемна програма за изградба на нови товарни моторни возила. Војниците биле премногу брзи за подморниците и не го поминувале Северниот Атлантик во конвои. У-бродовите потонале повеќе од 5.000 сојузнички бродови, на цена од 199 подморници.. Првата светска војна, исто така, ја видела и првата употреба на носачи на авиони во борба, со HMS Furious со лансирањето на Сопвит камел во јули 1918 година.

Јужни фронтови

Војни на Балканот

Главна статија: Балкански фронт

Кралство Србија за време на војната загубило околу 850.000 луѓе, една четвртина од нејзиното население

Соочени со Русија, Австроунгарија можела да поштеди само една третина од својата армија за да ја нападне Србија. По тешкотиите со кои се соочила, Австријците кратко го окупирале српскиот главен град Белград. Српскиот контра-напад во Битката кај Колубара успеал да ги истера од земјата до крајот на 1914 година. Во првите десет месеци од 1915 година, Австроунгарија ги користела повеќето од своите воени резерви за борба против Италија. Меѓутоа, германските и австроунгарските дипломати постигнале ја убедиле Бугарија да се приклучи на нападот врз Србија. Австроунгарските провинции Словенија, Хрватска и Босна ги обезбедиле војниците за Австроунгарија, во борбата со Србија, Русија и Италија. Црна Гора во војната се здружила со Србија

Бугарски војници во ров, подготвувајќи се за борба против дојден авион.

Бегалски превоз од Србија во Лејбниц, Штаерска, 1914 година

.

Бугарија објавила војна на Србија на 12 октомври и се приклучила на нападот на австроунгарската војска која имала 250.000 војници под раководство на Аугуст фон Макензен. Србија била освоена за малку повеќе од еден месец, додека Централните сили, сега вклучувајќи ја и Бугарија, испратиле вкупно 600.000 војници. Српската армија, која се борела на два фронта и се соочувала со одреден пораз, се повлекла во Северна Албанија. Србите претрпеле пораз во Битката за Косово. Црна Гора го покрила српското повлекување кон јадранскиот брег во Битката кај Мојковац во 6-7 јануари 1916 година, но на крајот Австријците ја освоиле Црна Гора. Преживеаните српски војници биле евакуирани со брод во Грција.. По освојувањето, Србија била поделена помеѓу Австроунгарија и Бугарија.

Кон крајот на 1915 година, француско-британските сили слетале во Солун во Грција, да понудат помош и да извршат притисок врз грчката влада да објави војна против Централните сили. Сепак, про-германскиот крал Константин I ја отфрлил про-сојузничката влада на Елефтериос Венизелос пред пристигнувањето на сојузничките експедициони сили.. Притисокот помеѓу кралот на Грција и сојузниците продолжил да се акумулира со Националната шизма, која делотворно ја поделила Грција меѓу регионите што биле лојални на кралот и новата привремена влада на Венизелос во Солун. По интензивните преговори и вооружената конфронтација во Атина меѓу сојузничките и ројалистичките сили (инцидент познат како Ноемвријана), кралот на Грција поднел оставка и неговиот втор син Александар го зазел неговото место, по кое Грција официјално се приклучила во војната на страната на сојузниците.

На почетокот, Македонскиот фронт бил претежно статичен. Француските и српските сили заземале ограничени подрачја во Македонија со повторно враќање на Битола на 19 ноември 1916 година по скапата офанзива на Битола, што довело до стабилизирање на фронтот.

Српските и француските војници конечно се пробиле во септември 1918 година, откако повеќето германски и австроунгарски војници биле повлечени. Бугарите биле поразени во Битката кај Добро Поле и до 25 септември 1918 година британските и француските војници ја преминале границата во Бугарија по кое се распаднала бугарската армија. Бугарија капитулирала четири дена подоцна, на 29 септември 1918 година. Германската висока команда одговорила со испраќање војници да ја задржат линијата, но овие сили биле премногу слаби за повторно воспоставување на фронтот.

Исчезнувањето на Македонскиот фронт значело дека патот кон Будимпешта и Виена сега е отворен за сојузничките сили. Хинденбург и Лудендорф заклучиле дека стратешките и оперативните рамнотежи сега се префрлиле главно против Централните сили и, еден ден по колапсот на Бугарија, инсистирале на непосредно мирно решавање на конфликтот.

Отоманско Царство

Главни статии: Отоманското Царство во Првата светска војна, Кавкаски поход, Галиполска операција, Персиски поход, Месопотамски поход, Синајски и палестински поход, и Арапско востание

Австралиски трупи во близина на турскиот ровот за време на Галиполеската кампања

Уште на 28 јули 1914 година откако Австроунгарија објавила војна на Србија, младотурската влада понудила на Германија таен договор наменет главно против Русија и територијални придобивки во Кавказ, северозападен Иран и територии околу Касписко езеро. По започнувањето на преговорите Османлиите ги поставиле и следните барања: Западна Тракија која била дел од Бугарија, островите кои Грција ги зазела по крајот на Балканските војни заедно со островот Родос и Додеканезите кои биле окупирани од Италија од 1912 година по меѓусебната војна за Либија. На 1 август 1914 година таа објавила војна на Русија. Германско-турскиот сојуз станал неизбежен. На 2 август 1914 година во Истанбул тој станал факт. На 6 август германските воени бродови Гобен и Бреслау се наоѓале во Средоземно Море и многу лесно ги обиколиле англиските флоти и се насочиле кон Дарданелите. На 8 август турската влада официјално изјавила дека Дарданелите се затворени за германски воени бродови, но на 10 август Гобен и Бреслау влегле во Дарданелите без отпор од турска страна. Антантата остро го критикувала ова прекршување на статусот на Дарданелите.

Во средината на септември Германија претрпела пораз кај реката Марна и се соочила со слабост да води војна на два фронта. Германската влада инсистирала од Високата порта да се вклучи во војната. Турската влада најавила дека не се вклучува бидејќи нема доволно финансиски средства. Во одговор на тоа, Германците доделиле заем од 100.000 000 франци. Кога на 26 октомври во Истанбул бил добиен првиот аванс од новиот заем Енвер Паша како командант на турската армија дал согласност на адмирал Сушон да ја пренесе од Босфорот во Црно Море турската флота. Следниот ден двата воени бродови отвориле оган против руските воени бродови. Турската флота ги нападнала руските пристаништа во Одеса, Севастопол, Новоросијск. На 2 ноември 1914 година Санкт Петербург објавил војна на Османлиското Царство, а на 5 ноември истото го сториле Англија и Франција. Официјално на 11 ноември преку султански ферман империјата се вклучила во војната.

Мехмед V со Вилхем II во Цариград

Османлиите прогласиле џихад (света војна) по кое започнала Кавкаската кампања. Во истиот период започнала и војна во Месопотамија и Персија главно поради окупирање на големите нафтени деривати со кои располагал реонот. Османлиите започнале подготовка за окупација на Суецкиот Канал во почетокот на 1915 година за да го пресечат патот меѓу Средоземјето и Индија. На почетокот на војната вооружените сили на Османлиското Царство броеле околу 500.000 луѓе. На 10 ноември 1914 година започнале борбите на Кавкаскиот фронт. Првично Османлиите ги одбиле руските сили кон Карс и навлегле во Батумската област. По катастрофалниот пораз кај Сарикамиш во крајот на декемрви Османлиите изгубиле 70.000 војници, а руските војници охрабрени од успехот преминале во офанзива. Во 1915 година, по победата на Русите во Кавказ, тие продолжиле со својот напредок кон Источна Анадолија со помош на ерменските волонтерски единици од регионот на Кавказ, како и со помош на Османлиските Ерменци. Во крајна сметка, ова завршило со масовна евакуација и убиството на неколку стотици илјади или преку милион Ерменци од страна на младотурскиот режим. Овој настан во историјата е познат како Ерменски геноцид, а освен Ерменскиот, се случил и Асирскиот и Грчкиот геноцид.

Успешен фронт за Турците станала Галиполската операција. Во есента на 1917 година речиси цела Месопотамија била во рацете на Британците. Во текот на истиот период, во Русија се случила Октомвриската револуција и Руската граѓанска војна по кое Турците уапеале да си ги вратат изгубените територии. По излегувањето на Русија од војната бил ликвидиран Кавкаскиот фронт. Младотурците наместо своето внимание да го насочат кон борбите со Британија и Франција, тие продолжиле кон Кавказ. На тој начин војските на Антантата во текот на ноември-декември 1917 година ги зазеле големите градови Газа, Јафа и Ерусалим. Во април и мај 1918 биле заземани градовите Карс, Батум и Александропол. Максимална точка во турската офанзива било заземањето на Баку во септември истата година. Во 1918 година кога било очигледно дека Централните сили ја губат војната Англичаните ги уништиле Четвртата, Седмата и Осмата турска армија. На крајот на октомври тие целосно ја окупирале Палестина, Јордан, Сирија и Ирак со исклучок на Мосул.

Османлиското Царство официјално капитулирало. Вкупно сојузничките жртви на османлиските фронтови имале 650.000 војници. Вкупните османлиски жртви изнесуват 725.000 (325.000 мртви и 400.000 ранети).

Италијанско учество

Главна статија: Италијански фронт

Про-воена демонстрација во Болоња, 1914.

Италија била во сојуз со Германското и Австроунгарското Царство од 1882 година како дел од Тројната алијанса. Меѓутоа, нацијата имала свои замислени територии на австриска територија во Трентино, Австриското приморје, Фиум (Риека) и Далмација. Рим имал таен пакт со Франција, ефикасно поништувајќи ја својата улога во Тројната алијанса.. На почетокот на непријателствата, Италија одбила да даде војници, тврдејќи дека Тројниот сојуз е одбранбен и дека Австроунгарија е агресор. Австроунгарската влада започнала преговори за да обезбеди италијанска неутралност, нудејќи ја француската колонија Тунис за возврат. Сојузниците направиле контра понуда во која Италија ќе го добие Јужен Тирол, австриското крајбрежје и територија на далматинскиот брег по поразот на Австроунгарија. Ова било формализирано со Договорот од Лондон. Понатаму охрабрена од сојузничката инвазија на Турција во април 1915 година, Италија се приклучила на Тројната Антанта и објавила војна на Австроунгарија на 23 мај. Петнаесет месеци подоцна, Италија објавила војна против Германија

Австроунгарски војници, Тирол.

Италијанците имале бројна супериорност, но оваа предност била изгубена не само поради тешкиот терен во кој се водеа борбите, туку и поради користените стратегии и тактики.. Маршал Лујџи Кадорна, верен поборник на фронталниот напад, имал соништа да се пробие на словенечкото плато, да ја преземе Љубљана и да се закани на Виена.

На фронтот во Трентино, Австроунгарците го искористиле планинскиот терен, кој го фаворизирал бранителот. По првичното стратешко повлекување, фронтот останал во голема мерка непроменет. Австроунгарците спровеле противнапад кон Верона и Падова, во пролетта 1916 година (Штрафекседиција), но имале мал напредок. Почнувајќи од 1915 година, Италијанците под водство на Кадорна спровеле единаесет офанзиви на фронтот Изонцо по реката Изонцо, североисточно од Трст. Сите единаесет навреди биле одбиени од страна на Австроунгарците, кои се наоѓале на повисокиот терен. Во летото 1916 година, по Битката кај Добердо, Италијанците го зазеле градот Гориција. По оваа мала победа, фронтот останал статичен повеќе од една година, и покрај неколку италијански офанзиви, центрирани на Бањашице и Карстното плато источно од Гориција.

