Donald Trump
 Donald Trump (2017) | |
| Pełne imię i nazwisko |
Donald John Trump |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
14 czerwca 1946 |
| 45. prezydent Stanów Zjednoczonych | |
| Okres |
od 20 stycznia 2017 |
| Przynależność polityczna | |
| Pierwsza dama | |
| Wiceprezydent | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
    .svg){kind=small}
| |
Donald John Trump, wym. /ˈdɒnəld dʒɒn trʌmp/ (
odsłuchaj) (ur. 14 czerwca 1946 w Nowym Jorku[1]) – amerykański przedsiębiorca, osobowość telewizyjna i polityk, 45. prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 2017–2021 oraz prezydent elekt w wyniku zwycięstwa w wyborach prezydenckich w 2024 w USA[2]. Człowiek Roku tygodnika „Time” w 2016[3].
W 1968 otrzymał dyplom z ekonomii na Wharton School of Business. W 1971 przejął rodzinną firmę Elizabeth Trump & Son, której nazwę zmienił w późniejszych czasach na The Trump Organization. Podczas swojej kariery biznesowej wybudował, wyremontował oraz zarządzał licznymi nieruchomościami komercyjnymi i mieszkaniowymi, hotelami, kasynami i polami golfowymi. W latach 1996–2015 był właścicielem konkursów Miss Universe, Miss USA i Miss Teen USA, a w latach 2004–2015 był gospodarzem programu telewizyjnego The Apprentice, emitowanego na kanale NBC. W 2015 znalazł się na 72. miejscu zestawienia najbardziej wpływowych ludzi świata, a w 2016 – z majątkiem wartym 4,5 mld dolarów – został sklasyfikowany na 324. miejscu listy najbogatszych ludzi świata dwutygodnika „Forbes”.
Rozważał kandydowanie w wyborach prezydenckich w 1988, 2004 i 2012, jednak ostatecznie nie podejmował decyzji o udziale. W wyborach w 2000 ubiegał się o funkcję prezydenta Stanów Zjednoczonych z ramienia Partii Reform, wycofał się jednak na etapie prawyborów partyjnych. W czerwcu 2015 ogłosił swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich w 2016. Zdobył najwięcej głosów powszechnych i głosów delegatów w prawyborach Partii Republikańskiej i oficjalnie uzyskał nominację tej partii na kandydata na prezydenta Stanów Zjednoczonych, a Mike Pence na kandydata na wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych.
Jego ostatni oponenci partyjni zawiesili swoje kampanie w maju 2016, w wyniku czego w lipcu Trump uzyskał oficjalną nominację Partii Republikańskiej na stanowisko prezydenta USA, natomiast Mike Pence został nominowany na stanowisko wiceprezydenta USA. Kampania prezydencka Trumpa spotkała się z niespotykanym zainteresowaniem mediów oraz międzynarodową uwagą. W swoim programie wyborczym zakładał renegocjację stosunków chińsko-amerykańskich oraz umów o wolnym handlu, takich jak NAFTA, czy Partnerstwo Transpacyficzne. Opowiadał się także za zaostrzeniem prawa imigracyjnego (wraz z budową muru na granicy amerykańsko-meksykańskiej) oraz znaczącym obniżeniem podatków. Krytycznie wypowiadał się na temat NATO twierdząc, że pakt ten jest niekorzystny dla Stanów Zjednoczonych, także wskazywał na potrzebę współpracy USA z Rosją przeciwko Państwu Islamskiemu. 8 listopada 2016 wygrał wybory prezydenckie, pokonując kandydatkę Partii Demokratycznej, Hillary Clinton. Urząd objął 20 stycznia 2017. Jest najbogatszą i do czasu objęcia urzędu przez Joego Bidena w 2021 roku był najstarszą osobą w historii sprawującą urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych. Ponadto jest pierwszą osobą na tym stanowisku, która nie zajmowała żadnego stanowiska w wojsku, rządzie lub wyłanianego w wyborach, a także piątą osobą wybraną na to stanowisko, która nie uzyskała największej liczby głosów w głosowaniu powszechnym. Jest również jedynym prezydentem Stanów Zjednoczonych postawionym w stan oskarżenia dwukrotnie, raz w grudniu 2019 i następnie w styczniu 2021[4].
Pochodzenie
Wszyscy dziadkowie Donalda Trumpa pochodzą z Europy[5][6]. Posiada niemieckie, szkockie i szwedzkie korzenie[7]. W 1885 jego dziadek Friedrich Drumpf – mając 16 lat – wyemigrował z położonej w południowo-zachodnich Niemczech wsi Kallstadt do Stanów Zjednoczonych. W podaniu do władz migracyjnych USA zapisał swoje nazwisko w postaci Trumpf (w późniejszych latach zaczął używać angielskiej formy Trump oraz zmienił imię na Frederick)[5][8]. Początkowo pracował w Nowym Jorku jako golibroda, następnie po wybuchu gorączki złota nad Klondike otworzył na północy kraju dwa lokale gastronomiczno-hotelarskie, których klientami byli poszukiwacze złota[8]. W 1901, podczas odwiedzin ojczyzny, poślubił w Palatynacie swoją byłą sąsiadkę Elizabeth Christ, z którą niedługo później wrócił do Stanów[8]. Jednak kobieta tęskniła za Niemcami i z tego powodu Frederick Trump w 1905 starał się o możliwość ponownego nadania obywatelstwa i osiedlenia się w Królestwie Bawarii, jednak jego podanie zostało odrzucone przez bawarskie władze z powodu wcześniejszego wyjazdu na emigrację przed odbyciem służby wojskowej i bez dotrzymania obowiązku wymeldowania się[9]. W tym samym roku w Queens przyszedł na świat ich syn Fred Trump, ojciec Donalda, który majątek odziedziczył po zmarłym w 1918 na grypę hiszpankę Fredericku, warty w przeliczeniu około 582 tysiące dolarów zainwestował wraz z matką w nieruchomości w Nowym Jorku. Dorobił się przy tym fortuny wycenianej w chwili jego śmierci w 1999 na 250–300 milionów dolarów[5][6][8][10][11]. Fred Trump w 1936 ożenił się z imigrantką ze Szkocji Mary Anne MacLeod, z którą miał pięcioro dzieci: Donalda, Roberta, Freda Jr., Maryanne oraz Elizabeth[12][13].
Mary Anne MacLeod Trump, matka Donalda Trumpa, pochodzi z rodziny wywodzącej się od pierwszego markiza Huntly Alexandra Gordona (zm. 1470). W XVII wieku pochodząca z tej rodziny Jane Gordon poślubiła naczelnika klanu MacKayów – Hugh MacKaya. W XVIII wieku ich potomkini Mary MacKay wyszła za mąż za Angusa MacLeoda i od tej pary pochodziła matka Trumpa – Mary Anne, dziesiąte dziecko z rodziny rybaków mieszkających na Hebrydach Zewnętrznych. Przez rodzinę Gordonów Donald Trump jest spokrewniony z Katarzyną Gordon (1635-1691), żoną Jana Andrzeja Morsztyna[14].
Stryjem Donalda Trumpa był John G. Trump – profesor na Massachusetts Institute of Technology w latach 1936–1973. Uczestniczył w badaniach nad radarem dla Aliantów w czasie II wojny światowej, pomógł zaprojektować nowoczesne aparaty rentgenowskie, a w 1943 Federalne Biuro Śledcze poprosiło go o przestudiowanie notatek i sprzętu Nikoli Tesli po tym, jak ten zmarł w nowojorskim hotelu[15].
Dzieciństwo i młodość
Urodził się 14 czerwca 1946 w dzielnicy Jamaica Estates, w nowojorskim Queens[16]. Dorastał z dwiema starszymi siostrami, Maryanne (ur. 5 kwietnia 1937 zm. 13 listopada 2023) i Elizabeth (ur. 1942), starszym bratem Fredem Jr. (ur. 1938, zm. 26 września 1981 z powodu przyczyn związanych z alkoholizmem) oraz młodszym bratem Robertem (ur. 26 sierpnia 1948, zm. 15 sierpnia 2020). Donald Trump przyznał, że po śmierci starszego brata postanowił nigdy nie zażywać alkoholu i papierosów[13].
Dorastał w dwupiętrowym domu zbudowanym w stylu angielskiego renesansu w bogatszej części Queens[17]. Chodził do prywatnej szkoły The Kew-Forest School. Z powodu problemów wychowawczych został z niej usunięty w wieku 13 lat i przeniesiony do szkoły wojskowej New York Military Academy, gdzie dokończył edukację podstawową oraz średnią[18]. W czasie ostatnich lat nauki brał udział w defiladach wojskowych i otrzymał rangę kapitana[19].
Od sierpnia 1964 przez dwa lata studiował na Fordham University na Bronksie. Potem przeniósł się na Uniwersytet Pensylwanii, do szkoły zarządzania Wharton School of Finance and Commerce w Filadelfii. Była to jedna z nielicznych amerykańskich szkół oferujących wykształcenie licencjackie w zakresie zarządzania nieruchomościami[20][21]. W czasie studiów pracował w rodzinnej firmie Elizabeth Trump & Son, założonej przez jego babkę, Elizabeth Christ Trump, i nazwanej jej imieniem[22]. Studia ukończył w maju 1968 z tytułem Bachelor of Science z ekonomii[21][23][24].
Uniknął poboru na wojnę w Wietnamie. Będąc w college’u w latach 1964–1968, czterokrotnie otrzymał odroczenie[25]. W 1966 został uznany za niezdolnego do służby na podstawie badania lekarskiego, a w 1968 na krótko został uznany za zdolnego do służby przez komisję poborową, ale w październiku otrzymał odroczenie 1-Y[26]. W wywiadzie w 2015 Donald Trump powiedział, że w czasie wojny cierpiał na ostrogę piętową i to miało być powodem zwolnienia go ze służby[27]. W grudniu 1969, gdy odbywał się pobór na zasadzie loterii, Donald Trump wylosował wysoki numer, dzięki czemu również uniknął poboru[26][28][29].
Biznes
Wszystkie przedsięwzięcia biznesowe Donalda Trumpa realizowane są w ramach The Trump Organization. Przedsiębiorstwo to pozostaje własnością rodziny, a w jego zarządzie zasiadają dzieci Donalda Trumpa z pierwszego małżeństwa: Ivanka, Donald Jr. i Eric. Za jej pośrednictwem Donald Trump prowadzi interesy związane z nieruchomościami w blisko 20 krajach świata, wśród nich obecne są zarówno hotele, wchodzące w skład międzynarodowej sieci Trump International Hotel and Tower, m.in.: w Nowym Jorku, Chicago, Honolulu, Las Vegas, Toronto, Vancouver i Panamie, jak i budynki przeznaczone do celów mieszkaniowych i komercyjnych, budowane we współpracy licencyjnej z lokalnymi deweloperami, jak np. w Stambule, Manili czy Mumbaju[30][31]. W posiadaniu przedsiębiorstwa znajduje się także sieć pól golfowych w Stanach Zjednoczonych i innych krajach, które w 2015 przyniosły 382 mln dolarów dochodu[32]. Wartość wszystkich nieruchomości należących do Donalda Trumpa w 2015 szacowana była na 3,5 mld dolarów, wliczając w to nieruchomości komercyjne warte 1,3 mld dolarów, mieszkaniowe o wartości 410 mln dolarów, a także wyposażenie klubów (866 mln dolarów) i obiekty, w których Donald Trump ma mniej niż 100% udziałów (940 mln dolarów)[33]. W sumie z ramienia The Trump Organization Donald Trump zarządza ponad 500 podmiotami gospodarczymi, reprezentującymi szeroki zakres branż[34].
W 2015 znalazł się na 72. miejscu listy najbardziej wpływowych ludzi świata magazynu „Forbes”[35], z kolei w 2016 z majątkiem oszacowanym na 4,5 mlda dolarów został sklasyfikowany na 324. miejscu listy najbogatszych ludzi świata[36].
Nieruchomości
Jeszcze przed ukończeniem college’u otrzymał stanowisko kierownicze w firmie należącej wówczas do jego ojca, Elizabeth Trump & Son, która zajmowała się głównie budowaniem budynków z mieszkaniami na wynajem dla przedstawicieli klasy średniej w nowojorskich dzielnicach, takich jak Brooklyn, Queens i Staten Island[32][37]. W 1971 Donald Trump przejął kontrolę nad firmą i jedną z jego pierwszych decyzji była zmiana nazwy na The Trump Organization i przeniesienie jej na Manhattan[38][39]. Prezesem firmy oficjalnie został w 1973. W tym samym roku firmą zainteresował się Departament Sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych. Pojawiły się doniesienia o dyskryminacji czarnoskórych, którzy chcieli wynajmować mieszkania. Sam Donald Trump twierdził, że odmawiał wynajmu tylko ze względu na niski przychód interesantów, a nie koloru skóry. Sprawa zakończyła się ugodą. Odtąd The Trump Organization musiała przedstawiać Lidze Miast dowody na to, że przyjmuje zgłoszenia przedstawicieli mniejszości, którzy spełniają ustalone przez firmę wymagania dotyczące przychodu[40][41].
Manhattan
Inwestycją, która okazała się pierwszym sukcesem Donalda Trumpa, była renowacja podupadającego Hotelu Commodore na Manhattanie w 1978, sfinansowana dzięki wynoszącej 70 milionów dolarów pożyczce od ojca i sieci Hyatt oraz kredytom bankowym. Po renowacji hotel został nazwany Grand Hyatt[32][42][43].
W tym samym roku zakończył negocjacje w sprawie budowy Trump Tower, mającego 58 pięter i 202 metry drapacza chmur w Midtown Manhattan przy 5 Alei. „The New York Times” napisał wówczas, że Donald Trump wykazał się wytrwałością i zdolnościami negocjacyjnymi[44]. Do budowy wieżowca oprócz zwykłych pracowników Donald Trump zatrudniał nielegalnych polskich gastarbeiterów[32]. W 1983 firma Donalda Trumpa ukończyła budynek[32]. Mieszczą się w nim biura, luksusowe apartamenty, główna siedziba The Trump Organization, a na ostatnim piętrze osobisty apartament Donalda Trumpa i jego rodziny[32][45][46]. Ponadto w Trump Tower znajduje się profesjonalne studio telewizyjne, w którym nagrywany był program NBC The Apprentice[47].
Renowacja lodowiska Wollman Rink w Central Parku została rozpoczęta w 1980 przez generalnego kontraktora niezwiązanego z Donaldem Trumpem. Mimo zapowiedzi, że prace potrwają 2,5 roku, naprawy nie zakończyły się przed 1986. Donald Trump oskarżał wówczas burmistrza Nowego Jorku Eda Kocha o niegospodarność i przejął projekt. Dokończył naprawę w trzy miesiące za kwotę o 750 tysięcy dolarów mniejszą, niż przewidywał to wynoszący 1,95 miliona dolarów budżet. Donald Trump zyskał prawa do eksploatowania lodowiska przez jeden rok, a wszystkie zyski z tego okresu przeznaczył na cele charytatywne w zamian za akt koncesji[42][48].
W 1988 nabył Hotel Plaza za 407 mln dolarów i wyznaczył swoją ówczesną żonę Ivanę na zarządcę odpowiedzialnego za funkcjonowanie i renowację[49][50].
W 1996 nabył biurowiec położony przy Wall Street na Manhattanie, który po przeprowadzeniu gruntownej renowacji nazwał Trump Building[51]. W 1997 zaangażował się w realizowany we współpracy z sześcioma lokalnymi stowarzyszeniami obywatelskimi projekt budowy kompleksu apartamentowców Trump Place nad rzeką Hudson[52]. W latach 1995–1997 przeprowadził przebudowę budynku znajdującego się przy placu Columbus Circle, obecnie znanego jako Trump International Hotel and Tower[53]. W 2001 firma The Trump Organization ukończyła Trump World Tower, 72-piętrowy apartamentowiec znajdujący się niedaleko Kwatery głównej ONZ[54]. W 2002 Donald Trump został właścicielem położonego na Manhattanie Hotelu Delmonico, który po remoncie został otwarty w 2004 jako Trump Park Avenue[55].
Palm Beach
W 1985 nabył za 5 mln dolarów (3 mln dolarów kosztowało wykończenie i umeblowanie) luksusową rezydencję Mar-a-Lago o powierzchni 10 tysięcy m², położoną w Palm Beach na Florydzie. Rodzina Trumpów spędzała tam zimy, zaś Donald Trump utworzył prywatny klub, w którym opłata członkowska wynosiła 150 tys. dolarów[49][56][57]. W 1997 złożył pozew do sądu okręgowego w Palm Beach, zarzucając lokalnym władzom dyskryminowanie Mar-a-Lago poprzez celowe opóźnianie zezwolenia na dzialalność pola golfowego. Jednocześnie wyraził przekonanie, że stosowanie przez miasto tej formy represji było wynikiem przyjmowania do klubu ciemnoskórych i Żydów. Następnie twierdził, że jego powództwo przyczyniło się do wzrostu sprawiedliwości społecznej w tym rejonie[58][59]. Z kolei w 2006 na maszcie przed rezydencją wywiesił dużych rozmiarów flagę Stanów Zjednoczonych, co było niezgodne z przepisami i spotkało się z napiętnowaniem[60].
W 1985 wraz z Lee Iacoccą nabył kompleks kondominium w Palm Beach i nazwał go Trump Plaza[49].
Atlantic City
W 1984 firma Donalda Trumpa wybudowała kasyno-hotel w Atlantic City, w stanie New Jersey. Budynek został sfinansowany przez Holiday Inn i był zarządzany przez, będące wówczas pod kontrolą Holiday Inn, Harrah’s, Inc. Przedsiębiorca forsował, żeby nazwać projekt swoim nazwiskiem i ostatecznie kasyno otrzymało nazwę Harrah’s at Trump Plaza[49][61]. Donald Trump odkupił też od Hilton Corporation częściowo ukończony budynek za 320 milionów dolarów. Gdy został ukończony w 1985, Donald Trump nazwał go Trump Castle, utworzył w nim kasyno i oddał pod zarząd swojej żonie Ivanie[49].
Na początku 1988 posiadająca nieukończone Taj Mahal Casino firma Resorts International ogłosiła, że jest na skraju bankructwa. Donald Trump zaproponował wtedy, że wykupi wszystkie będące w obiegu akcje spółki po 22 dolary za akcję i wyraził chęć ukończenia budynku, ale tylko jeśli będzie posiadał całą spółkę[62][63]. Niespodziewanie producent telewizyjny Merv Griffin zaproponował, że wykupi spółkę, płacąc po 35 dolarów za akcję[64]. Rywalizacja o przejęcie spółki była szeroko nagłaśniana w mediach, a Donald Trump i Merv Griffin wytoczyli sobie nawzajem procesy sądowe[65][66]. Ostatecznie w listopadzie 1988 doszło do ugody. Merv Griffin kupił spółkę, a Donald Trump wykupił od spółki Taj Mahal casino za 273 miliony dolarów[67]. Kasyno zostało otwarte w kwietniu 1990 i zostało nazwane Trump Taj Mahal. Całkowity koszt budowy wyniósł 1,1 miliarda dolarów. Było to wówczas najdroższe kasyno, jakie kiedykolwiek zbudowano[68][69]. Część tej kwoty, 675 milionów dolarów, pochodziło z emitowanych przez spółkę Donalda Trumpa obligacji śmieciowych[70] ze stopą procentową 14%[71].
Trump Taj Mahal okazało się niedochodowe, a niskie przychody z wszystkich trzech kasyn Donalda Trumpa w Atlantic City uniemożliwiały mu spłatę zadłużenia wobec inwestorów, przez co w 1990 znalazł się na krawędzi bankructwa[61]. W 1991 dług kasyna wynosił 3,4 miliarda dolarów[71]. Donald Trump ogłosił wówczas upadłość i oddał swoim obligatariuszom 50% udziałów w zamian za zgodę na obniżenie stóp procentowych do 11,35%[72]. W celu zmniejszenia strat finansowych, Donald Trump wystawił na sprzedaż swój 86-metrowy jacht Trump Princess. Po kilku restrukturyzacjach zadłużonego mienia przez banki (w wyniku restrukturyzacji kasyna stały się częścią spółki Trump Entertainment Resorts, a Donald Trump w każdym z nich zachował po 10% udziałów[73]) i wyprzedaży udziałów, ta część majątku Donalda Trumpa ostatecznie upadła w 2014[42]. Kasyno Trump Taj Mahal wyszło z bankructwa dopiero w lutym 2016, kiedy Donald Trump sprzedał je innemu biznesmenowi, Carlowi Icahnowi. Tym samym przestał być właścicielem i zachował jedynie 10% udziałów. Mimo to budynek nadal nosił jego imię[74].
Bankructwa
Nigdy nie wnosił o upadłość konsumencką, ale między rokiem 1991 a 2009 cztery razy ogłaszał bankructwa swoich hoteli i kasyn w celu renegocjacji długów zaciągniętych w bankach i u właścicieli akcji lub obligacji[75][76]. Dzięki wykorzystaniu bankructwa typu Chapter 11 jego przedsiębiorstwa mogły kontynuować działalność pod kuratelą sądową i z zachowaniem ochrony przed wierzycielami zewnętrznymi, którzy musieli wyrazić zgodę na tę formę reorganizacji i zyskali nadzór właścicielski nad działalnością tych spółek[77][78][79]. Według raportów magazynu „Forbes” cztery bankructwa były efektem nadmiernej dźwigni finansowej w hotelach i kasynach w Atlantic City: Trump Taj Mahal (1991) i Trump Plaza (1992), a także w spółkach Trump Hotels & Casino Resorts (2004) i Trump Entertainment Resorts (2009)[80][81][82]. Sam Trump twierdził, że jego bankructwa były kontrolowanymi manewrami strategicznymi[75].
W 1991 Trump Taj Mahal nie było w stanie obsłużyć długu wynoszącego 3,4 mld dolarów i wniosło o bankructwo typu Chapter 11[71][72]. Donald Trump ogłosił wówczas upadłość i oddał swoim obligatariuszom 50% udziałów w zamian za zgodę na obniżenie stóp procentowych do 11,35%[72].
2 listopada 1992 Hotel Plaza był zadłużony na ponad 550 mln dolarów i wniósł o bankructwo typu Chapter 11. Donald Trump stracił 49% udziałów w hotelu na rzecz banku Citibank, Industrial Bank of Japan i czterech innych kredytodawców. Zachował stanowisko dyrektora generalnego i możliwość pracy nad planami marketingowymi, ale przestał otrzymywać wypłatę i nie mógł uczestniczyć w codziennych operacjach. W zamian otrzymał korzystniejsze warunki na spłatę długu[83][84].
W 1994 zmniejszył swój wynoszący około 900 mln dolarów dług osobisty dzięki sprzedaży majątku Trump Taj Mahal i Trump Plaza Hotel and Casino[85] oraz zredukował wynoszący około 3,5 miliarda dolarów dług biznesowy, tracąc przy tym swój luksusowy jacht Trump Princess oraz linię lotniczą Trump Shuttle nabytą w 1988. Zachował za to Trump Tower w Nowym Jorku i kontrolę nad trzema kasynami w Atlantic City, w tym Trump Castle. Swoje prawa własnościowe do kompleksu torów kolejowych West Side Yards odsprzedał chińskim firmom deweloperskim, między innymi hongkońskiej firmie New World Development, która zaoferowała nawet premię cenową w zamian za prawo do wykorzystania słowa Trump w nazwach własnych budynków[86].
Trzecie bankructwo spółki Donalda Trumpa miało miejsce 21 października 2004. Dotyczyło ono Trump Hotels & Casino Resorts – publicznie notowanej spółki holdingowej, w skład której wchodziły trzy kasyna w Atlantic City, jedno w Indianie i kilka innych[87]. Trump stracił ponad połowę spośród 56% swoich udziałów i oddał obligatariuszom akcje w zamian za umorzenie części długu. Stracił też posadę dyrektora generalnego, ale zachował stanowisko prezesa zarządu. W maju 2005 spółka wyszła z bankructwa i zmieniła nazwę na Trump Entertainment Resorts Holdings[88][89]. W swojej książce z 2007 Think BIG and Kick Ass in Business and Life Donald Trump tak odniósł się do kwestii tego, kto jest winny bankructwa: „Pomyślałem, że to problem banku, nie mój. Co, do cholery, mnie to obchodzi? Nawet powiedziałem jednemu bankowi, że nie powinien był pożyczać mi pieniędzy. Mówiłem, że ta przeklęta umowa nie była dobra”[90].
Czwarte bankructwo spółki Donalda Trumpa miało miejsce w 2009. Trump Entertainment Resorts, posiadająca 2,06 miliarda dolarów majątku, była winna inwestorom 1,74 miliarda dolarów. Spółka wniosła o bankructwo typu Chapter 11, a Donald Trump i jego córka Ivanka Trump zrezygnowali z członkostwa w zarządzie. W tym czasie Trump Entertainment Resorts posiadała trzy posiadłości w Atlantic City: Trump Taj Mahal, Trump Plaza Hotel and Casino (zamknięte w 2014 roku) i Trump Marina (wcześniej Trump Castle, zamknięte w 2011). W tym samym roku Donald Trump z pomocą innych inwestorów odkupił spółkę za 225 milionów dolarów. W ramach ugody Trump wycofał pozew na 100 milionów dolarów, który wytoczył właścicielom kasyn, oskarżając ich o świadome działanie na niekorzyść nazwy Trump, będącej znakiem towarowym. Udało mu się wynegocjować redukcję długu o ponad miliard dolarów[91][92].
W 2014 Trump pozwał swoją byłą firmę za usunięcie jego imienia z nazw budynków odkąd przestał zarządzać firmą i miał mniej niż 10% udziałów. Przegrał proces[93]. Trump Entertainment Resorts zbankrutowało ponownie w 2014[94] i zostało kupione przez miliardera filantropa Carla Icahna w 2016[95].
Udzielanie licencji na nazwisko
Oprócz posiadania nieruchomości Donald Trump sprzedaje także prawa licencyjne do swojego nazwiska, tak żeby mogło zostać użyte w nazwach budynków nienależących do jego firmy. Przykładem jest kompleks wieżowców Trump Towers Istanbul znajdujący się w Stambule. W grudniu 2015 właściciel kompleksu podjął jednak środki prawne w celu oddzielenia własności po tym jak Donald Trump, kandydując w wyborach prezydenckich, zapowiedział tymczasowy zakaz wstępu muzułmanów do Stanów Zjednoczonych[96]. Do innych budynków lub terenów noszących imię Trumpa, ale nigdy nie posiadanych przez niego należą między innymi: Trump International Hotel nad Tower w Honolulu[97], Trump Park Avenue w Portoryko[98] i Trump Towers Pune w Indiach[99]. Nazwisko Donalda Trumpa nosiły i noszą także budynki, które należały do kondominium Trumpa, ale zostały odsprzedane lub utracone. Czasem pozostawienie nazwy było częścią ugody z przejmującymi nieruchomość wierzycielami[100]. Przykłady to Trump Taj Mahal w Atlantic City[74] oraz Trump Ocean Club International Hotel and Tower w Panamie[101].
Sport
.jpg)
Donald Trump gościł wiele walk bokserskich w Trump Plaza w Atlantic City, między innymi słynną walkę Mike’a Tysona z Michaelem Spinksem w 1988. Przez pewien czas był także doradcą finansowym Tysona[102][103].
Próbował kupić drużynę Buffalo Bills, która po śmierci jej właściciela Ralpha Wilsona w 2014 została wystawiona na aukcji. Ostatecznie Donald Trump przegrał aukcję. Jego ofertę przebiło małżeństwo Kim i Terrence Pegula[104].
Kandydując w wyborach prezydenckich w 2016, krytykował nowe zasady przyjęte przez NFL. Twierdził w czasie swoich wieców, że mecze stały się „miękkie i słabe”, a wstrząśnienia mózgu to tylko „drobne puknięcia w głowę”. Oskarżył też sędziów o niepotrzebne rzucanie karnych flag tylko po to by pokazać się w telewizji i „żeby ich żony zobaczyły ich w domu”[105].
Futbol amerykański
W 1983 kupił, zgodnie z zapewnieniami, za 5 mln dolarów (szacowana przez zewnętrzne źródła kwota transakcji opiewała na sumę 9 mln dolarów) drużynę futbolu amerykańskiego New Jersey Generals i zgłosił ją do rozgrywek nowo założonej ligi USFL. Liga ta rozgrywała swoje mecze wiosną i latem, co było podyktowane modelem biznesowym, polegającym na braku konkurencji ze strony silniejszej i zamożniejszej ligi NFL (mecze tej ligi odbywały się jesienią) co przekładało się na możliwość gry zespołów z USFL na stadionach NFL, a także pozyskanie na wyłączność widowni telewizyjnej. Jednakże Donald Trump był w stosunku do takiego rozwiązania sceptyczny, co podkreślił w udzielonym w 1984 wywiadzie dla ABC News, stwierdzając: „Gdyby Bóg chciał futbolu na wiosnę, to nie stworzyłby baseballu”. Dlatego Trump, pomimo sukcesów odnoszonych przez jego drużynę w rozgrywkach wiosennych, przekonał właścicieli ligi USFL do zmiany harmonogramu rozgrywek tak, żeby odbywały się one w tym samym czasie, co rozgrywki NFL, czyli jesienią. W jego ocenie miało to sprawić, że USFL stałaby się tak samo wartościowa jak NFL, ewentualnie, że doszłoby do fuzji obydwu lig. USFL po zrównaniu się w 1986 harmonogramem z NFL miała problemy finansowe z powodu nie transmitowania jej meczów przez trzy największe stacje telewizyjne, które miały podpisane kontrakty z NFL. Właściciele USFL wytoczyli przez to proces sądowy menedżerom NFL z tytułu rzekomego złamania przez nich prawa antymonopolowego, domagając się odszkodowania w wysokości 1,69 mld dolarów. Sąd stwierdził, że NFL faktycznie naruszyła prawo antymonopolowe i przyznał zarządcom USFL odszkodowanie wynoszące zaledwie 1 dolara. Kwota ta w ramach roszczeń antymonopolowych została potrojona i wraz z odsetkami wyniosła 3,76 dolara[106]. Liga USFL, w momencie ogłoszenia wyroku sądu mająca straty z trzech ostatnich lat wynoszące blisko 200 milionów dolarów, została niedługo później decyzją właścicieli rozwiązana. Przesunięcie terminów rozgrywek oraz pozew sądowy są uważane za główne przyczyny upadku ligi[106][107].
