Frederick Carl Frieseke

Frederick Carl Frieseke
	; Autoportret, 1901 (kolekcja prywatna)
Data i miejsce urodzenia	7 kwietnia 1874 ; Owosso, Stany Zjednoczone
Data i miejsce śmierci	24 sierpnia 1939 ; Le Mesnil-sur-Blangy, Francja
Narodowość	amerykańska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	impresjonizm
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Frederick Carl Frieseke (ur. 7 kwietnia 1874 w Owosso, zm. 24 sierpnia 1939 w Le Mesnil-sur-Blangy) – amerykański malarz impresjonista.

Spędziwszy większość swojego życia we Francji stał się jednym z najbardziej wpływowych członków kolonii artystycznej w Giverny, a także jednym z czołowych amerykańskich impresjonistów, najbardziej znanym z impresyjnych przedstawień postaci kobiecych, zarówno we wnętrzu, jak i w plenerze, cenionym ze względu na zgłębianie różnych efektów światła słonecznego podczas upalnych dni^[1].

Życiorys

Początki

Frederick Carl Frieseke urodził się jako syn Hermana Carla i Evy Frieseke z domu Graham. Jego ojciec był producentem cegieł. Gdy Frederick miał sześć lat, zmarła jego matka. Po jej śmierci mieszkał przez pewien czas z ciotką i wujem, w sklepie spożywczym w którym pracował. Według wspomnień ciotki interesował się muzyką, sztuką i literaturą. W szkole miał zwyczaj rysować na marginesach lub na stronach końcowych swoich szkolnych podręczników. Często śpiewał z ciotką i wujem, ale jego babcia, Valetta Gould Graham, która lubiła malować, zachęcała go do rozwijania jego talentów plastycznych^[2].

Gdy w 1893 roku odwiedził pawilon sztuki 1893 na World’s Columbian Exposition w Chicago, postanowił zostać artystą. W latach 1893–1896 uczęszczał na zajęcia w szkole przy Art Institute of Chicago, po czym przeniósł się do Nowego Jorku, aby zdobyć wykształcenie w dziedzinie rysunku. Rozpoczął naukę w Art Students League of New York. W latach i1896–1897 sprzedawał swoje rysunki takim czasopismom, jak The New York Times, Puck, i Truth. Ostatecznie, zachęcony przez kolegów oraz pod wpływem nowojorskiego życia kulturalnego, postanowił zostać malarzem^[1].

Wyjazd do Francji

We wrześniu 1897 roku Frieseke wyruszył w podróż do Francji, gdzie wstąpił do Académie Julian studiując pod kierunkiem Jean-Josepha Benjamin-Constanta i Jean-Paula Laurensa. Studiował krótko (prawdopodobnie nie dłużej niż tydzień) pod kierunkiem Jamesa McNeilla Whistlera w jego Académie Carmen. Odniósł znaczący sukces, gdy w kwietniu 1899 roku wystawił swoje prace w salonie Société National des Beaux-Arts oraz po tym, jak został członkiem American Art Association of Paris. Dzięki członkostwu tym klubie spotkał swego przyszłego sponsora Rodmana Wanamakera, który wspierał go regularną pensją, a także zlecił mu wykonanie kilku większych projektów, takich jak dekoracje ścienne w nowojorskim domu towarowym Wanamakerów (1904) i w Shelbourne Hotel w Atlantic City (1906). W kwietniu 1901 roku dwa obrazy Frieseke zostały wystawione w nowym salonie Société National des Beaux-Arts. Wkrótce po tym artysta rozpoczął malowanie pierwszego cyklu aktów, które miał kontynuować przez całe życie i które przyniosły mu uznanie. W 1912 roku Frieseke określił siebie jako impresjonistę, gdy w jednym z wywiadów stwierdził, iż jego artystycznym celem jest malowanie „słońca oraz kwiatów, dziewcząt i aktów w słońcu”^[1].

W 1905 roku Frieseke ożenił się z pochodzącą z Filadelfii Sarah O’Bryan; w 1914 roku, w Paryżu urodziło się ich jedyne dziecko, córka Frances^[3].

Pobyt w Giverny

Poczynając od 1905 roku Frieseke zaczął spędzać sezony letnie w kolonii artystycznej w Giverny. Podobnie jak wielu amerykańskich malarzy mieszkających w Paryżu dał się tam przyciągnąć z powodu obecności Claude’a Moneta^[1]. W 1906 roku zamieszkał wraz z żoną w Giverny. Oboje wynajęli otoczony wysokim murem dom, który był rezydencją Theodore’a Robinsona, jednego z założycieli kolonii artystycznej w Giverny. Wokół domu założyli wystawny, kolorowy ogród, który służył jako inscenizacja dla wielu obrazów Frieseke. Na zewnątrz ich dom został namalowany w uderzająco jasne kolory, zaś okiennice na żółto-zielono. Ściany salonu miały barwy cytrynowo-żółte, natomiast kuchnia była ciemnoniebieska. Artysta miał też drugą pracownię, nad przepływającą przez miasto rzeką Epte, gdzie namalował wiele swoich plenerowych aktów^[4]. Frieseke uczynili Giverny swoim letnim domem na okres prawie piętnastu lat. Zaprzyjaźnili się z Monetem. Chociaż Monet był znany ze swej pogardy dla zagranicznych malarzy, tolerował Frieseke w dużej mierze dlatego, iż jego żona podzielała pasję twórcy Lilii wodnych do ogrodnictwa. To ogród francuski okresu impresjonizmu z pewnością zachęcił Frieseke do skupienia się na aktach umieszczanych w pstrokatym świetle słońca i kolorowych sceneriach z kobietami w ogrodach kwiatowych, dzięki którym stał się sławny^[5].