Слика од Битката кај Добердо во август 1916 година помеѓу италијанската и австроунгарската војска

Централните сили започнале напад на офанзива на 26 октомври 1917 година, предводена од Германците. Тие постигнале победа во Капорето. Италијанската армија се повлекла на повеќе од 100 километри за да се реорганизира, стабилизирајќи го фронтот на реката Пијава. Бидејќи италијанската армија претрпела големи загуби во Битката кај Капорето, италијанската влада ги повикала да се оружат итн. '99 момчиња (Ragazzi del '99), односно сите мажи родени 1899 и претходн. Во 1918 година, Австроунгарците не успеале да се пробијат во низа битки кај Пијава и конечно биле решително поразени во Битката кај Виторио Венето во октомври истата година. На 1 ноември, италијанската морнарица уништила голем дел од австроунгарската флота стационирана во Пула, спречувајќи ја да се предаде на новата држава на Словенците, Хрватите и Србите. На 3 ноември, Италијанците го нападнале Трст од морето. Истиот ден, било потпишано примирјето на Вила Џусти. До средината на ноември 1918 година, италијанската војска го окупирала целиот поранешен австриски приморски реон и ја презела контролата над делот од Далмација, за кој во Лондон бил загарантиран за Италија. До крајот на непријателствата во ноември 1918 година, адмиралот Енрико Мило се прогласил за гувернер на Италија во Далмација. Австроунгарија се предала на 11 ноември 1918 година.

Романско учество

Главна статија: Романија во Првата светска војна

Маршалот Жозеф Жофер ги проверува романските трупи, 1916 година

Романија била во сојуз со Централните сили од 1882 година. Меѓутоа, кога започнала војната, таа ја прогласила својата неутралност, тврдејќи дека поради тоа што Австроунгарија самата објавила војна против Србија, Романија немала никаква обврска да се приклучи на војната. Кога властите на Антантата ја ветиле Трансилванија и Банат, големи територии на источна Унгарија, во замена за објавувањето на војната во Романија на Централните сили, романската влада се откажала од својата неутралност. На 27 август 1916 година, романската армија започнала напади врз Австроунгарија, со ограничена поддршка од Русија. Романската офанзива првично била успешна, против австроунгарските трупи во Трансилванија, но противнападт од страна на силите на Централните сили ги приморало да се вратат назад. Како резултат на Битката кај Букурешт, Централните сили го окупирале Букурешт на 6 декември 1916 година. Борбата во Молдавија продолжила во 1917 година, што резултирала со скап ќор-сокак за Централните сили. Руското повлекување од војната кон крајот на 1917 година како резултат на Октомвриската револуција значело дека Романија била принудена да потпише примирје со Централните сили на 9 декември 1917 година.

Во јануари 1918 година, романските сили воспоставиле контрола врз Бесарабија, додека Руската армија ја напуштила провинцијата. Иако договорот бил потпишан од страна на романската и болшевичката руска влада по разговорите помеѓу 5 и 9 март 1918 година за повлекување на романските сили од Бесарабија во рок од два месеци, на 27 март 1918 година Романија ја анкетирала Бесарабија како нејзина територија, формално врз основа на усвоената резолуција од страна на локалното собрание на таа територија по нејзиното обединување со Романија.

Романски војници за време на Битката кај Марашешти , 1917

Романија официјално постигнала мир со Централните сили со потпишување на Договорот од Букурешт на 7 мај 1918 година. Според тој договор, Романија била обврзана да стави крај на војната со Централните сили и да направи мали територијални отстапки кон Австроунгарија, отстапувајќи контрола врз некои територии во Карпатите и да им додели отстапки за нафта до Германија. Во замена, Централните сили го признале суверенитетот на Романија над Бесарабија. Договорот бил отфрлен во октомври 1918 година од страна на владата на Александру Маргиломан, а Романија номинално повторно влегла во војната на 10 ноември 1918 година. Следниот ден, Букурешкиот договор бил поништен според условите на примирјето на Компиен. Вкупните романски смртни случаи од 1914 до 1918 година, воени и цивилни, во рамките на современите граници, се проценети на 748.000.

Источен фронт

Главна статија: Источен фронт (Прва светска војна))

Наследникот Карл во посета на тврдината Пшемишл по првата руска опсада како најдолга во војната.

Вовед

Додека Западниот фронт влегол до ќор-сокак, војната продолжила и во Источна Европа. Првичните руски планови биле на истовремени инвазии на Австриска Галиција и Источна Прусија. Иако првичниот напредок на Русија во Галиција бил во голема мера успешен, тој бил поништен во Источна Прусија од Паул фон Хинденбург и Ерих Лудендорф во битките кај Таненберг и Мазурските езера во август и септември 1914 година. Неразвиената индустриска база во Русија и неефикасното воено раководство биле инструментализирани во настаните што следеле. До пролетта 1915 година, Русите се повлекле во Галиција, а во мај, Централните сили постигнале извонреден пробив на јужните граници на Полска. На 5 август тие ја окупирале Варшава и ги принудиле Русите да се повлечат од Полска.

Руска револуција

Главна статија: Руска револуција

Сојузничките сили парадат низ Владивосток во вооружена поддршка на антикомунистичката Бела армија, во септември 1918 година

И покрај успехот на Русија во офанзивата на Брусилов во јужна Галиција во јуни 1916 година, се зголемило незадоволството од водењето на војната на руската влада. Успехот на офанзивата бил поткопан од неподготвеноста на другите генерали да ги задржат своите сили за поддршка на победата. Сојузничките и руските сили биле обновени само привремено со влегувањето на Романија во војната на 27 август. Германските сили дошле на помош на ограбуваните австроунгарски единици во Трансилванија, додека германско-бугарските сили нападнале од југ, а Букурешт бил вратен од Централните сили на 6 декември. Во меѓувреме, во Русија се започнале немири, бидејќи царот останал на фронтот. Неизвесното владеење на царицата Александра предизвикало протести и резултирало со убиство на нејзиниот омилен Григориј Распутин на крајот од 1916 година.

Во март 1917 година, демонстрациите во Петроград кулминирале со повлекувањето на царот Николај II и назначувањето на слабата Привремена Влада, која ја делела власта со Петроградските советски социјалисти. По овие настани, самата армија станала неефикасна.

Брест-литовски договор, 1918.

По абдицирањето на царот, Владимир Ленин бил донесен со воз од Швајцарија во Русија на 16 април 1917 година. Тој бил финансиран од Јакоб Шиф. Незадоволството и слабостите на Привремената Влада довеле до зголемување на популарноста на Болшевичката партија, предводена од Ленин, која барала итно завршување на војната. Револуцијата од ноември била проследена во декември со примирје и преговори со Германија. Во почетокот, болшевиците ги отфрлиле германските услови, но кога германската војска започнала да маршира низ Украина без приговор, новата влада пристапила кон потпишување на договорот од Брест-Литовск на 3 март 1918 година. Договорот отстапил огромните територии, вклучувајќи ги и Финска, балтичките провинции, делови од Полска и Украина на Централните сили.

Со Договорот од Брест-Литовск, Антантата повеќе не постоела. Сојузничките сили започнале мала инвазија на Русија, делумно за да ја спречат Германија да ги искористи руските ресурси, а во помала мера да ги поддржи „Белите“ (за разлика од „Црвените“) во Руската граѓанска војна. Сојузничките сили слетале во Архангелск и во Владивосток, како дел од интервенцијата во Северна Русија.

Чехословачка Легија

Главна статија: Чехословачка Легија

Чехословачка Легија, Владивосток, 1918 година

Чехословачката Легија се борела со Антантата. Нивната цел била да добијат поддршка за независноста на Чехословачка. Легијата во Русија била основана во септември 1914 година, во декември 1917 година во Франција (вклучувајќи ги и волонтерите од Америка) и во април 1918 година во Италија. Војниците на Чехословачката Легија ја поразиле австроунгарската војска во украинското село Зборов, во јули 1917 година. По овој успех се зголемил бројот на чехословачките легионери, како и чехословачката воена сила. Во Битката кај Бахмач, Легијата ги поразила Германците и ги принудиле да направат примирје.

Во Русија, тие биле интензивно вклучени во Руската граѓанска војна, поддржувајќи ја Белата армија против Болшевиците, понекогаш контролирајќи го поголемиот дел од Трансибирската железница и освојувајќи ги сите поголеми градови во Сибир. Присуството на Чехословачката легија во близина на Екатеринбург се чини дека е една од мотивите за болшевичкото убиство на царот и неговото семејство во јули 1918 година. Легионерите пристигнале помалку од една недела потоа и го зазеле градот. Бидејќи европските пристаништа на Русија не биле безбедни, корпусот бил евакуиран од долгиот пат низ пристаништето Владивосток.

Понуда за мир на Централните сили

„Тие нема да поминат“, фраза која обично се поврзува со одбраната на Верден.

Во декември 1916 година, по десет брутални месеци од Битката кај Верден и успешната офанзива против Романија, Германците се обиделе да преговараат за мир со сојузниците. Набргу потоа, претседателот на САД, Вудро Вилсон, се обидел да интервенира како миротворник, барајќи од двете страни да ги искажат своите барања. Воениот кабинет на Дејвид Лојд Џорџ сметал дека германската понуда е трик за создавање поделби меѓу сојузниците. По првичниот бес и многу размислување, тие ја зеле забелешката на Вилсон како посебен напор, сигнализирајќи дека Соединетите Американски Држави биле на работ на влез во војната против Германија. Додека сојузниците дебатирале за одговор на понудата на Вилсон, Германците избрале да го отфрлат. Владите на сојузниците биле слободни да дадат јасни барања во нивниот одговор од 14 јануари. Тие барале враќање на штетите, евакуација на окупираните територии, репарации за Франција, Русија и Романија и признавање на принципот на националности . Ова вклучувало ослободување на Италијанците, Словените, Романците, Чехословаците и создавањето на слободна и обединета Полска . За прашањето на безбедноста, сојузниците барале гаранции кои ќе ги спречат или ограничат идните војни, исполнети со санкции, како услов за какво било мирно решение. Преговорите немале успех, а силите на Антантата ја отфрлиле понудата на Германија, со образложение дека Германија не дала конкретни предлози.

1917-1918

Случувања во 1917 година

Француска армија во набљудување, Горна Рајна, Франција, 1917.

Топ од Првата светска војна

Настаните од 1917 година се покажале како одлучувачки во завршувањето на војната, иако нивните ефекти не биле целосно почувствувани до 1918 година.

Британската поморска блокада започнала да има сериозно влијание врз Германија. Како одговор, во февруари 1917 година, германскиот Генералштаб го убедила на канцеларот Теобалд фон Бетман-Холвег да прогласи неограничена подводна војна, со цел да ја избави Британија од војната. Германската планери процениле дека неограничената подморска војна ќе ја чини Велика Британија месечна сума за испорака од 600.000 тони. Генералштабот признал дека политиката скоро сигурно ќе ги доведе САД во конфликтот, но сметал дека британските загуби во превозот ќе бидат толку високи што ќе бидат принудени да поднесат барање за мир по 5 до 6 месеци, пред американската интервенција да има влијание. Во реалноста, тонажата која потонала била 500.000 тони месечно од февруари до јули. Таа достигнала 860.000 тони во април. По јули, новововедениот систем на конвои станал делотворен во намалувањето на заканата со У-бродовите. Велика Британија била обезбедена од глад, додека германското индустриско производство паднало, а САД се приклучиле на војната многу порано отколку што очекувала Германија.

Германски војници

Победата на Централните сили во Капоретската битка довела да сојузниците ја закажат Рапаловата конференција на која го формирале Советот за Врховна војна за координирање на планирањето. Претходно британските и француските војски работеле под посебни команди.

Во декември, Централните сили потпишале примирје со Русија, на тој начин ослободувајќи голем број германски трупи за употреба на запад. Со германските засилувања и новите американски трупи, исходот требал да биде одлучен на Западниот фронт. Централните сили знаеле дека не можат да освојат долготрајна војна, но тие се надевале на успех врз основа на конечна брза офанзива. Покрај тоа, двете страни сè повеќе се исплашиле од социјалните немири и револуцијата во Европа. Така, двете страни итно барале одлучна победа.

Во 1917 година, царот Карл I од Австрија тајно се обидел на мировни преговори со Жорж Клемансо, преку братот на неговата сопруга како посредник, без знаење на Германија. Италија се спротивставила на предлозите. Кога преговорите не успеале, неговиот обид му бил откриен на Германија, што резултирало со дипломатска катастрофа.

Отоманско Царство, 1917-1918

Главна статија: Синајски и палестински поход

10.5 cm Feldhaubitze 98/09 користен во офанзивата во Палестина

Османлиските сили за време на Месопотамскиот поход.