Kolarstwo
W latach 1989–1990 sponsorował wyścig kolarski nazwany od jego nazwiska Tour de Trump, który miał być amerykańskim odpowiednikiem wyścigu Tour de France[32]. Inauguracyjny wyścig został powszechnie uznany za sukces, mimo iż zakończył się kontrowersją. Polegała ona na tym, że belgijski zawodnik, który zameldował się na mecie jako trzeci, twierdził, że przez złe oznakowanie trasy i błędne wskazania motocyklisty kierującego przebiegiem wyścigu zjechał z trasy i przejechał dodatkowy, wynoszący pół mili dystans, przez co zajął trzecie miejsce zamiast pierwszego[108]. Następny wyścig, z dwukrotnie dłuższą trasą i większą liczbą zawodników, również cieszył się powodzeniem, jednak Donald Trump wycofał się ze sponsorowania tego przedsięwzięcia z powodu problemów finansowych[109]. W latach 1991–1996 wyścig był organizowany pod nazwą Tour DuPont[109][110].
Golf
Według tygodnika dla golfistów „Golfweek” The Trump Organization posiada lub zarządza osiemnastoma polami golfowymi na całym świecie[111], a według zeznania finansowego Trumpa z wyborów prezydenckich w 2016 wynika, że w 2015 jego dochody z golfowisk wynosiły 382 mln dolarów[112][113].
W 2006 kupił Menie Estate w Balmedie, w Aberdeenshire, w Szkocji i ustanowił tam ośrodek golfowy wbrew woli części mieszkańców okolicy[114], gdyż obszar ten początkowo miał stać się obszarem chronionym[115]. W 2011 powstał niezależny film dokumentalny You’ve Been Trumped brytyjskiego filmowca Anthony’ego S. Baxtera, który opowiada w nim o konflikcie między mieszkańcami okolic, a Donaldem Trumpem[116]. Mimo obietnicy utworzenia 6 tysięcy miejsc pracy, do 2013 pole golfowe utworzyło mniej, niż 200 miejsc pracy[117]. W czerwcu 2015 Donald Trump wniósł sprzeciw wobec budowy elektrowni wiatrowej w pobliżu jego golfowiska, tłumacząc go tym, że wiatraki zepsułyby widok na okolicę. Jego sprzeciw został odrzucony przez pięciu sędziów brytyjskiego sądu najwyższego w grudniu 2015[118][119].
W kwietniu 2014 nabył Turnberry, ośrodek wczasowy z hotelem i polem golfowym w szkockim hrabstwie Ayrshire, które było wielokrotnie wykorzystywane na potrzeby turnieju The Open Championship[120][121]. Po gruntownym remoncie i przebudowie, przez golfowego architekta Martina Eberta, golfowisko zostało ponownie otwarte 24 czerwca 2016[122].
Lotnictwo
W 1988 nabył za 365 mln dolarów małe linie lotnicze Eastern Air Shuttle, które obsługiwały połączenia pomiędzy trzema miastami: Bostonem, Nowym Jorkiem oraz Waszyngtonem. W cenę była wliczona zarówno flota siedemnastu Boeingów 727, jak i prawo do użytkowania lotnisk w każdym z powyższych miast, a także do namalowania własnego nazwiska na samolotach. W celu odróżnienia się od konkurencji i podkreślenia zamiłowania do luksusu, Donald Trump zaopatrzył samoloty w eleganckie wykończenie wnętrz. Jednak linie Trump Shuttle okazały się niewypałem. Brak większego zainteresowania ze strony klientów w połączeniu z ówcześnie panującymi wysokimi cenami paliwa sprawił, że linie nigdy nie przyniosły zysku. Ich wysokie zadłużenie doprowadziło do tego, że Donald Trump nie mógł spłacać swych kredytów i własność spółki zarządzającej liniami została przekazana wierzycielom. W 1992 linie Trump Shuttle zostały włączone w skład nowej spółki, Shuttle Inc. co oznaczało koniec ich istnienia[123][124].
Konkursy piękności
W 1996 został właścicielem firmy organizującej konkursy piękności: Miss Universe, Miss USA i Miss Teen USA[32]. W tym samym roku zdobywczynią tytułu Miss Universe została Alicia Machado, dotychczasowa Miss Wenezueli, którą podczas kampanii prezydenckiej Donald Trump oskarżał o to, że nagrała kiedyś kompromitujący ją film. Ta z kolei opowiadała w mediach, że Trump wielokrotnie ją obraził. Słowa Machado na temat Trumpa wykorzystywała w kampanii Hillary Clinton[125][126]. W 2002 Trump rozwiązał umowę na transmisję wszystkich trzech konkursów z telewizją CBS, po czym podpisał nową umowę z telewizją NBC, w ramach której telewizja stała się właścicielem 50% udziałów w konkursach. Strony transakcji nie były zgodne co do oceny przyczyn zerwania umowy. Donald Trump twierdził, że był niezadowolony ze sposobu, w jaki CBS rozplanowywała przebieg konkursów w przeszłości, z kolei CBS podawała, że od dawna zamierzała zrezygnować z konkursów ze względu na nie najlepsze wyniki oglądalności[127].
W 2006 Miss USA została Tara Conner. Niedługo później w prasie zaczęły się ukazywać informacje na temat nadużywania przez nią alkoholu i narkotyków. Osiem miesięcy po zdobyciu tytułu Tarę Conner poddano testowi antynarkotykowemu, który wykazał obecność kokainy w jej organizmie. Donald Trump zwołał wtedy konferencję prasową, na której poinformował, że zamiast odebrać Tarze Conner koronę Miss USA (czego oczekiwała wtedy opinia publiczna) postanawia dać jej drugą szansę[128]. W 2012 Donald Trump otrzymał 5 milionów dolarów, które w ramach orzeczenia arbitrażowego sądu federalnego na Manhattanie musiała mu zapłacić jedna z uczestniczek konkursu Miss USA za stwierdzenie, że wyniki konkursu zostały sfałszowane[129].
W 2015 złożył pozew do sądu, w którym domagał się 500 mln dolarów odszkodowania od telewizji Univision, prowadzącej na terenie Stanów Zjednoczonych hiszpańskojęzyczne transmisje z konkursów piękności po tym, gdy ta anulowała zaplanowaną wcześniej transmisję konkursu Miss USA przez wypowiedzi Trumpa w kampanii wyborczej na temat meksykańskich imigrantów (z tych samych powodów wcześniej z transmisji wycofała się telewizja NBC[130])[131]. 11 września 2015 roku Donald Trump ogłosił, że odkupił udziały NBC w firmie Miss Universe Organization, organizującej wszystkie trzy konkursy, z kolei kilka dni później sprzedał ją agencji WME/IMG[130][132]. Wartość transakcji, zgodnie z informacjami Federalnej Komisji Wyborczej na temat finansów Trumpa zamknęła się w przedziale 5-25 milionów dolarów[133]. W lutym 2016 doszło do ugody w sprawie pozwu przeciwko Univision, ale jej warunki nie zostały ujawnione[134].
Modeling
W 1999 założył agencję modelek Trump Model Management, działającą w dzielnicy SoHo, w Lower Manhattan[135]. Agencja ta razem z inną firmą Trumpa, Trump Management Group LLC, sprowadziła około 250 zagranicznych modelek do Stanów Zjednoczonych[136]. W 2014 była modelka pracująca niegdyś dla agencji, Alexia Palmer, oskarżyła Trump Model Management, prezesa agencji Corrina Nicolasa oraz innych menedżerów o wymuszenia haraczy, łamanie umowy, oszustwa przez e-mail i naruszenia praw płacowych imigrantów[137]. Według Alexii Palmer Trump Model Management zadeklarowała, że odliczy 20% jej pensji netto w celu pokrycia kosztów pracy agencji, ale w praktyce odliczała 80%[138]. Oskarżenie zostało odrzucone przez sąd federalny USA w marcu 2016, między innymi dlatego, że Palmer była jamajską imigrantką z wizą H1-B sponsorowaną przez Donalda Trumpa i zgodnie z prawem powinna zgłosić naruszenie praw pracowniczych w osobnym pozwie[138][139].
Edukacja
W 2004 wraz z dwoma współpracownikami, Michaelem Sextonem i Jonathanem Spitalnym założył firmę edukacyjną Trump University, zajmującą się nauczaniem zasad handlu nieruchomościami[140][141]. W następnym roku twórcy firmy zostali powiadomieni przez Departament Edukacji Stanu Nowy Jork o tym, że użycie w jej nazwie słowa university jest niezgodne ze stanowym prawem oświatowym, toteż w 2010, po kolejnym powiadomieniu przez Departament firma została przemianowana na The Trump Entrepreneur Initiative[140][142]. Donald Trump nigdy nie uzyskał wymaganej prawnie licencji na prowadzenie firmy. Pod koniec 2010 roku firma zaprzestała działalności[143]. Trump University oferowała udział w trzydniowych zajęciach kosztujących prawie 1,5 tysiąca dolarów. Organizowała też bardziej intensywne zajęcia indywidualne, prowadzone przez profesjonalnych instruktorów, których koszt wynosił około 35 tysięcy dolarów[144].
Z usług firmy skorzystało kilkadziesiąt tysięcy osób. Ponad 6 tys. z nich uznało, że świadczenia uczelni nie są warte wnoszonych za nie opłat i oskarżyło Donalda Trumpa o oszustwo[144]. Byli studenci skarżyli się, że reklamy były mylące[145], wielu wykładowców i instruktorów nie miało jakiegokolwiek doświadczenia w kupowaniu i sprzedaży nieruchomości[146], a firma wbrew swojej nazwie nie była prawdziwym uniwersytetem[145] i nie była w stanie spełnić nawet obietnicy zdjęcia z Donaldem Trumpem[147]. Oskarżenie wpłynęło w 2013 w postaci zbiorowego pozwu do sądu federalnego stanu Kalifornia. Osobny pozew złożył w Nowym Jorku prokurator generalny Eric Schneiderman, który domagał się 40 milionów dolarów odszkodowania na rzecz pokrzywdzonych[148]. W czasie kampanii wyborczej Donald Trump wielokrotnie krytykował prowadzącego kalifornijską sprawę sędziego Gonzalo P. Curiela, twierdząc, że jako Meksykanin działa na niekorzyść Trumpa z powodu jego wypowiedzi na temat meksykańskich imigrantów[149][150]. W rzeczywistości rodzice Curiela pochodzili z Meksyku, lecz on sam urodził się i wychował w Stanach Zjednoczonych, w stanie Indiana[151].
Rozprawa, na której miał zapaść wyrok w sprawie zbiorowego pozwu, miała się odbyć 28 listopada 2016 w San Diego. W czasie kampanii wyborczej Trump wielokrotnie zarzekał się, że nie pójdzie na ugodę i jest przekonany o tym, że z łatwością wygra rozprawę sądową[152], jednakże kilka dni po wyborach prezydenckich zdecydował się zawrzeć ze skarżącymi go studentami pozasądową ugodę, polegającą na wypłaceniu im 25 milionów dolarów odszkodowania[144][153].
Finanse
Przychody i podatki
Zgodnie z regulacjami Federalnej Komisji Wyborczej Donald Trump opublikował 92-stronicowe sprawozdanie finansowe, w którym wyliczył swoje aktywa i źródła dochodów. Zgodnie z nim łączny przychód Donalda Trumpa w 2014 wynosił 362 miliony dolarów[112][154]. Jednakże Trump odmówił ujawnienia tego, jak rozliczał się z podatków, argumentując to tym, że nie wolno mu publicznie zaprezentować dokumentów, gdyż są objęte państwowym audytem. W rzeczywistości audyt nie zakazuje upublicznienia informacji o swoim rozliczaniu się z podatków, a dokumentów z lat 2002–2008 Urząd Podatkowy USA nie może badać z powodu upływu terminu 7 lat przedawnienia[155][156][157]. Był to pierwszy od 43 lat przypadek, gdy kandydat na prezydenta nominowany przez Partię Demokratyczną lub Republikańską odmówił upublicznienia swojego zeznania podatkowego. Wcześniej zrobił to Richard Nixon w 1973[158][159].
W październiku 2016 „The New York Times” ujawnił jego zeznanie z 1995, zgodnie z którym Donald Trump miał stracić w tamtym roku 916 milionów dolarów na podatkach. Gazeta zasugerowała, że Trump mógł nie płacić podatków przez okres 18 lat, gdyż prawo podatkowe w Stanach Zjednoczonych w przypadku tak dużych strat pozwala na zwrot podatków z wcześniejszych trzech lat, a następnie zwalnia z płacenia podatków przez kolejnych 15 lat[159][160]. Donald Trump przyznał się także do korzystania z prawa do odliczenia, lecz nie zdradził w jakich konkretnych latach miało ono miejsce[161].
Ponadto „The New York Times”, powołując się na anonimowych ekspertów podatkowych, stwierdził możliwość popełnienia przestępstwa, a także powiązał stratę finansową Donalda Trumpa z 1995 z bankructwami jego kasyn w Atlantic City[162].
Majątek
W 1982 znalazł się na pierwszej liście 400 najbogatszych Amerykanów według magazynu „Forbes” – jego majątek był liczony jako jego i jego ojca Freda Trumpa i był szacowany na ponad 200 mln dolarów, choć sam Donald Trump twierdził, że wynosi on ponad 500 mln dolarów. Od 1984 majątek Trumpa był liczony osobno, a od 1985 Fred Trump przestał pojawiać się na liście. W 1989 majątek Donalda Trumpa gwałtownie wzrósł o 1,1 mld dolarów, a w latach 1990–1995 przestał pojawiać się na liście. Było to spowodowane tym, że w 1989 Trump pożyczył ogromne sumy na zakup budynków i przedsiębiorstw, które więcej traciły, niż zarabiały. Powrócił na listę w 1996 i od tej pory stale się na niej pojawia. Sam Trump wielokrotnie nie zgadzał się z szacunkami „Forbsa”[164]. W czasie kampanii wyborczej w 2016 Donald Trump twierdził, że zaczynał karierę z niewielką pożyczką od ojca o wartości 1 miliona dolarów, którą zwrócił z odsetkami[165].
16 czerwca 2015, ogłaszając swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich, opublikował jednostronicowe sprawozdanie finansowe, w którym oświadczył, że jego majątek wynosi 8 737 540 000 dolarów[166]. Same umowy na zezwolenie używania jego nazwiska i inne dotyczące praw autorskich i znaków towarowych miały być warte 3,3 mld dolarów[167]. „Forbes” nazwał to oświadczenie a whopper (pol. wierutne kłamstwo) i wycenił jego majątek w tym okresie na 4,1 mld dolarów[168]. W lipcu 2015 federalna komisja wyborcza ustaliła, że majątek Trumpa jest warty ponad 1,4 miliardy dolarów, a długi wynoszą ponad 265 milionów dolarów[169].
Po tym, jak Donald Trump wypowiadał się kontrowersyjnie na temat imigrantów w 2015, stracił kontakty biznesowe z NBCUniversal, Univision, Macy's, Sertą, PVH Corporation i Perfumanią, co „Forbes” wycenił jako stratę 125 mln dolarów[170]. Wartość marki Donalda Trumpa jeszcze bardziej spadła w trakcie jego kampanii wyborczej, ponieważ wielu konsumentów bojkotowało jego produkty w sprzeciwie wobec jego kandydatury[171]. W 2016 gwałtownie spadła liczba rezerwacji i zatłoczenie w jego kasynach i hotelach[172][173]. Marka Trumpa ucierpiała jeszcze bardziej po opublikowaniu nagrania kontrowersyjnej rozmowy Donalda Trumpa i Billy’ego Busha na temat kobiet[174]. Jednakże po wyborze Trumpa na prezydenta wartość jego marki gwałtownie wzrosła[175].
| Rok | Pozycja | Zmiana | Majątek (w mld$) |
Zmiana | Źródło |
|---|---|---|---|---|---|
| 1982 | – | – | 0,2 | – | [164] |
| 1983 | – | – | 0,4 |  0,2
|
[164] |
| 1984 | – | – | 0,4 | 
|
[164] |
| 1985 | 51. | – | 0,6 | 0,2
|
[164] |
| 1986 | 50. | 1
|
0,7 | 0,2
|
[164] |
| 1987 | 63. |  12
|
0,85 | 0,15
|
[164] |
| 1988 | 44. | 19
|
1,0 | 0,15
|
[164] |
| 1989 | 26. | 18
|
1,7 | 0,7
|
[164] |
| 1990 | – |
|
– |
|
[164] |
| 1991 | – | – | – | – | [164] |
| 1992 | – | – | – | – | [164] |
| 1993 | – | – | – | – | [164] |
| 1994 | – | – | – | – | [164] |
| 1995 | – | – | – | – | [164] |
| 1996 | 373. |
|
0,45 | – | [164] |
| 1997 | 105. | 268
|
1,4 | 0,95
|
[164] |
| 1998 | 121. | 16
|
1,5 | 0,1
|
[164] |
| 1999 | 145. | 24
|
1,6 | 0,1
|
[164] |
| 2000 | 167. | 22
|
1,7 | 0,1
|
[164] |
| 2001 | 110. | 57
|
1,8 | 0,1
|
[164] |
| 2002 | 92. | 18
|
1,9 | 0,1
|
[164] |
| 2003 | 71. | 21
|
2,5 | 0,6
|
[164] |
| 2004 | 189. | 22
|
2,6 | 0,1
|
[164] |
| 2005 | 83. | 106
|
2,7 | 0,1
|
[176] |
| 2006 | 94. | 11
|
2,9 | 0,2
|
[177] |
| 2007 | 117. | 22
|
3,0 | 0,1
|
[178] |
| 2008 | 134. | 17
|
3,0 |
|
[179] |
| 2009 | 158. | 24
|
2,0 | 1,0
|
[180] |
| 2010 | 153. | 5
|
2,4 | 0,4
|
[181] |
| 2011 | 128. | 25
|
2,9 | 0,5
|
[182] |
| 2012 | 128. | 0
|
3,1 | 0,2
|
[183] |
| 2013 | 134. | 6
|
3,5 | 0,4
|
[184] |
| 2014 | 122. | 12
|
4,0 | 1,5
|
[185][186] |
| 2015 | 113. | 9
|
4,5 | 0,5
|
[187] |
| 2016 | 156. | 43
|
3,7 | 0,8
|
[188] |
Rozrywka i media
Telewizja
W 2003 Donald Trump został producentem wykonawczym i prowadzącym programu typu reality show, The Apprentice (pl. „Praktykant”)[189][190], emitowanego na kanale NBC. Uczestnicy tego programu rywalizowali o pracę w zarządzie jednego z przedsiębiorstw handlowych Trumpa. Uczestnicy byli sukcesywnie zwalniani i eliminowani w trakcie gry[189][191]. Charakterystyczne dla tego programu było często używane przez Donalda Trumpa wyrażenie You’re fired (pl. „Jesteś zwolniony” lub „Idziesz do odstrzału”, dosł. „Zostajesz wystrzelony”). W 2004 Trump bez powodzenia próbował zarejestrować je jako znak towarowy[192][193]. W 2007 Donald Trump za swój program otrzymał gwiazdę na Hollywood Walk of Fame[194][195]. W październiku 2016 gwiazda została zniszczona przez wandali[196].
Podczas pierwszego roku istnienia programu Donald Trump zarabiał 50 tysięcy dolarów za odcinek (w przybliżeniu 700 tysięcy dolarów za pierwszy sezon). Gdy sezon zakończył się sukcesem Trump zaczął zarabiać 1 milion dolarów na odcinek[197]. W lipcu 2015 Donald Trump opublikował – w związku z prowadzoną kampanią wyborczą – zeznanie finansowe, według którego NBCUniversal zapłaciło mu 213 606 575 dolarów za czternaście sezonów prowadzenia programu, jednak stacja tego nie potwierdza[154][198].
Wraz z brytyjskim producentem telewizyjnym Markiem Burnettem Donald Trump wyprodukował kolejne reality show The Celebrity Apprentice. Założenia programu były takie same jak The Apprentice z tą różnicą, że uczestnikami byli znani ludzie i rywalizowali o pieniądze dla swoich akcji charytatywnych[189].
16 lutego 2015 NBC zapowiedziało 15. sezon The Apprentice[199]. 27 lutego Donald Trump ogłosił, że nie jest gotowy podpisać kontraktu na kolejny sezon, bo rozważa start w wyborach prezydenckich[200]. Mimo to, 18 maja telewizja poinformowała, że rozpoczyna produkcję programu[201]. 29 czerwca po tym, jak wypowiedź Trumpa dotycząca imigrantów spotkała się z powszechnie negatywnym odbiorem NBC postanowiło zakończyć z nim współpracę[202].
Wrestling
Donald Trump jest fanem wrestlingowej organizacji WWE i przyjacielem jej właściciela, Vince’a McMahona[203]. W Trump Plaza gościł dwa wydarzenia z serii WrestleMania[203] oraz 1991 WBF Championship w Trump Taj Mahal (WBF było wówczas podległe WWE, w tym czasie noszącego nazwę WWF)[204]. Był też aktywnym uczestnikiem programów WWE[203]. Występował na WrestleManii VII[205] i udzielił wywiadu Jessemu Venturze na ringu w czasie WrestleManii XX[206].
W czasie WrestleManii 23 na oczach widzów założył się z Vince’em McMahonem, że Bobby Lashley pokona Umagę. Przegrany zakładu miał publicznie ogolić głowę. Walka została nazwana The Battle of the Billionaires, a sędzią w niej był Stone Cold Steve Austin. Donald Trump i Vince McMahon stali w rogach swoich zawodników, a w trakcie walki Trump zaatakował McMahona. Wygrał Bobby Lashley, więc to McMahon został ogolony[203][207].
15 czerwca 2009 Vince McMahon ogłosił, że program telewizyjny Monday Night Raw został sprzedany Donaldowi Trumpowi. Trump ogłosił, że od tej pory w czasie programu nie będzie reklam, a on sam osobiście zwróci pełną cenę biletu ludziom, którzy przyszli tego wieczoru[203]. Chociaż całe wydarzenie było wyreżyserowane i miało na celu jedynie rozwój fabuły programu, akcje WWE gwałtownie spadły po tym oświadczeniu o 7%[208]. Tydzień później Vince McMahon odkupił program za podwójną cenę[203].
W 2013 Donald Trump został wprowadzony do WWE Hall of Fame za swoje zasługi dla promocji wrestlingu[209].
Filmografia
Donald Trump wystąpił w wielu filmach i serialach. Najczęściej grał samego siebie i były to występy cameo[210][211]. W 1991 dostał Złotą Malinę w kategorii Najgorszy aktor drugoplanowy za film Duchy tego nie robią. W tym samym roku i za ten sam film był nominowany w kategorii Najgorszy debiut aktorski[210][212].
Ma też na koncie występy w trzech filmach pornograficznych wydanych przez Playboya na kasetach VHS. Nie pojawił się jednak w scenach zawierających nagość lub stosunek płciowy[213][214].
| Filmy | ||||
|---|---|---|---|---|
| Tytuł | Rola | Rok | Przypisy | |
| Horrorween | Miliarder na okładce „Forbsa” | 2011 | [211] | |
| Wall Street: Pieniądz nie śpi (scena została wycięta z filmu, ale była dostępna na DVD) |
On sam | 2010 | [215][216] | |
| Marmalade | On sam | 2004 | [210] | |
| Dwa tygodnie na miłość | On sam | 2002 | [210][217] | |
| Zoolander | On sam | 2001 | [210][218] | |
| Celebrity | On sam | 1998 | [210][218] | |
| Klub 54 | VIP | 1998 | [210][219] | |
| Eddie | On sam | 1996 | [210][218] | |
| Partner | On sam | 1996 | [210][218] | |
| Anyone for Pennis? | On sam | 1995 | [210] | |
| Przez ocean czasu. Nowy York 3D | On sam | 1995 | [211][218] | |
| Klan urwisów | Ojciec Walda | 1994 | [211][218] | |
| Ogóras | On sam | 1993 | [211] | |
| Kevin sam w Nowym Jorku | On sam | 1992 | [210][218] | |
| Duchy tego nie robią | On sam | 1989 | [210][218] | |
| Seriale | ||||
| Tytuł | Odcinek | Rola | Rok | Przypisy |
| Dni naszego życia | Odcinek 10172 | On sam | 2005 | [210][211] |
| Detektyw Monk | Sezon 1, odcinek 3: Mr. Monk and the Psychic | Mężczyzna na przyjęciu | 2002 | [210][211] |
| Zawód glina | Sezon 1, odcinek 2: Elizabeth | On sam | 2001 | [210][211] |
| Seks w wielkim mieście | Sezon 2, odcinek 8: The Man, the Myth, the Viagra | On sam | 1999 | [210][211] |
| Sabrina, nastoletnia czarownica | Sezon 3, odcinek 6: Good Will Haunting | Daniel Ray McLeech | 1998 | [211] |
| Spin City | Sezon 2, odcinek 14: The Paul Lassiter Story | On sam | 1998 | [210][211] |
| A teraz Susan | Sezon 1, odcinek 2: I’ll See That and Raise You Susan | On sam | 1997 | [210][211] |
| Nocny człowiek | Sezon 1, odcinek 6: Face to Face | On sam | 1997 | [211] |
| Sezon 1, odcinek 3: Whole Lotta Shakin’ | On sam | 1997 | [211] | |
| The Drew Carey Show | Sezon 4, odcinek 24: New York and Queens | On sam | 1997 | [210][211] |
| Pomoc domowa | Sezon 4, odcinek 4: The Rosie Show | On sam | 1996 | [210][211] |
| Bajer z Bel-Air | Sezon 4, odcinek 5: For Sale by Owner | On sam | 1994 | [210][211] |
| Tylko Manhattan | Sezon 1, odcinek 2 | on sam | 1987 | [210][211] |
| Sezon 1, odcinek 1 | 1987 | [210][211] | ||
| The Jeffersons | Sezon 11, odcinek 9: You’ll Never Get Rich | On sam | 1985 | [211] |
| Filmy wydane bezpośrednio na kasetach VHS przez Playboy | ||||
| Tytuł | Rola | Rok | Przypisy | |
| Nienazwany film Playboya | On sam | 2001 | [213] | |
| Playboy Video Centerfold: Playmate 2000 Bernaola Twins | On sam | 2000 | [214] | |
| Playboy Centerfold | On sam | 1994 | [213] | |
Działalność polityczna
Większość swojego życia spędził, należąc do różnych ugrupowań politycznych, które zmieniał kilkukrotnie. W latach 1964–1987 Donald Trump należał do Partii Demokratycznej, a od 1987 do 1999 do Partii Republikańskiej, z której przeszedł do Partii Reform. W 2001 powrócił do Demokratów, z których w 2009 przeszedł ponownie do Republikanów. Od 2009 do 2011 był niezależny, po czym ponownie przystąpił do Republikanów. Łącznie do momentu objęcia urzędu prezydenta w 2017 był przez 31 lat w Partii Demokratycznej, 18 lat w Partii Republikańskiej i 2 lata w Partii Reform[220].
Zaangażowanie w politykę w latach 1988–2015
Donald Trump rozważał wystartowanie w wyborach prezydenckich w 1988, 2004 i 2012, a także w wyborach na gubernatora stanu Nowy Jork w 2006 i 2014, ale ostatecznie nie podejmował decyzji o udziale w walce wyborczej[221][222].
Wybory prezydenckie w 2000
25 października 1999 oficjalnie przyłączył się do Partii Reform, a niedługo później przedstawił Komisji Rozpoznawczej wniosek o nominację z ramienia tej partii w wyborach prezydenckich w 2000[223][224].
Najpoważniejszym konkurentem Trumpa w walce o nominację był Patrick Buchanan, o którym Trump pisał: „Bardzo niebezpieczny człowiek – w wolnych dniach atakuje gejów, imigrantów, biorców świadczeń socjalnych, nawet Zulusów. Z kolei gdy jest opanowany, to jego mowa jest niezrozumiała”[225]. Przeprowadzone w dniach 23–26 września i 8–10 października 1999 sondaże Instytutu Gallupa (a więc jeszcze przed oficjalnym przystąpieniem Trumpa do Partii Reform) pokazywały, że gdyby w wyborach prezydenckich z ramienia Partii Reform wystartował Buchanan, otrzymałby 9% poparcia, z kolei gdyby to Trump został wystawiony przez tę partię, mógłby liczyć na głosy 10% wyborców. Obydwa wyniki stanowiły trzecie miejsce – za nieposiadającymi jeszcze wtedy oficjalnych nominacji swych partii, aczkolwiek postrzeganymi jako najbardziej prawdopodobni ich zdobywcy Alem Gore’em i George’em W. Bushem[226].
Trump ogłosił, że chciałby, aby urząd wiceprezydenta objęła prezenterka telewizyjna Oprah Winfrey, w jego potencjalnej administracji mieliby się także znaleźć trzej Republikanie: Colin Powell (jako sekretarz stanu), Jack Welch (jako sekretarz skarbu) i John McCain (jako sekretarz obrony) oraz Demokrata Charles Rangel (jako sekretarz urbanizacji)[227][228][229].
Trump wygrał prawybory Partii Reform w Kalifornii, otrzymując 15 311 głosów, a także w Michigan, gdzie zdobył 2120 głosów[230]. W lutym 2000 wycofał się z kandydowania, twierdząc, że Partia Reform jest „dysfunkcyjna” i przez to nie będzie w stanie prawidłowo wspierać jego kampanii[225][231].
Wybory prezydenckie w 2016
16 czerwca 2015 podczas przemówienia w Trump Tower w Nowym Jorku ogłosił, iż będzie się ubiegał o nominację Partii Republikańskiej w wyborach prezydenckich w 2016[232][233]. Sloganem jego kampanii stało się hasło Make America Great Again (Uczyńmy Amerykę znów wielką), użyte już w 1980 przez Ronalda Reagana[234].
