Robert Altman

Robert Altman

Prawdziwe imię i nazwisko	Robert Bernard Altman
Data i miejsce urodzenia	20 lutego 1925 Kansas City
Data i miejsce śmierci	20 listopada 2006 Los Angeles
Zawód	reżyser scenarzysta producent filmowy
Współmałżonek	LaVonne Elmer (1946–1951; rozwód) Lotus Corelli (1954–1957; rozwód) Kathryn Reed (1959–2006; jego śmierć)
Lata aktywności	1947–2006

Robert Bernard Altman (ur. 20 lutego 1925 w Kansas City, Missouri, zm. 20 listopada 2006 w Los Angeles) – amerykański reżyser, scenarzysta i producent filmowy. Laureat honorowego Oscara za całokształt twórczości w roku 2006.

Życiorys

Urodził się w Kansas City (Missouri) jako syn Bernarda „B.C.” Altmana, sprzedawcy ubezpieczeń i Helen Mathews Altman. Był potomkiem jednego z pasażerów na statku Mayflower. Robert i jego dwójka młodszego rodzeństwa cieszyli się wygodnym i stabilnym wychowaniem, w dużej mierze dzięki prowadzeniu ręką matki. Ich ojciec był alkoholikiem, który miał reputację miłośnika romansów i awantur. Matka, Helen Altman, nieco powściągliwa kobieta, przyjęła katolicką wiarę swojego męża, i to ona utrzymywała porządek w domu. Jednak jej najstarsze dziecko od najmłodszych lat wykazywało buntowniczość ojca, a uczęszczanie do lokalnych katolickich szkół podstawowych nie wpływało na jego zachowanie. Podobnie jak jego ojciec, lubił pić i imprezować, a wykazywał poważne zainteresowanie tylko jedną czynnością: oglądaniem filmów.

Uczęszczał do szkół jezuitów. Studiował inżynierię na University of Missouri. W czasie II wojny światowej przez krótki czas był drugim pilotem bombowca B-24. Tuż po wojnie pracował jako dziennikarz i pisał scenariusze do słuchowisk radiowych. W 1947 r. zajmował się realizacją filmów dokumentalnych i instruktażowych w wytwórni Calvin Company. W Paryżu mieszkał przez 10 lat, gdzie zrealizował kilka filmów. Gdy nie kręcił filmów, pracował w teatrze i w operze. W 2006 r. Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej przyznała mu honorowego Oscara za całokształt twórczości.

Zwłoki reżysera zostały skremowane, a prochy rozsypane do morza. Miał pięcioro dzieci z trzema żonami.

Charakterystyka twórczości

Debiutem filmowym był niskobudżetowy kryminał Młodociani przestępcy (1957). Później realizował filmy dokumentalne oraz telewizyjne między innymi Alfred Hitchcock przedstawia. Pierwszy sukces odnotował reżyserując MASH (1970). W krytyczny sposób przedstawił obraz wojny w Korei. Obnażył głupotę wojskowego reżimu i biurokracji, które prowadzą do absurdu. W tej komedii wyraźnie wprowadził zasadę zbiorowego portretu: jest wielu bohaterów pierwszoplanowych, a fabuła składa się z dużej ilości wątków. Rozwiązania te Altman wykorzystywał w następnych swoich filmach Nashville (1975), Dzień weselny (1978).Często korzystał z konwencji kina gatunkowego: thrillera Gracz (1992), westernu McCabe i pani Miller (1971), czy kryminału Długie pożegnanie (1973). Burzył jednak konwencję, wprowadzał ton prześmiewczy, aby podkreślić dramatyczną sytuację bohaterów. Altman stawiał swoją diagnozę, ośmieszał mity, które przeczyły prawdzie.