Британските артилериски сили на Скопуска Гора во Битката кај Ерусалим, 1917 година.

Британски војници на маршот за време на Месопотамскиот поход, 1917

Во март и април 1917 година, во Првата и Втората битка за Газа, германските и османлиските сили го спречиле напредокот на Египетските експедициски сили, кои започнале во август 1916 година во Битката кај Романи. На крајот на октомври, Синајската и Палестинската кампања продолжила кога XX-тиот корпус на генералот Едмунд Аленби, XXI корпус и Пустинскиот корпус ја победиле во Битката кај Бер Шева. Две османлиски војски биле поразени неколку недели подоцна во Битката кај Мугар Риџ и на почетокот на декември Ерусалим беше окупиран по уште еден османлиски пораз во Битката за Ерусалим.Во тоа време, Фридрих Крес фон Кресенштајн бил ослободен од должностите како командант на осмата армија, заменет од Џевад-паша, а неколку месеци подоцна, командантот на османлиската армија во Палестина, Ерих фон Фалкенхајн, бил заменет со Ото Лиман фон Сандерс..

Во почетокот на 1918 година, линијата на фронтот била проширена и долината на Јордан била окупирана, по Првиот трансјордански и Вториот трансјордански напад на Аман од силите на Британската Империја во март и април 1918 година. Во март поголемиот дел од британската пешадија на Египетската експедитивна сила и коњицата биле испратени на Западниот фронт како последица на пролетната офанзива. Тие биле заменети со единици на индиската армија. За време на неколку месеци на реорганизација и обука на летото, биле извршени голем број напади на делови од османлиската фронтонска линија. Тие ја поместувале линијата на фронтот на север до поповолни позиции за Антанта во подготовка за напад и за аклиматизација на новодојдената пешадија на индиската армија.

Реорганизираните египетски експедициски сили, со дополнителна монтирана поделба, ги поразиле османлиските сили во Битката кај Мегидо во септември 1918 година. За два дена британската и индиската пешадија, ја скршиле османлиската фронтонска линија и го зазеле седиштето на Осмата армија на Отоманското Царство во Тулкарм, континуираните линии за снабдување во Табсор, Арара и седиштето на Седмата армија во Наблус. Во следниот период следело освојување на Назарет, Афула и Безен, Џенин, заедно со Хаифа на средоземниот брег и Дара источно од реката Јордан на железничката пруга Хеџаз. Самак и Тиберија на Галилејското Море, биле освоени на патот кон север до Дамаск.

15 август 1917: Мировна понуда од страна на папата

На или непосредно пред 15 август 1917 година Папа Бенедикт XV дал мирен предлог:

• без анексија
• Нема надомест, освен да се компензира за тешката штета од војната во Белгија и делови од Франција и Србија
• Решение за проблемите на Елзас-Лотарингија и Трентино и Трст
• Реставрација на Кралство Полска
• Германија да се повлече од Белгија и Франција
• Германските колонии во странство ќе бидат вратени во Германија
• Општо разоружување
• Врховен арбитражен суд за решавање на идните спорови меѓу нациите
• Слободата на морињата
• Укинување на сите одмазднички економски конфликти

Влез на САД во војната

На почетокот на војната, САД воделе политика на неинтервенција, избегнувајќи конфликти додека се обидувале да посредуваат во мир. Кога германскиот У-брод U-20 го потонил британскиот RMS Lusitania на 7 мај 1915 година со 128 Американци меѓу загинатите, претседателот Вудро Вилсон инсистирал на тоа дека „Америка е премногу горда да се бори“, но побарал да се стави крај на нападите на патнички бродови. Германија тоа го испочитувала. Вилсон неуспешно се обидел да посредува во спогодбата. Сепак, тој, исто така, постојано предупредувал дека САД нема да толерира неограничена подводна војна и кршење на меѓународното право. Поранешниот претседател Теодор Рузвелт ги осудил германските дела нарекувајќи ги пиратски. Вилсон бил реизбран уште во 1916 година по кампањата со слоганот „Тој нè чува од војна“.

Во јануари 1917 година, Германија ја продолжила неограничената подводна војна, сфаќајќи дека тоа би значело американски влез. Германскиот министер за надворешни работи го поканил Мексико да се приклучи на војната како сојузник на Германија против САД. За возврат, Германците ќе ја финансираат војната во Мексико и ќе помогнат да се вратат териториите на Тексас, Ново Мексико и Аризона. Обединетото Кралство ја пресретнала пораката и ја предала на американската амбасада во Лондон. Оттаму се упатила кон претседателот Вилсон, кој ја објавил белешката на јавноста. Вилсон ги повикла антивоенските елементи да ги прекинат сите војни, освојувајќи го ова и елиминирајќи го милитаризмот од целиот свет. Тој тврдел дека војната била толку важна што САД морале да имаат глас на мировната конференција. По тонењето на седум американски трговски бродови со подморници и објавувањето на телеграмата Цимерман, Вилсон повикал на војна против Германија, која Конгресот на САД го одобрил на 6 април 1917 година.

САД никогаш не биле формално член на сојузниците, туку станале самопрогласена здружена моќ. Соединетите Држави имале мала војска, но по усвојувањето на Законот за селективна служба, мобилизирале 2,8 милиони луѓе, и до летото 1918 година секој ден испраќале по 10.000 свежи војници во Франција. Во 1917 година, Американскиот конгрес им доделил државјанство на САД на Порториканците за да им дозволи да бидат подготвени да учествуваат во Првата светска војна, како дел од Законот Џонс-Шафрот. Претпоставките на германскиот Генералштаб дека ќе бидат во можност да ги поразат британските и француските сили пред американските сили да ги засилат, се покажале како неточни.

Морнарицата на САД испратила група на бродови во Скапа Флоу за да се придружи на Британската флота и на уништувачите на Квинстаун и за да помогнат во заштитата на конвоите. Неколку полкови на американските маринци биле исто така испратени во Франција. Британците и Французите сакале американските единици да ги засилат своите војници веќе на бојните линии и да не трошат ретки испораки при донесувањето на набавките.

Германска пролетна офанзива од 1918

Главна статија: Пролетна офанзива

British 55th Division soldiers, blinded by tear gas during the Battle of Estaires, 10 April 1918

French soldiers under General Gouraud, with machine guns amongst the ruins of a cathedral near the Marne, 1918.

Лудендорф изготвил планови (со кодно име Операција Михаил) за офанзивата во 1918 година на Западниот фронт. Пролетната офанзива се обидела да ги подели британските и француските сили. Германското раководство се надевало дека ќе стави крај на војната пред да пристигнат значајни сили од САД. Операцијата започнала на 21 март 1918 година, со напад врз британските сили во близина на Сен Кентен. Германските сили постигнале невиден напредок од 60 километри.

Британските и француските ровови биле пробиени со користење на новите тактики за инфилтрација, исто така наречени тактики Hutier, по генералот Оскар фон Хутиер, од специјално обучени единици. Претходно, нападите се одликувале со долги артилериски бомбардирања и масовни напади. Меѓутоа, во пролетната офанзива од 1918 година, Лудендорф користел артилерија само кратко и инфилтрирал мали групи пешадија во слабите точки на противникот. Тие нападнале командни и логистички области и заобиколиле неколку точки со сериозен отпор. Посилно вооружената пешадија потоа ги уништила овие изолирани позиции. Овој германски успех многу се потпирал на елементот на изненадување.

Фронт се преселил во рамките на 120 километри од Париз. Три тешки железнички топови од Круп испуштиле 183 гранати во главниот град, предизвикувајќи многу Парижани да бегаат. Првичната офанзива била толку успешна што Кајзерот Вилхелм II го прогласил за национален празник денот 24 март. Многу Германци сметале дека победата е близу. Сепак, по тешките борби, офанзивата била прекината. Немајќи тенкови или моторизирана артилерија, Германците не можеле да ги консолидираат своите придобивки. Проблемите на повторно снабдување биле, исто така, влошени со зголемување на растојанијата што сега се протегале над теренот кој бил раскинат и честопати теренот бил непрооден за сообраќај.

Генералот Фердинанд Фош ги притиснал американските војници да се користат како поединечни замени, додека Першинг се обидувал да ги натера американските единици да делуваат како независна сила. Овие единици биле доделени на исцрпените француски и британски команди на 28 март. Совет на сојузничките сили на Врховна војна бил формиран на конференцијата во Дулан на 5 ноември 1917 година. Генерал Фош бил назначен за врховен командант на сојузничките сили. Хаиг, Патејн и Першинг ја задржале тактичката контрола на нивните армии; Фош ја имал координативната улога, а британските, француските и американските команди функционирале во голема мера самостојно.

По операцијата Михаил, Германија ја започнала операцијата Џорџет против северните пристаништа на англискиот канал. Сојузниците го прекинале пренесувањето по ограничените територијални придобивки од Германија. Германската војска на југ потоа ги спровела Операциите Блухер и Јорк. Германија ја започнала операцијата Марна (Втора битка на Марна) на 15 јули, во обид да се заобиколи Рејмс. Резултирачкиот противнапад, со кој ја започнал Стодневната офанзива, ја обележила првата успешна сојузничка офанзива на војната.

До 20 јули Германците се повлекле преку Марна до нивните почетни линии. Германските жртви помеѓу март и април 1918 година биле 270.000, вклучувајќи и многу високо обучени војници.

Во меѓувреме, во Германија започнале антивоени маршеви и пад на моралот во војската. Индустриското производство било половина од нивото на 1913 година.

Новите држави во војната

Кон крајот на пролетта 1918 година, во Јужен Кавказ биле формирани три нови држави: Прва Република Ерменија, Азербејџанска Демократска Република и Демократска Република Грузија, кои ја прогласиле својата независност од Руската Империја. Два други помали ентитети биле основани, Центрокасписка диктатура и Југозападна Кавказска Република (првиот бил ликвидиран од Азербејџан во есента 1918 година, а вториот од страна на заедничка ерменско-британска работна група на почетокот на 1919 година). Со повлекувањето на руските армии од Кавказот во зимата во 1917-1918, трите главни републики се обединиле за претстојниот отомански напредок, кој започна во првите месеци од 1918 година. Солидарноста била кратко одржена кога била создадена Закавкаска Федеративна Република во пролетта 1918 година, но таа се распаднала во мај, кога Грузијците побарале и добиле заштита од Германија, а Азербејџаните склучиле договор со Отоманското Царство што бил посличен на воен сојуз. Ерменија била оставена да се грижи за себе и се борела пет месеци против заканата од полноправна окупација од страна на Отоманските Турци, пред да ги победат во Битката кај Сардарапад.

Сојузничка победа: лето 1918

Помеѓу април и ноември 1918 година, сојузниците ја зголемиле својата сила на фронтот, додека германската сила паднала за половина.

Стодневна офанзива

Главни статии: Стодневна офанзива и Вајмарска Република

Воздушен поглед на урнатините на Vaux-devant-Damloup, Франција, 1918

Контраофанзивата на сојузничките сили, позната како Стодневна офанзива, започнала на 8 август 1918 година, со Битката кај Амјен. Битката опфатила повеќе од 400 тенкови и 120.000 британски, доминионални и француски војници, а до крајот на својот прв ден во германските линии бил создаден 24 километри. Бранителите прикажале значителен колапс во моралот, предизвикувајќи го самиот Лудендорф да го прогласи овој ден како „Црн ден на германската војска“.Германскиот отпор се заострил, а битката била завршена на 12 август.

Наместо да ја продолжат борбата со Амјен по почетниот успех, како што било направено многупати во минатото, сојузниците го пренеле своето внимание на друго место. Сојузничките водачи сега сфатиле дека продолжувањето на нападот по отпорот е губење на животи, и подобро би било да се направи нова линија. Тие започнале да преземаат напади со цел брзо да ги искористат предностите на успешното напредување на крилата, а потоа ги прекинале кога секој напад го изгубил првичниот импулс.