Założeniami programu wyborczego Trumpa były: renegocjacja umów handlowych z Chinami, Północnoamerykańskiego Układu o Wolnym Handlu (NAFTA) i porozumienia o Partnerstwie Transpacyficznym, zaostrzenie prawa imigracyjnego wraz z budową muru na granicy z Meksykiem (którego koszt miałby zostać przerzucony na państwo Meksyk), likwidacja wprowadzonego przez administrację Baracka Obamy systemu opieki zdrowotnej, zwanego potocznie Obamacare, a także znaczące obniżki podatków i reforma programu pomocy weteranom. W następstwie zamachów w Paryżu 13 listopada 2015 wezwał do wprowadzenia zakazu wjazdu muzułmanów oraz większej liczby uchodźców z Syrii do Stanów Zjednoczonych. Na liście elementów jego programu znalazła się również deportacja około 11 mln nielegalnych imigrantów przebywających na terenie USA[235][236][237][238][239]. Trump krytycznie wypowiadał się także na temat NATO, twierdząc, że pakt ten jest niekorzystny finansowo dla Stanów Zjednoczonych i ewentualną pomoc w ramach niego dla sojuszników jako prezydent uzależniłby od tego, czy wypełniają oni swoje zobowiązania wobec USA[240]. Ponadto podkreślał, że ma pozytywne zdanie na temat prezydenta Rosji, Władimira Putina, a także wskazywał na potrzebę współpracy Stanów Zjednoczonych z Rosją przeciwko Państwu Islamskiemu[241]. Popierał również w pełni drugą poprawkę i był przeciwny ograniczaniu dostępu obywateli do broni. Polakom obiecał także zniesienie wiz turystycznych[242].
Głównym kontrkandydatem Trumpa w prawyborach Partii Republikańskiej był senator z Teksasu – Ted Cruz, który oficjalnie zrezygnował z ubiegania się o nominację na początku maja 2016[243], a następnie przez długi okres odmawiał udzielenia mu poparcia (brak poparcia dla Trumpa podkreślił w trakcie swojego przemówienia na lipcowej konwencji Partii Republikańskiej w Cleveland, co spotkało się z dezaprobatą delegatów i kierownictwa partii[244]), jednakże już pod koniec września, na kilka tygodni przed wyborami ogłosił, że poprze Trumpa[244][245].
19 lipca został wybrany głosami delegatów, a dwa dni później podczas krajowej konwencji Partii Republikańskiej w Cleveland oficjalnie uzyskał nominację tej partii na kandydata na prezydenta Stanów Zjednoczonych[246][247]. Na tej samej konwencji nominowany na urząd wiceprezydenta Stanów Zjednoczonych został przez aklamację dotychczasowy gubernator stanu Indiana, Mike Pence, którego Trump wybrał kilka dni wcześniej na to stanowisko[246]. Tydzień później Partia Demokratyczna wybrała na krajowej konwencji w Filadelfii swojego kandydata na urząd prezydenta – byłą pierwszą damę, senator oraz 67. sekretarz stanu Hillary Clinton (była to pierwsza kobieta w historii nominowana na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych przez jedną z dwóch głównych partii politycznych w tym kraju), z kolei nominację na stanowisko wiceprezydenta dostał senator ze stanu Wirginia, Tim Kaine[248][249].
Trumpa nie poparła w wyborach znaczna część czołowych polityków Partii Republikańskiej, m.in. byli prezydenci George H.W. Bush i George W. Bush oraz dwaj inni byli kandydaci tego ugrupowania na prezydenta John McCain i Mitt Romney[250].
Szefem sztabu wyborczego Trumpa był Corey Lewandowski, który w czerwcu 2016 zrezygnował z pełnionej funkcji w wyniku stawianych mu zarzutów naruszenia nietykalności cielesnej dziennikarki[251]. Stanowisko przejął Paul Manafort, który w przeszłości był doradcą prezydenta Ukrainy, Wiktora Janukowycza, a także był oskarżany o przyjęcie od jego partii łapówki[252][253]. Manaforta na stanowisku szefa sztabu wyborczego Trumpa zastąpił w sierpniu Steve Bannon[253].
Trump zmierzył się z Clinton w trzech telewizyjnych debatach prezydenckich. Pierwsza z nich odbyła się 26 września 2016 na Hofstra University w Hempstead[254]. Debatę śledziło w różnych stacjach telewizyjnych średnio ponad 80 mln widzów, co daje najlepszy wynik oglądalności w historii amerykańskich debat prezydenckich[255]. Trump podczas niej krytykował różne układy dotyczące wolnego handlu i obiecywał obniżkę podatków, natomiast Clinton twierdziła, że jego polityka wywoła recesję i kryzys finansowy pogłębiający nierówności w USA i kurczenie się klasy średniej[256]. Druga debata została przeprowadzona 9 października na Washington University w Saint Louis. Według portalu Politico, była to „najpaskudniejsza debata w historii”[257] – Clinton krytykowała swojego rywala za używanie języka nienawiści i obrażanie różnych grup społecznych, Trump z kolei przedstawiał byłą sekretarz stanu jako przedstawicielkę skorumpowanego systemu i oświadczył, że jej miejsce jest w więzieniu[258]. Trzecia debata miała miejsce 19 października na University of Nevada w Las Vegas. Trump na tej debacie ostro bronił prawa Amerykanów do posiadania broni i zaprezentował się jako przeciwnik aborcji, a Clinton argumentowała, że kobiety mają prawo do podejmowania trudnych decyzji dotyczących swojego zdrowia oraz wskazywała na prawa mniejszości seksualnych[259].
W wyborach, które odbyły się 8 listopada 2016, Trump zwyciężył, uzyskując więcej niż wymagana do zwycięstwa większość 270 głosów elektorskich[260]. Wygraną w skali kraju zapewniło Trumpowi niespodziewane zwycięstwo w stanach znanych jako wahające się, takich jak Pensylwania, Karolina Północna, Ohio, Wisconsin czy Floryda[261][262]. Zgodnie z ostatecznymi wynikami wyborów na Trumpa zagłosowało 62 979 879 osób (45,95%), co było drugim rezultatem w głosowaniu bezpośrednim. Pierwszy przypadł Clinton, która zdobyła głosy 65 845 063 osób (48,03%). Trump wygrał jednak głosowanie w Kolegium Elektorów, otrzymując 304 głosy w stosunku do 227 głosów Clinton[263]. Był to piąty w historii Stanów Zjednoczonych przypadek, w którym zwycięzca wyborów przegrywa w głosowaniu powszechnym, ale wygrywa w głosowaniu elektorskim; wcześniej byli to: John Quincy Adams (1824, przegrany – Andrew Jackson), Rutherford Hayes (1876, przegrany – Samuel J. Tilden), Benjamin Harrison (1888, przegrany – Grover Cleveland) i George W. Bush (2000, przegrany – Al Gore)[264][265].
19 grudnia 2016, w formalnym głosowaniu elektorskim, został wybrany na nowego prezydenta Stanów Zjednoczonych[266][267].
Przed zaprzysiężeniem
.jpg)
.jpg)
Po ogłoszeniu wyniku wyborów w największych miastach Stanów Zjednoczonych (Nowy Jork, Chicago, Waszyngton, Filadelfia, Boston, Los Angeles czy Dallas) odbyły się pokojowe demonstracje przeciwników Trumpa. Protesty te były związane z zapowiedziami Trumpa z kampanii wyborczej budowy muru na granicy z Meksykiem, a także zdaniem protestujących, nieprzyzwoitymi wypowiedziami na temat nielegalnych imigrantów z Meksyku i wzywaniem do zakazu wjazdu muzułmanów do USA. Demonstracje odbyły się, pomimo iż wcześniej Hillary Clinton pogratulowała Trumpowi wygranej i wezwała swoich wyborców do uznania wyniku demokratycznych wyborów. Z podobnym apelem wystąpił też prezydent Barack Obama[268]. Trump nazwał działania uczestników protestów „niesprawiedliwymi”, a ich samych określił mianem „zawodowych demonstrantów, inspirowanych przez media”[269].
10 listopada 2016 ustępujący prezydent Barack Obama przyjął Trumpa w Białym Domu. Spotkanie to zapoczątkowało proces przejęcia władzy prezydenckiej przez Trumpa, który planowo zakończył się wraz z zaprzysiężeniem 20 stycznia 2017[270].
17 listopada spotkał się z premierem Japonii, Shinzō Abe. Spotkanie miało charakter nieoficjalny i odbyło się w budynku Trump Tower. Było to zarazem pierwsze spotkanie Trumpa z zagranicznym przywódcą od wygrania wyborów[271]. Japoński premier podkreślił w rozmowie z dziennikarzami telewizji CNN, że po spotkaniu nabrał przekonania w siłę sojuszu japońsko-amerykańskiego opartego na wzajemnym zaufaniu przy prezydenturze Trumpa[272].
Jeszcze przed formalnym potwierdzeniem wyboru Trumpa na prezydenta w głosowaniu elektorskim 19 grudnia 2016, rozpoczęły się nominacje do jego przyszłej administracji. Na sekretarza stanu wyznaczony został Rex Tillerson (były prezes koncernu naftowego ExxonMobil), z kolei nominację na stanowisko sekretarza pracy otrzymał Andrew Puzder – szef sieci barów szybkiej obsługi[273]. Nowym szefem Agencji Ochrony Środowiska został Scott Pruitt – dotychczasowy prokurator generalny stanu Oklahoma[273].
Na stanowisko prokuratora generalnego nominację otrzymał senator ze stanu Alabama, Jeff Sessions, a szefem departamentu urbanizacji został Ben Carson, kontrkandydat Trumpa w prawyborach Partii Republikańskiej przed wyborami prezydenckimi[274][275].
W administracji Trumpa znalazło się też wielu oficerów wojskowych, m.in. Steve Bannon (mianowany jednym z głównych doradców prezydenta), Michael T. Flynn (powołany na stanowisko doradcy do spraw bezpieczeństwa) i Mike Pompeo (nominowany na stanowisko szefa CIA)[276].
Trump zaznaczył także kierunki swojej przyszłej polityki zagranicznej, odbywając rozmowy telefoniczne z głowami kilku państw. Dość szybko skontaktował się z prezydentem Polski Andrzejem Dudą, któremu złożył podziękowania za głosy Polonii w USA. Prezydenci wymienili się zaproszeniami na wzajemne wizyty[277]. Trump zadzwonił także do prezydent Tajwanu, Tsai Ing-wen. Wywołało to burzę w mediach, bo USA nie utrzymują kontaktów z tym państwem od 1979, a rozmowę potraktowano jako polityczny afront w stronę Chińskiej Republiki Ludowej[278]. Następnie prezydent elekt zadzwonił do prezydenta Filipin, Rodrigo Duterte, oskarżanego o łamanie praw człowieka, znanego z prorosyjskiej i antyamerykańskiej polityki zagranicznej za prezydentury Baracka Obamy. Doszło do zapewnień o starania naprawienia stosunków z Filipinami ze strony przyszłego prezydenta USA[278]. Trump rozmawiał także z premierem Pakistanu, Nawazem Sharifem, a podczas rozmowy skomplementował zarówno przywódcę, jak i cały naród pakistański[278]. Czwartą rozmowę Trump odbył z Nursułtanem Nazarbajewem, prezydentem Kazachstanu, znanym ze swoich autorytarnych zapędów. Amerykański prezydent elekt pogratulował Nursułtanowi Nazarbajewowi sukcesów na polu gospodarczym i zapowiedział odbudowę stosunków amerykańsko-kazachskich[278].
7 stycznia 2017 wezwał ambasadorów pochodzących z nominacji prezydenta Baracka Obamy do opuszczenia placówek dyplomatycznych z terminem do 20 stycznia[279].
Wybory prezydenckie w 2020
.jpg)
Donald Trump złożył wniosek o reelekcję w wyborach prezydenckich w 2020 w ciągu kilku godzin od objęcia urzędu prezydentury w 2017. Niecały miesiąc po objęciu urzędu, 18 lutego, zorganizował w Melbourne w stanie Floryda swój pierwszy kampanijny wiec[280][281][282]. Oficjalną inaugurację kampanii prezydenckiej Trumpa stanowił jednak zorganizowany 18 czerwca 2019 wiec w Amway Center w Orlando[283]. Na wiecu tym z ogromnym aplauzem publiczności spotkał się przytoczony przez Trumpa kampanijny slogan Keep America Great (pol. „Utrzymajmy Amerykę wielką”), będący odniesieniem do sloganu z poprzedniej kampanii[284][285]. Polityk o sloganie tym wspomniał już 18 stycznia 2017 w wywiadzie dla dziennika „The Washington Post”[285].
W ciągu pierwszych dwóch lat urzędowania Trump zebrał na kampanię 67,5 miliona dolarów. Od początku 2019 do lipca 2020 Trump i Partia Republikańska zebrali łącznie 1,1 miliarda dolarów, ale wydali tylko 800 milionów. W tym samym czasie stracili przewagę nad byłym wiceprezydentem, kandydatem Demokratów Joem Bidenem. Brak pieniędzy zmusił kandydata do cięcia wydatków reklamowych[286][287][288].
Począwszy od wiosny 2020, kiedy zaczynała się pandemia COVID-19 Trump zaczął siać wątpliwości co do pomysłu organizowania wyborów, wielokrotnie twierdząc, że wybory zostaną „sfałszowane”[289] a głosowanie pocztą spowoduje „masowe oszustwo wyborcze”[290][291]. Donald Trump w lipcu zaproponował odroczenie wyborów[292]. Izba Reprezentantów w sierpniu 2020 zagłosowała za przeznaczeniem 25 miliardów dolarów dla amerykańskiej poczty, gdyż spodziewano się wzrostu liczby głosów oddanych korespondencyjnie. Trump jednakże zablokował dotację, mówiąc, że chce zapobiec takowemu wzrostowi[293]. Prezydent został kandydatem Republikanów 24 sierpnia 2020. Wielokrotnie odmawiał stwierdzenia, że w przypadku przegranej zaakceptuje wyniki wyborów i zobowiąże się do pokojowego przekazania władzy[294][295][296].
Wybory 3 listopada wygrał Joe Biden, otrzymując 81,3 miliona głosów, Trump zdobył ich 74,2 miliona i przegrał w Kolegium Elektorów stosunkiem 232 do 306 głosów[297]. Trump po przegranej próbował obalić wyniki, twierdząc, iż doszło do oszustwa wyborczego, składał wiele pozwów[298][299][300]. 6 stycznia 2021 roku Donald Trump wzywał (głównie na Twitterze) swoich zwolenników do zaprzestania „marszu na Kapitol”, lecz mimo to setki osób wdarły się do budynku Kongresu, przerywając liczenie głosów wyborczych[301][302][303].
Następstwa wyborów
O drugiej w nocy po wyborach, kiedy wynik był jeszcze niejasny, Trump ogłosił zwycięstwo[304]. Jednak kilka dni później oficjalnie ogłoszono, że to Joe Biden wygrał wybory. Donald Trump powiedział wtedy, że „wybory jeszcze się nie skończyły” i bezpodstawnie zarzucał oszustwo wyborcze. W związku z tym Trump ze swoim sztabem złożył wiele pozwów przeciwko wynikom wyborów[305][306][307]. Zostały one odrzucone przez co najmniej 86 sędziów zarówno stanowych, jak i federalnych, którzy nie znaleźli żadnych podstaw prawnych ani faktycznych w zarzutach wysuwanych przez Trumpa. Nieuzasadnione zarzuty Trumpa o oszustwa wyborcze zostały również obalone przez urzędników państwowych. Po tym, jak dyrektor Agencji do spraw Cyberbezpieczeństwa i Bezpieczeństwa Infrastruktury (Cybersecurity and Infrastructure Security Agency, CISA) Chris Krebs zaprzeczył zarzutom Trumpa, Trump zwolnił go ze stanowiska 17 listopada. 11 grudnia Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych odmówił rozpatrzenia sprawy prokuratora generalnego stanu Teksas, który zwrócił się do sądu o unieważnienie wyników wyborów w czterech stanach, w których wygrał Biden[308][309].
Kilka tygodni po wyborach Trump wycofał się z działalności publicznej. Początkowo uniemożliwiał urzędnikom państwowym współpracę przy przekazywaniu władzy Bidenowi[310][311][312]. Po trzech tygodniach administratorka General Services Administration uznała Bidena za „potencjalnego zwycięzcę” wyborów, pozwalając na wypłatę jemu i jego sztabowi pieniędzy[313]. Kolegium Elektorów ostatecznie potwierdziło zwycięstwo Bidena 14 grudnia 2020. Od listopada do stycznia Donald Trump wielokrotnie próbował unieważnić wyniki wyborów[314][315][316].
Donald Trump nie uczestniczył w inauguracji swojego następcy, Joego Bidena, opuszczając Waszyngton kilka godzin wcześniej. Ostatni raz ustępującego prezydenta USA nie było na zaprzysiężeniu następcy w 1869 – był to Andrew Johnson[317][318].
Wybory prezydenckie w 2024
.jpg)
.png)
.jpg)
Podczas pierwszego publicznego wystąpienia po odejściu z urzędu prezydenta Stanów Zjednoczonych, które miało miejsce na zorganizowanej 28 lutego 2021 w Orlando konferencji Conservative Political Action Conference, Donald Trump zasugerował, że być może zdecyduje się kandydować w wyborach prezydenckich w 2024[319].
15 listopada 2022, podczas wystąpienia w swojej posiadłości Mar-a-Lago na Florydzie, Trump oficjalnie ogłosił zamiar wystartowania w wyborach prezydenckich w 2024[320]. Wystąpienie poprzedziło złożenie odpowiednich dokumentów w Federalnej Komisji Wyborczej i założenie konta do zbierania funduszy na kampanię[321].
25 marca 2023 w Waco w stanie Teksas miał miejsce pierwszy wiec wyborczy kampanii prezydenckiej Donalda Trumpa[322][323]. 6 marca następnego roku podczas tzw. superwtorku Trump odniósł zdecydowane zwycięstwo w niemal wszystkich stanach, w których odbywały się prawybory prezydenckie Partii Republikańskiej[324]. Taki stan rzeczy spowodował, że dzień później z prawyborczego wyścigu oficjalnie wycofała się ostatnia z konkurentów Trumpa w walce o prezydencką nominację Partii Republikańskiej, była gubernator Karoliny Południowej i ambasador USA przy ONZ Nikki Haley, pozostawiając Trumpa jako przypuszczalnego kandydata Republikanów na prezydenta kraju[325][326].
Kontrkandydatem Donalda Trumpa z ramienia Partii Demokratycznej był początkowo urzędujący prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden, który 25 kwietnia 2023 ogłosił zamiar ubiegania się o reelekcję, a w marcu kolejnego roku został przypuszczalnym kandydatem Demokratów na prezydenta w wyborach w 2024 po prawyborczym sukcesie podczas superwtorku[327][324][328]. Jednak po przeprowadzonej 27 czerwca 2024 telewizyjnej debacie kandydatów, którą według sondażu przeprowadzonego później przez telewizję CNN zdecydowanie wygrał Trump i podczas której Biden charakteryzował się słabą formą psychofizyczną, w środowisku politycznym urzędującego prezydenta pojawiły się głosy wzywające go do rezygnacji z dalszego udziału w walce wyborczej[329][330][331]. 21 lipca 2024 Joe Biden oficjalnie ogłosił swoją rezygnację z ubiegania się o prezydencką reelekcję i jednocześnie poparł urzędującą wiceprezydent Stanów Zjednoczonych Kamalę Harris jako swoją następczynię na pozycji kandydata Partii Demokratycznej[332][333]. 5 sierpnia Harris zapewniła sobie nominację Demokratów poprzez wirtualne głosowanie delegatów, a 22 sierpnia na Narodowej Konwencji Demokratów w Chicago dostała oficjalną nominację jako kandydatka w wyborach[334][335][336].
13 lipca 2024 w Butler w stanie Pensylwania, podczas nieudanego zamachu na wiecu wyborczym, Donald Trump został raniony w ucho przez 20 letniego zamachowca Thomasa Matthew Crooksa[337]. Dwa dni później, 15 lipca 2024, podczas Narodowej Konwencji Republikanów w Milwaukee otrzymał po głosowaniu delegatów Partii Republikańskiej, w którym zwyciężył z Nikki Haley stosunkiem 2387 do 97 głosów, oficjalną nominację na kandydata na prezydenta w wyborach w tym samym roku[338][339]. Podczas tej konwencji ogłoszono senatora ze stanu Ohio J.D. Vance’a kandydatem Donalda Trumpa na urząd wiceprezydenta w tychże wyborach[340][341][338][342].
Podczas kampanii Trump w swoich wystąpieniach mocno skupiał się na amerykańskiej gospodarce, którą wówczas charakteryzowała wysoka inflacja i rosnące ceny. Aby zaradzić tym problemom przede wszystkim zaproponował nałożenie ceł na wszystkie towary importowane do Stanów Zjednoczonych, w tym aż w wysokości do 60% na towary z Chin, twierdząc, że cła te ochronią amerykańskie miejsca pracy i przemysł, oraz że będą one zachęcać do krajowej produkcji i zmniejszać zależność od towarów zagranicznych. Oprócz tego przedstawił plany zniesienia podatków od napiwków i świadczeń z federalnego programu ubezpieczeń społecznych (Social Security) oraz obniżenia podatków, w tym podatku dochodowego od osób prawnych, różnym grupom, od osób starszych po właścicieli domów. Obiecał także, że nie będzie dokonywał cięć w Social Security i federalnym programie ubezpieczeń zdrowotnych (Medicare), podkreślając, że będzie chronił te programy bez podnoszenia wieku emerytalnego. Oprócz tego Trump zadeklarował również deportację milionów nielegalnych imigrantów, twierdząc, że masowa deportacja tychże spowoduje obniżenie cen mieszkań[343][344][345]. W dziedzinie polityki zagranicznej natomiast Donald Trump krytykował skalę dokonanej przez dotychczasową amerykańską administrację pomocy wojskowej, humanitarnej i ekonomicznej dla Ukrainy, od 2022 toczącej pełnoskalową wojnę z Rosją – podczas jednego z wieców nazwał prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego „największym handlowcem wszech czasów”, gdyż „zaledwie cztery dni temu wyjechał z 60 miliardami dolarów, a kiedy wraca do domu, ogłasza, że potrzebuje kolejnych 60 miliardów dolarów. To się nigdy nie kończy”. Twierdził również, że zakończy wojnę w ciągu 24 godzin, choć nie wyjaśnił, w jaki sposób[346][347]. Z kolei w temacie drugiej z mocno przyciągających ówcześnie uwagę świata wojen, wojny Izraela z Hamasem, wyrażał chęć jej zakończenia i obiecywał, że „na Bliskim Wschodzie zapanuje pokój”, nie podając jednak żadnych szczegółów ani konkretnych planów. Ostrzegł również na konwencji Republikanów, że jeśli Hamas nie uwolni zakładników przed jego prezydencką inauguracją 20 stycznia 2025, zapłaci „bardzo wysoką cenę”[348][349]. Trump nie unikał także w kampanii krytyki państw członkowskich NATO za przeznaczanie zbyt małej ilości swojego PKB na obronność. Podczas jednego z wieców przytoczył swoją rzekomą rozmowę z „prezydentem dużego kraju [należącego do NATO]”. Ów przywódca miał zapytać Trumpa, czy Stany Zjednoczone obroniłyby jego kraj przed ewentualną agresją ze strony Rosji, gdyby ten nie przeznaczał wystarczającej ilości pieniędzy na swoją obronność. Trump odpowiedział na to w ten sposób: „Nie, nie broniłbym was. A nawet zachęcałbym ich [Rosjan], żeby robili z wami, co im się podoba. Musicie płacić, musicie płacić rachunki”[350][351].
W trakcie kampanii Trump wygłaszał coraz bardziej agresywne i autorytarne oświadczenia, używał ostrej, antyimigracyjnej retoryki oraz wyrażał poparcie dla skrajnie prawicowego ekstremizmu[352][353][354][355][356][357]. Niektóre z kampanijnych wypowiedzi Trumpa zostały opisane przez historyków oraz naukowców jako populistyczne, autorytarne, faszystowskie i niepodobne do niczego, co kiedykolwiek powiedział polityczny kandydat w historii Stanów Zjednoczonych[358][359][360].
10 września 2024 w Filadelfii odbyła się pierwsza i jedyna debata telewizyjna pomiędzy Donaldem Trumpem a Kamalą Harris. W debacie tej Trump poruszał głównie temat ceł i imigrantów, na temat których twierdził, że „przejmują miasta i budynki”, a w Springfield w stanie Ohio ci pochodzący z Haiti mieli się dopuszczać spożywania psów i kotów, zaś Harris nazwał marksistką, a jej potencjalne rządy określił jako obarczone groźbą wybuchu III wojny światowej. Harris z kolei podnosiła tematy aborcji i zdolności Trumpa do sprawowania urzędu oraz jego problemów z prawem. Zarzuciła mu także, że ma dyktatorskie zapędy i że gdyby był prezydentem, to Władimir Putin byłby już w Kijowie i „miał oko na resztę Europy, zaczynając od Polski”[361][362][363]. Według pierwszego opublikowanego po debacie przez telewizję CNN sondażu, 63% ankietowanych wskazało Harris jako jej zwyciężczynię[363].
Przed zaprzysiężeniem
.jpg)
W pierwszych dniach po wyborach, w największych miastach Stanów Zjednoczonych tj. Chicago, Filadelfia, Nowy Jork, Pittsburgh, Portland w stanie Oregon, Seattle i Waszyngton odbyły się wymierzone w Donalda Trumpa protesty społeczne[364][365].
7 listopada 2024 Trump jako prezydent elekt dokonał pierwszej nominacji na stanowisko w swoim przyszłym gabinecie: wskazał szefową swojej kampanii wyborczej Susie Wiles jako przyszłą szefową personelu Białego Domu[366][367]. Kolejnymi nominowanymi do jego przyszłej administracji zostali Tom Homan, w czasie pierwszego urzędowania Trumpa pełniący obowiązki dyrektora Amerykańskiej Agencji do spraw Imigracji i Ceł (U.S. Immigration and Customs Enforcement, ICE), jako, zgodnie z wpisem Trumpa na platformie Truth Social, „człowiek odpowiedzialny za granice naszego kraju (car granicy) oraz wszelkie bezpieczeństwo morskie i lotnicze”, bliski doradca Trumpa w sprawach imigracji Stephen Miller jako zastępca szefowej personelu Białego Domu, kongresmenka Elise Stefanik jako ambasador Stanów Zjednoczonych przy ONZ i kongresmen Michael Waltz jako doradca ds. bezpieczeństwa narodowego[368][369][370][371][372]. Wśród nominowanych na stanowiska ministerialne znaleźli się z kolei senator Marco Rubio na urząd sekretarza stanu, gubernator Dakoty Południowej Kristi Noem na urząd sekretarza bezpieczeństwa krajowego, prezenter telewizyjny Pete Hegseth na urząd sekretarza obrony i działacz ruchu antyszczepionkowego Robert F. Kennedy Jr. na urząd szefa Departamentu Zdrowia i Opieki Społecznej[373][374][375][376]. 12 listopada 2024 Trump ogłosił, że w jego przyszłej administracji przedsiębiorcy Elon Musk i Vivek Ramaswamy pokierują nowym „Departamentem Wydajności Rządu” (Department of Government Efficiency, DOGE), którego utworzenie zapowiadał podczas kampanii na początku września 2024 jako części listy nowych planów gospodarczych. Według Trumpa, instytucja ta, co do której nie były wówczas znane żadne konkrety dotyczące jej działalności, będzie „udzielała porad i wskazówek z pozycji poza rządem”[377]. Dzień później przyszły prezydent nominował kongresmena Matta Gaetza na stanowisko prokuratora generalnego oraz byłą kongresmenkę z ramienia Demokratów Tulsi Gabbard na funkcję Dyrektora Wywiadu Narodowego[378][379].
Według stanu na 7 listopada 2024 Donald Trump odbył rozmowy telefoniczne z około 70 światowymi przywódcami, w tym m.in. z przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen, premierem Izraela Binjaminem Netanjahu i prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim[380]. Zełenski po rozmowie z Trumpem przyznał, że wraz z amerykańskim prezydentem elektem zgodzili się na „utrzymywanie bliskiego dialogu i rozwijanie współpracy”[381]. W rozmowie Trump–Zełenski, według kijowskich urzędników, uczestniczył także Elon Musk[382]. W rozmowie Musk miał powiedzieć, że będzie nadal wspierał Ukrainę za pośrednictwem swoich satelitów Starlink[382].
7 listopada 2024, według dziennika „The Washington Post”, doszło do rozmowy telefonicznej Trumpa z prezydentem Rosji Władimirem Putinem, w której Trump miał „doradzić Putinowi, aby nie eskalował wojny w Ukrainie i przypomnieć mu o znacznej obecności wojskowej USA w Europie”[383][384]. Istnieniu rozmowy Putina z Trumpem zaprzeczył jednak 11 listopada rzecznik prezydenta Rosji Dmitrij Pieskow[385]. 10 listopada 2024 w nocy Trump przeprowadził z kolei rozmowę z kanclerzem Niemiec Olafem Scholzem. Podczas rozmowy obaj politycy mieli „zgodzić się na współpracę w celu przywrócenia pokoju w Europie”[386]. Dzień później Trump zadzwonił do prezydenta Polski Andrzeja Dudy w celu złożenia życzeń z okazji Narodowego Święta Niepodległości i poproszenia o podziękowanie Polakom w Stanach Zjednoczonych, którzy wzięli udział wyborach i, zdaniem Trumpa, w większości zagłosowali na niego. Politycy zgodzili się także co do organizacji spotkania jeszcze przed zaprzysiężeniem Trumpa[387].
13 listopada 2024 Donald Trump został przyjęty przez ustępującego prezydenta Stanów Zjednoczonych Joego Bidena w Białym Domu[388][389]. Następnego dnia wieczorem w Mar-a-Lago odbył natomiast pierwsze od czasu zostania prezydentem elektem USA spotkanie z zagranicznym przywódcą – prezydentem Argentyny Javierem Milei[390][391].
Prezydentura
Zaprzysiężenie i objęcie funkcji
Zaprzysiężenie Donalda Trumpa na urząd 45. prezydenta Stanów Zjednoczonych odbyło się w samo południe 20 stycznia 2017 w Waszyngtonie, gdzie składał przysięgę na dwie Biblie: tę należącą niegdyś do prezydenta Abrahama Lincolna oraz na podarowaną mu przez matkę w 1955, zaś słowa przysięgi odebrał sędzia Sądu Najwyższego John Roberts[392][393].