W 1910 roku Frieseke wystawiał z artystami z Giverny w Madison Art Gallery w Nowym Jorku. W 1912 roku po raz pierwszy wystawiał w nowojorskiej Macbeth Gallery. W tym samym roku został członkiem stowarzyszonym National Academy of Design, a w 1914 – członkiem rzeczywistym. W 1920 roku został odznaczony orderem francuskiej Legii Honorowej V klasy^[1].

Pobyt w Normandii

Również w 1920 roku Frieseke kupił dom w Le Mesnil-sur-Blangy w Normandii. Przeniósł się tam w 1922 roku. W tym samym roku otrzymał złoty medal na 30. corocznej wystawie w Philadelphia Art Club. Kolejne lata upłynęły pod znakiem wystaw w Europie i w Stanach Zjednoczonych. W 1928 roku po raz ostatni odwiedził Stany Zjednoczone. Choć rozważał powrót na stałe do kraju, zmarł w swoim gospodarstwie w Normandii mając 65 lat^[1].

U szczytu swojej kariery, w dwóch pierwszych dekadach XX wieku, Frieseke był być może najbardziej popularnym spośród wszystkich ówcześnie żyjących artystów amerykańskich. Otrzymał liczne nagrody i medale, a jego prace były kupowane zarówno przez prywatnych kolekcjonerów, jak i główne muzea. Jednak w kolejnych dekadach po jego śmierci, gdy gusta artystyczne znacznie się zmieniły, jego dorobek został niemal zapomniany; zwrócono na niego uwagę ponownie dopiero w latach 60., na fali rosnącego zainteresowania amerykańskim impresjonizmem^[6].

Twórczość

Podobnie jak wielu jego amerykańskich kolegów-malarzy Frieseke pierwsze doświadczenia artystyczne zdobywał we Francji, studiując w tamtejszych uczelniach pod kierunkiem miejscowych artystów. Na początku znalazł się pod wpływem Jamesa McNeilla Whistlera, do którego akademii przez pewien czas uczęszczał^[5]. Powstałe wówczas obrazy, namalowane w dość bliskich tonacjach ukazują wizerunki pojedynczych kobiet we wnętrzu^[4].

Później, podczas pobytu w Giverny zaczął poświęcać się malowaniu scen w plenerze, w pełnym słońcu, co miało stać się znakiem rozpoznawczym jego twórczości. Stosując nierówne ruchy pędzla i wibrującą paletę, zgłębiał impresjonistyczne efekty światła, aby stworzyć wykwintne kompozycje, których tematem były zazwyczaj nagie kobiety w ogrodzie (przez analogię do ogrodów Moneta), ale Frieseke największą uwagę poświęcał sposobowi, w jaki promienie światła oświetlały i wydobywały kobiecy kształt. Jego konserwatywny impresjonizm ujawniał się w dążeniu do zachowania równowagi pomiędzy grą światła a podkreśleniem struktury postaci i przedmiotów^[1]. Podczas swoich lat spędzonych w Giverny Frieseke wysyłał swoje obrazy do Stanów Zjednoczonych, do sprzedaży za pośrednictwem swych nowojorskich dystrybutorów. Ponieważ w tym czasie za oceanem był duży popyt na obrazy malowane w stylu impresjonistycznym, mógł dzięki temu utrzymać się przez większość swojego życia we Francji^[5].

Estetyka Frieseke wpłynęła na całe pokolenie Amerykanów przebywających w Giverny. Prawie wszyscy spośród najważniejszych członków tej grupy pochodzili ze Środkowego Zachodu i podobnie jak Frieseke najpierw studiowali w Chicago; byli to: Lawton S. Parker, Louis Ritman, Karl James Anderson, i Karl Albert Buehr. Innowacyjne techniki Frieseke zyskały mu międzynarodową sławę po obszernej prezentacji jego prac w 1909 roku na Biennale w Wenecji, natomiast udane wystawy w Nowym Jorku w roku następnym przyniosły wielki rozgłos również jego kolegom^[4].

Na początku lat 20. artysta skupił się na tematach związanych z takimi czynnościami, jak czytanie, szycie i gra na pianinie w scenerii wnętrz. Jego obrazy z ostatnich dwudziestu lat jego życia eksplorowały świat umysłu, łącząc nastrój, temat i wykonanie. Frieseke nadal interesował się oddziaływaniem światła, ale motywom zaczął przybierać więcej struktury i solidności formalnej, mając celu stworzenie intensywnych, kontemplacyjnych momentów^[1]. Skoncentrował się głównie na sceneriach wewnętrznych. Jego ulubionym motywem w tym okresie była jego córka, Frances, która w coraz większym stopniu stawała się jego modelką. Chociaż jego paleta stała się ciemniejsza, a wzorce dekoracyjne bardziej powściągliwe, Frieseke nie stracił zainteresowania światłem odbitym i jego wpływem na przedstawianą postać^[5].