Канадско-шкотски одред, напредувајќи за време на Битката кај Канал ду Норд, 1918 година

Британските и Доминионските сили ја започнале следната фаза од кампањата со Битката кај Алберт на 21 август . Нападот бил проширен од Французите, а потоа и од британските сили во наредните денови. Во текот на последната недела од август, притисокот на сојузниците по фронтот на 110 километри против непријателот бил тежок и непопустлив. Соочени со овие напредоци, на 2 септември германската Врховна команда издала наредби да се повлече кон линијата Хинденбург на југ. Ова било отстапено без борба. Според Лудендорф „Моравме да ја признаеме потребата ... да го повлечеме целиот фронт од Скар до Веле.

Во септември сојузниците продолжиле да напредуваат кон линијата Хинденбург на север и во центарот. Германците продолжиле да се борат против силните активности на задните стража и започнале бројни противнапади за изгубените позиции, но само неколку со успех. Континуираните градови, села, височини и ровови продолжиле да паѓаат на сојузниците, при што само БЕФ презел 30.441 затвореник во последната седмица од септември. На 24 септември, нападот на Британците и Французите се случил на 3 километри од Сен Кентин. Германците се повлекле на позиции долж или зад линијата Хинденбург.

Американски мајор во близина на фронтот, 1918 година

За речиси четири недели од борбите што започнале на 8 август, биле заробени повеќе од 100.000 германски затвореници. Од „Црниот ден на германската армија“, германската висока команда сфатила дека војната е изгубена и се обидела да постигне задоволителен крај. Еден ден по таа битка, Лудендорф рекол: „Ние повеќе не можеме да ја добиеме војната, но не смееме ниту да ја изгубиме“. На 11 август тој ја понудил својата оставка како Кајзер, кој го одбил тоа и одговорил: „Гледам дека мораме да постигнеме рамнотежа. Ние скоро ја достигнавме границата на нашите сили на отпор, војната мора да заврши“. На 13 август во Спа, Хинденбург, Лудендорф, канцеларот и министерот за надворешни работи Хинц се согласиле дека војната не може да заврши воено, и наредниот ден германскиот совет одлучил дека победата на теренот сега е најневеројатна. Австрија и Унгарија предупредиле дека би можеле да ја продолжат војната само до декември, а Лудендорф препорачал итни мировни преговори. Принцот Рупрехт го предупредил принцот Макс од Баден: „Нашата воена ситуација се влоши толку брзо што повеќе не верувам дека можеме да ја одржиме во текот на зимата, дури е можно катастрофата да дојде претходно“. На 10 септември Хинденбург ги повикал на мировните преговори царот Карл од Австрија, а Германија апелирала до Холандија за медијација. На 14 септември Австрија испратила белешка до сите воинствени страни на состанокот за мировни разговори за неутрална почва, а на 15 септември Германија направила мировна понуда за Белгија. Обете понуди за мир биле одбиени, а на 24 септември Врховниот командант на армијата ги информирал водачите во Берлин дека преговорите за примирје се неизбежни..

Конечниот напад на линијата Хинденбург започнала со офанзива на Меусе-Аргон, која започнала од француски и американски војници на 26 септември. Следната недела, соработувачките француски и американски единици победиле во Шампањ во Битката кај Блан Мон Риџ. На 8 октомври линијата била прободена повторно од британските и доминионските трупи во Битката кај Камбре. Германската војска морала да го скрати својот фронт и да ја искористи холандската граница како сидро за да се бори против акциите на задните стражи.

Кога Бугарија потпишала посебно примирје на 29 септември, Лудендорф, со месеци под голем стрес разбрал дека Германија повеќе не може да ја одржи успешната одбрана

Војници на 64-от полк на САД, 7-та пешадиска дивизија, ја слават веста за примирјето, 11 ноември 1918 година.

Вестите за наводниот воен пораз на Германија се прошириле низ германските вооружени сили. Заканата од бунт била распространета. Адмиралот Рајнхард Шер и Лудендорф одлучиле да започнат последен обид за враќање на храброста на германската морнарица. Лудендорф одлучил да не го информира на принцот Максимилијан Баден бидејќи знаел де ка нема да добие поддршка. Многумина, одбивајќи да бидат дел од поморската офанзива, за кои верувале дека е самоубиствена, се побуниле и биле уапсени. Колапсот на Балканот значело дека Германија ќе ги загуби главните резерви на нафта и храна. Нејзините резерви биле искористени, дури и додека американските трупи постојано пристигнувале со стапка од 10.000војници на ден. Американците обезбедиле повеќе од 80% од сојузничката нафта за време на војната, и немало недостиг од истата..

Со воената пауза и со широко распространета загубена довербата во Кајзерот, Германија започнала со предавање. Принцот Максимилијан Баден ја презел одговорноста за новата влада како канцелар на Германија за да преговара со сојузниците. Преговорите со претседателот Вилсон започнале веднаш, со надеж дека ќе понуди подобри услови од Британците и Французите. Вилсон побарал уставна монархија и парламентарна контрола врз германската војска. Немало отпор кога социјалдемократот Филип Шејдеман на 9 ноември ја прогласил Германија за република. Кајзерот, кралевите и другите наследни владетели биле отстранети од власта, а Вилхелм побегнал во егзил во Холандија. Кралска Германија била мртва; новата Германија е родена како Вајмарска Република..

Капитулации

The New York Times од 11 ноември 1918

Колапсот на Централните сили дошол брзо. Бугарија била прва што потпишала примирје, на 29 септември 1918 година во Солун. На 30 октомври, Отоманското Царство капитулирала, потпишувајќи ја примирјето на Мудрос.

На 24 октомври, Италијанците започнале притисок што бргу ја повратило територијата изгубена по Битката кај Капорето. Ова кулминирало со Битката кај Виторио Венето, што го означил крајот на Австроунгарската армија како делотворна борбена сила. Офанзивата, исто така, предизвикала дезинтеграција на Царство Австроунгарија. Во текот на последната недела од октомври, декларации за независност биле направени во Будимпешта, Прага и Загреб. На 29 октомври, царските власти ја запрашале Италија за примирје, но Италијанците продолжиле да напредуваат, достигнувајќи до Тренто, Удине и Трст. На 3 ноември, Австроунгарија испратила повик за примирје. Условите, организирани по телеграфски пат со сојузничките власти во Париз, биле доставени до австрискиот командант и прифатени. Примирјето со Австрија бил потпишан во Вила Џусти, во близина на Падова, на 3 ноември. Австрија и Унгарија потпишале одвоени примирја по соборувањето на Хабсбуршката монархија. Во наредните денови, Италијанската армија го окупирала Инсбрук и целиот Тирол со 20 до 22.000 војници..

Фердинанд Фош, втор од десно, на фотографијата надвор од кочијата во Компиен, откако се согласил со примирјето што ја заврши војната таму.

На 11 ноември, во 05:00 часот, примирјето со Германија било потпишано кај железничката пруга во Компиен. Во 11 часот на 11 ноември 1918 година - „единаесеттиот час од единаесеттиот ден од единаетиот месец“ стапил на сила прекинот на огнот. Во текот на шест часа помеѓу потпишувањето на примирјето и неговото влегување во сила, спротивставените војски на Западниот фронт започнале да се повлекуваат од своите позиции, но борбите продолжиле низ многу области на фронтот, бидејќи командантите сакале да приграбат територија пред завршувањето на војната.

Окупацијата на Рајнската област продолжило по примирјето. Окупаторските војски се состоеле од американски, белгиски, британски и француски сили.

Во ноември 1918 година, сојузниците имале доволно резерви на луѓе и материјал за да ја нападнат Германија. Сепак, во време на примирје, ниту една сојузна сила не ја преминала германската граница. Западниот фронт сѐ уште бил околу 720 километри од Берлин и војските на Кајзерот се повлекле од бојното поле во добар дел. Овие фактори му овозможиле на Хинденбург и другите високи германски водачи да ја прошират приказната дека нивните војски навистина не биле поразени. Ова резултирало со „Легендата за удар со нож во грб“, според која поразот на Германија не бил поради нејзината неможност да продолжи со борбата , туку поради неуспехот на јавноста да одговори на патриотското повикување и наводното намерно саботирање на воените напори, особено од Евреите, социјалистите и болшевиците.

Сојузниците имале многу повеќе потенцијално богатство што може да го потрошат за војната. Една проценка (користејќи американски долари од 1913) е дека сојузниците потрошиле 58 милијарди долари за војната, а Централните сили само 25 милијарди долари. Меѓу сојузниците, Велика Британија потрошила 21 милијарда долари и 17 милијарди американски долари; меѓу Централните сили Германија потроши 20 милијарди долари.

Последици

Главна статија: Последици од Првата светска војна

Француски воени гробишта во костурница Дуомон, која содржи остатоци од повеќе од 130.000 непознати војници

По завршувањето на војната исчезнале четири царства: Германско, Австроунгарско, Отоманско и Руско царство. Бројни нации ја вратиле својата поранешна независност, а нови биле создадени. Четири династии, заедно со нивните помошни аристократии, паднале како резултат на војната: Династија Романови, Династија Хоенцолерн, Хабсбуршка династија и Отоманска династија. Белгија и Србија биле сериозно оштетени, како и Франција, при што загинале 1,4 милиони војници, не сметајќи ги другите жртви. Слично биле погодени и Германија и Русија.

Официјален крај на војната

Формалната воена состојба меѓу двете страни опстојувала уште седум месеци, сè до потпишувањето на Версајскиот договор со Германија на 28 јуни 1919 година. Сенатот на Соединетите Држави не ја ратификувал спогодбата и покрај јавната поддршка за тоа, и формално не ја завршила својата вмешаност во војната сè додека Резолуцијата Нокс-Портер не била потпишана на 2 јули 1921 година од страна на претседателот Ворен Хардинг. За Обединетото Кралство и Британското царство, војната престанала со одредбите на Законот за престанок на актуелната војна од 1918 во однос на:

• Германија на 10 јануари 1920 година.
• Австрија на 16 јули 1920 година.
• Бугарија на 9 август 1920 година.
• Унгарија на 26 јули 1921 година.
• Турција на 6 август 1924 година.

По Версајскиот договор биле потпишани договори со Австрија, Унгарија, Бугарија и Отоманското Царство. Меѓутоа, преговорите за вториот договор со Отоманското Царство биле проследени со немири, а конечниот мировен договор меѓу сојузничките сили и земјата што наскоро ќе стане Република Турција не бил потпишан до 24 јули 1923 година во Лозана.

Некои воени споменици го датираат дека крајот на војната по потпишуањето на Договорот од Версај во 1919 година, кога многу од војниците кои служеле во странство конечно се вратиле во своите матични земји; за разлика од тоа, повеќето комеморации на крајот на војната се концентрираат на примирјето од 11 ноември 1918 година. Законски, формалните мировни договори не биле целосни, сè додека не бил потпишан последниот, Договорот од Лозана. Според неговите услови, сојузничките сили го напуштиле Истанбул на 23 август 1923 година.

Мировни договори и национални граници

Грчкиот премиер Венизелос го потпишува договорот од Севр

По војната, Париската мировна конференција наметнала серија мировни договори за Централните сили, кои официјално ја завршиле војната. Версајскиот договор од 1919 година се занимавал со Германија и, врз основа на Четиринаесетте точки на Вилсон, стапила на сила Лигата на народите на 28 јуни 1919.

Централните сили морале да ја признаат одговорноста за целокупната загуба и штета на која биле подложени сојузничките влади и нивните државјани како последица на војната што им била наметната со нивната агресија. Во договорот од Версај, оваа изјава е под член 231, кој станал познат како клаузула за признавање на вина во војната, бидејќи мнозинството Германци се чувствувале понижени и огорчени. Генерално, Германците почувствувале дека биле неправедно решени од она што го нарекле „diktat of Versailles“. Германскиот историчар Хаген Шулце изјавил дека договорот ја сместува Германија „под легални санкции, лишени од воена моќ, економски уништена и политички понижена“. Белгискиот историчар Лоренс Ван Иперсел ја нагласил централната улога што ја на војната и Версајскиот договор во Германската политика во 1920-тите и 1930-тите:

Активно отфрлање на воената вина во Германија и германското незадоволство од двете репарации и континуираната сојузничка окупација на Рајнската област, направија широка ревизија на значењето и сеќавањето на проблемите во војната. „Легендата за ударот со нож во грб“ и желбата да се ревидира Версајскиот диктат, како и верувањето во меѓународна закана насочени кон елиминација на германската нација, останаа во срцето на германската политика. Дури и човек на мирот, како што е [Густав] Стремеман јавно ја отфрли германската вина. Што се однесува до Нацистите, тие мавтаа со транспаренти на домашно предавство и меѓународен заговор, во обид да ја потикнат германската нација во дух на одмазда. Како фашистичка Италија, така и Нацистичка Германија се обиде да го пренасочи споменот на војната во полза на сопствените политики.