W chwili objęcia urzędu Donald Trump miał 70 lat, 7 miesięcy i 7 dni, przez co stał się najstarszym w historii prezydentem Stanów Zjednoczonych (wcześniej był nim Ronald Reagan, który w chwili objęcia miał 69 lat, 11 miesięcy i 14 dni)[394]. Ponadto był trzecim w historii prezydentem tego kraju, po Herbercie Hooverze i Dwighcie Eisenhowerze, mającym niemieckie korzenie[8].
Tuż po zaprzysiężeniu Donalda Trumpa, Biały Dom ogłosił cele polityki zagranicznej i militarnej. Określono, że nowy rząd będzie się kierował zasadą pokój poprzez siłę. Oznacza to dążenie do utrzymania pokojowych stosunków ze wszystkimi krajami przy jednoczesnym rozwoju militarnym w celu zniechęcenia innych państw do ewentualnego konfliktu. Głównym priorytetem nowego rządu miałoby być pokonanie Państwa Islamskiego. Wskazano też Koreę Północną i Iran jako potencjalnych agresorów i między innymi ze względu na nie zapowiedziano budowę nowoczesnego systemu obrony antyrakietowej. Zapowiedziano wzmocnienie ochrony granic, utrzymanie dotychczasowych sojuszy oraz tworzenie nowych[395][396][397]. W pierwszych dniach urzędowania Trump obiecał dodatkowo obniżkę podatków dla klasy średniej i dla firm do ok. 15–20%, usprawnienie podejmowania decyzji przez urzędy w sprawie budowy lub rozbudowy przedsiębiorstw i renegocjację Północnoamerykańskiego Układu Wolnego Handlu (NAFTA)[398][399].
21 stycznia 2017 miał miejsce Marsz Kobiet. Wzięło w nim udział 4 miliony osób na całym świecie[400][401]. Inicjatorzy marszu ogłosili, że ich celem jest obrona przed polityką Donalda Trumpa takich aspektów prawnych i społecznych, jak prawa człowieka, prawa kobiet, prawa osób LGBT, dotychczasowa polityka migracyjna, publiczna służba zdrowia, ochrona środowiska, równość rasowa i wolność religijna[402]. 500 tysięcy osób tego samego dnia wzięło udział w marszu w Waszyngtonie[403].
Rozporządzenia wykonawcze
Pierwszą oficjalną decyzją Donalda Trumpa jako prezydenta Stanów Zjednoczonych było podpisanie 21 stycznia 2017 rozporządzenia wykonawczego zobowiązującego agencje federalne do ograniczenia obciążeń związanych z wprowadzoną przez jego poprzednika Baracka Obamę ustawą Patient Protection and Affordable Care Act[404][405][406][406].
23 stycznia 2017 podpisał rozporządzenie wykonawcze wycofujące Stany Zjednoczone z Transpacyficznej Umowy o Wolnym Handlu (mimo że ta umowa nie została jeszcze uchwalona przez Senat), a także memorandum zamrażające wynagrodzenia dla niektórych federalnych pracowników rządowych oraz rozporządzenie przywracające zakaz finansowania z funduszy federalnych organizacji międzynarodowych, które przeprowadzają aborcję lub zapewniają doradztwo w tej dziedzinie (zakaz został wprowadzony przez Ronalda Reagana, a ostatni raz zniósł go Barack Obama)[406][407][408][409].
23 stycznia 2017 wydał rozporządzenie wznawiające budowę ropociągów Keystone XL (łączącego Kanadę z USA) oraz Dakota Access Pipeline (łączącego Dakotę Północną z Illinois). Budowa została wstrzymana przez administrację Baracka Obamy, w związku ze sprzeciwem ekologów i Indian z rezerwatu Standing Rock Sioux[406][410][411].
25 stycznia 2017 podpisał dwa kolejne rozporządzenia wykonawcze[412]. Pierwsze zarządzało budowę muru na granicy z Meksykiem[412][413]. Donald Trump zapewnił, że choć początkowo mur będzie finansowany z podatków, ostatecznie Meksyk zwróci pełny koszt budowy. Prezydent Meksyku, Enrique Peña Nieto wykluczył taką możliwość[406]. Drugie rozporządzenie przywracało programy upoważniające służby lokalne i stanowe do współpracy z rządem federalnym w sprawie nielegalnych imigrantów, którzy w przeszłości dopuścili się przestępstw[412]. Wstrzymywało też subwencje dla miast, których władze odmawiają wydania nielegalnych imigrantów do deportacji, a funkcjonariusze miejscowej policji nie sprawdzają statusu imigracyjnego zatrzymanych[406].
27 stycznia 2017 podpisał rozporządzenie wykonawcze 13769: Protecting the Nation From Terrorist Attacks by Foreign Nationals, które tymczasowo wstrzymało program pomocy uchodźcom United States Refugee Admissions Program. Zgodnie z rozporządzeniem na okres 90 dni zawieszone zostało wydawanie przez ambasady wiz dla obywateli państw muzułmańskich, mających problemy z terroryzmem (zawieszenie to nie dotyczy dyplomatów, pracowników instytucji międzynarodowych i gości ONZ). Rozporządzenie nie precyzuje, których konkretnie państw dotyczy, jednak Departament Bezpieczeństwa Krajowego ogłosił, że są to Jemen, Sudan, Somalia, Libia, Syria, Iran i Irak. Dokument przewiduje również zawieszenie przyjmowania uchodźców z Syrii do odwołania, a także zawieszenie na okres 120 dni przyjmowania uchodźców z innych krajów[414][415]. 3 lutego 2017 wykonywanie rozporządzenia zostało wstrzymane na terenie całego państwa, ponieważ stan Waszyngton decyzją sędziego sądu federalnego w Seattle Jamesa Robarta zaskarżył dekret. Do zaskarżenia przyłączył się także stan Minnesota. 4 lutego 2017 linie lotnicze Qatar Airways wznowiły loty do Stanów Zjednoczonych[416][417]. 9 lutego 2017 Sąd Apelacyjny w San Francisco uznał rozporządzenie za niezgodne z konstytucją i podtrzymało decyzję Robarta o wstrzymaniu egzekwowania dekretu[418].
27 stycznia 2017 w czasie wizyty w Pentagonie Donald Trump podpisał także dekret o modernizacji amerykańskiej armii[415].
30 stycznia podpisał kolejne rozporządzenie wykonawcze. Zakładało ono, że każda nowa regulacja nakładana na obywateli przez rząd federalny musi likwidować dwa inne przepisy w regulowanym obszarze. Niektóre obszary zostały wyłączone spod obowiązywania dekretu, na przykład kwestie militarne. Nowe prawo ma wejść w życie w 2018, do tego czasu agencje rządowe mają powstrzymać się od wprowadzania nowych regulacji, chyba że wymagać tego będzie konstytucja lub inne uchwały[419]. Donald Trump odwołał także krytykującą jego antyimigranckie rozporządzenie prokurator generalną, Sally Yates i tymczasowo powołał w jej miejsce Danę Boentego[420][421]. Dana Boente natychmiast anulował wszystkie instrukcje wydane przez Yates i zapowiedział, że zastosuje się do dekretu Trumpa w sprawie imigrantów[421].
Nominacje i dymisje
.jpg)
21 stycznia 2017 Donald Trump podpisał dokument sankcjonujący odstąpienie od przepisu, według którego między odejściem z wojska, a objęciem stanowiska politycznego musi minąć siedem lat, aby emerytowany generał United States Marine Corps, James Mattis mógł objąć urząd sekretarza obrony, a Senat zatwierdził kandydaturę stosunkiem głosów 98:1[422][423]. Zwolnił ze skutkiem natychmiastowym 80 amerykańskich ambasadorów na całym świecie, chociaż tylko cztery stanowiska obsadził ponownie jeszcze tego samego dnia[424][425].
31 stycznia 2017 nominował swoich kandydatów na sędziego Sądu Najwyższego, szefa Federalnej Służby Granicznej oraz na zastępcę prokuratora generalnego[421]. Na stanowisko sędziego powołał Neila Gorsucha w miejsce zmarłego rok wcześniej Antonina Scalii. Wybór ten był kontrowersyjny, gdyż zgodnie z prawem następcę Scalii powinien wybrać prezydent, który pełnił stanowisko w momencie jego śmierci. Poprzednik Trumpa Barack Obama wskazał Merricka Garlanda, jednak Senat zablokował ten wybór, powołując się na precedens. Demokraci zapowiedzieli, że zablokują wybór osoby wskazanej przez Donalda Trumpa w Senacie. Wybór był o tyle istotny, że od tego zależało czy w Sądzie Najwyższym więcej będzie sędziów nominowanych przez demokratycznych, czy republikańskich prezydentów USA[426]. 9 lipca 2018 Donald Trump nominował kandydata na sędziego Sądu Najwyższego Bretta Kavanaugha, który ma zastąpić odchodzącego 31 lipca 2018 na emeryturę sędziego Anthony’ego Kennedy’ego[427].
Nowym szefem USBP został Ronald Vitiello. Jego poprzednik Mark Morgan został zdymisjonowany w związku z zaostrzeniem polityki migracyjnej[421][428]. Nowym zastępcą prokuratora generalnego został dotychczasowy prokurator generalny stanu Maryland, Rod Rosenstein[421].
8 lutego 2017 roku oficjalnie ogłosił utworzenie gabinetu. Znalazło się w nim 24 członków[429]. Ustanowione w roku 1946 stanowisko Przewodniczącego Rady Doradców Ekonomicznych zostało zlikwidowane, a stanowiska Dyrektora Wywiadu Narodowego i Dyrektora CIA zostały podniesione do rangi członków gabinetu[430].
Śledztwo w sprawie rosyjskiej ingerencji
9 maja 2017 Trump zdymisjonował dyrektora FBI Jamesa Comeya[431] przed upływem kadencji, jako drugiego dyrektora w historii[432]. Oficjalnie jako powód odwołania Biały Dom wskazał nieodpowiednie potraktowanie kwestii służbowych maili Hillary Clinton, jednak sam Trump szybko przyznał, że powodem było śledztwo w sprawie rosyjskiej ingerencji w wybory z 2016[433]. Sam Comey stwierdził, że prezydent naciskał na niego, aby zaprzestał śledztwa w sprawie kontaktów Michaela T. Flynna z Rosjanami i domagał się od niego deklaracji lojalności, a w razie braku spełnienia tych żądań zagroził mu dymisją. Według Comeya do zwolnienia go doszło, gdy oświadczył prezydentowi, że śledztwo w sprawie domniemanej współpracy członków otoczenia Trumpa z Rosją w kompromitowaniu Hillary Clinton będzie prowadził uczciwie[434].
17 maja 2017 Robert Mueller został mianowany przez Departament Sprawiedliwości specjalnym prokuratorem do nadzorowania federalnego śledztwa w sprawie zarzutów o ingerencję Rosji w wybory prezydenckie w 2016[435]. Na to stanowisko mianował go zastępca prokuratora generalnego Rod Rosenstein, ponieważ prokurator generalny Jeff Sessions wycofał się z nadzoru nad śledztwem w tej sprawie z powodu własnych zatajonych kontaktów z rosyjskimi urzędnikami. 3 sierpnia Mueller powołał ławę przysięgłych, która zdecyduje, czy komuś zostaną przedstawione zarzuty w prowadzonym przez niego śledztwie[436]. Do końca 2017 r. w śledztwie zarzuty karne postawiono czterem osobom. Były doradca do spraw bezpieczeństwa narodowego Mike Flynn oraz doradca Trumpa w kampanii George Papadopoulos przyznali się do okłamywania FBI w sprawie kontaktów z rosyjską ambasadą, natomiast zarzuty spiskowania z przedstawicielami obcego państwa na szkodę USA postawiono byłemu szefowi kampanii Trumpa Paulowi Manafortowi i Rickowi Gatesowi, który był najbliższym wspólnikiem Manaforta[437]
24 stycznia 2018 Trump ogłosił zamiar złożenia zeznań przed Muellerem, chociaż wcześniej dyskredytował jego śledztwo i uznawał doniesienia o możliwych powiązaniach jego administracji z Rosją za przejaw walki politycznej przeciw niemu. Tydzień wcześniej przesłuchany został pierwszy członek gabinetu Trumpa – prokurator generalny Jeff Sessions, któremu zarzucano kontakty z rosyjskim ambasadorem, z którym omawiał przebieg kampanii wyborczej[437].
Impeachment
20 września 2019 gazeta „The Wall Street Journal” opublikowała artykuł, w którym powołując się na doniesienia anonimowego sygnalisty, poinformowała, że w lipcu 2019 Donald Trump odbył rozmowę telefoniczną z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim. Miał go ośmiokrotnie poprosić o wszczęcie śledztwa przeciwko Joemu Bidenowi i jego synowi Hunterowi Bidenowi oraz ogłoszenie faktu rozpoczęcia śledztwa w największej amerykańskiej sieci telewizyjnej i o współpracę w tym zakresie z Rudy’m Giulianim, osobistym prawnikiem Trumpa[438]. Przed rozmową Biały Dom zablokował prawie 400 milionów dolarów amerykańskich wyasygnowanej przez Kongres pomocy dla Ukrainy, co rzekomo miało być formą nacisku na ukraiński rząd[439]. Według sygnalisty, pracownicy Białego Domu starali się zatuszować aferę, między innymi utajniając zapisy wszystkich prezydenckich rozmów telefonicznych przeprowadzonych w lecie 2019 roku, ponieważ byli świadkami próby uzyskania przez prezydenta korzyści osobistych[440].
24 września 2019 spikerka Izby Reprezentantów Nancy Pelosi z Partii Demokratycznej ogłosiła wszczęcie formalnego śledztwa w sprawie impeachmentu prezydenta Donalda Trumpa. W swojej wypowiedzi zarzuciła Trumpowi nadużycie władzy przez wykorzystywanie sprawowanego urzędu do osiągnięcia prywatnych korzyści, nieuczciwość, zdradę przysięgi urzędowej, zdradę bezpieczeństwa narodowego i sprzeniewierzenie się uczciwości wyborów[441].
Nie przyznał się do stawianych mu zarzutów. Śledztwo w sprawie impeachmentu nazwał polowaniem na czarownice[442], zamachem stanu[443] i linczem[444].
18 grudnia 2019 został postawiony przez Izbę Reprezentantów – jako trzeci urzędujący prezydent Stanów Zjednoczonych w historii – w stan oskarżenia[445]. 5 lutego 2020 Senat uniewinnił Trumpa[446].
13 stycznia 2021 Donald Trump został postawiony przez Izbę Reprezentantów w stan oskarżenia po raz drugi w czasie trwania swojej kadencji[447]. Głównym powodem było „podżeganie do powstania” w trakcie wiecu 6 stycznia 2021[448]. 13 lutego 2021 Senat ponownie uniewinnił Trumpa[449].
Procesy sądowe
W czerwcu 2017 prokuratorzy generalni Dystryktu Kolumbii i stanu Maryland wnieśli oskarżenie przeciwko Donaldowi Trumpowi, zarzucając mu złamanie przepisów antykorupcyjnych, tj. wpłaty i podarunki od zagranicznych rządów, kwaterowanie państwowych gości w należących do niego hotelach i niejasności dotyczące tego zaangażowania w prowadzenie swoich spółek już po zaprzysiężeniu[450].
Polityka zagraniczna
.jpg)
26 stycznia 2017 Donald Trump wezwał prezydenta Meksyku do zapłacenia za budowany przez Stany Zjednoczone mur lub odwołania zaplanowanej wcześniej wizyty w Waszyngtonie. Enrique Peña Nieto odwołał wizytę[451][452]. Trump wycenił koszt budowy muru na 8 miliardów dolarów[453]. Tego samego dnia Biały Dom przedstawił plan zniesienia podatku na eksport towarów do Meksyku i opodatkowania towarów importowanych z Meksyku cłem o wysokości 20% w celu pozyskania funduszy na opłacenie muru[454].
27 stycznia 2017 Donald Trump przyjął w Białym Domu pierwszego zagranicznego przywódcę, premier Wielkiej Brytanii, Theresę May[455]. 28 stycznia 2017 odbył pierwsze rozmowy telefoniczne jako prezydent Stanów Zjednoczonych – z kanclerz Niemiec Angelą Merkel, prezydentem Rosji Władimirem Putinem, prezydentem Francji François Hollande’em oraz premierem Japonii Shinzō Abe[456][457][458]. 13 lutego 2017 Trump odbył kolejne spotkanie w Białym Domu – tym razem gościł premiera Kanady, Justina Trudeau, z którym rozmawiał na temat handlu, bezpieczeństwa i granic, co miało związek z jego wielokrotnymi zapowiedziami renegocjowania umowy NAFTA[459].
Wizyty zagraniczne
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
- Arabia Saudyjska (20–22 maja 2017); Donald Trump spotkał się w Rijadzie z królem Salmanem, który uhonorował go najwyższym saudyjskim cywilnym odznaczeniem państwowym – Łańcuchem Orderu Króla Abdulaziza Al Sauda[460]. Trump podpisał z nim umowę dotyczącą zbrojeń o wartości 109,7 miliarda dolarów[461]. Wraz z małżonką Melanią odwiedził ponadto Muzeum Narodowe Arabii Saudyjskiej[462].
- Izrael (22–23 maja 2017); spotkał się w Jerozolimie z prezydentem Re’uwenem Riwlinem i premierem Binjaminem Netanjahu, a także odwiedził Ścianę Płaczu i instytut Jad Waszem[463][464]. Wygłosił również przemówienie w Muzeum Izraela[465].
- Palestyna (23 maja 2017); spotkał się w Betlejem z prezydentem Autonomii Palestyńskiej, Mahmudem Abbasem[463].
- Włochy (23–27 maja 2017): podczas pierwszych dwóch dni odbył spotkania z prezydentem Sergio Mattarellą i premierem Paolo Gentilonim[466]. Następnie wziął udział w odbywającym się w Taorminie w dniach 26–27 maja szczycie grupy G7[467][468].
- Watykan (24 maja 2017); spotkał się z papieżem Franciszkiem w bibliotece Pałacu Apostolskiego[469].
- Belgia (24–25 maja); spotkał się z królem Belgii, Filipem I i premierem Belgii, Charlesem Michelem, a także wziął udział w szczycie NATO w Brukseli[470][471]. Odbył również spotkanie z prezydentem Francji, Emmanuelem Macronem[472].
- Polska (5–6 lipca 2017); wraz z żoną Melanią, córką Ivanką i jej mężem Jaredem Kushnerem wylądował 5 lipca po godzinie 22 na lotnisku Chopina w Warszawie, po czym amerykańska delegacja udała się do hotelu Marriott[473][474]. Następnego dnia wziął udział w szczycie państw Trójmorza na Zamku Królewskim, odbył ponadto spotkanie z prezydentem Polski, Andrzejem Dudą oraz prezydent Chorwacji, Kolindą Grabar-Kitarović[475][476]. Wygłosił również przemówienie na placu Krasińskich przed Pomnikiem Powstania Warszawskiego[475][477].
- Niemcy (6–8 lipca 2017); 6 lipca, na dzień przed rozpoczęciem szczytu grupy G20 w Hamburgu odbył dwustronne spotkanie z kanclerz Niemiec, Angelą Merkel, a także trójstronne spotkanie z prezydentem Korei Południowej, Mun Jae-inem i premierem Japonii, Shinzō Abe w amerykańskim konsulacie w Hamburgu[478][479]. Następnego dnia wziął udział w szczycie grupy G20[480]. Podczas spotkań sesji roboczej szczytu Donalda Trumpa zastąpiła córka Ivanka, co wzbudziło kontrowersje[481]. Trump na marginesie szczytu odbył również dwustronne spotkania z prezydentem Rosji, Władimirem Putinem; prezydentem Meksyku, Enrique Peñą Nieto; przewodniczącym Chin, Xi Jinpingiem; premierem Singapuru, Lee Hsien Loongiem; premier Wielkiej Brytanii, Theresą May; premierem Japonii, Shinzō Abe i prezydentem Indonezji, Joko Widodo[482][483][484][485][486][487][488].
- Francja (13–14 lipca 2017); tuż po opuszczeniu lotniska Orly w Paryżu Donald Trump wraz z żoną Melanią wziął udział w ceremonii powitalnej w Les Invalides, po czym niedługo później odbył spotkanie z prezydentem Emmanuelem Macronem w Pałacu Elizejskim[489]. Wieczorem z Melanią zjadł w towarzystwie prezydenta Francji i jego żony Brigitte obiad w położonej na drugim piętrze Wieży Eiffla restauracji Le Jules Verne. Następnego dnia amerykańska para prezydencka uczestniczyła w defiladzie zorganizowanej z okazji Święta Narodowego Francji[489].
- Japonia (5–7 listopada 2017); wraz z żoną Melanią spotkał się z cesarzem Akihito i jego małżonką cesarzową Michiko[490]. Odbył również spotkanie z premierem Shinzō Abe[491].
- Korea Południowa (7–8 listopada 2017); spotkał się w Seulu z prezydentem Mun Jae-inem, a także odwiedził amerykańskich żołnierzy, stacjonujących w bazie Camp Humphreys, położonej niedaleko Pyeongtaeku[492][493].
- Chiny (8–10 listopada 2017); pierwszego dnia wraz z żoną Melanią złożył wizytę w pekińskim Zakazanym Mieście w towarzystwie przewodniczącego Xi Jinpinga[494]. Następnego dnia spotkał się z Xi Jinpingiem i premierem Li Keqiangiem w Wielkiej Hali Ludowej w Pekinie, a ponadto wygłosił tam przemówienie[494][495][496].
- Wietnam (10–12 listopada 2017); 10 listopada wziął udział w serii spotkań APEC, odbywającej się w Đà Nẵng[497]. 12 listopada spotkał się w Pałacu Prezydenckim w Hanoi z prezydentem Trần Đại Quangiem, a także odbył spotkania z premierem Nguyễn Xuân Phúciem i sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Wietnamu, Nguyễn Phú Trọngiem[498][499][500].
- Filipiny (12–14 listopada 2017); spotkał się z prezydentem Rodrigo Duterte na marginesie serii spotkań ASEAN, odbywającej się w Manili[501].
- Szwajcaria (25–26 stycznia 2018); wziął udział, jako pierwszy od 18 lat prezydent Stanów Zjednoczonych, w Światowym Forum Ekonomicznym w Davos. Wygłosił tam przemówienie, a także odbył spotkania z prezydentem Polski, Andrzejem Dudą i premier Wielkiej Brytanii, Theresą May[502][503].
- Kanada (8–9 czerwca 2018); wziął udział w szczycie grupy G7, odbywającym się w La Malbaie[504]. Miał tam dwustronne spotkania z premierem Kanady, Justinem Trudeau i prezydentem Francji, Emmanuelem Macronem[505][506].
- Singapur (10–12 czerwca 2018); 11 czerwca spotkał się z premierem Singapuru, Lee Hsien Loongiem, z kolei następnego dnia odbył spotkanie z przywódcą Korei Północnej, Kim Dzong Unem[507][508].
- Belgia (10–12 lipca 2018); wziął udział w szczycie NATO w Brukseli, gdzie odbył dwustronne spotkania z sekretarzem generalnym NATO, Jensem Stoltenbergiem; prezydentem Francji, Emmanuelem Macronem i kanclerz Niemiec, Angelą Merkel[509][510][511].
- Wielka Brytania (12–15 lipca 2018); pierwszego dnia wraz z żoną Melanią wziął udział w uroczystym obiedzie z udziałem premier Theresy May w Blenheim Palace[512]. Drugiego dnia najpierw złożył wizytę w Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst i spotkał się z Theresą May w jej rezydencji w Chequers, zaś później udał się na zamek w Windsorze, gdzie spotkał się z królową Elżbietą II[513]. Pod koniec dnia pojechał do położonego w południowo-zachodniej Szkocji własnego klubu golfowego Turnberry, w którym spędził weekend[513][514].
- Finlandia (15–16 lipca 2018); wziął udział w szczycie Rosja–Stany Zjednoczone, w ramach którego spotkał się w Pałacu Prezydenckim w Helsinkach z prezydentem Rosji, Władimirem Putinem[515]. Odbył również spotkanie z prezydentem Finlandii, Saulim Niinistö[516].
- Francja (9–11 listopada 2018); 10 listopada odbył dwustronne spotkanie z prezydentem Emmanuelem Macronem w Pałacu Elizejskim[517][518]. Na ten dzień wraz z żoną Melanią miał ponadto zaplanowaną wizytę na cmentarzu wojennym w Aisne-Marne, jednak wizyta została odwołana ze względu na – jak wyjaśnił Biały Dom w późniejszym oświadczeniu – „harmonogram i trudności logistyczne związane z pogodą”. Odwołanie wizyty wywołało krytykę, przede wszystkim na Twitterze[518]. Następnego dnia wziął udział w obchodach Dnia Pamięci i zarazem 100. rocznicy zawarcia rozejmu kończącego I wojnę światową, zorganizowanych przy Łuku Triumfalnym w Paryżu[519][520]. Odwiedził również amerykański cmentarz wojenny w Suresnes, na którym wygłosił przemówienie[521].
- Argentyna (29 listopada – 1 grudnia 2018); wziął udział w szczycie grupy G20, odbywającym się w Buenos Aires[522]. Wraz z prezydentem Meksyku, Enrique Peñą Nieto i premierem Kanady, Justinem Trudeau podpisał tam amerykańsko-meksykańsko-kanadyjską umowę o wolnym handlu, odbył dwustronne spotkania z prezydentem Argentyny, Mauricio Macrim; premierem Australii, Scottem Morrisonem; kanclerz Niemiec, Angelą Merkel; prezydentem Korei Południowej, Mun Jae-inem i prezydentem Turcji, Recepem Tayyipem Erdoğanem oraz trójstronne spotkanie z premierem Indii, Narendrą Modim i premierem Japonii, Shinzō Abe[522][523][524][525][526][527]. Uczestniczył ponadto w trwającej 2,5 godziny roboczej kolacji z przewodniczącym Chin, Xi Jinpingiem, a także odbył „nieformalną rozmowę” (jak określił to Biały Dom w oświadczeniu) z prezydentem Rosji, Władimirem Putinem[528][522].
- Irak (26 grudnia 2018); wraz z żoną Melanią odwiedził amerykańskich żołnierzy, stacjonujących w bazie lotniczej Al Asad, położonej w zachodniej części Iraku[529].
- Niemcy (26–27 grudnia 2018); wraz z żoną Melanią odwiedził amerykańskich żołnierzy, stacjonujących w bazie lotniczej Ramstein[530].
- Wietnam (26–28 lutego 2019); 27 lutego wziął udział w szczycie Korea Północna–Stany Zjednoczone, w ramach którego spotkał się w hotelu Sofitel Legend Metropole w Hanoi z przywódcą Korei Północnej, Kim Dzong Unem[531][532]. Tego samego dnia odbył ponadto w Pałacu Prezydenckim w Hanoi spotkanie z sekretarzem generalnym Komunistycznej Partii Wietnamu i prezydentem Wietnamu, Nguyễn Phú Trọngiem, z którym podpisał umowę handlową, a także spotkał się w biurze rządowym z premierem Wietnamu, Nguyễn Xuân Phúciem[533][534].
- Japonia (25–28 maja 2019); 26 maja wspólnie z premierem Shinzō Abe grał w golfa i oglądał turniej sumo. 27 maja wraz z żoną Melanią spotkał się w Pałacu Cesarskim w Tokio z cesarzem Naruhito[535]. Został tym samym pierwszym zagranicznym przywódcą, z którym Naruhito odbył spotkanie od czasu zastąpienia na japońskim tronie cesarskim swojego ojca Akihito. Tego samego dnia odbył również oficjalne spotkanie z Shinzō Abe w Pałacu Akasaka[535].
- Wielka Brytania (3–5 czerwca 2019); 3 czerwca w godzinach porannych wraz z żoną Melanią spotkał się z ambasadorem Stanów Zjednoczonych w jego londyńskiej rezydencji Winfield House. Następnie małżonkowie udali się do Buckingham Palace, gdzie spotkali się z królową Elżbietą II, następcą tronu i księciem Walii Karolem oraz księżną Kornwalii Kamilą; w ogrodach Buckingham Palace Donald Trump wraz z księciem Karolem dokonał ponadto przeglądu oddziału gwardii królewskiej[536]. Później Trumpowie zjedli lunch z rodziną królewską, w tym z księciem Sussexu Henrykiem. Następnie pojechali do Opactwa Westminsterskiego, gdzie razem z księciem Yorku Andrzejem złożyli wieniec na Grobie Nieznanego Wojownika, a także zwiedzili gmach Opactwa[536]. Potem przybyli do Clarence House, gdzie mieli zaplanowaną herbatę z księciem Karolem i księżną Camillą, a następnie wrócili do Winfield House, z którego po kilku godzinach pojechali na wieczorny, państwowy bankiet z udziałem rodziny królewskiej w Buckingham Palace[536]. 4 czerwca Donald Trump odbył dwustronne spotkanie z premier Theresą May w 10 Downing Street zakończone wspólną konferencją prasową w Foreign and Commonwealth Office[537]. 5 czerwca uczestniczył w zorganizowanych w Portsmouth międzynarodowych obchodach 75. rocznicy lądowania w Normandii[538].
- Irlandia (5–6 czerwca 2019); 5 czerwca odbył dwustronne spotkanie z premierem Leo Varadkarem w salonie VIP portu lotniczego w Shannon[539][539]. Następnie pojechał do swojego klubu golfowego w Doonbeg w hrabstwie Clare, w którym przebywał do następnego dnia[540][541].
- Francja (6 czerwca 2019); wraz z prezydentem Emmanuelem Macronem uczestniczył w zorganizowanej na amerykańskim cmentarzu wojennym w Colleville-sur-Mer ceremonii upamiętnienia 75. rocznicy lądowania w Normandii, podczas której przemawiał do zgromadzonych weteranów[542][543].
- Irlandia (6–7 czerwca 2019); po uroczystościach we Francji wrócił do swojego klubu golfowego w Doonbeg w hrabstwie Clare, w którym przebywał do następnego dnia[544].
