Görevdeki kişi
Görevdeki kişi, görevdeki veya görevli, bir makam veya pozisyonun güncel sorumlusudur. Seçimler sırasında görevde olan kişi, yeniden seçilmek isteyip istemediğine bakılmaksızın, seçime tabi olan makamı elinde tutan veya bu pozisyonda görev yapan kişidir.
Seçimler sırasında oy pusulasında görevdeki kişi olabilir veya olmayabilir: önceki görev sahibi ölmüş, emekli olmuş, istifa etmiş olabilir; yeniden seçilmek istemeyebilir, dönem sınırı nedeniyle yeniden seçilmesi yasaklanmış olabilir veya seçimlerle seçilen yeni bir makam veya pozisyon oluşturulmuş olabilir, bu noktada makam veya pozisyon boş veya açık bir durumda olarak kabul edilir.
Terim
[değiştir | kaynağı değiştir]"Görev" kelimesi, Türkçe'de iş anlamındaki gör- fiilinden türetilmiş olup +Av yapım eki ile oluşturulmuştur. Bu kullanım, Türkçe'ye özgüdür ve Dil Devrimi'nden önce Türkçe'de bulunmayan, modern bir terimdir. Orta Türkçe döneminde Kıpçakça ve Çağatayca gibi lehçelerde görülen +Av eki, burada yeni bir anlam alanı yaratmak üzere Türkçe'ye uygulanmıştır.[1]
"Görevdeki kişi" ifadesi, belirli bir makamda, meslekte veya sorumluluk alanında aktif olarak çalışan kişiyi tanımlar. Tanım, görevde bulunmanın yükümlülük ve sorumluluk getiren bir pozisyonu temsil ettiğini vurgular ve söz konusu kişinin belirli bir sorumluluğu sürdürdüğü, yerine getirdiği veya icra ettiği anlamında kullanılır.
Görev avantajı
[değiştir | kaynağı değiştir]Görevde bulunan kişi, seçimlerde rakiplerine karşı siyasi bir avantaja sahiptir. Seçimlerin zamanlaması anayasa veya yasalarla belirlenmediğinde, bazı ülkelerde görevdeki kişi seçim tarihini belirleme hakkına sahip olabilir.
Çoğu siyasi pozisyonda, mevcut görevdeki kişi, önceki görev süresinden dolayı daha fazla tanınmışlık avantajına sahiptir. Ayrıca, görevde bulunan kişiler, yeniden seçim kampanyaları için hükûmet kaynaklarına (örneğin, ücretsiz kamu ayrıcalıkları gibi) daha kolay erişebilir ve bu kaynakları dolaylı olarak seçim kampanyalarını desteklemek için kullanabilir.
Amerika Birleşik Devletleri'nde, mevcut görevlinin yeniden seçilmeyi amaçlamadığı bir seçim (özellikle bir yasama organındaki tek üyeli bir seçim bölgesi için) genellikle "açık koltuk" olarak adlandırılır; bu tür seçimlerde, görevde bulunma avantajının olmaması nedeniyle genellikle en çekişmeli yarışlar arasında yer alırlar.[2] Ayrıca, ABD başkanının görev süresinin iki dört yıllık dönemle sınırlı olduğu durumlarda ve görevdeki kişi yeniden aday olması yasaklandığında açık bir yarış ortaya çıkar. Mevcut görevliye sağlanan beklenen avantajın, 1950'lerde yaklaşık olarak iki puan, 1980'lerde ve 1990'larda on puan ve 2010'ların ve 2020'lerin başında yeniden yaklaşık olarak iki puan olduğu gözlemlenmiştir, ancak mevcut görevlinin koltuğunu kaybetme olasılığı tüm dönem boyunca yaklaşık olarak aynı kalmıştır.[3]
Yeni adaylar açık bir görevi doldurmak için adaylık gösterdiklerinde, seçmenler genellikle adayların niteliklerini, siyasi konulardaki tutumlarını ve kişisel özelliklerini nispeten açık bir şekilde karşılaştırır ve değerlendirir. Öte yandan, mevcut görevli adayın yer aldığı seçimler, Guy Molyneux'un ifade ettiği gibi, "esas olarak görevdeki kişi hakkında yapılan bir referandumdur."[4] Seçmenler öncelikle görevdeki kişinin siciliyle ilgilenirler. Ancak görevdeki kişiyi "görevden almayı" kararlaştırırlarsa, her bir rakibin kabul edilebilir bir alternatif olup olmadığını değerlendirmeye başlarlar.