Потпишување мир во Салата на огледала, Версај, 28 јуни 1919 година

Во меѓувреме, новите народи ослободени од германското владеење го сметале договорот како признавање на грешките извршени врз малите нации од многу поголеми агресивни соседи. Мировната конференција барала сите поразени да платат репарации за целата штета направена на цивили. Меѓутоа, поради економските тешкотии и Германија како единствена поразена сила со непроменета економија, товарот паднал во голема мера врз Германија.

Австроунгарија била поделена на неколку наследни држави, вклучувајќи ги Австрија, Унгарија, Чехословачка и Југославија, во голема мера, но не целосно по етнички линии. Трансилванија била префрлена од Унгарија во Голема Романија. Деталите биле содржани во договорот од Сен Жермен и договорот од Тријанон. Како резултат на договорот од Тријанон, 3,3 милиони Унгарци паднале под странска власт. Иако Унгарците сочинувале 54% од населението на предвоено Кралство Унгарија, само 32% од нејзината територија била оставена во Унгарија. Помеѓу 1920 и 1924 година, 354.000 Унгарци побегнале од поранешните унгарски територии дадени на Романија, Чехословачка и Југославија.

Руското Царство, кое се повлекло од војната во 1917 година по Октомвриската револуција, изгубило поголем дел од својата западна граница, бидејќи од него биле изделкани новите независни нации односно држави Естонија, Финска, Латвија, Литванија и Полска. Романија ја презела контролата врз Бесарабија во април 1918 година.

Отоманското Царство се распаднало, и голем дел од нејзината територија Левант била доделена на разни сојузнички сили како протекторати. Турското јадро во Анадолија било реорганизирано како Република Турција. Отоманското Царство требало да се подели со договорот од Севр од 1920 година. Овој договор никогаш не бил ратификуван од страна на султанот и бил отфрлен од страна на Турското национално движење, што довело до победната Турска војна за независност и многу помалку строгиот Лозански договор од 1923 година.

Национални идентитети

Карта на територијални промени во Европа по Првата светска војна (од 1923 година)

Полска повторно станала независна држава по повеќе од еден век. Кралство Србија и нејзината династија, и земјата со најмногу жртви по глава на жител, станала столбот на новата мултинационална држава, Кралство на Срби, Хрвати и Словенци, подоцна преименувани во Кралство Југославија. Чехословачка, која со територии од Кралство Бохемија и со делови од Кралство Унгарија, станала нова држава. Русија стана Советски Сојуз и ги загуби Финска, Естонија, Литванија и Латвија, кои станаа независни држави. Отоманското Царство наскоро било заменето од Турција и неколку други земји на Блискиот Исток. Во Британското Царство, војната започнала нови форми на национализам. Во Австралија и Нов Зеланд, Битката кај Галиполе станала позната како „Крштевањето на огнот“ на тие народи. Тоа била првата голема војна во која се бореле новоформираните земји, и еден од првите пати што австралиските војници се бореле како Австралијци, а не само субјекти на британската круна. Денот Анзак, во чест на австралискиот и Новозеландскиот армиски корпус, го слави овој дефинитивен момент. По Битката кај Вими Риџ, каде што канадските сили за првпат се бореле како единствен корпус, Канаѓаните започнале да се однесуваат кон нив како нација „фалсификувана од огнот“. Откако успеале на истото бојно поле да постигнат резултати, тие за првпат започнале да бидат почитувани на меѓународно ниво за сопствените достигнувања. Канада влегла во војната како Доминион на Британската Империја и останала така, иако се појавила со поголема мерка на независност. Кога Британија објавила војна во 1914 година, владите автоматски биле вклучени во војната. Владите на Канада, Австралија, Нов Зеланд и Јужна Африка биле поединечни потписници на Договорот од Версај. Формирањето на современа држава Израел и корените на континуираниот израелско-палестински конфликт делумно се наоѓаат во нестабилната динамика на моќта на Блискиот Исток што произлезе од Првата светска војна. Пред крајот на војната, Отоманското Царство одржувала скромно ниво на мир и стабилност низ Средниот Исток. Со падот на османлиската влада започнале и првите конфликти. Политичките граници направени од победниците од Првата светска војна биле брзо наметнати, понекогаш само со површно советување со месното население. Тие продолжуваат да бидат проблематични во борбите од 21 век за национален идентитет. Распаѓањето на Отоманското Царство на крајот од Првата светска војна било клучно во придонесот кон современата политичка ситуација на Блискиот Исток, вклучувајќи го и Арапско-израелскиот конфликт,

Здравствени ефекти

Превоз на отоманските војници повредени во Сиркеџи

Војната имала длабоки последици врз здравјето на војниците. Од 60 милиони европски воен персонал кој бил мобилизиран од 1914 до 1918 година, 8 милиони биле убиени, 7 милиони биле трајно онеспособени, а 15 милиони биле сериозно повредени. Германија загубила 15,1% од активната машка популација, Австроунгарија загубила 17,1%, а Франција загубила 10,5%. Во Германија, цивилните смртни случаи биле 474,000 повисоки отколку во мирни услови, што во голем дел се должи на недостигот на храна и недоволната исхранетост, што го ослабил отпорот кон болестите. До крајот на војната, гладот убил околу 100.000 луѓе во Либан. Помеѓу 5 и 10 милиони луѓе загинале од глад во Русија од 1921 година. До 1922 година, во Русија имало меѓу 4,5 милиони и 7 милиони деца бездомници, како резултат на скоро една деценија уништување од Првата светска војна, Руската граѓанска војна и последователниот глад од 1920-1922. Бројни антисоветски Руси ја напуштиле земјата по револуцијата; до 1930-тите, северниот кинески град Харбин имал 100.000 Руси. Илјадници луѓе емигрирале во Франција, Англија и во САД.

Болестите сешириле во хаотични воени услови. Само во 1914 година, епидемичниот тифус, пренесен од вошки, убил 200.000 во Србија. Од 1918 до 1922 година, Русија имала околу 25 милиони инфекции и 3 милиони смртни случаи од епидемичен тифус. Во 1923 година, 13 милиони Руси имале заболено маларија, нагло зголемување од предвоените години. Покрај тоа, голема епидемија на грип се проширила низ целиот свет. Генерално, пандемијата на грип во 1918 година убила најмалку 50 милиони луѓе.

Лобирањето од Хаим Вајцман и стравот дека американските Евреи ќе ги охрабрат САД да ја поддржат Германија кулминирале со британската владина Балфорова декларација од 1917 година, одобрувајќи создавање на еврејска држава во Палестина . Вкупно 1.172.000 еврејски војници работеле во сојузничките и централните сили во Првата светска војна, вклучувајќи 275.000 во Австроунгарија и 450.000 во Царска Русија..

Социјалните нарушувања и раширеното насилство на Руската револуција од 1917 и следната Руска граѓанска војна предизвикало повеќе од 2.000 погроми во поранешното Руско Царство, главно во Украина. Околу 60.000-200.000 цивилни Евреи биле убиени во злосторствата.

По Првата светска војна, Грција се борела против турските националисти предводени од Мустафа Кемал Ататурк, војната што на крајот резултирала со огромна размена на население меѓу двете земји според Договорот од Лозана. Според различни извори, неколку стотици илјади Грци загинале во овој период, што било поврзано со грчкиот геноцид.

Воени злосторства

Инциденти во Баралон

Главна статија: Инцидентот Баралонг

ХМС Баралонг.

На 19 август 1915 година, германската подморница У-27 била потонета од британскиот Q-брод HMS Baralong. Сите преживеани Германци, по кратко време биле погубени од екипажот на Баралонг по наредба на поручникот Годфри Херберт, капетанот на бродот. Погубувањето било објавено во медиумите од страна на американски државјани на британски товарен брод натоварен со воени резерви, што го запреле У-27 само неколку минути пред инцидентот.

Хемиско оружје

Главна статија: Хемиско оружје во Првата светска војна

Француски војници испуштиле гас и пламен на германските ровови во Фландрија

Првата успешна употреба на отровен гас како оружје во војна се случила за време на Втората битка кај Ипре (22 април - 25 мај 1915). Гас наскоро се користел од страна на сите поголеми воинствени војници во текот на војната. Се проценува дека употребата на хемиско оружје од двете страни во текот на војната предизвикало 1,3 милиони жртви. На пример, Британците имале над 180.000 жртви на хемиско оружје за време на војната, а до една третина од американските жртви биле предизвикани од нив. Руската армија, наводно, претрпела околу 500.000 жртви на хемиско оружје во Првата светска војна Употребата на хемиско оружје во војувањето е во директна повреда на Хашката декларација од 1899 година, со која се забранува нивна употреба.

Употребата на отровниот гас не бил ограничен само на војниците. Цивилите биле изложени на ризик од гасовите, бидејќи ветровите ги ширеле отровните гасови низ нивните градови и ретко добивале предупредувања за потенцијална опасност. Во прилог на отсутни системи за предупредување, цивилите често немале пристап до ефективни гасни маски. Околу 100.000-260.000 цивилни жртви починале од хемиско оружје за време на конфликтот, а десетици илјади (заедно со воениот персонал) починале од лузни на белите дробови, оштетување на кожата и слично во годините по завршувањето на конфликтот. Многу команданти од двете страни знаеле дека таквото оружје ќе предизвика голема штета за цивилите, но сепак продолжиле да ги користат. Британскиот полицаец Сер Даглас Хаиг во својот дневник запишал: „Моите службеници и јас бевме свесни дека таквото оружје ќе им наштети на жените и децата што живеат во околните градови, бидејќи силните ветришта беа вообичаени на бојното поле. Сепак, бидејќи оружјето требаше да биде насочено против непријателот, никој од нас воопшто не беше загрижен“.

Геноцид и етничко чистење

Главни статии: Ерменски геноцид, Асирски геноцид, Геноцид на понтиските Грци, и Негирање на геноцид

Ерменци убиени за време на ерменскиот геноцид. Сликата е земена од „Приказната на амбасадорот Моргентау“, објавена во 1918 година.

Австроунгарски војници погубуваат мажи и жени во Србија, 1916 година

Етничкото чистење на ерменското население на Отоманското Царство, вклучувајќи ги и масовните депортации и погубувања, во последните години на Отоманското Царство се смета за геноцид. Османлиите извршиле организирани и систематски масакри на ерменското население на почетокот на војната и портретирале намерно провоцирани акти на ерменски отпор како бунтови за оправдување на понатамошно истребување. Во почетокот на 1915 година, голем број Ерменци доброволно се пријавиле за влез во руските сили, а османлиската влада го искористила ова како изговор за издавање на Законот за депортирање, со кој се дозволила депортација на Ерменците од источните провинции на Сирија помеѓу 1915 и 1918 година. Ерменците биле намерно однесени во смрт, а голем број биле нападнати од отомански разбојници. Иако точниот број на смртни случаи е непознат, Меѓународната асоцијација на научници за геноцид проценува 1,5 милиони. Владата на Турција постојано го негирала геноцидот, тврдејќи дека оние што умреле биле жртви на меѓуетнички борби, глад или болести за време на Првата светска војна; овие тврдења се отфрлени од страна на повеќето историчари. Другите етнички групи биле слично нападнати од Отоманското Царство во овој период, вклучувајќи ги Асирците и Грците, а некои научници сметаат дека тие настани се дел од истата политика на истребување.