Filmografia

Kino

• Młodociani przestępcy (1957) – debiut pełnometrażowy
• The James Dean Story (1957, dokumentalny)
• The Katherine Reed Story (1965, krótki dokument)
• Pot au feu (1965, nowela filmowa)
• Odliczanie (1968)
• Ów chłodny dzień w parku (1969)
• MASH (1970)
• Brewster McCloud (1970)
• McCabe i pani Miller (1971)
• Obrazy (1972)
• Długie pożegnanie (1973)
• Złodzieje tacy jak my (1974)
• Kalifornijski poker (1974)
• Nashville (1975)
• Buffalo Bill i Indianie (1976)
• Trzy kobiety (1977)
• Dzień weselny (1978)
• Kwintet (1979)
• Idealna para (1979)
• Zdrowie (1980)
• Popeye (1980)
• Wróć, Jimmy Deanie (1982)
• Chorągiewki (1983)
• Secret Honor (1984)
• Szalony z miłości (1985)
• O.C. & Stiggs (1987)
• Poza terapią (1987)
• Aria (1987), część Selections from Abaris ou les Boréades
• Vincent i Theo (1990)
• Gracz (1992)
• Na skróty (1993)
• Prêt-à-Porter (1994)
• Kansas City (1996)
• Fałszywa ofiara (1998)
• Kto zabił ciotkę Cookie? (1999)
• Dr T. i kobiety (2000)
• Gosford Park (2001)
• The Company (2003)
• Ostatnia audycja (2006)

Telewizja

Poniżej przedstawiono wybrane seriale Altmana z lat 50. i 60. XX wieku:

• Alfred Hitchcock przedstawia (serial telewizyjny, 2 odcinki: 1957–1958)
• M Squad (serial, 1 odcinek: 1958)
• The Millionaire (serial, 13 odcinków: 1958–1959)
• Whirlybirds (serial, 20 odcinków: 1958–1959)
• Hawaiian Eye (serial, 1 odcinek: 1959)
• Sugarfoot (serial, 2 odcinki: 1959−1960)
• Troubleshooters (serial, 14 odcinków: 1959−1960)
• U.S. Marshal (serial, 16 odcinków: 1959−1960)
• The Gale Storm Show: Oh! Susanna (serial, 1 odcinek: 1960)
• Bronco (serial, 1 odcinek: 1960)
• Maverick (serial, 1 odcinek: 1960)
• Bonanza (serial, 8 odcinków: 1960–1961)
• The Roaring 20's (serial, 9 odcinków: 1960–1961)
• Lawman (serial, 1 odcinek: 1961)
• Surfside 6 (serial, 1 odcinek: 1961)
• Peter Gunn (serial, 1 odcinek: 1961)
• Route 66 (serial, 1 odcinek: 1961)
• Bus Stop (serial, 8 odcinków: 1961–1962)
• Cain’s Hundred (serial, 1 odcinek: 1962)
• Kraft Mystery Theater (serial, 3 odcinki: 1962)
• The Gallant Men (pilot serialu: 1962)
• Tanner on Tanner (2004)

Nagrody

• Nagroda Akademii Filmowej 2006: Oscar Honorowy za całokształt twórczości
• Złoty Glob 2001: Najlepszy reżyser za Gosford Park
• Nagroda BAFTA
  • 1993: Nagroda im. Davida Leana za najlepszą reżyserię Gracz
  • 2001: Nagroda im. Alexandra Kordy dla najwybitniejszego brytyjskiego filmu roku za Gosford Park
• Nagroda na MFF w Cannes
  • 1970: Złota Palma za MASH
  • 1992: Złota Palma dla najlepszego reżysera za Gracza
• Nagroda na MFF w Berlinie
  • 1976: Złoty Niedźwiedź za Buffalo Bill i Indianie
  • 1985: Nagroda Międzynarodowej Federacji Krytyki Filmowej (FIPRESCI) za Secret Honor
  • 2006: Nagroda Specjalna za Ostatnia audycja
• Nagroda na MFF w Wenecji
  • 1993: Złoty Lew za Na skróty
  • 1996: Honorowy Złoty Lew za całokształt twórczości

Bibliografia

• Rafał Syska, Zachować dystans. Filmowy świat Roberta Altmana, Rabid, Kraków 2008.

Linki zewnętrzne

• Robert Altman w bazie IMDb (ang.)
• Robert Altman w bazie Filmweb
• Robert Altman w bazie Notable Names Database (ang.)