- Japonia (27–29 czerwca 2019); wziął udział w szczycie grupy G20, odbywającym się w Osace[545]. Na marginesie szczytu uczestniczył w ponadgodzinnej kolacji z premierem Australii, Scottem Morrisonem i śniadaniu roboczym z księciem koronnym Arabii Saudyjskiej, Muhammadem ibn Salmanem, a także odbył dwustronne spotkania z prezydentem Brazylii, Jairem Bolsonaro; przewodniczącym Chin, Xi Jinpingiem; prezydentem Rosji, Władimirem Putinem; kanclerz Niemiec, Angelą Merkel; premierem Indii, Narendrą Modim oraz prezydentem Turcji, Recepem Tayyipem Erdoğanem[546][547][548][549][550][551][552]. Miał tam również trójstronne spotkanie z Narendrą Modim i premierem Japonii, Shinzō Abe[553].
- Korea Południowa (29–30 czerwca 2019); Pierwszego dnia spotkał się w Seulu z południowokoreańskimi przedsiębiorcami, a następnie odbył dwustronne spotkanie z prezydentem Korei Południowej, Mun Jae-inem w Błękitnym Domu[554]. Drugiego dnia wziął udział w szczycie Koree–Stany Zjednoczone. W ramach niego najpierw spotkał się z Mun Jae-inem i południowokoreańskimi żołnierzami w obiektach wojskowych Koreańskiej Strefy Zdemilitaryzowanej. Następnie udał się do wspólnej strefy bezpieczeństwa, w której przywitał się z przywódcą Korei Północnej, Kim Dzong Unem, a potem na jego zaproszenie przeszedł z południowokoreańskiej strony linii demarkacyjnej na północnokoreańską – został tym samym pierwszym, urzędującym prezydentem Stanów Zjednoczonych, który stanął na północnokoreańskiej ziemi[554]. Krótko po tym Donald Trump i Kim Dzong Un poszli razem na terytorium Korei Południowej, gdzie odbyli dwustronne spotkanie we Freedom House[554][555][556]. Po trwającym około 50 minut spotkaniu Trump odprowadził Kima na terytorium Korei Północnej, po czym udał się do położonej na południe od Seulu bazy lotniczej Osan i wygłosił przemówienie do stacjonujących tam amerykańskich żołnierzy oraz ich rodzin[555][557].
- Korea Północna (30 czerwca 2019); po dotarciu do wspólnej strefy bezpieczeństwa w Koreańskiej Strefie Zdemilitaryzowanej, na zaproszenie Kim Dzong Una przeszedł z nim na odległość kilku kroków od linii demarkacyjnej na terytorium Korei Północnej[554][555]. Obaj politycy uścisnęli tam sobie dłonie i wspólnie pozowali do zdjęć, po czym niedługo później poszli na terytorium Korei Południowej[555].
- Francja (24–26 sierpnia 2019); wziął udział w szczycie grupy G7, odbywającym się w Biarritz[558]. Na marginesie szczytu miał dwustronne spotkania z premierem Australii, Scottem Morrisonem; premierem Wielkiej Brytanii, Borisem Johnsonem; premierem Kanady, Justinem Trudeau; premierem Japonii, Shinzō Abe; prezydentem Egiptu, Abd al-Fattahem as-Sisim; kanclerz Niemiec, Angelą Merkel i premierem Indii; Narendrą Modim[559][560][561][562][563][564][565]. Uczestniczył także w zamykającej szczyt wspólnej konferencji prasowej z prezydentem Francji, Emmanuelem Macronem[566].
- Afganistan (28 listopada 2019); z okazji Dnia Dziękczynienia odwiedził amerykańskich żołnierzy, stacjonujących w bazie lotniczej Bagram[567][568]. W bazie tej wygłosił przemówienie do żołnierzy, a także odbył dwustronne spotkanie z prezydentem Afganistanu, Aszrafem Ghanim[567][568][569].
- Wielka Brytania (2–4 grudnia 2019); wziął udział w szczycie NATO w Londynie, gdzie odbył dwustronne spotkania z sekretarzem generalnym NATO, Jensem Stoltenbergiem (w Winfield House); premierem Kanady, Justinem Trudeau; premier Danii, Mette Frederiksen; prezydentem Francji; Emmanuelem Macronem (w Winfield House); kanclerz Niemiec, Angelą Merkel i premierem Włoch, Giuseppe Conte[570][571][572][573][574][575]. Wraz z żoną Melanią uczestniczył także w przyjęciu, zorganizowanym w Buckingham Palace przez królową Elżbietę II dla przywódców państw NATO[576][574].
- Szwajcaria (21–22 stycznia 2020); wziął udział w Światowym Forum Ekonomicznym w Davos[577]. Wygłosił tam przemówienie, a także odbył dwustronne spotkania z prezydent Szwajcarii, Simonettą Sommarugą; przewodniczącą Komisji Europejskiej, Ursulą von der Leyen; premierem Pakistanu, Imranem Khanem; prezydentem Iraku, Barhamem Salihem i prezydentem Kurdystanu, Nechirvanem Barzanim[577][578][579][580][581][582].
- Indie (24–25 lutego 2020); pierwszego dnia wraz z żoną Melanią i premierem Narendrą Modim uczestniczył w zorganizowanym na stadionie Sardar Patel Stadium w Ahmadabadzie wiecu powitalnym o nazwie Namaste Trump z udziałem liczącej 125 tysięcy osób publiczności, a następnie razem z Melanią odwiedził położony 5 km na północ od centrum Ahmadabadu budynek Sabarmati Ashram, będący w latach 1917–1930 domem Mahatmy Gandhiego podczas indyjskiej walki o wolność oraz znajdujące się w Agrze mauzoleum Tadź Mahal[583][584][585][586]. Drugiego dnia najpierw uczestniczył w ceremonii powitalnej w Rashtrapati Bhavan, następnie przeprowadził serię spotkań z Narendrą Modim i innymi urzędnikami rządowymi, a także indyjskimi biznesmenami, których chciał przekonać do większego inwestowania w Stanach Zjednoczonych, a potem wraz z żoną wziął udział w państwowym bankiecie, wydanym na jego cześć w Rashtrapati Bhavan przez prezydenta Rama Natha Kovinda[587][588].
Stanowisko w sprawie Krymu i wojny w Donbasie
.jpg)
W czasie wyborów prezydenckich Donald Trump był niezdecydowany w kwestii jednostronnie wcielonego do Rosji, a wcześniej należącego do Ukrainy, Krymu. W wywiadzie dla ABC News zapowiedział możliwość uznania Krymu za rosyjski i wzięcie pod uwagę woli samych mieszkańców terytorium. Jego słowa zostały wówczas potępione przez premiera Ukrainy Arsenija Jaceniuka i ukraińskiego ministra spraw wewnętrznych Arsena Awakowa[589].
2 lutego 2017 spotkał się z opozycjonistką i byłą premier Ukrainy Julią Tymoszenko w czasie Narodowego Śniadania Modlitewnego. Jednym z tematów ich rozmów były sankcje nałożone na Rosję przez administrację Baracka Obamy i sprawa Krymu[590]. Tego samego dnia ambasador Stanów Zjednoczonych przy ONZ Nikki Haley zapowiedziała, że zniesienie sankcji jest uzależnione od tego czy Rosja zwróci Krym Ukrainie[591]. 5 lutego 2017 Trump przeprowadził telefoniczną rozmowę z prezydentem Ukrainy Petrem Poroszenko. Biały Dom oświadczył, że rozmowa dotyczyła przywrócenia pokoju na granicy ukraińsko-rosyjskiej, a biuro prezydenta Poroszenki zakomunikowało, że obaj przywódcy zwrócili szczególną uwagę na kwestię rozwiązania sytuacji w Donbasie i przedyskutowali wzmocnienie strategicznego partnerstwa między Stanami Zjednoczonymi, a Ukrainą[592].
14 lutego 2017 rzecznik prasowy Białego Domu Sean Spicer potwierdził, że wypowiedź Nikki Haley na temat Krymu jest również stanowiskiem administracji Donalda Trumpa. Powiedział też, że prezydent oczekuje od Rosji zwrotu Krymu Ukrainie[593][594].
20 czerwca 2017 Donald Trump odbył w Białym Domu spotkanie z Petrem Poroszenko, podczas którego potwierdził swoje okazane w trakcie wcześniejszej rozmowy telefonicznej poparcie dla pokojowego rozwiązania konfliktu na wschodniej Ukrainie. Nie wspomniał jednak nic o roli Rosji w owym konflikcie, co miało szczególny wydźwięk w obliczu nałożenia tego samego dnia przez Departament Skarbu kolejnych sankcji na Rosję w związku z sytuacją w Donbasie[595].
Według dwóch dyplomatycznych źródeł przedsiębiorstwa mediowego BuzzFeed, podczas szczytu grupy G7 w Kanadzie w 2018 Trump miał powiedzieć obecnym tam światowym przywódcom w trakcie kolacji, że Krym należy do Rosji, gdyż „wszyscy tam mówią po rosyjsku”. Miał także stwierdzić, że „Ukraina jest jednym z najbardziej skorumpowanych państw na świecie” i zastanawiać się, dlaczego przywódcy stanęli po jej stronie w sporze z Rosją[596].
Relacje z Chinami
_(cropped1).jpg)
.jpg)
Podczas kampanii prezydenckiej w 2016 Donald Trump wskazywał handel między Stanami Zjednoczonymi a Chinami i umożliwiające go umowy jako główną przyczynę utraty miejsc pracy w amerykańskim sektorze produkcyjnym, a także utraty własności intelektualnej. Twierdził, że Chiny są odpowiedzialne za „największą kradzież w historii świata” i potępił deficyt w handlu z Państwem Środka, który w 2016 wyniósł około 346 miliardów dolarów. Oświadczył także: „Nie możemy dalej pozwalać Chinom na gwałcenie naszego kraju”. Opierając się na kreowanym przez Trumpa wizerunku dealmakera (pol. „twórca umów”) jego sztab kampanijny opublikował strategię reformy stosunków handlowych USA–Chiny, w której ówczesny kandydat na prezydenta zobowiązał się do „zawarcia lepszej umowy z Chinami, która pomoże konkurować amerykańskim działalnościom gospodarczym i pracownikom”. Trump przedłożył w niej także czteroczęściowy plan zawarcia takiej umowy: ogłoszenie Chin manipulatorem walutowym; konfrontacja z Chinami w kwestii własności intelektualnej i wymuszonego transferu technologii; zakończenie stosowania przez Chiny subsydiów eksportowych, a także poluzowanie norm pracowniczych i środowiskowych oraz obniżenie stawki podatku dochodowego od osób prawnych w celu uczynienia amerykańskiego sektora produkcyjnego bardziej konkurencyjnym[597].
Po objęciu urzędu prezydenta Donald Trump starał się bezpośrednio angażować Pekin w rozwiązanie problemów strukturalnych, dotyczących chińskiej polityki gospodarczej[597]. Już w kwietniu 2017 spotkał się z przewodniczącym Chin Xi Jinpingiem w swojej rezydencji Mar-a-Lago, gdzie obaj przywódcy uzgodnili 100-dniowy plan negocjacji handlowych, mających zwiększyć eksport Stanów Zjednoczonych i zmniejszyć deficyt tego kraju w handlu z Państwem Środka[598]. W następnym miesiącu Chiny nieznacznie zgodziły się otworzyć swoją gospodarkę na amerykańskie firmy i usługi w zamian za większy dostęp do handlu dwustronnego z USA oraz uznanie przez to państwo chińskiej inicjatywy jednego pasa i jednej drogi. Jednak kolejne negocjacje USA–Chiny spaliły na panewce, gdy Waszyngton naciskał na Pekin w sprawie dalszych ustępstw, który z kolei reagował odpieraniem amerykańskiej presji. Ustalony w Mar-a-Lago okres 100 dni dobiegł końca w lipcu 2017 roku i nie miał konkluzji w postaci umowy, konferencji prasowej czy wspólnego oświadczenia z pierwszego spotkania Amerykańsko-Chińskiego Kompleksowego Dialogu Gospodarczego (ang. U.S.–China Comprehensive Economic Dialogue). Wkrótce Trump rozpoczął wojnę handlową z Chinami w celu wywarcia presji na Pekin, aby ten wprowadził znaczące zmiany w tych elementach swojego systemu gospodarczego, które ułatwiają nieuczciwe chińskie działania handlowe, takie jak wymuszony transfer technologii, ograniczony dostęp do rynku, kradzież własności intelektualnej i subsydia dla kontrolowanych przez państwo przedsiębiorstw. Trump argumentował, że jednostronnie wprowadzone cła zmniejszą deficyt w handlu Stanów Zjednoczonych z Chinami i spowodują, że firmy sprowadzą z powrotem miejsca pracy w przemyśle wytwórczym do USA[597]. Między lipcem 2018 a sierpniem 2019 Stany Zjednoczone ogłosiły plany nałożenia ceł na chińskie produkty o wartości ponad 550 miliardów dolarów, a Chiny w odwecie wprowadziły cła na towary ze Stanów Zjednoczonych o wartości ponad 185 miliardów dolarów[599][597]. W ramach wojny handlowej administracja Trumpa nałożyła także sankcje na amerykańskie firmy zaopatrujące w swoją technologię chiński koncern Huawei oraz podjęła działania uderzające w chińskich naukowców i studentów na amerykańskich uczelniach[600][601]. Wojna handlowa spowodowała problemy gospodarcze po obu stronach i doprowadziła do przekierowania przepływów handlowych z dala od Chin oraz Stanów Zjednoczonych[597]. Przyczyniła się także do zahamowania wzrostu gospodarczego USA, zamrożenia inwestycji, zmniejszenia zatrudnienia przez firmy, bankructwa wielu rolników oraz spadku dochodów sektorów produkcji i transportu, niewidzianego w Stanach Zjednoczonych od ostatniego kryzysu finansowego[602].
Jeszcze przed akcją wzajemnego nakładania ceł na towary, w kwietniu 2018 Donald Trump chwalił wygłoszone wówczas przez Xi Jinpinga na spotkaniu organizacji Boao Forum for Asia dotyczące handlu przemówienie, w którym chiński przywódca potwierdził obietnice otwarcia sektora bankowego i produkcyjnego w swoim kraju. Trump przemówienie to skomentował na Twitterze w następujący sposób: „Jestem bardzo wdzięczny za miłe słowa prezydenta Chin Xi w sprawie ceł i barier samochodowych, a także za jego oświecenie w sprawie własności intelektualnej oraz transferu technologii. Razem zrobimy wielkie postępy!”[603]. Jednak w trakcie działań związanych z wojną handlową, w sierpniu 2019 Trump zmienił znacząco swoje podejście do Xi Jinpinga i Chin, nazywając chińskiego przewodniczącego „wrogiem” (jeszcze miesiąc wcześniej na Twitterze określił go jako „swojego przyjaciela” i pochwalił jego przywództwo), a ponadto w serii tweetów nakazał amerykańskim firmom porzucić Chiny i oświadczył, że USA „byłyby znacznie lepsze” bez powiązań handlowych z Państwem Środka[604]. Podobną zmienność w stosunku do Xi Jinpinga i Chin Trump wykazał też w sprawie pandemii COVID-19: początkowo, w styczniu 2020 wielokrotnie chwalił Chiny za radzenie sobie ze skutkami pandemii, jednak później, w marcu 2020 zaostrzył swoją retorykę wobec Chin, mówiąc, że Pekin powinien działać szybciej, aby odpowiednio wcześnie ostrzec świat przed pandemią[605][606].
W czerwcu 2020 Trump w rozmowie z portalem Axios powiedział, że odstąpił od nakładania kolejnych sankcji na chińskich urzędników w związku z przetrzymywaniem muzułmańskich Ujgurów z regionu Sinciang w obozach reedukacyjnych, gdyż znajdował się „w środku umowy handlowej” z Chinami – jej tzw. pierwszą fazę podpisał wraz z chińskim wicepremierem Liu He 15 stycznia tego roku[607][608][609]. Jednak w lipcu 2020 administracja Trumpa nałożyła sankcje na wielu wysokich rangą chińskich urzędników za łamanie praw Ujgurów[610].
Relacje z Iranem
W reakcji na przeprowadzony przez Iran 29 stycznia 2017 test pocisku balistycznego średniego zasięgu oraz wspieranie przez ten kraj rebeliantów Huti uczestniczących w wojnie domowej w Jemenie 3 lutego 2017 administracja Donalda Trumpa nałożyła sankcje na dziesiątki firm i 13 osób, w tym chińskie podmioty podejrzane o dostarczanie części wykorzystywanych w irańskim programie rozwoju pocisków rakietowych[611]. 8 maja 2018 Trump wycofał Stany Zjednoczone z porozumienia nuklearnego z Iranem, zawartego w 2015 m.in. z udziałem USA, Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii, które zniosło większość amerykańskich i międzynarodowych sankcji gospodarczych nałożonych na Iran w zamian za zgodę tego państwa na ograniczenia swojego programu nuklearnego, uniemożliwiające stworzenie bomby oraz wprowadzające rygorystyczne kontrole[612][613]. Posunięcie Trumpa zostało skrytykowane przez jego poprzednika Baracka Obamę, którego administracja negocjowała porozumienie, natomiast premier Izraela Binjamin Netanjahu przyjął je z zadowoleniem, określając jako „historyczny ruch” i „odważne przywództwo”[612][613]. Trump, który podczas swojej kampanii prezydenckiej wielokrotnie krytykował porozumienie z Iranem, uzasadnił wycofanie Stanów Zjednoczonych z niego informacjami z dokumentów opublikowanych niedawno przez Netanjahu, według których Iran próbował skonstuować bombę atomową już przed 2003[612]. Chociaż nie przedstawił żadnych dowodów na naruszenie przez Iran umowy z 2015, powiedział, że kraj ten wyraźnie kłamał w przeszłości i dlatego nie można mu ufać[612].
Na początku 2020 Trump podjął decyzję o przeprowadzeniu nalotu wojskowego na lotnisko w Bagdadzie, w którym zginęli m.in. irański generał Ghasem Solejmani, dowódca elitarnych sił Ghods i Abu Mahdi al-Muhandis, jeden z dowódców irackich milicji[614][615]. W reakcji na zabicie Solejmaniego irański minister spraw zagranicznych Mohammad Dżawad Zarif nazwał amerykański atak aktem „międzynarodowego terroryzmu” i ostrzegł, że jest to „skrajnie niebezpieczna i głupia eskalacja”[614][615]. Trump natomiast podczas przemówienia do dziennikarzy kilka godzin po ataku podkreślał, że nie chce wojny, jednak 8 stycznia 2020 napisał na Twitterze, że Stany Zjednoczone mogą zaatakować 52 ważne dla Iranu i irańskiej kultury miejsca, jeśli państwo to w ramach odwetu za śmierć Solejmaniego przeprowadzi atak na osobę lub cel z USA[615][616]. Także 8 stycznia Iran wystrzelił kilkanaście pocisków balistycznych w dwie amerykańskie bazy wojskowe w Iraku, co najwyższy przywódca Iranu Ali Chamenei nazwał „spoliczkowaniem” Stanów Zjednoczonych i dodał, że „skorumpowana obecność” USA w regionie powinna się skończyć[617][618]. Po ataku, w którym nie było żadnych ofiar śmiertelnych (wbrew informacjom podawanym początkowo przez irańską telewizję państwową o zabiciu 80 „amerykańskich terrorystów”[617]), Trump zbagatelizował obrażenia mózgu, jakich doznało 39 stacjonujących w bazach żołnierzy – prawie dwa lata później armia amerykańska zatwierdziła dla tych żołnierzy nagrody Purpurowego Serca[619].
W sierpniu 2020 administracja Donalda Trumpa bezskutecznie próbowała uruchomić na Radzie Bezpieczeństwa ONZ mechanizm przywrócenia sankcji ONZ na Iran, uzgodniony w ramach porozumienia nuklearnego z Iranem, którego stroną Stany Zjednoczone już wówczas nie były[620].
Relacje z Rosją
.jpg)
W grudniu 2018 administracja Donalda Trumpa poinformowała Kongres o zamiarze zniesienia sankcji nałożonych przez siebie w kwietniu tego samego roku na przedsiębiorstwa kontrolowane przez rosyjskiego oligarchę Olega Dieripaskę, w tym koncern aluminiowy Rusal, jako że Dieripaska zgodził się zmniejszyć swoje udziały w En+ Group, holdingu kontrolującym Rusal, z około 70% do 44,95%[621]. Na rzecz zniesienia tych sankcji, będących najcięższymi karami nałożonymi na rosyjskie podmioty od czasu rosyjskiej aneksji Krymu w 2014 w administracji Trumpa mocno lobbował sam holding En+ Group[622][621]. W dodatku, jak wynikało z dokumentów, sam Dieripaska miał powiązania z szefem kampanii prezydenckiej Trumpa Paulem Manafortem[622]. Wielu członków Kongresu kwestionowało decyzję administracji Trumpa o zniesieniu sankcji, a przywódca Demokratów w Senacie Chuck Schumer wprowadził pod głosowanie rezolucję sprzeciwiającą się planom administracji[622][621]. W styczniu 2019 zdominowany przez Republikanów Senat odrzucił prosankcyjną rezolucję, a sama administracja Trumpa naciskała na republikańskich prawodawców, aby nie popierali tej ustawy[622].
Przed wyjazdem na odbywający się w 2019 szczyt grupy G7 Trump stwierdził w rozmowie z dziennikarzami, że Rosja powinna zostać przywrócona do grupy G7 (G8), ponieważ „powinniśmy ją mieć przy stole negocjacyjnym[596]. 2 sierpnia 2019 administracja Trumpa ogłosiła, że zakończyła proces wycofywania Stanów Zjednoczonych z traktatu o całkowitej likwidacji pocisków rakietowych krótkiego i średniego zasięgu (ang. Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty, INF Treaty), podpisanego przez przywódców USA i ówczesnego ZSRR (po rozpadzie ZSRR stroną traktatu była Rosja) w 1987[623][624]. Zamiar wycofania Stanów Zjednoczonych z tej umowy Trump nieformalnie zapowiedział rok wcześniej, w następstwie powtarzających się od kilku lat amerykańskich zarzutów wobec Rosji o złamanie postanowień traktatu[623].
Donald Trump wielokrotnie chwalił prezydenta Rosji Władimira Putina jako silnego przywódcę, który zrobił dobre rzeczy dla swojego kraju, a zapytany kiedyś przez dziennikarza Fox News czy rosyjski prezydent był zabójcą w odniesieniu do powtarzających się zabójstw przywódców opozycji i niezależnych dziennikarzy w Rosji, Trump bronił Putina, mówiąc: „Jest wielu zabójców. Myślisz, że nasz kraj jest taki niewinny?”[625]. Czasami zdarzało mu się jednak krytykować Putina (jak np. w 2018, gdy na Twitterze obwinił rosyjskiego przywódcę za śmiertelny atak z użyciem broni chemicznej w Syrii, stwierdzając, że ten wspierał do spółki z Iranem „zwierzę Asada”), czy dokonywać działań uderzających w Rosję (w 2018 nakazał wydalenie 60 rosyjskich dyplomatów z USA zidentyfikowanych jako agentów wywiadu swojego kraju oraz zamknięcie konsulatu Rosji w Seattle, z kolei w 2019 podpisał ustawę nakładającą sankcje na każdą firmę pomagającą rosyjskiemu państwowemu przedsiębiorstwu Gazprom dokończyć budowę gazociągu Nord Stream 2)[626][627][628]. Na wspólnej konferencji prasowej z prezydentem Rosji po spotkaniu z nim w ramach szczytu Rosja–Stany Zjednoczone w Helsinkach w lipcu 2018 Trump odniósł się do sprawy rosyjskiej ingerencji w amerykańskie wybory prezydenckie w 2016 stwierdzeniem, że nie widzi żadnego powodu, by wierzyć, że Rosja ingerowała w przebieg wyborów na jego korzyść, wbrew wnioskom przedstawionym mu przez amerykański kontrwywiad. Podkreślił przy tym, że Władimir Putin „niezwykle mocno” odrzucał te zarzuty, a także powiedział, że śledztwo w tej sprawie, prowadzone w USA przez specjalnego prokuratora Roberta Muellera jest „katastrofą dla naszego kraju” i negatywnie oddziałuje na relacje amerykańsko-rosyjskie[629][630]. Słowa Trumpa z konferencji w Helsinkach spotkały się z wyrazami krytyki i oburzenia w Stanach Zjednoczonych, zarówno ze strony polityków z obu stron sceny politycznej, jak i dziennikarzy najważniejszych mediów[629][630]. Jego administracja wykazała się ponadto motywowaną brakiem dowodów bezczynnością w ujawnionej na początku 2020 sprawie rzekomych nagród pieniężnych, jakie Rosjanie mieli oferować talibskim bojownikom za zabijanie amerykańskich i sojuszniczych żołnierzy służących w Afganistanie[631].
Relacje z Turcją
Po ogłoszeniu wstępnych wyników odbytego 16 kwietnia 2017 referendum konstytucyjnego w Turcji, przesądzającego o wzmocnieniu władzy Recepa Tayyipa Erdoğana, Donald Trump pogratulował tureckiemu prezydentowi sukcesu[632].
7 października 2019 Stany Zjednoczone wycofały wojska z północnej Syrii, zostawiając Kurdów, swoich dawnych sojuszników w czasie międzynarodowej interwencji przeciwko Państwu Islamskiemu, bez ochrony. Jednocześnie świadomy możliwej interwencji Turcji w tym regionie Trump zagroził, że jeżeli Turcja „posunie się za daleko” to „zniszczy ją gospodarczo”[633]. 9 października Turcja zaatakowała region w ramach operacji „Źródło pokoju”. Trump w odpowiedzi ogłosił publicznie, że ta sprawa nie dotyczy Stanów Zjednoczonych i zasugerował, że Kurdowie mogą być częściowo sami sobie winni[634]. Mimo to, 15 października nałożył sankcje na Turcję za możliwe zbrodnie przeciwko Kurdom[635]. Zniósł je 22 października, po wstrzymaniu operacji „Źródło pokoju”[636].
Relacje z Kubą
16 czerwca 2017, podczas przemówienia w Miami Donald Trump ogłosił przywrócenie części ograniczeń związanych z nawiązywaniem kontaktów biznesowych i podróżami na Kubę, które zostały zniesione przez administrację Baracka Obamy w ramach ocieplenia stosunków amerykańsko-kubańskich[637][638].
Relacje z Arabią Saudyjską
.jpg)
Arabia Saudyjska była celem pierwszej prezydenckiej wizyty zagranicznej Donalda Trumpa[639]. W ramach niej, w maju 2017 Trump podpisał z królem Salmanem umowę zbrojeniową, przewidującą natychmiastową sprzedaż do Arabii Saudyjskiej amerykańskiej broni o wartości 109,7 miliarda dolarów i sprzedaż w ciągu następnej dekady broni o łącznej wartości 350 miliardów dolarów[461][639]. W marcu 2018 książę koronny Arabii Saudyjskiej Muhammad ibn Salman odbył dłuższą podróż po miastach Stanów Zjednoczonych (tj. m.in. Nowy Jork, Boston, Houston i Los Angeles) mającą na celu rozwijanie inwestycji[640]. W ramach niej 21 marca spotkał się także w Białym Domu z Donaldem Trumpem, z którym omówił podpisaną w poprzednim roku umowę zbrojeniową (amerykański prezydent powiedział później, że realizowana na podstawie jej zapisów sprzedaż uzbrojenia przyczyniła się do stworzenia 40 tysięcy miejsc pracy w USA), a także przedyskutował podjęcie dodatkowych kroków w celu rozwiązania problemu jemeńskiej wojny domowej, w której w 2015 dowodzona przez Arabię Saudyjską międzynarodowa koalicja zainterweniowała przeciwko wspieranym przez Iran rebeliantom Huti, odpowiedzialnym za wywołanie konfliktu[640][641]. Administracja Donalda Trumpa wcześniej udzieliła koalicji ograniczonego wsparcia wywiadowczego i logistycznego, a podczas rozmowy Trumpa z Muhammadem ibn Salmanem amerykański Senat debatował nad ostatecznie odrzuconą rezolucją dotyczącą zakończenia wsparcia[640][641].
W połowie października 2018 Donald Trump podczas wizyty w stanie Arizona uznał za wiarygodne wyjaśnienia Saudyjskiej Agencji Prasowej dotyczące zaginionego od 2 tygodni dziennikarza Dżamala Chaszukdżiego, według których zginął on podczas kłótni i bójki z wieloma osobami w konsulacie Arabii Saudyjskiej w Stambule. Podkreślił przy tym, że nie chce publicznie podważać oficjalnego stanowiska saudyjskich władz w tej sprawie, jednocześnie zwracając uwagę na fakt, że nie jest ona do końca wyjaśniona i że wolałby, aby ewentualne sankcje wobec Rijadu nie objęły anulowania zamówień wojskowych, gdyż kosztowałoby to setki tysięcy amerykańskich miejsc pracy[642]. Po dokonanym 14 września 2019 ataku na saudyjskie instalacje naftowe, o który Waszyngton i Rijad obwiniły Iran, administracja Donalda Trumpa podjęła decyzję o rozmieszczeniu na terenie Arabii Saudyjskiej 3000 dodatkowych amerykańskich żołnierzy, w tym eskadr myśliwskich, a także wysłaniu do królestwa dwóch dodatkowych baterii systemu rakietowego Patriot i jednego systemu antybalistycznego THAAD[643].
Relacje z Izraelem
.jpg)
Jeszcze na etapie kampanii wyborczej Donald Trump podkreślał zarówno w reklamie organizacji Conservative Solutions Project, jak i w rozmowach z dziennikarzami różnych mediów, że w konflikcie pomiędzy Izraelem, a Palestyną chciałby zachować neutralność w ewentualnych negocjacjach pokojowych pomiędzy tymi państwami. Zapowiedzi te stały jednakowoż w sprzeczności z udzieleniem przez niego w 2013 poparcia walczącemu o reelekcję premierowi Izraela, Binjaminowi Netanjahu i wypowiedzianym wtedy stwierdzeniem: „Jestem wielkim fanem Izraela”[644]. W maju 2017 podczas oficjalnej wizyty w Izraelu jako pierwszy prezydent Stanów Zjednoczonych w historii Trump odwiedził znajdującą się w Jerozolimie Ścianę Płaczu, będącą jednym z najświętszych miejsc judaizmu[645]. W grudniu 2017 Trump oficjalnie uznał Jerozolimę za stolicę Izraela i wydał Departamentowi Stanu polecenie rozpoczęcia procedury przenoszenia amerykańskiej ambasady do tego miasta, na mocy uchwalonej w 1995 ustawy o ambasadzie w Jerozolimie[646][647][648]. 25 marca 2019 zadeklarował z kolei uznanie przez USA Wzgórz Golan jako części terytorium Izraela[649]. Decyzje w sprawie Jerozolimy i Wzgórz Golan spotkały się z krytyką ważnych muzułmańskich polityków, a także z masowymi protestami mieszkańców krajów Bliskiego Wschodu[650][651][652].