Технологија

Воено оружје

Тенкови на парадата во Лондон по крајот на војната

Првата светска војна започна како судир на технологијата од XX век и тактиката од 19 век, со неизбежно големи последователни жртви. Меѓутоа, до крајот на 1917 година, главните војски, кои тогаш броеле милиони луѓе, се модернизирале и користеле телефонска, безжична комуникација, оклопни возила, тенкови, и авиони. Пешадиските реформи биле реорганизирани, така што 100-те компании повеќе не биле главната единица на маневрирање. Наместо тоа, биле фаворизирани екипи од 10 или повеќе мажи, под команда на помлад подофицер.

Артилеријата, исто така, доживеала револуција. Во 1914 година, топовите биле позиционирани во линијата на фронтот и пукале директно на нивните цели. До 1917 година, индиректното оружје како и минофрлачи и митралези било вообичаено, користејќи нови техники за откривање и движење, особено авиони и често се занемарувале теренските телефони. Контрабатираните мисии станале вообичаени, и често помагале во откривање на звук за лоцирање на непријателските позиции.

Руски оклопни возила, 1919 година

Германија била далеку понапред од сојузниците во т.н. стрелба од скриена позиција. Германската армија употребувала хаубици од 150 мм и 210 мм во 1914 година, кога типичните француски и британски биле само 75 мм и 105 мм. Британците имале хаубици од 152 мм, но истите биле премногу тешки за па морало да се влечат на теренот. Германците, исто така, поседувале тенкови од 305 м м и 420 мм,, кои биле идеално прилагодени за војување.

„Ланге Макс“, најголемиот тенк во светот во 1917 година

Во 1917 година, на 27 јуни, Германците го користеле својот најголем тенк на светот, со прекар „Ланге Макс“, кој бил во можност да пука до 50 километри.

Голем дел од борбата вклучувала војна од рововите, во која стотици често загинале. Многу од најсмртоносните битки во историјата се случиле за време на Првата светска војна. Таквите битки ги вклучуваат битките кај Пашендал, Марна, Камбре, Сома, Верден и Галиполе. Германците користеле Хабер-Бошов процес за да ги снабдат своите сили со барут и покрај блокадата од британската морнарица. Артилеријата била одговорна за најголемиот број жртви и потрошила огромни количества експлозиви. Големиот број повреди на главата биле предизвикани од експлодирачки гранати, кои ги принудиле на завојуваните страни да го развијат современиот челичен шлем, предводен од Французите.

Широката употреба на хемиското воено оружје било голема одлика на конфликтот. Користените гасови вклучиле хлор, иперит и фозген. Неколку жртви на војната биле предизвикани од употребата на гасот, бидејќи брзо се создале ефективни контрамерки за гасните напади, преку употреба на гас-маски. Употребата на хемиско оружје и стратешки бомбардирања од мал обем биле забранети од Хашките конвенции од 1899 и 1907 година, но и двете конфенции се покажале дека поседуваат ограничени ефекти, иако ја имале подржката од јавноста.

Најмоќното копнено оружје било железничкиот топ со тежина од десетина тони. Германците го нарекле Дебела Берта. Германија го развил Парискиот топ, кој можел да го бомбардира Париз од над 100 километри.

Британскиот Викерс, 1917 година

Ровови, митралези, воздухопловна извидувања, бодликава жица и современа артилерија со фрагментациони гранати помагале во борбите за време на Првата светска војна. Британците и Французите постојано барале решение во создавањето на тенкови. Првите британски тенкови биле користени за време на Битката кај Сома на 15 септември 1916 година. Механичката веродостојност била проблем, но експериментот се покажал како достоен. Во текот на една година, Британците ги напаѓале стотиците тенкови и го покажале својот потенцијал за време на Битката кај Камбре во ноември 1917 година, со раскинување на линијата на Хинденбург, додека комбинираните тимови заробиле 8.000 непријателски војници. Во меѓувреме, Французите ги претставиле првите тенкови со вртечка школка, Рено FT-17, кој станал решавачки инструмент за победата. Конфликтот исто така го видел и воведувањето на автоматско оружје, како што биле митралезот Луис, автоматската пушка M1918 BAR и MP 18.

Друго ново оружје кое било употребувано бил пламенофрлач, за првпат користено од германската војска, а подоцна и од други сили. Иако не е од висока тактичка вредност, пламенофрлачот било моќно, деморализирачко оружје кое предизвикало терор на бојното поле.

Преносните железници биле развиени за да обезбедат огромни количества храна, вода и муниција потребни за поддршка на голем број војници во областите каде што биле уништени транспортни системи. Моторите со внатрешно согорување и подобрените системи за влечење за автомобили и камиони на крајот ги претвориле железните јажиња како застарени.

Области земени во големи напади

На Западниот фронт ниту една страна не постигнала импресивни придобивки во првите три години од војната со нападите во Верден, Сома, Пашендал и Камбре - освен исклучок била т.н. Офанзива на Невил. Во 1918 година Германците ги пресекле линиите на одбраната во три големи напади: Операција Михаил, Лис, и на Третата битка кај Ени, каде ја покажале моќта на своите нови тактики. Сојузниците возвратиле во Соасон, што им покажало на Германците дека тие мора да се вратат во одбраната и во Амјен. Тенковите одиграле значајна улога во двата напади, како што имало и претходната година во Камбре.

Области земени во големи напади на Истокот биле поголеми. Германците се справиле добро во Првата битка кај Мазурските езера принудувајќи ја подоцна Русија на мир. Австроунгарците и Германците се сојузиле за големиот успех во Офанзива Горлице-Тарнув, предизвикувајќи Русите да ја напуштат Полска и да се повлечат. Во серија напади заедно со Бугарите ја окупирале Србија, Албанија, Црна Гора и поголемиот дел од Романија. Постигнувањата на сојузниците ги довело подоцна во Палестина, во Македонија и во Виторио Венето.

Областа окупирана на исток од страна на Централните сили на 11 ноември 1918 година изнесувала 1.042.600 км2, приближно со големина на Колумбија.

Поморски сили

Германија распоредила У-бродови (подморници) по почетокот на војната. Наизменично помеѓу ограничената и неограничената подморска војна во Атлантикот, Царската Германска Морнарица имала план да ги лиши Британските Острови од витални резерви. Повеќето од нив биле заборавени во меѓувоениот период, додека Втората светска војна ја оживеала повторно нивната потреба.

Авијација

RAF Sopwith Camel. In April 1917, the average life expectancy of a British pilot on the Western Front was 93 flying hours.

Авиони со постојани крила за првпат биле употребени воено од Италијанците во Либија на 23 октомври 1911 година за време на Италијанско-турската војна за извидување, но наскоро биле направени авиони за фрлање бомби и за фотографирање од воздухот следната година. До 1914 година, нивната воена корист била очигледна. Тие првично биле користени за извидување. За да ги соборат непријателските авиони, биле развиени против-авионски топови и борбени авиони. Биле создадени и стратешки бомбардери, главно од Германците и Британците, иако првите ги користеле и Цепелините. Кон крајот на конфликтот, за првпат биле користени носачи на авиони, со HMS Furious.

Балони за набљудување со пилоти, биле користени како стационарни извидни платформи, пријавувајќи ги непријателските движења и насочувајќи ја артилеријата. Балоните најчесто имале екипа од двајца војници, опремени со падобрани. Во тоа време, падобраните биле премногу тешки за да ги користат пилотите на авиони, а помалите верзии не биле развиени до крајот на војната.

Економски ефекти

Еден од најдраматичните ефекти од војната било проширувањето на владините овластувања и одговорности во Британија, Франција, САД и Доминионите на Британската Империја. За да ја искористат целата моќ на нивните општества, владите создале нови министерства и овластувања. Нови даноци биле наметнати и донесени закони, сите дизајнирани да ги зајакнат воените напори и многумина траат до ден-денес. На сличен начин, војната ги заострила способностите на некои поранешни големи и бирократизирани влади, како што се Австроунгарија и Германија.

Бруто-домашниот производ (БДП) се зголемил за три сојузници (Велика Британија, Италија и САД), но се намалил во Франција и Русија, во неутрална Холандија и во трите главни Централни сили. Намалувањето во БДП во Австрија, Русија, Франција и Отоманското Царство се движело меѓу 30 и 40 отсто. На пример, во Австрија, повеќето свињи биле заклани, така што на крајот на војната немало месо.

Во сите нации, владиниот удел во БДП се зголемил, надминувајќи 50% во Германија и Франција и речиси достигнал ниво во Британија. За да плати на САД, Британија наплатила големи инвестиции во американските железници, а потоа започнала да позајмува многу на Вол Стрит. Претседателот Вилсон бил на работ да ги прекине кредитите кон крајот на 1916 година, но дозволил големо зголемување на позајмиците на САД на Сојузниците. По 1919 година, САД побарале отплата на овие заеми. Отплатата, делумно, била финансирана од германските репарации, кои, пак, биле поддржани од американските заеми за Германија. Овој кружен систем се распаднал во 1931 година и некои кредити никогаш не биле вратени. Велика Британија сè уште им должи на САД 4,4 милијарди, долг од Првата светска војна во 1934 година. Последната рата конечно била платена во 2015 година.

Макро и микро-економските последици биле пренесени од војната. Семејствата биле променети со заминувањето на многу мажи. Со смртта или отсуството на примарниот примач на плата, жените биле принудени да влезат во работна сила. Во исто време, индустријата требало да ги замени изгубените работници испратени во војна. Ова помогнало во борбата за правата на глас за жените.

Првата светска војна дополнително ја зголемила родовата нерамнотежа, додавајќи го феноменот на вишок од жени. Смртта на скоро еден милион мажи за време на војната во Британија го зголемил родовиот јаз за речиси еден милион: од 670.000 до 1.700.000. Бројот на невенчани жени кои барале економски средства драматично се зголемил. Покрај тоа, демобилизацијата и економскиот пад по војната предизвикало голема невработеност. Војната го зголемило женското вработување.

Во Британија, рационализацијата конечно била наметната во почетокот на 1918 година, ограничена на месо, шеќер и масти (путер и маргарин), но не и леб. Новиот систем функционирал беспрекорно. Од 1914 до 1918 година, членството на синдикатите двојно се зголемило, од малку над четири милиони до нешто повеќе од осум милиони.

Велика Британија се свртела кон нејзините колонии за помош во добивање на суштински воени материјали чија понуда од традиционални извори станало тешко. Геолозите како Алберт Ернест Китсон биле повикани да пронајдат нови ресурси на скапоцени минерали во африканските колонии. Китсон открил важни нови депозити на манган, кои се користеле во производството на муниција, во Голд Коуст.

Според членот 231 од Версајскиот договор (т.н. клаузула за воена вина) , Германија ја прифатила одговорноста за сета загуба и штета на која биле подложени сојузничките и асоцираните влади и нивните државјани како последица на војната. Со тоа била формулирано правна основа за репарации, а слична клаузула била вметната во договорите со Австрија и Унгарија. Сепак, ниту еден од нив не го толкувал тоа како признавање на воена вина. Во 1921 година вкупната сума за репарација била 132 милијарди златни знаци, меѓутоа, експертите од сојузниците знаеле дека Германија не може да ја плати оваа сума, поради кое била поделена на три категории.

Оваа бројка можело да се плати во готово или во натура (јаглен, дрво, хемиски бои, итн. Кон 1929 година започнала Големата депресија, предизвикувајќи политички хаос низ целиот свет. Во 1932 година, меѓународната заедница ја суспендирала исплатата на репарациите, со што Германија само платила еквивалент на 20.598 милијарди во репарации. Со подемот на Адолф Хитлер, сите обврзници и заеми што биле издадени во текот на 1920-тите и почетокот на 1930-тите биле откажани. Така, по Втората светска војна, на конференцијата во Лондон во 1953 година, Германија се согласила да продолжи со исплатата на позајмените пари. На 3 октомври 2010 година, Германија го направила последното плаќање на овие обврзници. [I]

Војнички искуства

Британските војници на војната првично биле волонтери, но повеќето подоцна биле регрутирани во служба. Преживеаните ветерани, враќајќи се дома, честопати откриле дека можат да разговараат за нивните искуства само меѓу себе. Групирајќи се заедно, тие формирале „здруженија на ветерани“ или „Легиони“. Мал број лични искуства на американски ветерани се собрани од страна на Конгресната библиотека.