2017 tarihli British Journal of Political Science dergisinde yayımlanan bir çalışma, görevdeki avantajın, seçmenlerin görevdeki kişinin ideolojisini bireysel olarak değerlendirmelerinden kaynaklandığını ve herhangi bir rakibin partisinin ideolojisini paylaştıklarını varsaydıklarını belirtmektedir.[5] Bu durum, siyasi kutuplaşma arttıkça görevdeki avantajın daha da önemli hale geldiği anlamına gelir. Journal of Politics dergisinde 2017 yılında yapılan bir çalışma ise, ikinci tur seçimlerinde görevdeki kişilerin "çok daha büyük bir avantaja" sahip olduklarını tespit etmiştir.[6]
İş dünyası
[değiştir | kaynağı değiştir]İşletme faaliyetleri ve rekabet açısından, bir görevdeki tedarikçi genellikle müşterinin ihtiyaçlarını şu anda karşılayan tedarikçi olarak kabul edilir ve bu rolü sürdürme veya yeni bir sözleşme yapma konusunda rekabet eden işletmelere göre avantajlı bir konumda bulunur.[7]
Birinci dönem
[değiştir | kaynağı değiştir]Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'taki siyaset analistleri, ilk dönem temsilcilerinin ilk seçimlerinde oy sayısında bir artış olduğunu belirtmiştir. Bu fenomen, birinci dönem temsilcileri için %10'a kadar bir avantaj getirdiği söylenmektedir, bu da görevde bulunmanın avantajını artırır. Ancak, bu artışın ölçüsü, görevde bulunmanın seçim avantajının yanlı bir tahminidir.[2]
Karşı görevde bulunma faktörü
[değiştir | kaynağı değiştir]Bazı durumlarda "karşı görevde bulunma faktörü" olarak bilinen bir etki, görevdeki kişinin seçimde dezavantajlı hale gelmesine yol açabilir. Bu faktör, görev süresi boyunca yetersiz performans gösteren veya halkın beklentilerini karşılayamayan görevdeki kişilerin, rakipleri tarafından seçmenlere daha iyi anlatılması durumunda ortaya çıkar. Karşı görevde bulunma faktörü, görevdeki kişinin başarılarına rağmen uzun süreli görev süresinin ardından değişim talebiyle seçmenlerin desteğini kaybetmesine neden olabilir.
Ayrıca, güçlü makamlarda bulunan kişilerin yoğun siyasi baskılar altında, kamu güvenini kaybetmeleri ve bu nedenle tekrar seçilme şanslarının azalması mümkündür. Örneğin, Fransa cumhurbaşkanı için bu tür bir durum geçerli olabilir.[8] Ekonomik krizler veya gelir kaybı gibi olumsuz durumlarla karşılaşan seçmenlerin, bu tür bir zorluk yaşamayan seçmenlere kıyasla, görevdeki adaya oy verme olasılığı daha düşüktür.[9]
1989 yılında anket uzmanı Nick Panagakis tarafından ortaya atılan "görevde bulunan kuralı" olarak adlandırılan bir kavram vardır. Bu kavrama göre, seçim döneminin bitmesine yakın kararsız olduğunu iddia eden bir seçmenin muhtemelen meydan okuyana oy vereceği söylenmektedir.[10]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "görevli". Nişanyan Sözlük. 9 Kasım 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2024.
- ^ a b Gelman, Andrew; King, Gary (1990). "Estimating Incumbency Advantage without Bias". American Journal of Political Science. 34 (4). ss. 1142-1164. doi:10.2307/2111475. ISSN 0092-5853. JSTOR 2111475. 15 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2023.
- ^ Ebanks, Danny; Katz, Jonathan N.; King, Gary (2023). "If a Statistical Model Predicts That Common Events Should Occur Only Once in 10,000 Elections, Maybe it's the Wrong Model". gking.harvard.edu. 12 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2023.
- ^ Guy Molyneux, The Big Five-Oh 7 Şubat 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The American Prospect, 1 October 2004.
- ^ Peskowitz, Zachary (1 Mayıs 2017). "Ideological Signaling and Incumbency Advantage". British Journal of Political Science. 49 (2). ss. 467-490. doi:10.1017/S0007123416000557. ISSN 0007-1234. 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Haziran 2023.
- ^ de Benedictis-Kessner, Justin (7 Aralık 2017). "Off-Cycle and Out of Office: Election Timing and the Incumbency Advantage". The Journal of Politics. Cilt 80. ss. 119-132. doi:10.1086/694396. ISSN 0022-3816.
- ^ Chen, J., Incumbent 9 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Investopedia, updated 27 January 2021, accessed 20 March 2021
- ^ Margalit, Yotam (11 Mayıs 2019). "Political Responses to Economic Shocks". Annual Review of Political Science (İngilizce). 22 (1). ss. 277-295. doi:10.1146/annurev-polisci-050517-110713
. ISSN 1094-2939.
- ^ Robert Tombs (2 Mayıs 2017). "France's Presidency Is Too Powerful to Work". Polling Report. 2 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2017.
- ^ Nick Panagakis (27 Şubat 1989). "Incumbent Rule". Polling Report. 5 Aralık 1998 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2016.
Diğer kaynaklar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Oxford İngilizce Sözlüğü . 2. baskı 1989.
Daha fazlası için
[değiştir | kaynağı değiştir]- De Magalhaes, L. (2015). Karşılaştırmalı bir perspektifte görevdeki etkileri: Brezilya belediye başkanlığı seçimlerinden elde edilen kanıtlar . Siyasi Analiz, 23 (1), 113–126.