Relacje z Koreą Północną
W trakcie kampanii prezydenckiej Donald Trump sugerował, że zaakceptowałby stworzenie własnej broni jądrowej przez Japonię, aby mogła w ten sposób wywierać nacisk na mającą ambicje nuklearne Koreę Północną[653]. W lipcu 2017 władze tego kraju przeprowadziły próbne wystrzelenie międzykontynentalnego pocisku balistycznego, który, zdaniem eksperta z organizacji Union of Concerned Scientists byłby w stanie dolecieć do największych amerykańskich miast, takich jak Los Angeles, Denver i Chicago; możliwe, że dotarłby również do Nowego Jorku i Bostonu[654]. Miesiąc później Trump w oficjalnym oświadczeniu stwierdził, że dalsze prowokacje ze strony Korei Północnej spotkają się z „ogniem i furią, jakich świat jeszcze nie widział” – w odpowiedzi na to północnokoreańskie władze zagroziły wystrzeleniem pocisków w stronę wyspy Guam, na której znajduje się baza amerykańskiego wojska[655]. Na początku listopada 2017, Trump w udzielonym w przeddzień wyjazdu w swoją pierwszą prezydencką podróż po Azji wywiadzie dla telewizji Fox News Channel powiedział, że „dużemu problemowi”, jaki stanowi Korea Północna powinny przeciwstawić się Chiny wraz z „państwem wojowników”, czyli Japonią[653].
Na początku stycznia 2018 Donald Trump nazwał przywódcę Korei Północnej „małym, rakietowym człowiekiem”, z kolei Kim Dzong Un określił Trumpa jako „psychicznie obłąkanego, amerykańskiego starca”[656]. Na początku marca 2018 Biały Dom potwierdził planowanie spotkania Donalda Trumpa z Kim Dzong Unem, który zmieniwszy postawę wobec Stanów Zjednoczonych wyraził gotowość do rozmów[657]. Pod koniec maja Trump odwołał spotkanie po tym, gdy północnokoreańskie władze nazwały wiceprezydenta Mike’a Pence’a „politycznym manekinem” w reakcji na jego stwierdzenie, że Kim Dzong Un może podzielić los obalonego przywódcy Libii, Mu’ammara al-Kaddafiego[656]. Ostatecznie, 12 czerwca 2018 w Singapurze odbyło się pierwsze spotkanie przywódców Stanów Zjednoczonych i Korei Północnej, zakończone podpisaniem wstępnego porozumienia[658].
Trump w trakcie swojej prezydentury jeszcze dwukrotnie spotkał się z Kim Dzong Unem: 27 lutego 2019 w ramach szczytu Korea Północna–Stany Zjednoczone w Hanoi i 30 czerwca tego roku podczas zorganizowanego w Koreańskiej Strefie Zdemilitaryzowanej szczytu Koree–Stany Zjednoczone (wówczas na kilka minut przeszedł wraz z Kimem na północnokoreańską stronę linii demarkacyjnej zostając tym samym pierwszym w historii urzędującym prezydentem USA, który znalazł się na terytorium Korei Północnej)[531][554][555]. Spotkanie w Hanoi zakończyło się fiaskiem, bez spodziewanego przez Trumpa podpisania umowy dotyczącej nuklearnego rozbrojenia Korei Północnej w zamian za zniesienie amerykańskich sankcji, natomiast na spotkaniu w Koreańskiej Strefie Zdemilitaryzowanej obaj przywódcy zgodzili się na wznowienie relacji dyplomatycznych[659][660][661]. Krótko po spotkaniu w Hanoi, w marcu 2019 Trump ogłosił na Twitterze, że nakazał wycofanie nowo nałożonych tego samego dnia przez Departament Skarbu dodatkowych sankcji na Północ[659]. W październiku 2019 doszło do załamania się amerykańsko-północnokoreańskich negocjacji prowadzonych przez oddelegowanych negocjatorów w ambasadzie Korei Północnej w Sztokholmie[661]. Chociaż głównym powodem spotkań Trumpa z Kimem było dążenie do denuklearyzacji Korei Północnej, w 2020 poufne szacunki i niezależni od amerykańskich władz eksperci konkludowali, że arsenał atomowy Północy jest znacznie większy niż przed pierwszym ze spotkań dwa lata wcześniej[662].
Życie publiczne po prezydenturze
.jpg)
28 lutego 2021 Donald Trump wziął udział w corocznej konferencji politycznej środowisk konserwatywnych Conservative Political Action Conference, co stanowiło jego pierwsze publiczne wystąpienie po odejściu z urzędu prezydenta Stanów Zjednoczonych[663][319]. Podczas konferencji, wyjątkowo zorganizowanej w Orlando (dotychczas odbywała się w Waszyngtonie), Trump wygłosił ponadgodzinne przemówienie, w którym mówił m.in. o przyszłości Partii Republikańskiej i ruchu konserwatywnego[663][319]. Zapewnił także, że nie ma w planach założenia nowej partii politycznej, co podkreślił stwierdzeniem: „Mamy Partię Republikańską. Będzie zjednoczona i silniejsza niż kiedykolwiek wcześniej. Nie zakładam nowego ugrupowania”, a ponadto skrytykował swojego następcę Joego Bidena mówiąc, że „miał najbardziej katastrofalny pierwszy miesiąc spośród wszystkich współczesnych prezydentów”[319].
W lutym 2021 Trump założył firmę medialno-technologiczną Trump Media & Technology Group (TMTG). 20 października 2021 TMTG zawarła umowę o fuzji z Digital World Acquisition Corp. (DWAC), dzięki czemu oba podmioty utworzyły spółkę publiczną notowaną na giełdzie[664]. 21 lutego 2022 spółka uruchomiła podobną do serwisu Twitter platformę społecznościową Truth Social, dostępną w sklepie cyfrowym App Store[665][666].
26 czerwca 2021 wystąpił na wiecu z udziałem kilkutysięcznej publiczności w Wellington w stanie Ohio. Było to jego pierwsze duże zgromadzenie publiczne od czasu waszyngtońskiego wiecu Save America z 6 stycznia 2021, którego następstwem były zamieszki na Kapitolu Stanów Zjednoczonych. W Wellington Trump powtórzył swoje tezy o sfałszowanych głosach w wyborach w 2020, a także zaatakował republikańskich urzędników za odmowę poparcia jego wysiłków na rzecz obalenia wyników wyborów[667].
24 lipca 2021 wygłosił przemówienie na szczycie studenckim Turning Point Action w Phoenix w stanie Arizona[668].
Sprawa przetrzymywania dokumentów z czasów prezydentury
W maju 2021 jeden z urzędników Narodowej Administracji Archiwów i Dokumentów (National Archives and Records Administration, NARA), federalnej agencji zajmującej się przechowywaniem materiałów rządowych, spostrzegł, że kilka ważnych dokumentów z czasów prezydentury Donalda Trumpa nie zostało przekazanych NARA przed opuszczeniem przez Trumpa Białego Domu. Niedługo później prawnik NARA skontaktował się z zespołem Trumpa w celu ustalenia lokalizacji brakujących materiałów[669]. Jednocześnie NARA poinformowała w oświadczeniu medialnym, że pod koniec prezydentury Trumpa otrzymała zbiór dokumentów, spośród których wiele zostało podartych, a następnie sklejonych taśmą, ponadto były też takie, które po podarciu nigdy nie doczekały się sklejenia[670][669]. W połowie stycznia 2022 agencji udało się odzyskać 15 pudeł z dokumentami zabranymi z Białego Domu pod koniec kadencji przez Trumpa, wśród których znajdowała się m.in. korespondencja z północnokoreańskim przywódcą Kim Dzong Unem oraz list gratulacyjny od ustępującego prezydenta USA Baracka Obamy[670][669]. NARA poinformowała, że zwrot materiałów negocjowała z prawnikami Trumpa przez cały 2021 rok[670].
W lutym 2022 NARA zwróciła się do Departamentu Sprawiedliwości o zbadanie sposobu, w jaki Trump obchodził się z dokumentami Białego Domu i czy naruszył ustawę o dokumentach prezydenckich (Presidential Records Act) oraz inne przepisy dotyczące informacji niejawnych. Ustawa o dokumentach prezydenckich wymaga, aby wszystkie dokumenty utworzone przez urzędującego prezydenta USA zostały przekazane Narodowej Administracji Archiwów i Dokumentów po zakończeniu urzędowania. 7 kwietnia 2022 media doniosły, że prokuratorzy wszczęli śledztwo w sprawie niewłaściwego obchodzenia się przez Trumpa z tajnymi dokumentami. 3 czerwca śleczy federalni, w tym wysoki rangą urzędnik kontrwywiadu Departamentu Sprawiedliwości, odwiedzili Trumpa w jego rezydencji Mar-a-Lago na Florydzie, aby zająć się wezwaniem do sądu w sprawie pozostałych dokumentów niejawnych. Na miejscu prawnicy Trumpa przekazali śledczym 38 tajnych dokumentów, które znaleźli, a jedna z prawniczek byłego prezydenta złożyła oświadczenie pod przysięgą, że w Mar-a-Lago nie ma już żadnych niejawnych materiałów[669].
8 sierpnia 2022 agenci FBI przeszukali rezydencję Mar-a-Lago i znaleźli ogółem jedenaście zestawów tajnych dokumentów – w sumie FBI zabrało po przeszukaniu około 20 pudeł z rzeczami z Mar-a-Lago, w tym segregatory ze zdjęciami, informacje o prezydencie Francji i różne tajne materiały[671][672]. Jeden ze znalezionych zestawów dokumentów był wymieniony jako Various classified TS/SCI documents („Różne tajne dokumenty TS/SCI”), co stanowi wysoce tajną kategorię tajemnic rządowych. Znaleziono także trzy komplety dokumentów sklasyfikowanych jako tajne oraz trzy komplety dokumentów sklasyfikowanych jako poufne – najniższy stopień tajności[672]. 12 sierpnia prokurator generalny Merrick Garland podczas konferencji prasowej po raz pierwszy oficjalnie potwierdził fakt przeszukania cztery dni wcześniej posiadłości Donalda Trumpa[671]. Ujawniony został wówczas także nakaz przeszukania budynku, który osobiście zatwierdził Garland, a 5 sierpnia podpisał sędzia federalny Bruce Reinhart. Z jego treści wynika, że federalne służby egzekwowania prawa prowadziły śledztwo w sprawie Trumpa w związku z usuwaniem lub niszczeniem dokumentów, utrudnianiem działania wymiaru sprawiedliwości i naruszeniem ustawy o szpiegostwie (Espionage Act)[673].
18 listopada 2022 Garland wyznaczył Jacka Smitha jako specjalnego prokuratora do przejęcia dwóch głównych dochodzeń karnych z udziałem Donalda Trumpa: tego dotyczącego przetrzymywania wrażliwych dokumentów rządowych w swoim domu i tego badającego jego rolę w wydarzeniach poprzedzających atak na Kapitol Stanów Zjednoczonych z 6 stycznia 2021[674].
Akty oskarżenia
Akt oskarżenia z 30 marca 2023
30 marca 2023 biuro prokuratora okręgowego Manhattanu potwierdziło, że wielka ława przysięgłych w Nowym Jorku przegłosowała postawienie Donalda Trumpa w stan oskarżenia w związku z 34 zarzutami dotyczącymi fałszowania dokumentacji biznesowej[675][676][677]. Zarzuty były efektem wielomiesięcznej pracy prokuratora okręgowego Manhattanu Alvina Bragga i jego zespołu śledczego, skoncentrowanej na sprawdzeniu, czy Trump sfałszował dokumentację biznesową w sposób, który mógłby stanowić naruszenie finansów kampanii prezydenckiej w 2016[676]. Według śledczych czeki, które Trump wypisał swojemu prawnikowi Michaelowi Cohenowi za usługi prawne podczas kampanii wyborczej w 2016, w rzeczywistości stanowiły zwrot 130 tysięcy dolarów, które Cohen miał przekazać w dniach poprzedzających wybory prezydenckie aktorce filmów pornograficznych Stormy Daniels jako zapłatę za milczenie w sprawie jej rzekomego intymnego spotkania z Trumpem[677][678]. Decyzja nowojorskiej wielkiej ławy przysięgłych sprawiła, że Trump został pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych w historii – urzędującym lub byłym – któremu postawione zostały zarzuty karne[675].
4 kwietnia 2023 Donald Trump osobiście stawił się w budynku nowojorskiego sądu, gdzie formalnie aresztowano go i oficjalnie postawiono w stan oskarżenia w związku z zarzutami ławy przysięgłych z 30 marca (po decyzji ławy przysięgłych akt oskarżenia został zapieczętowany, w związku z czym zarzuty nie były publicznie znane)[677][679][680]. Trump nie przyznał się do żadnego z zarzutów[679]. Po postawieniu w stan oskarżenia został zwolniony, po czym opuścił budynek sądu na krótko przed 15:30 ET[677][679].
Akt oskarżenia z 8 czerwca 2023
8 czerwca 2023 do sądu federalnego w Miami został wniesiony 49-stronicowy akt oskarżenia przeciwko Donaldowi Trumpowi i jego osobistemu doradcy wojskowemu Waltowi Naucie, będący efektem prowadzonego od listopada 2022 przez prokuratora Jacka Smitha śledztwa[681][682][683]. Trumpowi postawiono w sumie 37 odrębnych zarzutów, w tym 31 związanych z bezprawnym przetrzymywaniem w prywatnych posiadłościach dokumentów o najwyższych klauzulach tajności związanych z bezpieczeństwem narodowym Stanów Zjednoczonych i państw sojuszniczych, co stanowi naruszenie ustawy o szpiegostwie (Espionage Act)[681][684]. Każdy z 31 zarzutów dotyczył innego z tajnych dokumentów, które były prezydent miał przetrzymywać w swojej rezydencji Mar-a-Lago na Florydzie oraz na polu golfowym w stanie New Jersey – 21, które zostały odkryte podczas przeszukania rezydencji przez FBI w sierpniu 2022 oraz 10, które zostały przekazane FBI w zapieczętowanej kopercie dwa miesiące wcześniej. Nauta dostał z kolei 6 zarzutów dotyczących poświadczania nieprawdy w celu ukrycia domniemanych przestępstw swojego szefa[681].
13 czerwca 2023 przed godziną 14:00 ET Donald Trump i Walt Nauta osobiście przybyli do sądu federalnego w Miami, gdzie formalnie postawiono ich w stan oskarżenia w związku z zarzutami z 8 czerwca 2023[682][684]. Trump stał się przez to pierwszym w historii byłym prezydentem Stanów Zjednoczonych, któremu postawiono federalne zarzuty karne[682][684]. Trump i Nauta nie przyznali się do żadnego ze stawianych im zarzutów. Na zamkniętej dla mediów rozprawie sądowej prawnicy Trumpa złożyli apelację, odbyła się także dyskusja na temat warunków jego przedprocesowego zwolnienia. Prowadzący rozprawę sędzia nie zastosował wobec Trumpa środków zapobiegawczych w postaci zakazu podróżowania. Były prezydent opuścił budynek sądu około godziny 16:00 ET[682].
Życie prywatne
Rodzina
Ma pięcioro dzieci z trzech małżeństw oraz ośmioro wnucząt[685]. Jego pierwsze dwa małżeństwa zakończyły się rozwodami, które były nagłaśniane przez tabloidy[686].
Pierwsze małżeństwo zawarł z czeską modelką Ivaną Zelníčkovą 7 kwietnia 1977 w Marble Collegiate Church na Manhattanie[687]. Ma z nią troje dzieci: Donalda Jr. (ur. 1977), Ivankę (ur. 1981)[688] oraz Erica (ur. 1984). Są oni członkami zarządu The Trump Organization. Ivana Trump przez lata pomagała mężowi w biznesie[689], a w 1989 stworzyła mu słynny przydomek The Donald na łamach czasopisma „Spy”[690].
W 1990 na jaw wyszedł romans Trumpa z aktorką Marlą Maples, w wyniku którego doszło do rozwodu z Ivaną w 1992[691]. Przy rozwodzie Trump musiał, zgodnie z zawartą w dniu ślubu umową, wypłacić byłej żonie jednorazowo 14 mln dol. oraz alimenty w wysokości 650 tys. dol. rocznie, a także pozostawić jej dom w Greenwich i mieszkanie w Trump Plaza[692]. W grudniu 1993 wziął ślub z Marlą Maples. Wesele z udziałem ponad tysiąca gości odbyło się w Hotelu Plaza[693]. Z Marlą ma córkę Tiffany (ur. 1993). Maples pomagała mężowi w stworzeniu jego wizerunku medialnego – to pod jej wpływem został gospodarzem programu telewizyjnego The Apprentice i zaczął się interesować akcjami firm związanych ze sportem, rozrywką i hazardem[694]. Małżeństwo Trumpa z Marlą zakończyło się rozwodem w 1999[695]. Przy rozwodzie musiał wypłacić byłej żonie 2 mln dol.[692] Jeszcze przed rozwodem przez prawie dwa lata romansował z modelką Karą Young[696].
W 1998 poznał słoweńską modelkę Melanię Knauss, z którą wziął ślub w styczniu 2005[697][698]. Ceremonia odbyła się w Palm Beach, a jej świadkami byli m.in. Barbara Walters, Clint Eastwood oraz Hillary i Bill Clintonowie[699]. Obecność tych ostatnich próbowali wykorzystać republikańscy kontrkandydaci Donalda Trumpa w prawyborach przed wyborami prezydenckimi w 2016, twierdząc, że to dowód na jego niegdysiejsze bratanie się z Demokratami. „Powiedziałem Hillary Clinton, że ma być na moim ślubie i przyszła. A wiecie dlaczego? Musiała, bo płaciłem na ich fundację” – odpowiadał na ten zarzut Trump, który w momencie ślubu należał wszakże do Partii Demokratycznej[689]. Z Melanią ma syna Barrona (ur. 2006)[700][701].
Trump jest dziadkiem ośmiorga wnucząt: od syna Donalda Jr. – Kai Madison (ur. 2007), Donald John III (ur. 2009), Tristan Milos (ur. 2011), Spencer Frederick (ur. 2012), Chloe Sophia (ur. 2014) oraz od córki Ivanki – Arabella Rose (ur. 2011), Joseph Frederick (ur. 2013), Theodore James (ur. 2016)[702].
Działalność charytatywna
W 1988 powstała fundacja Donald J. Trump Foundation[703]. Trump założył ją w celu rozdysponowania dochodów ze sprzedaży napisanej rok wcześniej książki Trump: The Art of the Deal. Trump wciąż pozostaje prezesem fundacji, przy czym w ostatnich latach zaprzestał wpłacania na nią własnych pieniędzy – rejestry podatkowe nie wykazują żadnych wpłat Trumpa od 2008, wszystkie wpłaty w tym czasie pochodziły od jego znajomych i partnerów biznesowych[704]. Pracownicy fundacji nie są wynagradzani, a na jej koncie bankowym znajduje się relatywnie mało pieniędzy na działalność charytatywną: pod koniec 2014 było to 1,3 mln dol. Darowizny fundacji są małe i zróżnicowane, często trafiają do osób, które Trump zna lub do organizacji charytatywnych urządzających różne gale na terenie należących do Trumpa nieruchomości w Nowym Jorku i na Florydzie[704].
Deklaracje podatkowe fundacji Trumpa pokazują, że wspiera ona głównie opiekę zdrowotną, a także organizacje charytatywne związane ze sportem oraz konserwatywne grupy polityczne[705]. W 2009 fundacja przyznała 926 750 dol. około 40 grupom, przy czym największe darowizny trafiły do Arnold Palmer Medical Center Foundation (100 tys. dol.), NewYork–Presbyterian Hospital (125 tys. dol.), Police Athletic League (156 tys. dol.) i Clinton Foundation (100 tys. dol.)[706][707]. W latach 2004–2014 najbardziej hojnymi darczyńcami fundacji okazali się być Vince i Linda McMahon z organizacji WWE, którzy w 2007 wpłacili na jej konto 5 mln dol. po wizycie Trumpa na WrestleManii 23[708]. Po wygraniu wyborów prezydenckich Trump zakomunikował, że zamierza dać Lindzie McMahon stanowisko szefa rządowej agencji Small Business Administration[709].
W 2016 dziennikarskie śledztwo przeprowadzone przez „The Washington Post” wykazało kilka potencjalnych naruszeń prawnych i etycznych przy działalności charytatywnej fundacji Trumpa, a także domniemane samodzielne wykorzystywanie darowizn oraz unikanie płacenia podatków[710]. Niedługo później dochodzenie w tej sprawie rozpoczął prokurator generalny stanu Nowy Jork. W toku tego dochodzenia okazało się, że fundacja Trumpa naruszyła prawo stanowe poprzez pozyskiwanie darowizn bez odpowiedniego zezwolenia i w związku z tym prokurator generalny nakazał Donaldowi Trumpowi zaprzestania działalności charytatywnej na terenie stanu[711][712]. W czasie kampanii wyborczej Trump nazwał nowojorskiego prokuratora „partyzanckim wyrobnikiem, który od lat przymyka oko na działalność fundacji Clintonów i popiera Hillary Clinton”[713].
Zdrowie
1 października 2020 potwierdzono zakażenie Trumpa oraz jego żony Melanii Trump koronawirusem SARS-CoV-2[714][715]. W kolejnych dniach prezydent wymagał hospitalizacji, jednak nie było potrzeby dostarczania mu tlenu[716].
Zamach z 13 lipca 2024
13 lipca 2024, w trakcie trwania kampanii wyborczej przed wyborami prezydenckimi w Stanach Zjednoczonych, Trump został postrzelony w górną część prawego ucha podczas przemawiania na swoim wiecu na Butler Farm Show Grounds w Butler w stanie Pensylwania. Zamachowiec Thomas Matthew Crooks został zastrzelony przez United States Secret Service[717][718].
Zamach z 15 września 2024
O 13:30 czasu wschodniego miało dojść do strzałów w momencie gdy Donald Trump przebywał w swoim klubie golfowym Trump National Golf Club w West Palm Beach na Florydzie. Były prezydent nie został ranny. Szeryf hrabstwa Palm Beach poinformował że agenci Secret Service strzelali do mężczyzny, który ukrył się z bronią podobną do karabinka SKS[719] w krzakach obok klubu. Mężczyzna uciekł z miejsca zdarzenia samochodem. Zatrzymany w związku z domniemanym usiłowaniem zabójstwa to Ryan Wesley Routh[720][721].
Poglądy religijne
Przez większą część swojego życia Trump uważał się za prezbiterianina. Pod koniec swojej prezydentury przestał określać siebie jako prezbiterianina i zaczął określać się jako chrześcijanin bezwyznaniowy[722].
Odznaczenia
- Medal Honoru Wyspy Ellis – Stany Zjednoczone, 1986[723]
- Order Prezydencki „Lśnienia” – Gruzja, 2012[724]
- Łańcuch Orderu Króla Abdulaziza Al Sauda – Arabia Saudyjska, 2017[725]
- Medal za Odwagę – Afganistan, 2018[726][727]
- Order Wolności – Kosowo (2020)[728][729]
- WWE Hall of Fame (2013)[730]
Upamiętnienie
W 2016 gatunek jeżowca nazwano Tetragramma donaldtrumpi[731], a w kolejnym roku motyla Neopalpa donaldtrumpi[732].
W 2018 roku nowo odkryty gatunek płaza z rodzaju Dermophis został nazwany na cześć Donalda Trumpa – Dermophis donaldtrumpi. Prawo do nadania nazwy (25 tysięcy USD) kupiła firma EnviroBuild, działająca na rzecz zrównoważonego rozwoju. Odkryty płaz jest ślepy i większość życia spędza pod ziemią. Pomysłodawcy nazwy twierdzą, że zwierzę to z Donaldem Trumpem łączy podejście do problemu globalnego ocieplenia. Według nich nazwa odzwierciedla strategiczną wizję prezydenta Trumpa, który konsekwentnie nie wykazuje zainteresowania zmianami klimatycznymi[733][734].
W czerwcu 2019 izraelski rząd w podziękowaniu dla Trumpa, za przeniesienie ambasady do Jerozolimy oraz uznanie Wzgórz Golan za integralne terytorium Izraela, nazwał imieniem amerykańskiego prezydenta nowo powstałe osiedle[735][736].
Przypisy
- ↑ Trump Donald, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-02].
- ↑ Election 2024 [online], The Associated Press, 6 listopada 2024 [dostęp 2024-11-06] (ang.).
- ↑ Donald Trump Człowiekiem Roku 2016 wg "Time" - kto jeszcze zdobył ten tytuł w XXI wieku [online], Business Insider Polska, 8 grudnia 2016 [dostęp 2024-11-10] (pol.).
- ↑ Nicholas Fandos, Live Updates: The House, With Some G.O.P. Support, Votes to Impeach Trump a Historic Second Time, „The New York Times”, 13 stycznia 2021, ISSN 0362-4331 [dostęp 2021-01-13] (ang.).
- ↑ a b c Gwenda Blair, The Man Who Made Trump Who He Is, „Politico”, 24 sierpnia 2015 [dostęp 2016-11-16] (ang.).
- ↑ a b Mary MacLeod Trump Philanthropist, 88, „The New York Times”, 9 sierpnia 2000, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-11-16] (ang.).
- ↑ Republikanin Donald Trump [online], interia.pl [dostęp 2016-11-24].
- ↑ a b c d e Ben Macintyre, Dziadkiem Donalda Trumpa był wyjęty spod prawa emigrant. Historia Friedricha Drumpfa [online], polskatimes.pl, 15 maja 2016 [dostęp 2016-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2017-08-12].
- ↑ „Bild”: dziadek Donalda Trumpa chciał wrócić do Niemiec, ale władze nie zgodziły się [online], onet.pl, 21 listopada 2016 [dostęp 2016-11-21].
- ↑ Trump’s tax-dodging migrant grandpa went from cutting hair to brothels [online], dailymail.co.uk, 3 marca 2016 [dostęp 2016-06-27] (ang.).
- ↑ Krzysztof Domaradzki, Biznesmen, który został prezydentem [online], forbes.pl, 9 listopada 2016 [dostęp 2016-12-10].
- ↑ Mary Pilon, Donald Trump’s Immigrant Mother [online], newyorker.com, 24 czerwca 2016 [dostęp 2016-11-23] (ang.).
- ↑ a b Jason Horowitz, For Donald Trump, Lessons From a Brother’s Suffering, „The New York Times”, 2 stycznia 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-11-16] (ang.).
- ↑ Andrzej Hennel, Wyborcza.pl [online], wyborcza.pl, 23 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-25].
- ↑ Amy Davidson, Donald Trump’s Nuclear Uncle, „The New Yorker”, 8 kwietnia 2016, ISSN 0028-792X [dostęp 2016-11-23] (ang.).
- ↑ Certyfikat urodzenia Donalda Trumpa, 14 czerwca 1946 [dostęp 2016-11-16] (ang.).
- ↑ Jason Horowitz, Donald Trump’s Old Queens Neighborhood Contrasts With the Diverse Area Around It, „The New York Times”, 22 września 2015, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-11-23] (ang.).
- ↑ Valerie Strauss, Yes, Donald Trump really went to an Ivy League school [online], Washington Post, 17 lipca 2015 [dostęp 2016-11-23] (ang.).
- ↑ Michael Barbaro, Donald Trump Likens His Schooling to Military Service in Book, „The New York Times”, 8 września 2015, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-11-24] (ang.).
- ↑ Gwenda Blair, Donald Trump: Master Apprentice, Simon and Schuster, 2005, s. 16–, ISBN 978-0-7432-7510-1 (ang.).
- ↑ a b Matt Viser, Even in college, Donald Trump was brash [online], Boston Globe, 28 sierpnia 2015 [dostęp 2016-11-24] (ang.).
- ↑ Max Ehrenfreund, The real reason Donald Trump is so rich [online], The Washington Post, 3 września 2015 [dostęp 2016-01-17] (ang.).
- ↑ The Best Known Brand Name in Real Estate [online], wharton.upenn.edu, 2007 [dostęp 2016-12-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-12] (ang.).
- ↑ Two Hundred and Twelfth Commencement for the Conferring of Degrees, archives.upenn.edu, 20 maja 1968 [zarchiwizowane z adresu 2016-07-19] (ang.).
- ↑ Brian Montopoli, Donald Trump avoided Vietnam with deferments, records show [online], cbsnews.com, 29 kwietnia 2011 [dostęp 2016-07-17] (ang.).
- ↑ a b Craig Whitlock, Questions linger about Trump’s draft deferments during Vietnam War [online], washingtonpost.com, 21 lipca 2015 (ang.).
- ↑ Michael Barbaro, Donald Trump Likens His Schooling to Military Service in Book, nytimes.com, 8 września 2015, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-11-24] (ang.).
- ↑ Russel Goldman, Trump’s Own Secret: Vietnam Draft Records [online], abcnews.go.com, 29 kwietnia 2011 [dostęp 2016-11-24] (ang.).
- ↑ Steve Eder, Dave Philipps, Donald Trump’s Draft Deferments: Four for College, One for Bad Feet, „The New York Times”, 1 sierpnia 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-08-02] (ang.).
- ↑ Trump Hotels [online], trumphotels.com, 2016 [dostęp 2016-12-09] (ang.).
- ↑ Richard C. Paddock, Eric Lipton, Ellen Barry, Rod Nordland, Danny Hakim and Simon Romero: Potential Conflicts Around the Globe for Trump, the Businessman President. nytimes.com, 2016-11-26. [dostęp 2016-12-25]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Donald Trump: Kim jest 45. prezydent USA? [online], gazetaprawna.pl, 9 listopada 2016 [dostęp 2016-11-23].