Затвореници

Германски затвореници цо Француски камп

Околу осум милиони луѓе се предале или биле задржани во логорите за време на војната. Сите нации ветиле дека ќе ги следат Хашките конвенции за фер третман на воените заробеници, а стапката на преживување за воени заробеници била генерално многу повисока од онаа на борците на фронтот. Поединечните предавања биле невообичаени, а големи единици обично се предавале масовно. Во опсадата на Мобеж се предале околу 40.000 француски војници, во Битката за Галиција Русите заробиле околу 100.000 до 120.000 австриски заробеници, во нападот на Брусилов околу 325.000 до 417.000 Германци, а Австријците им се предале на Русите, а во Битката кај Таненберг се предале 92.000 Руси. Кога осамениот гарнизон на Каунас се предал во 1915 година, околу 20.000 Руси станале затвореници, во битката во близина на Пшасниш (февруари-март 1915) 14.000 Германци им се предале на Русите, а во Првата битка кај Марна околу 12.000 Германци им се предале на сојузниците. 25-31% од руските загуби (како дел од заробените, повредените или убиените) имале затворенички статус, додека за Австроунгарија 32%, за Италија 26%, за Франција 12%, за Германија 9%; за Велика Британија 7%. Затворениците од сојузничките војски изнесувале околу 1,4 милиони (не вклучувајќи ја и Русија, која изгубила 2,5-3,5 милиони луѓе како затвореници). Од Централните сили околу 3,3 милиони луѓе станале затвореници, а повеќето од ним им се предале на Русите. Германија имала 2,5 милиони затвореници; Русија 2,2-2,9 милиони; додека Британија и Франција држеле околу 720.000. Повеќето биле заробени непосредно пред примирјето. САД имале 48.000. Најопасниот момент бил чинот на предавање, кога понекогаш биле истребувани беспомошни војници. Откако затворениците пристигнувале до логорите, условите, воопшто, биле задоволителни (и многу подобро отколку во Втората светска војна), благодарение на напорите на Меѓународниот црвен крст и инспекциите од страна на неутралните нации. Сепак, условите биле страшни во Русија: гладувањето било вообичаено за затворениците и цивилите. Околу 15-20% од затворениците во Русија починале, а во затворите на Централните сили, 8% биле Руси.. Во Германија, храната била ретка, но починале само 5% .

Британски затвореници чувани од османлиските сили по Првата битка за Газа во 1917 година.

Османлиското Царство често лошо ги третирала војниците. Околу 11.800 војници на Британското Царство, повеќето од нив Индијци, станале затвореници по опсадата на Кут во Месопотамија во април 1916 година. Од нив, 4.250 загинале во заробеништво. Иако многумина биле во лоша состојба кога биле заробени, отоманските офицери ги принудувале да поминат 1100 километри во Анадолија. Преживеаните рекле: „Бевме пренмесуваи како ѕверови, да се откажевме значеше да умреме“. Преживеаните откако пристигнале, биле принудени да ја изградат железничка пруга низ Таур.

Во Србија, по битките во 1914 година, со кои австроунгарската војска била одбиена, останале над 70.000 заробеници од кои околу 20 000 биле со словенско потекло. Во епидемија на тифус што ја зафатила Србија поради ужасни последици на војната починале над 33 000 заробеници. Заробеници имале подобри услови за живеење од населението, за што сведочат членовите на европски комисии што набљудувале однос кон воените заробеници. Во Австроунгарија и Германија во 1917 година се наоѓале околу 127 500 заробени и 79 000 интернирани лица од територија на тогашната Србија. Истата година на територијата на Бугарија имало 32 000 заробеници и 100 000 интернирани српски цивили. На крајот на 1917број година број на интернирани и затвореници изнесувал 341 500 лица.

Во Русија, кога затворениците од чешката легија на австроунгарската војска биле ослободени во 1917 година, истите тие повторно се вооружиле и кратко станале воени сили за време на Руската граѓанска војна.

Додека сојузничките затвореници од Централните сили биле брзо испраќани дома на крајот од активните непријателства, истиот третман не бил даден на затворениците од Централната власт на Сојузниците и Русија, од кои многумина служеле за присилна работа. Тие често биле ослободувани со многуте пристапи на Црвениот крст. Германските затвореници сè држеле во Русија до 1924 година.

Поддршка и противење

Поддршка

Постер кој ги повикува жените да се приклучат кон британските воени напори, објавен од страна на Младинската христијанска асоцијација

На Балканот, југословенските националисти, како што бил водачот, Анте Трумбиќ, силно ја поддржувал војната, барајќи слобода на Југословените од Австроунгарија и други странски сили и создавање независна Југославија. Југословенскиот комитет бил формиран во Париз на 30 април 1915 година, но наскоро ја преместил својата канцеларија во Лондон. Трамбиќ го предводел Комитетот. Во април 1918 година, се одржал Римскиот конгрес на обесправени националности, вклучувајќи ги и чехословачките, италијанските, полските, трансилванските и југословенските претставници, кои ги повикале сојузниците да го поддржат националното самоопределување за луѓето што живеат во Австроунгарија.

На Блискиот Исток, арапскиот национализам се зголемил на отоманските територии како одговор на подемот на турскиот национализам за време на војната, при што арапските националистички водачи се залагале за создавање панарабска држава. Во 1916 година, Арапската револуција започнала на териториите на Блискиот Исток кој бил под контрола на отоманската власт, во обид да се постигне независност.

Во Источна Африка, Јасу V од Етиопија ја поддржувал државата Дервиш, која била во војна со Британците во кампањата во Сомалиленд.. Германскиот претставник Фон Сибург во Адис Абеба изјавил: „Сега е време Етиопија да го поврати брегот на Црвеното Море, за да ги однесе Италијанците дома, за да ја обнови Империјата според нејзината древна големина“. Етиопската империја била на работ на влегување во Првата светска војна на страната на Централните сили пред соборувањето на Јасу поради сојузничките притисоци врз етиопската аристократија.

Голем број социјалистички партии првично ја поддржале војната кога започнала во август 1914 година. Меѓутоа, европските социјалисти се поделиле на национални линии, како марксисти и синдикалисти. Откако започнала војната, австриските, британските, француските, германските и руските социјалисти ја следеле растечката националистичка струја со поддршка на интервенциите на нивните земји во војната.

Италијанскиот национализам бил поттикнат од избувнувањето на војната и на почетокот бил силно поддржан од различни политички фракции. Еден од најистакнатите и популарни италијански националистички поддржувачи на војната бил Габриеле Д’Анунцио, кој го промовирал италијанскиот иредентизам и им помогнал на италијанската јавност да ја поддржи интервенцијата во војната. Италијанската либерална партија, под раководство на Паоло Босели, промовирала интервенција во војната на страната на сојузниците и го користела друштвото „Данте Алигиери“ за промовирање на италијанскиот национализам. Италијанските социјалисти биле поделени околу тоа дали да ја поддржат војната или да се спротивстават на тоа; некои биле милитантни поддржувачи на војната, меѓу кои и Бенито Мусолини и Леонида Бисолати. Сепак, италијанската Социјалистичка партија одлучила да се спротивстави на војната откако биле убиени анти-милитаристички демонстранти, што резултирало со генерален штрајк наречен Црвена недела. Италијанската социјалистичка партија се исчистила од провоените националистички членови , меѓу кои бил и Мусолини. Мусолини, синдикалист кој ја поддржал војната врз основа на иредентистички тврдења за италијански населени региони на Австроунгарија, формирал движење кое подоцна се развило во Италијански сојуз на борбата, како потекло на фашизмот. Национализмот на Мусолини му овозможил да собере средства од Ансалдо (фирма за вооружување) и други компании за да ја создаде Ил Пополо д'Италија за да ги убеди социјалистите и револуционерите да ја поддржат војната.

Опозиција

Откако војната била прогласена, многу социјалисти и синдикати ги поддржале нивните влади. Меѓу исклучоците биле Болшевиците, Социјалистичката партија на Америка и Италијанската социјалистичка партија, како и луѓето како Карл Либкнехт, Роза Луксембург и нивните следбеници во Германија.

Папа Бенедикт XV, избран во папа помалку од три месеци пред започнувањето на Првата светска војна, ја направил војната и нејзините последици главен фокус на неговата рана понтификација. Во суштина спротивно на неговиот претходник, пет дена по неговиот избор, тој зборувал за својата решеност да го направи она што може за да донесе мир. Неговата прва енциклика, Ad beatissimi Apostolorum, од 1 ноември 1914 година, била засегната со оваа тема. Бенедикт XV ги нашол своите способности и единствена позиција како верски емисар на мирот игнориран од страна на воинствените сили. Договорот од Лондон од 1915 година меѓу Италија и Тројната Антанта вклучувал тајни одредби со кои сојузниците се согласиле со Италија да ги игнорираат папските мировни чекори кон централните сили. Како резултат на тоа, објавувањето на предложениот предлог на Бенедикт за седум точки од август 1917 година било игнорирано од страна на сите страни освен од Австроунгарија

The Deserter, 1916. Антивоен цртан филм го прикажува Исус како се соочува со одред војници од пет европски земји.

Во Велика Британија, во 1914 година, годишниот камп за службеници за обука на државните службеници бил во Тидворн Пенингс. Шефот на британската армија имал задача да ги разгледа кадетите, но неминовноста на војната го спречило тоа. Наместо тоа, бил испратен генерал Хорас Смит-Дориен.

Многу земји ги затворале оние што зборувале против конфликтот. Тука спаѓаат Јуџин Дебс во САД и Бертранд Расел во Британија. Во САД, Законот за шпионажа од 1917 година и Законот за затајување од 1918 година направиле федерално злосторство да се спротивстави на воените регрути или да даде какви било изјави што се сметаат за „нелојални“. Публикациите на сите критични за владата биле отстранети и многумина служеле долги затворски казни за изјавите за фактите кои се сметаа за непатриотични.

Голем број националисти се спротивставиле на интервенцијата, особено во државите во кои националистите биле непријателски расположени. Иако огромното мнозинство на ирскиот народ се согласило да учествува во војната во 1914 и 1915 година, малцинство напредни ирски националисти жестоко се спротивставиле. Војната започнала во услови на криза во Ирска која се појавила во 1912 година и до јули 1914 имало сериозна можност за појава на граѓанска војна во Ирска. Ирските националисти и марксисти се обиделе да ја следат независноста на Ирска, кулминирајќи преку Велигденското востание од 1916 година, со тоа што Германија испратила 20.000 пушки во Ирска за да предизвика немири во Британија. Владата на Велика Британија ја ставила Ирска под воена состојба како одговор на Велигденското востание, иако, откако непосредната закана од револуцијата се распаднала, властите се обиделе да направат отстапки. Сепак, спротивставувањето на вмешаноста во војната се зголемило во Ирска, што резултирало со криза при регрутирањето во 1918 година. Во 1917 година, дејствијата на серија француски востаници довеле до десетици војници да бидат погубени, а многу повеќе затворени.

Германска револуција, Кил, 1918

Во Милано, во мај 1917 година, болшевичките револуционери организирале немири со повик за ставање крај на војната и успеале да ги затворат фабриките и да престане јавниот транспорт. Италијанската војска била принудена да влезе во Милано со тенкови и митралези за да се соочи со болшевиците и анархистите, кои насилно се бореле до 23 мај кога армијата ја добила контрола над градот. Скоро 50 лица (вклучувајќи и тројца италијански војници) загинале, а повеќе од 800 луѓе биле уапсени.

Во септември 1917 година, руските војници во Франција започнале да се прашуваат зошто воопшто се бореле за Французите. Во Русија, спротивставувањето на војната довело до формирање на револуционерни комитети, кои помогнале да се разгори Октомвриската револуција од 1917 година, преку повикот за леб, земја и мир. Болшевиците се согласиле на мировен договор со Германија, мирот во Брест-Литовск, и покрај неговите сурови услови.