- ↑ Claire Brownell, Donald Trump is rich, but is he ‘really rich?’ [online], 17 lipca 2015 [dostęp 2016-12-10] (ang.).
- ↑ Anthony Zurcher, Five take-aways from Donald Trump’s financial disclosure [online], BBC, 23 lipca 2015 [dostęp 2016-12-10] (ang.).
- ↑ The World’s Most Powerful People [online], forbes.com [dostęp 2016-12-07] (ang.).
- ↑ The World’s Billionaires, Donald Trump [online], forbes.com [dostęp 2016-12-07] (ang.).
- ↑ James Brady, Donald Trump (Real-estate mogul) [online], parade.com, 14 października 2010 [dostęp 2016-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2010-10-14] (ang.).
- ↑ Paweł Rogaliński, Donald Trump – czy żywa legenda zostanie prezydentem USA? [online], rogalinski.com.pl, 27 listopada 2011 [dostęp 2016-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-17].
- ↑ Conor Kelly, Meet Donald Trump: Everything You Need To Know (And Probably Didn’t Know) About The 2016 Republican Presidential Candidate [online], abcnews.go.com, 27 lipca 2015 [dostęp 2016-12-10] (ang.).
- ↑ David W. Dunlap, Meet Donald Trump [online], nytimes.com, 30 lipca 2015 [dostęp 2016-12-24] (ang.).
- ↑ Michael Kranish, Robert O’Harrow jr., Inside the government’s racial bias case against Donald Trump’s company, and how he fought it [online], washingtonpost.com, 23 stycznia 2016 [dostęp 2016-12-24] (ang.).
- ↑ a b c Robert Szklarz, 50 biznesów Donalda Trumpa [online], bankier.pl, 7 listopada 2016 [dostęp 2016-12-09] (pol.).
- ↑ Glenn Kessler, Trump’s false claim he built his empire with a ‘small loan’ from his father [online], washingtonpost.com, 3 marca 2016 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ William E. Geist, The Expanding Empire of Donald Trump, nytimes.com, 8 kwietnia 1984, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Matt Flegenheimer, Maggie Haberman, With the New York Presidential Primary, the Circus Is Coming Home, „The New York Times”, 29 marca 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Alexander Burns, Donald Trump Loves New York. But It Doesn’t Love Him Back., „The New York Times”, 9 grudnia 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Trump Tower New York [online], trumptowerny.com [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ David Freedlander, A 1980s New York City Battle Explains Donald Trump’s Candidacy [online], bloomberg.com, 29 września 2015 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ a b c d e Sara McIntosh Wooten, Donald Trump: From Real Estate to Reality TV, Enslow Publishers, Inc., 1 września 2008, s. 66, ISBN 978-0-7660-2890-6 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Robert Gucman, Hotel Plaza [online], drogi-gastronomii.pl, 5 maja 2015 [dostęp 2016-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-21].
- ↑ Trump Building. nyc-architecture.com. [dostęp 2016-12-15]. (ang.).
- ↑ Daniel Bush, Tortured project shows Trump ‘knows what buttons to push’ [online], eenews.net, 5 października 2015 [dostęp 2016-12-10] (ang.).
- ↑ David W. Dunlap, For a Troubled Building, a New Twist [online], nytimes.com, 17 lipca 1994 [dostęp 2016-11-18].
- ↑ emporis.com: Trump World Tower. emporis.com, 2015. [dostęp 2016-12-08]. (ang.).
- ↑ streeteasy.com: Building: Trump Park Avenue. [w:] building [on-line]. streeteasy.com. [dostęp 2016-12-15]. (ang.).
- ↑ Mar-A-Lago, the Trump Winter White House [online], huffingtonpost.com, 11 sierpnia 2015 [dostęp 2016-03-10] (ang.).
- ↑ Trump Fights Property Taxes, apnewsarchive.com, 29 marca 1988 [dostęp 2016-03-10] (ang.).
- ↑ Robert Romano, Trump INSISTED on including Jewish and Black Customers at Palm Beach Golf Course in 1990s [online], truthfeed.com, 5 lipca 2016 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Jacqueline Bueno, Trump’s Palm Beach Club Roils the Old Social Order, „The Wall Street Journal”, 30 kwietnia 1997, ISSN 0099-9660 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Donalda Trumpa kłopoty z amerykańską flagą [online], 24polska.pl, 31 października 2006 [dostęp 2016-06-27].
- ↑ a b Łukasz Pawłowski, Kasyna, długi i bankructwa Donalda Trumpa [online], onet.pl, 10 sierpnia 2016 [dostęp 2016-08-10].
- ↑ Alexander Stille, From the Archives: Trump and his Lawyers [online], law.com, 29 czerwca 2016 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Frank Allen, Trump renews his push to take Resorts private, „The Wall Street Journal”, 2 lutego 1988 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Al Delugach, Griffin Takes on Trump for Resorts Shares: Offers $250 Million, but N.Y. Developer Won’t Sell Stock, latimes.com, 18 marca 1988, ISSN 0458-3035 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Takeover battle ends for Trump, Griffin (April 15, 1988), chicagotribune.com, 15 kwietnia 1988 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Eileen White Read, Richard Koenig, Merv Griffin sues to block Trump offer for Resorts, says he may boost his own, „The Wall Street Journal”, proquest.com, 22 maja 1988 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Eileen White Read, Richard Koenig, Trump completes the sale of Resorts to Merv Griffin, „The Wall Street Journal”, 22 maja 1988 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Lenny Glynn, Trump’s Taj – Open at Last, With a Scary Appetite, „The New York Times”, 8 kwietnia 1990, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ New owner of Trump’s Taj Mahal wants to make casino great again [online], PBS NewsHour, 20 maja 2016 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Trump reaches agreement with bondholders on Taj Mahal [online], upi.com, 9 kwietnia 1991 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ a b c Amy Bingham, Trump’s Companies Filed Bankruptcy 4 Times [online], abcnews.go.com, 21 kwietnia 2011 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ a b c Chapter 11 For Taj Mahal, nytimes.com, 18 lipca 1991, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-12-25] (ang.).
- ↑ Dan McQuade, The Truth About the Rise and Fall of Donald Trump’s Atlantic City Empire [online], phillymag.com, 16 sierpnia 2015 [dostęp 2016-12-08] (ang.).
- ↑ a b Wayne Parry, Taj Mahal casino out of bankruptcy, into Icahn’s hands [online], 27 lutego 2016 [dostęp 2016-12-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08] (ang.).
- ↑ a b Bryan Hood, 4 Times Donald Trump’s Companies Declared Bankruptcy [online], The Hive, 29 czerwca 2015 [dostęp 2016-12-28] (ang.).
- ↑ Hao Li, Donald Trump Questioned on His Bankruptcies [online], International Business Times, 12 kwietnia 2011 [dostęp 2016-12-28] (ang.).
- ↑ Howard Kurtz, The Trump Backlash [online], Newsweek, 24 kwietnia 2011 [dostęp 2016-12-28] (ang.).
- ↑ Peter H. Stone, Donald Trump’s lawsuits could turn off conservatives who embrace tort reform [online], Center for Public Integrity, 5 maja 2011 [dostęp 2016-12-28] (ang.).
- ↑ Altman zaleca wielkiej trójce bankructwo [online], stockwatch.pl, 11 grudnia 2008 [dostęp 2016-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-30] (pol.).
- ↑ Clare O’Connor, Fourth Time’s A Charm: How Donald Trump Made Bankruptcy Work For Him [online], Forbes, 29 kwietnia 2011 [dostęp 2016-12-28] (ang.).
- ↑ James Hirby, How is Donald Trump Able to File for Bankruptcy So Many Times? [online], The Law Dictionary, 19 lutego 2015 [dostęp 2016-12-28] [zarchiwizowane z adresu 2015-03-15] (ang.).
- ↑ Tom Winter, Trump Bankruptcy Math Doesn’t Add Up [online], NBC News, 24 czerwca 2016 [dostęp 2016-12-28] (ang.).
- ↑ Larry Light, Joseph Weber, The Donald’s Trump Card [online], Bloomberg L.P., 23 marca 1992 [dostęp 2016-12-28] (ang.).
- ↑ Trump’s Plaza Hotel bankruptcy plan approved, „The New York Times”, 12 grudnia 1992, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Donald Trump [online], Magazine USA [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Timothy L. O’Brien, Trump and the Art of Ruining a Deal: A Case Study, „Bloomberg View”, 27 stycznia 2016 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ N.J. Newark, Trump casinos file for bankruptcy, „msnbc.com”, 22 listopada 2004 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Trump delays emergence from bankruptcy by a week, „The New York Times”, 5 maja 2005, ISSN 0362-4331 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Indiana Gaming Commission on Trump Resorts’ Bankruptcy [online], Indiana Gaming Commission, 27 czerwca 2007 [zarchiwizowane z adresu 2007-06-27] (ang.).
- ↑ Erik Hedegaard, A Bizarrely Personal Conversation With Donald Trump, „Rolling Stone”, 11 maja 2011 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Emily Stewart, The backstory on donald trump’s four bankruptcies, „TheStreet”, 15 września 2015 [dostęp 2016-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-04] (ang.).
- ↑ Kyle Peterson, Trump Entertainment files for bankruptcy, „Reuters”, 17 lutego 2017 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Wayne Parry, Trump: Plaza and Taj Mahal casinos too shabby to bear his name anymore [online], philly.com, 6 sierpnia 2014 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Trump Entertainment Resorts Files For Bankruptcy, „The Huffington Post”, The Huffington Post, 9 września 2014 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Wayne Perry, Taj Mahal casino out of bankruptcy, into Icahn’s hands [online], The Big Story, 27 lutego 2016 [dostęp 2016-12-25] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08] (ang.).
- ↑ Turkish partner condemns Donald Trump’s anti-Muslim remarks, reviews ties, „Reuters”, 11 grudnia 2015 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Jim Mendoza, Who owns Trump Waikiki? Not the Donald [online], Jim Mendoza, 2016 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Matthew Clark, 9 buildings with Trump’s name that he doesn’t own, „PoliticsChatter” [dostęp 2016-12-29] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Vidhi Doshi, Trump Towers Pune: project in sleepy Indian city faces investigation, „The Guardian”, 23 sierpnia 2016, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Janet Babin, When You See ‘Trump’ On A Building, It Might Not Be What You Think, „NPR.org”, 31 sierpnia 2015 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Steve Olenski, Donald Trump’s Real Secret To Riches: Create A Brand And License It, „Forbes”, 24 listopada 2015 [dostęp 2016-12-29] (ang.).
- ↑ Dave Anderson, Sports of The Times; Trump: Promoter Or Adviser?, „The New York Times”, 12 lipca 1988, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ Trump Gets Tyson Fight, „The New York Times”, 25 lutego 1988, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ John Kryk, Probably few new bidders will bid today for Bills [online], Toronto Sun, 29 lipca 2014 [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ Chuck Schilken, Video: Donald Trump mocks the NFL for being too soft, calls concussions ‘a little ding on the head’ [online], latimes.com, 13 października 2016 [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ a b Ben Terris, And then there was the time Donald Trump bought a football team... [online], washingtonpost.com, 19 października 2015 [dostęp 2016-12-08] (ang.).
- ↑ Arash Markazi, 5 things to know about Donald Trump’s foray into doomed USFL [online], espn.com, 15 lipca 2015 [dostęp 2016-12-08] (ang.).
- ↑ Frank Litsky: Dispute Mars End of the Tour de Trump. [w:] Sports [on-line]. nytimes.com, 1989-05-15. [dostęp 2016-12-31]. (ang.).
- ↑ a b Kevin Hogan: The Strange Tale of Donald Trump’s 1989 Biking Extravaganza. Inside the making of the Tour de Trump. [w:] Story [on-line]. politico.com, 2016-07-10. [dostęp 2016-12-31]. (ang.).
- ↑ James H. Jackson, Tour de Trump becomes Tour Du Pont [online], baltimoresun.com, 16 listopada 1990 [dostęp 2016-04-12].
- ↑ Brentley Romine, Donald Trump announces he will run for president in 2016 [online], Golfweek, 17 marca 2016 [dostęp 2016-12-30] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-17] (ang.).
- ↑ a b Donald Trump, Zenanie finansowe Donalda Trumpa z 2015 roku [online], United States Office of Goverment Ethics, 15 lipca 2015 (ang.).
- ↑ Cristina Alesci, Laurie Frankel, Jeanne Sahadi, A peek at Donald Trump’s finances [online], CNN Money, 18 maja 2016 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Franz Lidz, Landing in the Rough With Trump [online], upstart.bizjournals.com, 13 lipca 2012 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Laurie Tuffrey, Donald Trump opens controversial Scottish golf course, „The Guardian”, 10 lipca 2012, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Roger Ebert, You’ve Been Trumped Movie Review (2012) [online], rogerebert.com, 17 października 2012 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ John Sweeney, Donald Trump fails to deliver on golf resort jobs pledge, „The Independent”, 7 lipca 2013 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Owen Bowcott, Esther Addley, Alex Salmond brands Trump ‘loser’ after judges reject windfarm appeal, „The Guardian”, 16 grudnia 2015, ISSN 0261-3077 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Nick Enoch, Donald Trump loses latest legal challenge against an offshore wind farm project near his Scottish golf resort, „Mail Online”, 5 czerwca 2015 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ US property tycoon Donald Trump confirms Turnberry buy, „BBC News”, 30 kwietnia 2014 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Turnberry: Donald Trump deal should not affect Open status, „BBC Sport”, 29 kwietnia 2014 [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Geoff Shackelford, Donald Trump’s Turnberry: A review of the presidential nominee’s renovated Ayrshire course – Golf Digest, „Golf Digest” [dostęp 2016-12-30] (ang.).
- ↑ Kahla Webley, Top 10 Donald Trump Failures [online], time.com, 29 kwietnia 2011 [dostęp 2016-04-12] (ang.).
- ↑ Celina Durgin, The Definitive Roundup of Trump’s Scandals and Business Failures [online], nationalreview.com, 15 marca 2016 [dostęp 2016-04-12] (ang.).
- ↑ Michael Barbaro, Megan Twohey: Shamed and Angry: Alicia Machado, a Miss Universe Mocked by Donald Trump. [w:] Politics [on-line]. nytimes.com, 2016-09-27. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ tmw\mtom: Rzekome sekstaśmy w grze. Była Miss Universum na celowniku Trumpa. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2016-10-01. [dostęp 2017-01-08]. (pol.).
- ↑ Jim Rutenberg: Three Beauty Pageants Leaving CBS for NBC. [w:] Business [on-line]. nytimes.com, 2002-06-22. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ Beauty Queen Tara Conner’s Revelations. [w:] Oprahshow [on-line]. oprah.com, 2010-04-28. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ Barbara Ross, Larry McShane: Miss USA contestant ordered to pay $5 million to Donald Trump for calling pageant ‘rigged’. [w:] News [on-line]. nydailynews.com, 2013-07-05. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ a b John Koblin: Trump Sells Miss Universe Organization to WME-IMG Talent Agency. [w:] Media [on-line]. nytimes.com, 2015-09-14. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ Cynthia Littleton: Donald Trump Files $500 Million Lawsuit Against Univision Over Miss USA Contract. [w:] News [on-line]. variety.com, 2015-06-30. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ Michele Corriston: Donald Trump Says He Bought Out NBC, Now Owns All of Miss Universe Organization. [w:] TV [on-line]. people.com, 2015-09-11. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ Jethro Nededog: Donald Trump just sold off the entire Miss Universe Organization after buying it 3 days ago. [w:] Entertainment [on-line]. businessinsider.com, 2015-09-14. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ Roger Yu: Trump, Univision settle beauty pageant lawsuit. [w:] Money [on-line]. usatoday.com, 2016-02-11. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ Blake Ellis, Melanie Hicken, Trump’s modeling agency broke immigration laws, attorneys say [online], CNN Money, 10 marca 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Mica Rosenberg, Ryan McNeill, Megan Twohey and Michelle Conlin, Exclusive – Donald Trump’s companies have sought visas to import at least 1,100 workers, „Reuters UK”, 1 sierpnia 2015 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Rich Calder, Trump agency stiffed Jamaican model out of $200K: suit [online], New York Post, 18 października 2014 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ a b Palmer v. Trump Model Management, LLC et al, 1:14-cv-08307, No. 42 (S.D.N.Y. Mar. 23, 2016) [online], Docket Alarm, 23 marca 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Deniz Cam, Trump Model Management Lawsuit Dismissed By Federal Judge [online], Forbes, 23 marca 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ a b William D. Cohan, Big Hair on Campus [online], vanityfair.com, 3 grudnia 2013 [dostęp 2016-12-09] (ang.).
- ↑ Seth Gitell: I Survived Trump University And I even kind of liked it. [w:] Story [on-line]. politico.com, 2016-03-08. [dostęp 2017-01-05]. (ang.).
- ↑ David Halperin: NY Court Refuses to Dismiss Trump University Case, Describes Fraud Allegations. [w:] Politics [on-line]. huffingtonpost.com, 2016-01-03. [dostęp 2017-01-05]. (ang.).
- ↑ U.S: New York judge finds Donald Trump liable for unlicensed school. [w:] Article [on-line]. reuters.com, 2014-10-16. [dostęp 2017-01-08]. (ang.).
- ↑ a b c Trump idzie na ugodę ze studentami, zapłaci 25 mln dolarów odszkodowania [online], onet.pl, 19 listopada 2016 [dostęp 2016-12-09].
- ↑ a b Jeanne Sahadi, Trump University controversy ... in 2 minutes [online], CNN Money, 8 marca 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Adam Edelman, Trump personally approved Trump U marketing materials: testimony, „NY Daily News”, 1 czerwca 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ David Millward, Donald Trump sued for fraud in California and New York [online], Telegraph, 9 grudnia 2015 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Kevin McCoy: Trump faces two-front legal fight over ‘university’. [w:] Money [on-line]. usatoday.com, 2013-08-26. [dostęp 2017-01-05]. (ang.).
- ↑ Alan Rappeport: That Judge Attacked by Donald Trump? He’s Faced a Lot Worse. [w:] Election 2016 [on-line]. nytimes.com, 2016-06-03. [dostęp 2017-01-05]. (ang.).
- ↑ Matt Ford: Why Is Donald Trump So Angry at Judge Gonzalo Curiel?. [w:] Politics [on-line]. theatlantic.com, 2016-06-03. [dostęp 2017-01-05]. (ang.).
- ↑ Gregory Krieg, 5 things to know about Judge Gonzalo Curiel [online], CNN, 7 czerwca 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Natalie Musumeci, Trump nears settlement in Trump University fraud lawsuits [online], New York Post, 18 listopada 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ CBS/AP: Trial date set in Trump University lawsuit. [w:] News [on-line]. cbsnews.com, 2016-05-06. [dostęp 2017-01-05]. (ang.).
- ↑ a b Correy R. Lewandowski, Donald J. Trump Files Personal Financial Disclosure Statement With Federal Election Commission [online], 15 lipca 2015 [dostęp 2017-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-09] (ang.).
- ↑ Donald Trump’s Tax Obligation, „Wall Street Journal”, 19 lutego 2016, ISSN 0099-9660 [dostęp 2017-01-03] (ang.).
- ↑ Michelle Lee, Fact Check: IRS audit doesn’t prohibit Trump from releasing taxes, „The Washington Post”, 10 października 2016 [dostęp 2017-01-03] (ang.).
- ↑ Kurt Eichenwald, Diabeł kryje się w podatkach, „Newsweek”, 24 września 2016 [dostęp 2017-01-03] (pol.).
- ↑ Presidential Tax Returns [online], taxhistory.org [dostęp 2017-01-03] (ang.).
- ↑ a b Trump mógł unikać płacenia podatków przez niemal dwie dekady [online], TVN24 BiS, 2 października 2016 [dostęp 2017-01-03] (pol.).
- ↑ David Barstow i inni, Donald Trump Tax Records Show He Could Have Avoided Taxes for Nearly Two Decades, The Times Found, „The New York Times”, 1 października 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-03] (ang.).
- ↑ Steve Eder, Megan Twohey, Donald Trump Acknowledges Not Paying Federal Income Taxes for Years, „The New York Times”, 10 października 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-03] (ang.).
- ↑ David Barstow i inni, Donald Trump Used Legally Dubious Method to Avoid Paying Taxes, „The New York Times”, 31 października 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-03] (ang.).
- ↑ Michael J. Mishak, Trump’s tower a sore spot on the Strip, „Los Angeles Times”, 30 kwietnia 2011, ISSN 0458-3035 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Timothy L. O’Brien, What’s He Really Worth?, „The New York Times”, 23 października 2005, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ Scott Stump, Trump: Dad gave me $1M ‘small loan’ to get started [online], CNBC, 26 października 2015 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Robert Costa, Donald Trump will declare $9 billion in assets as he reveals 2016 plans [online], The Washington Post, 15 czerwca 2015 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Myles Udland, Donald Trump’s self-described net worth is $8.7 billion – here’s the breakdown [online], Business Insider, 16 czerwca 2015 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Erin Carlyle, Trump Exaggerating His Net Worth (By 100%) In Presidential Bid [online], Forbes, 16 czerwca 2015 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Caleb Melby, Trump Is Richer in Property and Deeper in Debt in New Valuation [online], Bloomberg L.P., 19 lipca 2016 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Erin Carlyle, As Trump Files FEC Disclosure, He Raises Claimed Net Worth To $10 Billion; Forbes Disagrees [online], Forbes, 15 lipca 2015 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Michael Barbaro, The New Protesters Defying Donald Trump: His Customers, „The New York Times”, 17 października 2016, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Ethan Wolff-Mann, Hotel Bookings at Donald Trump’s Hotels Are Way Down [online], Money, 26 maja 2016 [dostęp 2017-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-26] (ang.).
- ↑ The team at Foursquare, Trump’s presidential campaign has crushed traffic to his hotels and casinos [online], CNBC, 4 sierpnia 2016 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Michelle Castillo, Tape release further erodes Trump brand: Survey [online], CNBC, 10 października 2016 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Vicki M. Young, Donald and Ivanka Trump Brands Seen as Post-Election Winners, Too [online], WWD, 9 listopada 2016 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ The 400 Richest Americans – Forbes.com [online], Forbes, 23 września 2005 [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ #94 Donald John Trump – Forbes.com [online], Forbes, 21 września 2006 [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ #117 Donald Trump – Forbes.com [online], Forbes, 20 września 2007 [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ The 400 Richest Americans: #134 Donald Trump – Forbes.com [online], Forbes, 17 września 2008 [dostęp 2017-01-05] (ang.).
- ↑ The 400 Richest Americans 2009 [online], Forbes, 30 września 2009 (ang.).
- ↑ Madi Bierli, Forbes 400: Oprah only 130th richest person in America [online], EW.com, 23 września 2010 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Donald Trump [online], Forbes, 4 grudnia 2011 [dostęp 2017-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2011-12-04] (ang.).
- ↑ Donald Trump [online], Forbes, 13 października 2012 [dostęp 2017-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2012-10-13] (ang.).
- ↑ Edwin Durgy, The Complete List Of The Forbes 400 Members [online], Forbes, 16 września 2013 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Donald Trump [online], Forbes, 28 lipca 2015 [dostęp 2017-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-28] (ang.).
- ↑ Agustino Fontevecchia, Forbes 400: Full List Of America’s Richest People [online], Forbes, 29 września 2014 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ Donald Trump [online], Forbes, 20 maja 2016 [dostęp 2017-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-20] (ang.).
- ↑ Donald Trump [online], Forbes, 2016 [dostęp 2017-01-06] (ang.).
- ↑ a b c The Apprentice – Plot Summary [online], imdb.com (ang.).
- ↑ Praktykant [online], Filmweb (pol.).
- ↑ Matt Thomas, What I Learned About Donald Trump From Binge-watching The Apprentice, „Fusion”, 28 stycznia 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Jason Berman, The Celebrity Apprentice’ sees ratings decline with new catchphrase and no Donald Trump [online], Arts.Mic, 3 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Irv Leavitt, Glenview business owner who battled Trump now backs him, „chicagotribune.com”, 3 listopada 2016 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Alex Johnson, ‘The Answer Is No’: Bill Cosby’s Hollywood Walk of Fame Star Is Staying Put [online], NBC News, 12 lipca 2015 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Millie Dent, 15 Facts You Didn’t Know About Donald Trump [online], The Fiscal Times, 10 lipca 2015 (ang.).
- ↑ Alex Dobuzinskis, Omar Younis, Donald Trump’s Hollywood Walk of Fame star vandalized on video [online], Reuters, 26 października 2016 (ang.).
- ↑ Jacob Koffler, Donald Trump’s Biggest Business Failures and Successes [online], Time, 7 sierpnia 2015 [dostęp 2017-01-09], Cytat: The Apprentice premiered on NBC in 2004 to great ratings. Trump served as not only the host but also the executive producer, raking in $1 million per episode. The show was successful enough that it inspired a spinoff, The Celebrity Apprentice. (ang.).
- ↑ Dylan Byers, Trump claims $213M payout for ‘Apprentice’, „POLITICO”, 15 lipca 2015 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Andy Swift, The Apprentice Renewed for Season 15 [online], TVLine, 17 lutego 2015 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Paul Feely, Trump won’t renew ‘Apprentice’ so that he might focus on a presidential run [online], Union Leader, 27 lutego 2015 [dostęp 2017-01-09] [zarchiwizowane z adresu 2015-07-10] (ang.).
- ↑ Dylan Berys, NBC still planning for ‘Apprentice’, despite Donald Trump’s presidential claims [online], POLITICO, 18 marca 2015 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ Jacob Siegal, NBC Just Fired Presidential Hopeful Donald Trump from ‘The Apprentice’ [online], BGR, 29 czerwca 2015 [dostęp 2017-01-09] (ang.).
- ↑ a b c d e f Donald Trump [online], WWE [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ Gaetano Lo Presti, Donald Trump – President of the United States of America, Youcanprint, 30 sierpnia 2016, ISBN 978-88-926-2429-0 [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ Tech Times, Looking Back At Donald Trump’s WWE Career [online], Tech Times, 4 marca 2016 [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ John Powell, WrestleMania XX bombs [online], SLAM Sports [dostęp 2017-01-01] [zarchiwizowane z adresu 2012-07-14] (ang.).
- ↑ Donald Trump’s greatest WWE moments, „www.wwe.com” [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ Nikki Finke, WHAT A RAW DEAL! Investors And Media Get Punk’d By WWE & USA Network [online], Deadline, 18 czerwca 2009 [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ Donald Trump announced for WWE Hall of Fame [online], WWE [dostęp 2017-01-01] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Donald Trump [online], Filmweb (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Donald Trump [online], IMDb [dostęp 2017-01-18].
- ↑ Razzie Awards 1991 [online], IMDb (ang.).
- ↑ a b c Andrew Kaczynski, Chris Massie, Trump took Polaroids, interviewed models in 1994 Playboy video, CNN, 6 października 1016 [dostęp 2017-01-18] (ang.).
- ↑ a b Harriet Alexander, Donald Trump’s cameo in 2000 Playboy video unearthed [online], The Telegraph, 1 października 2016 [dostęp 2017-01-18] (ang.).
- ↑ Marianne Garvey i inni, Donald Trump in ‘Wall Street’ sequel: Don’t touch my hair! [online], 7 września 2015 [dostęp 2017-01-18] (ang.).
- ↑ Adam Tyner, Wall Street: Money Never Sleeps (Blu-ray) [online], DVD Talk, 27 grudnia 2010 [dostęp 2017-01-18] (ang.).
- ↑ Meena Jang, Natalie Stone, Donald Trump: 18 Memorable Cameos, From ‘Home Alone 2’ to ‘Sex and the City’ [online], The Hollywood Reporter, 3 października 2016 [dostęp 2017-01-18] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h Adrienne LaFrance, A Brief History of Donald Trump Playing Himself on Television [online], The Atlantic, 21 grudnia 2015 [dostęp 2017-01-18] (ang.).
- ↑ Aly Weisman, Donald Trump’s forgotten but incredible TV and movie cameos from the ’90s [online], Business Insider, 28 sierpnia 2015 [dostęp 2017-01-18] (ang.).
- ↑ Donald Trump’s resume [online], oregonlive.com [dostęp 2016-06-27].
- ↑ Shannon Travis: Was he ever serious? How Trump strung the country along, again. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2011-05-17. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ Kyle Smith: Stop pretending – Donald Trump is not running for president. [w:] News [on-line]. nypost.com, 2015-05-30. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ Trump officially joins Reform Party. [w:] Storypage [on-line]. edition.cnn.com, 1999-10-25. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ Donald J. Trump: What I Saw at the Revolution. [w:] The Opinion Pages [on-line]. nytimes.com, 2000-02-19. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ a b Eleanor Clift: The Last Time Trump Wrecked a Party. [w:] Politics [on-line]. thedailybeast.com, 2016-07-18. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ David W. Moore: Buchanan Leads Trump Among „Likely” Reform Party Voters. [w:] Poll [on-line]. gallup.com, 1999-10-15. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ Winfrey is first choice for Trump as running mate, „New Straits Times”, news.google.com, 9 października 1999 [dostęp 2017-01-23] (ang.).
- ↑ Trump mulls possible Cabinet picks [online], CNN, 29 listopada 1999 [dostęp 2017-01-23] (ang.).
- ↑ Phil Hirschkorn, The Trump tease [online], CBS News, 20 kwietnia 2011 [dostęp 2017-01-23] (ang.).
- ↑ Admin: Donald Trump Ran For President in 2000 in Several Reform Party Presidential Primaries. [w:] General [on-line]. ballot-access.org, 2011-12-25. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ Has Donald Trump run for president before?. quora.com. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ TIME Staff: Here’s Donald Trump’s Presidential Announcement Speech. [w:] Politics [on-line]. time.com, 2015-06-16. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ ksaj/ ap/: USA: miliarder Donald Trump przyłącza się do wyścigu prezydenckiego. [w:] Wiadomości [on-line]. bankier.pl, 2015-06-16. [dostęp 2017-01-19]. (pol.).