Во северна Германија, на крајот од октомври 1918 година започнала Германската револуција од 1918-1919 година. Единиците на германската морнарица одбиле да заминат за последната операција која ја сметале за изгубена. Ова го иницирало востанието. Револтот на морнарите, кој потоа следел во поморските пристаништа се проширил низ целата земја за неколку дена и довел до прогласување на Република на 9 ноември 1918 година и кратко потоа на абдикација на Кајзерот Вилхелм II.

Регрутација

Млади мажи се пријавуваат за регрутација, Њујорк, 5 јуни 1917 година

Регрутацијата била честа појава во повеќето европски земји. Сепак, таа била контроверзна во земјите што зборуваат англиски јазик. Таа била особено непопуларна кај малцинските етнички групи, особено ирските католици во Ирска и Австралија, како и француските католици во Канада.

Канада

Во Канада ова прашање предизвикало голема политичка криза која трајно ги отуѓило Франкофоните. Отворениот политички јазол помеѓу француските Канаѓани, кои верувале дека нивната вистинска лојалност е во Канада, а не во Британското Царство и кај припадниците на ангофонското мнозинство, кои пак ја сметале војната како обврска за нивното британско наследство.

Австралија

Во Австралија, кампањата за регрутација на Били Хјуз, премиерот на земјата, предизвикало расцеп во Австралиската Лабуристичка Партија, така што Хјуз ја формирал Националистичката Партија на Австралија во 1917 година за да го продолжи ова прашање. Земјоделците, работничкото движење, Католичката црква и ирските католици успешно се спротивставиле на притисокот на Хјуз, кој бил одбиен во два наврати.

Британија

Во Британија, регрутацијата резултирала со повикување на скоро секој физички способен човек во Велика Британија - шест од десет милиони подобни за војување. Од нив, околу 750.000 ги загубиле своите животи. Повеќето смртни случаи биле на млади невенчани мажи. Во војната, 160.000 жени ги загубиле своите сопрузи и 300.000 деца ги загубиле своите татковци. Регрутирањето за време на Првата светска војна започнало кога британската влада го усвоила Законот за воена служба во 1916 година. Законот укажувал дека самохраните мажи на возраст од 18 до 40 години можеле да бидат повикани на воена служба, освен ако не биле вдовици со деца. Имало систем на трибунали за воени служби за да се суди по барањата за изземање врз основа на извршување на цивилни дела од национално значење, домашни тешкотии, здравје и приговор на совеста. Законот поминал низ неколку промени пред завршувањето на војната. Оженетите мажи биле изземени од оригиналниот акт, иако ова било променето во јуни 1916 година. Старосната граница исто така била зголемена на 51 година. Признавањето на работата од национално значење исто така се намалило, а во последната година од војната имало поддршка за повикување на свештенството. Регрутација траела до средината на 1919 година. Поради политичката ситуација во Ирска, никогаш не се применувало повикувањето.

САД

Во Соединетите Американски Држави, регрутацијата започнала во 1917 година и генерално била добро прифатена, со неколку противања со опозицијата во изолирани рурални средини. Администрацијата одлучила да се потпре првенствено на регрутација, наместо на доброволното ангажирање, за да се подигне воена работна сила кога само 73.000 војници во првите шест недели влегле. Во 1917 година биле регистрирани 10 милиони мажи. Ова се сметало за несоодветно, така што возрасните групи се зголемиле, а исклучоците се намалиле, така што до крајот на 1918 година бројката се зголемила на 24 милиони мажи, кои биле регистрирани со скоро 3 милиони војници во воените служби. Нацртот бил универзален и вклучувал црнци на истите термини како и белците, иако тие служеле во различни единици. Црнците биле вкупно 367.710 војници (13.0% од вкупниот број), додека белците биле 2.442.586 (86.9%).

Форми на отпор се движеале од мирен протест до насилни демонстрации. Најчестите тактики билепреку дезертирање или криење. Многу социјалисти биле затворени поради наводно попречување на регрутацијата. Најпознат е случајот со Јуџин Дебс, претседател на Социјалистичката партија на Америка, кој се кандидирал за претседател во 1920 година од неговата затворска ќелија. Во 1917 година, голем број радикали и анархисти го оспориле новиот нацрт-закон во Федералниот суд, тврдејќи дека тоа било директно кршење на забраната за ропство. Врховниот суд едногласно ја потврдил уставноста на нацрт-законот во случаите на селективен предлог-закон од 7 јануари 1918 година.

Австроунгарија

Како и сите армии на континентална Европа, Австроунгарија се потпирала на регрутација за да ги пополни своите редови. Меѓутоа, регрутирањето на службениците било доброволно. Ефектот од регрутацијата на почетокот на војната резултирал да една четвртина биле Словени, додека повеќе од 75% од офицерите биле етнички Германци. Така, регрутацијата многу придонела за катастрофалниот настап на Австрија на бојното поле.

Споменици

Меморијален споменик посветен на загинатите во војната

Споменици биле изградени во илјадници села и градови. Оние што биле погребани во импровизираните гробишта постепено нивните останки биле префрлани на формални гробишта повторно во близина на бојните полиња, под грижа на неколку организации. Многу од овие гробишта исто така имаат централни споменици за исчезнатите или неидентификувани мртви, како што е споменикот на Менин Гејт и меморијалниот Тиепвал.

Во 1915 година, Џон МекКреј, канадски армиски лекар, ја напишал песната „In Flanders Fields“ како поздрав за оние што загинале во Големата војна. Објавена во магазинот Punch на 8 декември 1915 година, таа сè уште се рецитира, особено на Денот на примирјето од Првата светска војна и на Денот во спомен на загинатите во војната.

Националниот музеј и спомен на Националната светска војна во Канзас Сити, Мисури, е споменик посветен на сите Американци кои служеле во Првата светска војна.

Владата на Велика Британија имала буџетирано значителни ресурси за одбележување на војната во периодот од 2014 до 2018 година. Водечкото тело е Кралскиот воен музеј. На 3 август 2014 година, францускиот претседател Франсоа Оланд и германскиот претседател Јоаким Гаук заедно ја одбележале стогодишнината од германското објавување на војна во Франција.

Првата светска војна како тема во уметноста и во популарната култура

Првата светска војна имала трајно влијание врз колективната меморија на луѓето. Многумина во Британија ја виделе војната како сигнали за крајот на ерата на стабилност што се протегала назад во викторијанскиот период, а низ цела Европа многумина ја сметале за пресвртница. Историчарот Самуел Хајнс објаснил:

Една генерација невини млади мажи, заминаа во војна за да го направат светот безбеден за демократијата. Тие беа заклани во глупави битки планирани од глупави генерали. Оние кои преживеале биле шокирани, разочарани и огорчени од нивните воени искуства, и виделе дека нивните вистински непријатели не биле Германци, туку старите луѓе дома кои ги излажале. Тие ги отфрлија вредностите на општеството што ги испратило во војна, и со тоа ги разделиле своите генерации од минатото и од нивното културно наследство.

Првата светска војна како мотив во книжевноста

Бројни дела од книжевноста и филмот обработуваат теми од Првата светска војна, како:

• „Никодим“ — песна на македонскиот поет Славко Јаневски.
• „Шумата на обесениот“ (романски: Pădurea spânzuraților) — роман на романскиот писател Ливиу Ребреану од 1922 година.
• „На Запад ништо ново“ — роман на германскиот писател Ерих Марија Ремарк.

Првата светска војна како мотив во филмот

• „Крилја“ — филм од 1927 година во режија на Вилијам А. Велман.
• „На запад ништо ново“ — филм од 1930 година во режија на Луис Мајлстоун.
• „Патеки на славата“ — американски филм од 1957 година во режија на Стенли Кјубрик.
• „Маршот на Дрина“ (српски: Марш на Дрину) — филм од 1964 година, во режија на Жика Митровиќ.
• „Лекција по мртов јазик“ (полски: Lekcja martwego języka) — филм од 1979 година, во режија на Јануш Мајевски.
• „Галиполе“ (англиски: Gallipoli) — филм од 1981 година во режија на Питер Вир.
• „1917“ — филм на режисерот Сем Мендес од 2019 година.

Жртви

Земја	Жртви	Мртви	Ранети
Русија Убиени: 5,510,000 Ранети: 12,831,000 Исчезнати: 4,121,000[1] Убиени: 4,386,000 Ранети: 8,388,000 Исчезнати: 3,629,000[1]	6.600.000	1.690.000	5.950.000
Германија	6.000.000	2.037.700	4.216.058
Франција	5.623.800	1.357.800	4.266.000
Австроунгарија	4.820.000	1.200.000	3.620.000
Британска Империја*	2.998.583	908.371	2.090.300
Италија	1.597.000	650.000	947.000
Србија	1.978.148	1.250.000	728.148
Отоманско Царство	725.000	325.000	400.000
Романија	455.706	335.706	120.000
САД	360.300	126.000	234.300
Бугарија	239.890	87.500	152.390
Канада*	239.605	66.655	172.950
Австралија*	218.501	59.330	159.171
Црна Гора	60.000	50.000	10.000
Белгија	58.402	13.716	44.686
Грција	26.000	5.000	21.000
Португалија	20.973	7.222	13.751
Њуфаундленд**	3.565	1.251	2.314
Јапонија	1.207	300	907
Вкупно	31.266.438	9.381.551	23.148.975

*Британска Империја вклучува канадски, австралиски и индиски жртви.
**Њуфаундленд не е дел од Канада во овој период.

Водачи

• 
  Вилхелм II од Германија
• 
  Германскиот канцелар Теобалд фон Битман-Холвег
• 
  Францускиот премиер Александре Рибот
• 
  Британскиот премиер Херберт Хенри Аскуит
• 
  Британскиот премиер Дејвид Лојд Џорџ
• 
  Рускиот цар Николај II
• 
  Американскиот претседател Вудроу Вилсон
• 
  Ерменскиот водач Андраник Озаниан
• 
  Унгарскиот премиер Иштван Тиза

Поврзано

• Историја на Европа
• Историја на Балканот
• Литература од Првата светска војна
• Улога на жените во светските војни
• Бојни отрови во Првата светска војна
• Список на битки 1901-2000
• Список на луѓе поврзани со Првата светска војна

Надворешни врски

• Војната над сите војни на страната на BBC
• Прва светска војна, војни и битки Архивирано на 21 март 2005 г.
• Енциклопедија на Прва светска војна Архивирано на 3 март 2005 г.
• Онлајн документи и индекси за Прва светска војна
• Архива документи за Прва светска војна
• Пред-воената германска армија Архивирано на 5 февруари 2005 г.
• Британската армија во Големата војна
• „Наследство на големата војна“ со многу слики
• First World War.com „Мултимедијална историја на Прва светска војна“
• European Newspapers from the start of the First World War Архивирано на 15 јануари 2016 г. and the end of the war Архивирано на 5 април 2015 г.
• Powerpoint summary of the war
• The World War I Document Archive Wiki, Brigham Young University
• Maps of Europe Архивирано на 5 јули 2014 г. covering the history of World War I at omniatlas.com
• "World War I Crossroads" current discussions by scholars
• World War I (First World War) Guide to websites
• Documents from Mount Holyoke College Архивирано на 24 март 2019 г.
• EFG1914 – Film digitisation project on First World War
• WWI Films on the European Film Gateway
• The British Pathé WW1 Film Archive Архивирано на 24 март 2019 г.
• World War I British press photograph collection – A sampling of images distributed by the British government during the war to diplomats overseas, from the UBC Library Digital Collections
• Personal accounts of American World War I veterans, Veterans History Project, Library of Congress.

Анимирани мапи

• An animated map "Europe plunges into war" Архивирано на 4 јуни 2020 г.
• An animated map of Europe at the end of the war Архивирано на 4 јуни 2020 г.

Библиотекарски водич

• National Library of New Zealand
• State Library of New South Wales
• US Library of Congress
• Indiana University Bloomington Архивирано на 5 јуни 2015 г., USA
• New York University Архивирано на 5 април 2015 г., USA
• University of Alberta, Canada

Статијата „Прва светска војна“ е избрана статија. Ве повикуваме и Вас да напишете и предложите избрана статија (останати избрани статии).