- ↑ Emma Margolin: ‘Make America Great Again’ – Who Said It First?. [w:] 2016 election [on-line]. nbcnews.com, 2016-09-09. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ Donald Trump obiecuje budowę muru na granicy z Meksykiem [online], polskatimes.pl, 18 sierpnia 2015 [dostęp 2016-06-27].
- ↑ Meksykanie zapłacą za mur Trumpa? Jest tego pewien [online], fakt.pl, 7 kwietnia 2016 [dostęp 2016-06-27].
- ↑ Mariusz Zawadzki, Trump: Nie wpuszczajmy muzułmanów. Bush: On jest stuknięty [online], wyborcza.pl, 8 grudnia 2015 [dostęp 2016-06-27].
- ↑ Kandydaci na prezydenta USA wzywają Obamę, by nie ściągał uchodźców z Syrii. „To czyste szaleństwo” [online], tvp.info, 16 listopada 2015 [dostęp 2016-06-27].
- ↑ Donald Trump opowiedział się za deportacją wszystkich „nieudokumentowanych” imigrantów [online], wp.pl, 16 sierpnia 2015 [dostęp 2016-06-27].
- ↑ (PG): Donald Trump stawia warunki ws. NATO. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2016-07-26. [dostęp 2017-01-25]. (pol.).
- ↑ Damian Szymański: Putin robił, co mógł, żeby pomóc Trumpowi w kampanii. Dopiął swego. Oto co stanie się teraz. [w:] Polityka [on-line]. businessinsider.com.pl, 2016-11-14. [dostęp 2017-01-25]. (pol.).
- ↑ Krystyna Opozda, Obietnice Trumpa. Czego może się spodziewać Ameryka? [online], interia.pl, 10 listopada 2016 [dostęp 2016-12-26].
- ↑ Ted Cruz wycofał się z dalszego udziału w prawyborach. Ta decyzja ułatwia Trumpowi uzyskanie nominacji Partii Republikańskiej. wiadomosci.wp.pl, 2016-05-04. [dostęp 2017-01-19]. (pol.).
- ↑ a b Wybory prezydenckie w USA: Ted Cruz poparł Donalda Trumpa. [w:] Wybory w USA [on-line]. rp.pl, 2016-09-24. [dostęp 2017-01-19]. (pol.).
- ↑ Wybory prezydenckie w USA. Ted Cruz ogłosił, że zagłosuje na Donalda Trumpa. [w:] Wiadomości [on-line]. polskieradio.pl, 2016-09-24. [dostęp 2017-01-19]. (pol.).
- ↑ a b Donald Trump oficjalnie kandydatem Republikanów na prezydenta USA [online], onet.pl, 20 lipca 2016 [dostęp 2016-07-23].
- ↑ Joshua Gillin, Bush says Trump was a Democrat longer than a Republican ‘in the last decade’ [online], politifact.com, 24 sierpnia 2015 [dostęp 2016-07-28] (ang.).
- ↑ Hillary Clinton otrzymała nominację na prezydenta. wiadomosci.wp.pl, 2016-07-27. [dostęp 2017-01-19]. (pol.).
- ↑ Przemysław Henzel: Tim Kaine kandydatem na wiceprezydenta. Armia USA wysłała jego syna do Europy. [w:] Tylko w Onecie [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2016-07-28. [dostęp 2017-01-25]. (pol.).
- ↑ David A. Graham, Which Republicans Oppose Donald Trump? A Cheat Sheet [online], theatlantic.com, 6 listopada 2016 [dostęp 2016-11-06].
- ↑ Ben Schreckinger, Cate Martel, The man behind Trump’s run [online], politico.com, 22 lipca 2015 [dostęp 2016-06-27] (ang.).
- ↑ Trump zastąpił szefa sztabu wyborczego byłym doradcą Janukowycza. [w:] Świat [on-line]. wschodnik.pl, 2016-06-22. [dostęp 2017-01-25]. (pol.).
- ↑ a b Nowi ludzie w sztabie Trumpa. Oskarżony o łapówkarstwo zostaje [online], tvn24.pl, 22 lipca 2015 [dostęp 2016-08-17].
- ↑ Clinton kontra Trump. Pierwsza debata prezydencka w USA [RELACJA]. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2016-09-27. [dostęp 2017-01-20]. (pol.).
- ↑ Brian Stelter: Debate breaks record as most-watched in U.S. history. [w:] Media [on-line]. money.cnn.com, 2016-09-27. [dostęp 2017-01-20]. (ang.).
- ↑ pap, pen: Wybory w USA. Pierwsza prezydencka debata Clinton – Trump. CNN: wygrała Hillary. [w:] Świat [on-line]. wyborcza.pl, 2016-09-27. [dostęp 2017-01-20]. (pol.).
- ↑ Shane Goldmacher: UGLIEST DEBATE EVER. [w:] 2016 [on-line]. politico.com, 2016-10-10. [dostęp 2017-01-20]. (ang.).
- ↑ Druga debata prezydencka w USA. Zobacz, jak wyglądał pojedynek Clinton-Trump. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2016-10-10. [dostęp 2017-01-20]. (pol.).
- ↑ Zakończyła się trzecia debata prezydencka Clinton-Trump. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2016-10-20. [dostęp 2017-01-20]. (pol.).
- ↑ Wybory prezydenckie w USA: Donald Trump wygrał. [w:] Wybory w USA [on-line]. rp.pl, 2016-11-09. [dostęp 2017-01-20]. (pol.).
- ↑ Donald Trump zwyciężył w wyborach w USA WYNIKI Oto 45. prezydent USA. A licznie głosów trwa!. [w:] Wybory [on-line]. dziennikzachodni.pl, 2016-11-09. [dostęp 2017-01-20]. (pol.).
- ↑ Ameryka wybrała. 45. prezydentem USA będzie kandydat Republikanów Donald Trump. [w:] Informacje [on-line]. polskieradio.pl, 2016-11-09. [dostęp 2017-01-20]. (pol.).
- ↑ David Leip, Dave Leip’s Atlas of U.S. Presidential Elections [online], uselectionatlas.org, 2016 [dostęp 2016-12-21] (ang.).
- ↑ Donald Trump wygrywa wybory prezydenckie. [w:] Publicystyka [on-line]. scenapolityczna.pl. [dostęp 2017-01-19]. (pol.).
- ↑ Alvin Chang: Trump will be the 4th president to win the Electoral College after getting fewer votes than his opponent. [w:] Policy and politics [on-line]. vox.com, 2016-12-19. [dostęp 2017-01-20]. (ang.).
- ↑ Koniec spekulacji. Donald Trump oficjalnie prezydentem USA [online], wp.pl, 20 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-26].
- ↑ Donald Trump wybrany na prezydenta przez elektorów [online], rmf24.pl, 20 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-20].
- ↑ mm: Protesty uliczne przeciwko wygranej Trumpa w wyborach prezydenckich. [w:] Wybory w USA [on-line]. rp.pl, 2016-11-10. [dostęp 2017-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-02)]. (pol.).
- ↑ William Cummings: Trump calls protests ‘unfair’ in first controversial tweet as president-elect. [w:] News [on-line]. usatoday.com, 2016-11-11. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
- ↑ Barack Obama spotkał się z Donaldem Trumpem [online], businessinsider.com.pl, 10 listopada 2016 [dostęp 2016-11-12].
- ↑ po/: Premier Japonii: Trump to lider godny wielkiego zaufania. [w:] Wiadomości [on-line]. polsatnews.pl, 2016-11-18. [dostęp 2017-01-23]. (pol.).
- ↑ Jeremy Diamond, Emiko Jozuka: Trump and Japan’s Abe meet for ‘very candid discussion’ in New York. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2016-11-18. [dostęp 2017-01-23]. (ang.).
- ↑ a b Sylwia Arlak, Kolejne nominacje Trumpa: Scott Pruitt i Andy Puzder. Rex Tillerson nowym sekretarzem stanu USA? [online], polskatimes.pl, 11 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-26].
- ↑ Jarosław Dudała, Ważna nominacja Trumpa dla obrońcy życia, „gosc.pl”, 18 listopada 2016 [dostęp 2016-12-26].
- ↑ Walczyli o nominację, teraz będą współpracować. Carson w gabinecie Trumpa [online], tvn24.pl, 5 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-26].
- ↑ Wyjątkowo dużo generałów u boku Trumpa. Najwięcej od wojny [online], tvn24.pl, 9 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-26].
- ↑ Prezydent Andrzej Duda o rozmowie z Trumpem, patriotyzmie gospodarczym oraz mocno o opozycji [online], YouTube, 18 listopada 2016 [dostęp 2016-12-26].
- ↑ a b c d Cztery rozmowy telefoniczne wystarczyły, by wstrząsnąć dekadami dyplomacji [online], businessinsider.com.pl, 12 grudnia 2016 [dostęp 2016-12-14].
- ↑ „Nie pamiętam takiej gilotyny w styczniu”. Trump odwołuje ambasadorów USA pochodzących z nominacji politycznej, „wiadomosci.dziennik.pl” [dostęp 2017-01-11].
- ↑ Trump breaks precedent, files as candidate for re-election on first day. web.archive.org, 31 stycznia 2017. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump Kicks Off His 2020 Reelection Campaign on Saturday. theatlantic.com, 16 lutego 2017. [dostęp 2021-08-04].
- ↑ Outside of Washington, Trump slips back into campaign mode. foxnews.com, 2017-02-18. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Jill Colvin, Jonathan Lemire, Michael Schneider: Trump launches 2020 re-election campaign. web.archive.org, 2019-06-19. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ ‘Keep America Great’ makes the crowd go wild. [w:] 2020 elections [on-line]. politico.com, 2019-06-18. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ a b Karen Tumulty: How Donald Trump came up with ‘Make America Great Again’. washingtonpost.com, 2017-01-18. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Donald Trump’s campaign cash machine: big, brawny and burning money. publicintegrity.org, 1 lutego 2019. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ How Trump plowed through $1 billion, losing cash advantage. pbs.org, 20 października 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump Campaign Slashes Ad Spending in Key States in Cash Crunch. bloomberg.com, 14 września 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump sees a ‘rigged election’ ahead. Democrats see a constitutional crisis in the making.. politico.com, 25 maja 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump aides exploring executive actions to curb voting by mail. politico.com, 8 sierpnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump is pushing a false argument on vote-by-mail fraud. Here are the facts.. seattletimes.com, 8 kwietnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump raises idea of delaying election. thehill.com, 30 lipca 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ The Postal Service needs money for mail-in voting. Trump is opposed to additional funding.. inquirer.com, 13 sierpnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Nominating Trump, Republicans Rewrite His Record. nytimes.com, 24 sierpnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump declines to say he’ll accept results of election: „I have to see”. axios.com, 19 sierpnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ As Trump refuses to commit to a peaceful transition, Pentagon stresses it will play no role in the election. edition.cnn.com, 25 września 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Official 2020 Presidential General Election Results. fec.gov, 2021-01-28. [dostęp 2021-02-03].
- ↑ 'I just want 11,780 votes’: Trump pressed Georgia to overturn Biden victory. theguardian.com, 3 stycznia 2021. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Inside Trump’s pressure campaign to overturn the election. politico.com, 21 grudnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Mike Pence said to have told Donald Trump he lacks power to change US election result. indianexpress.com, 6 stycznia 2021. [dostęp 2021-08-04].
- ↑ Eli Stokols: Trump vow to ‘never concede’ incites mob of supporters. latimes.com, 6 stycznia 2021. [dostęp 2021-01-07]. (ang.).
- ↑ Adam Zygiel (oprac.): Trump: Nigdy się nie poddamy i nigdy nie ustąpimy. rmf24.pl, 6 stycznia 2021. [dostęp 2021-01-07].
- ↑ Brett Samuels: Trump attacks Pence as protesters force their way into Capitol. thehill.com, 2021-01-06. [dostęp 2021-01-08]. (ang.).
- ↑ With results from key states unclear, Trump declares victory. reuters.com, 4 listopada 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump revives baseless claims of election fraud after Biden wins presidential race. eu.usatoday.com. [dostęp 2021-08-04].
- ↑ ‘The last wall’: How dozens of judges across the political spectrum rejected Trump’s efforts to overturn the election. pehalnews.in, 12 grudnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ The most remarkable rebukes of Trump’s legal case: From the judges he hand-picked. pehalnews.in, 15 grudnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump fires election security official who contradicted him. bbc.com, 18 listopada 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Supreme Court rejects Texas suit seeking to overturn election results. read.getdailybrief.com, 12 grudnia 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump’s monumental sulk: president retreats from public eye as Covid ravages US. theguardian.com, 21 listopada 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Refusing to concede, Trump blocks cooperation on transition. apnews.com, 10 listopada 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Trump is stonewalling Biden’s transition. Here’s why it matters.. nbcnews.com, 14 listopada 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Under pressure, Trump appointee Emily Murphy approves transition in unusually personal letter to Biden. headtopics.com, 24 listopada 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Joe Biden wybrany przez Kolegium Elektorów na prezydenta. „Kolejny raz rządy prawa, nasza konstytucja i wola narodu zwyciężyły” [online], tvn24.pl, 15 grudnia 2020 [dostęp 2020-12-15] (pol.).
- ↑ The claim: President Trump tried to persuade elections officials in Georgia to recalculate state’s vote in his favor. eu.usatoday.com, 5 stycznia 2021. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ Pence told Trump he lacks power to challenge election results: Report. business-standard.com, 6 listopada 2020. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ USA: Inauguracja Bidena bez Trumpa. Pierwszy taki przypadek od 1869 r.. rp.pl, 20 stycznia 2021. [dostęp 2021-08-04].
- ↑ Donald Trump vows 'we will be back’ as he leaves White House after four years as president. news.sky.com, 20 stycznia 2021. [dostęp 2021-08-04]. (ang.).
- ↑ a b c d akr, kz: Trump: rozważam ponowne kandydowanie. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2021-03-01. [dostęp 2023-04-05]. (pol.).
- ↑ Donald Trump ogłosił start w wyborach prezydenckich w 2024 r.. [w:] Aktualności [on-line]. forsal.pl, 2022-11-16. [dostęp 2022-11-17]. (pol.).
- ↑ David Jackson, Erin Mansfield, Rachel Looker: Donald Trump announces his 2024 presidential campaign as GOP debates future: recap. eu.usatoday.com, 2022. [dostęp 2022-11-17]. (ang.).
- ↑ Robert Downen, William Melhado: Trump vows retribution at Waco rally: “I am your warrior, I am your justice”. texastribune.org, 2023-03-25. [dostęp 2024-11-08]. (ang.).
- ↑ Donald Trump: Trump holds first 2024 campaign rally in Waco, Texas. aljazeera.com, 2023-03-26. [dostęp 2024-11-08]. (ang.).
- ↑ a b Melissa Quinn, Caitlin Yilek: Super Tuesday 2024 results show Biden and Trump racking up wins in nearly all contests. cbsnews.com, 2024-03-06. [dostęp 2024-11-08]. (ang.).
- ↑ Takeaways from Super Tuesday. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2024=03-06. [dostęp 2024-11-08]. (ang.).
- ↑ Natalie Allison: It’s official: Donald Trump is the GOP’s presumptive presidential nominee. [w:] ELECTIONS [on-line]. politico.com, 2024-03-12. [dostęp 2024-11-08]. (ang.).
- ↑ Domenico Montanaro, Tamara Keith, Ximena Bustillo: Biden warns of rights under threat from Trump and 'MAGA extremists' in reelect launch. [w:] Politics [on-line]. npr.org, 2023-04-25. [dostęp 2024-11-09]. (ang.).
- ↑ Peter Nicholas: Biden secures Democratic nomination with majority of delegates, NBC News projects. [w:] 2024 Election [on-line]. nbcnews.com, 2024-03-12. [dostęp 2024-11-09]. (ang.).
- ↑ ads//mrz: Sondaż: większość wyborców twierdzi, że debatę wygrał Trump. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2024-06-28. [dostęp 2024-11-09]. (pol.).
- ↑ Łukasz Gadzała: Donald Trump zdecydowanym zwycięzcą debaty. Joe Biden ma poważny problem. wiadomosci.onet.pl, 2024-06-28. [dostęp 2024-11-09]. (pol.).
- ↑ Aleksandra Słabisz: Rośnie sceptycyzm wobec kandydatury Joe Bidena. Gorące debaty o jego zdrowiu. [w:] Polityka [on-line]. rp.pl, 2024-07-11. [dostęp 2024-11-09]. (pol.).
- ↑ Zeke Miller: Biden announces 2024 reelection bid: ‘Let’s finish this job’. apnews.com, 2024-07-21. [dostęp 2024-11-09]. (ang.).
- ↑ Brett Samuels, Alex Gangitano: Biden endorses Harris as Democratic nominee after ending his candidacy. [w:] Campaign [on-line]. thehill.com, 2024-07-21. [dostęp 2024-11-09]. (ang.).
- ↑ Seung Min Kim: Kamala Harris is now Democratic presidential nominee, will face off against Donald Trump this fall. [w:] Politics [on-line]. apnews.com, 2024-08-05. [dostęp 2024-11-09]. (ang.).
- ↑ Nicholas Nehamas: Harris Officially Secures Democratic Party’s Nomination for President. [w:] Politics [on-line]. nytimes.com, 2024-08-06. [dostęp 2024-11-09]. (ang.).
- ↑ Caitlin Yilek: 12 highlights from the 2024 Democratic National Convention. [w:] Politics [on-line]. cbsnews.com, 2024-08-23. [dostęp 2024-11-09]. (ang.).
- ↑ Zamach na Donalda Trumpa. Co wiadomo do tej pory [online], tvn24.pl [dostęp 2024-07-14].
- ↑ a b Trump zdecydował. Wskazał kandydata na wiceprezydenta. tvn24.pl. [dostęp 2024-07-30].
- ↑ Melissa Quinn: See full RNC roll call of states vote results for the 2024 Republican nomination. [w:] Politics [on-line]. cbsnews.com, 2024-07-15. [dostęp 2024-11-07]. (ang.).
- ↑ Trump picks Sen. JD Vance of Ohio, a once-fierce critic turned loyal ally, as his GOP running mate. apnews.com. [dostęp 2024-07-30].
- ↑ 'The Rust Belt boost candidate': JD Vance to draw on his blue-collar roots as Trump's running mate. nbcnews.com. [dostęp 2024-07-30].
- ↑ To on jest kandydatem Trumpa na wiceprezydenta. Kim jest J. D. Vance?. pap.pl. [dostęp 2024-07-30].
- ↑ Scott Horsley: Here's what Trump 2.0 means for the economy, from tariffs to mass deportations. [w:] Economy [on-line]. npr.org, 2024-11-06. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Nik Popli: What Donald Trump’s Win Means for the Economy. time.com, 2024-11-06. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Aimee Picchi: 5 ways Trump's next presidency could affect the U.S. economy — and your money. [w:] MoneyWatch [on-line]. cbsnews.com, 2024-11-07. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Jones Hayden: Trump threatens to cut US aid to Ukraine quickly if reelected. politico.eu, 2024-06-11. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Joanna Kakissis: What will Trump's presidency mean for Russia's war on Ukraine?. npr.org, 2024-11-07. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Kelsey Ables, Frances Vinall: What to know about Trump’s history of support for Israel. washingtonpost.com, 2024-11-09. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Ron Kampeas: Will Trump be able to end the war in Gaza and bring hostages home?. [w:] Analysis [on-line]. timesofisrael.com, 2024-11-09. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Trump grozi, że będzie zachęcał Rosję do ataków na kraje NATO zalegające z płatnościami. [w:] Wiadomości [on-line]. bankier.pl, 2024-02-11. [dostęp 2024-11-20]. (pol.).
- ↑ ads//mrz: Trump o sojusznikach w NATO: Nie płacą? Niech Rosja robi z nimi, co jej się podoba. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2024-02-11. [dostęp 2024-11-20]. (pol.).
- ↑ Michael C. Bender, Michael Gold: Trump’s Dire Words Raise New Fears About His Authoritarian Bent. nytimes.com, 2023-11-20. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Peter Stone: ‘Openly authoritarian campaign’: Trump’s threats of revenge fuel alarm. [w:] Donald Trump [on-line]. theguardian.com, 2023-11-22. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Michael Gold, Anjali Huynh: Trump Again Invokes ‘Blood Bath’ and Dehumanizes Migrants in Border Remarks. [w:] Politics [on-line]. nytimes.com, 2024-04-02. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Charlie Savage, Maggie Haberman, Jonathan Swan: Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump’s 2025 Immigration Plans. nytimes.com, 2023-11-11. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Peter Baker: Trump Embraces Extremism as He Seeks to Reclaim Office. [w:] News Analysis [on-line]. nytimes.com, 2022-12-01. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Ali Swenson, Michael Kunzelman: Fears of political violence are growing as the 2024 campaign heats up and conspiracy theories evolve. [w:] Politics [on-line]. apnews.com, 2024. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Charles Homans: Donald Trump Has Never Sounded Like This. nytimes.com, 2024-04-27. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Lisa Lerer, Michael Gold: Trump Escalates Threats to Political Opponents He Deems the ‘Enemy’. [w:] News Analysis [on-line]. nytimes.com, 2024-10-15. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Anne Applebaum: "Trump Is Speaking Like Hitler, Stalin, and Mussolini". theatlantic.com, 2024-10-18. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Takeaways from the ABC presidential debate between Donald Trump and Kamala Harris. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2024-09-10. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ Riley Hoffman: READ: Harris-Trump presidential debate transcript. abcnews.go.com, 2024-11-10. [dostęp 2024-11-10]. (ang.).
- ↑ a b ads/adso: Kto wygrał? Pierwszy sondaż i komentarze po debacie. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2024-11-11. [dostęp 2024-11-10]. (pol.).
- ↑ Donald Trump Protests Break Out in Several Cities: 'Fascist Clown'. [w:] U.S. [on-line]. newsweek.com, 2024-11-07. [dostęp 2024-11-12]. (ang.).
- ↑ Maya Yang: Anti-Trump protests erupt across US from New York City to Seattle. [w:] Protest [on-line]. theguardian.com, 2024-11-10. [dostęp 2024-11-12]. (ang.).
- ↑ Trump announces campaign manager Susie Wiles as White House Chief of Staff. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2024-11-07. [dostęp 2024-11-12]. (ang.).
- ↑ Wybory prezydenckie w USA 2024. [w:] Wybory w USA [on-line]. rp.pl, 2024-11-08. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ Trump announces Tom Homan, his former acting ICE director in his last administration, will be in charge of the nation’s borders. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2024-11-10. [dostęp 2024-11-12]. (ang.).
- ↑ Donald Trump wskazał, kto będzie "carem granicy". [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2024-11-11. [dostęp 2024-11-12]. (ang.).
- ↑ mw/akw: Zapowiadał "Amerykę tylko dla Amerykanów". Będzie "prawą ręką" Donalda Trumpa. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2024-11-11. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ Jill Colvin, Farnoush Amiri, Edith. M. Lederer: Trump chooses New York Rep. Elise Stefanik as ambassador to the United Nations. [w:] Politics [on-line]. apnews.com, 2024-11-11. [dostęp 2024-11-12]. (ang.).
- ↑ Ed O'Keefe, Sara Cook, Caitlin Yilek: Trump picks Florida Rep. Mike Waltz as national security adviser. [w:] Politics [on-line]. cbsnews.com, 2024-11-12. [dostęp 2024-11-13]. (ang.).
- ↑ Nieoficjalnie: Donald Trump wybrał szefa dyplomacji USA. To senator, który polemizował z Donaldem Tuskiem. [w:] Dyplomacja [on-line]. rp.pl, 2024-11-12. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ Trump picks Kristi Noem to serve as his Homeland Security secretary. [w:] Politics [on-line]. Politics, 2024-11-12. [dostęp 2024-11-12]. (ang.).
- ↑ Lolita C. Baldor, Tara Copp: Trump’s defense choice stuns the Pentagon and raises questions about the Fox News host’s experience. [w:] Politics [on-line]. apnews.com, 2024-11-13. [dostęp 2024-11-14]. (ang.).
- ↑ Trump is on the verge of announcing RFK Jr. for Health and Human Services secretary. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2024-11-14. [dostęp 2024-11-14]. (ang.).
- ↑ Elon Musk and Vivek Ramaswamy will lead new 'Department of Government Efficiency' in Trump Administration. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2024-11-12. [dostęp 2024-11-14]. (ang.).
- ↑ Ryan J. Reilly, David Rohde: Trump announces Matt Gaetz as his pick for attorney general. [w:] Justice Department [on-line]. unn.ua, 2024-11-13. [dostęp 2024-11-14]. (ang.).
- ↑ wac//az: Tulsi Gabbard ma być szefem Wywiadu Narodowego USA. "Bardzo niepokojący sygnał". [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2024-11-14. [dostęp 2024-11-14]. (pol.).
- ↑ mjz/pm: 70 rozmów ze światowymi przywódcami, ale nie z Putinem. Trump: może do niej dojdzie. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2024-11-07. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ Wołodymyr Zełenski rozmawiał z Donaldem Trumpem. [w:] REN [on-line]. businessinsider.com.pl, 2024-11-07. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ a b JAF: Elon Musk niespodziewanym uczestnikiem rozmowy Trumpa z Zełenskim. "Doskonała". [w:] Polityka [on-line]. businessinsider.com.pl, 2024-11-08. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ mjz, akr, tas/kg: "Washington Post": Trump rozmawiał z Putinem. Kreml zaprzecza. [w:] Wybory prezydenckie w USA 2024 [on-line]. tvn24.pl, 2024-11-10. [dostęp 2024-11-13]. (pol.).
- ↑ Donald Trump rozmawiał przez telefon z Putinem. Miał dla niego radę w sprawie Ukrainy. [w:] Wiadomości [on-line]. businessinsider.com.pl, 2024-11-10. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ Rosja zaprzecza. Sprzeczne doniesienia w sprawie rozmowy Putina z Trumpem. [w:] Wiadomości [on-line]. businessinsider.com.pl, 2024-11-11. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ Donald Trump rozmawiał z Olafem Scholzem. Znamy szczegóły. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2024-11-11. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ Marcin Jan Orłowski: "Przed chwilą rozmawiałem z Trumpem". Prezydent o szczegółach. [w:] Polska [on-line]. polsatnews.pl, 2024-11-11. [dostęp 2024-11-12]. (pol.).
- ↑ Alexandra Hutzler, Molly Nagle: Trump and Biden both call for smooth transition in historic Oval Office meeting. abcnews.go.com, 2024-11-13. [dostęp 2024-11-14]. (ang.).
- ↑ Dagmara Pakuła: Joe Biden spotkał się z Donaldem Trumpem. Przedstawił swoje oczekiwania. wydarzenia.interia.pl, 2024-11-14. [dostęp 2024-11-14]. (pol.).
- ↑ KBŃ: Pierwsze spotkanie Trumpa z zagranicznym przywódcą. [w:] Wiadomości [on-line]. wiadomosci.wp.pl, 2024-11-15. [dostęp 2024-11-16]. (pol.).
- ↑ Trump meets Argentina's Milei ahead of conservative summit. [w:] News [on-line]. bbc.com, 2024-11-15. [dostęp 2024-11-16]. (ang.).
- ↑ dzisiaj 18:00 Donald Trump został zaprzysiężony. Ameryka ma 45. prezydenta. onet.pl. [dostęp 2017-01-20].
- ↑ „Przywrócimy granice, przywrócimy dobrobyt”. Trump 45. prezydentem USA. tvp.info. [dostęp 2017-01-20].
- ↑ „Jeśli coś mu się stanie, to się stanie”. Lekarz Trumpa o zdrowiu prezydenta elekta. tvn24.pl, 21 grudnia 2016. [dostęp 2016-12-26].
- ↑ Biały Dom opublikował cele polityki zagranicznej i militarnej Trumpa, „TVN24.pl”, 21 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (pol.).
- ↑ Trump admin targets violent Islamist groups as foreign policy priority, „Reuters”, 20 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24].
- ↑ America First Foreign Policy [online], Biały Dom, 19 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-24] (ang.).
- ↑ Adam Shell, Pros and perils for stocks in Trump’s 1st 100 days [online], USA TODAY, 23 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (ang.).
- ↑ Trump zabiera się do pracy. „Będziemy dokonywać wielkich rzeczy przez najbliższe osiem lat” [online], TVN24, 24 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (pol.).
- ↑ Doug Stanglin, Sydney, Tokyo, Dublin, Capetown: Women’s March on Washington goes worldwide [online], USA Today, 21 stycznia 2017 [dostęp 2017-02-01] (ang.).
- ↑ Crowd Estimates, 1.21.2017 [online].
- ↑ Mission & Vision [online], Women’s March on Washington [dostęp 2017-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-25] (ang.).
- ↑ Women’s marches live updates: Millions march in L.A. and around the world following Trump’s inauguration, „Los Angeles Times”, ISSN 0458-3035 [dostęp 2017-02-01] (ang.).
- ↑ mk: Prezydent Donald Trump rozpoczął urzędowanie. [w:] Polityka [on-line]. rp.pl, 2017-01-21. [dostęp 2017-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-23)]. (pol.).
- ↑ Trump rozpoczął demontaż Obamacare [online], TVN24, 21 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (pol.).
- ↑ a b c d e f Budowa muru, likwidacja Obamacare. Donald Trump od pierwszych dni zmienia Amerykę [online], gazeta.pl, 26 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-26] (pol.).
- ↑ Prezydent Trump podpisał rozporządzenie o wycofaniu się USA z TTP [online], Polskie Radio, 23 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (pol.).
- ↑ Trump podpisał dekret wycofujący USA z umowy TPP [online], TVN24 BiS, 23 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (pol.).
- ↑ Trump podpisał dekret wycofujący USA z umowy o wolnym handlu [online], RMF FM, 23 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (pol.).
- ↑ Peter Baker, Coral Davenport, Trump Revives Keystone Pipeline Rejected by Obama, The New York Times, 24 stycznia 2017, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-26] (ang.).
- ↑ Athena Jones, Jeremy Diamond, Gregory Krieg, Trump advances controversial oil pipelines with executive action [online], CNN, 24 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-26] (ang.).
- ↑ a b c Julie Hirschfeld Davis, Trump Blocks Syrian Refugees and Orders Mexican Border Wall to Be Built, „The New York Times”, 25 stycznia 2017, ISSN 0362-4331 [dostęp 2017-01-26] (ang.).
- ↑ Donald Trump podpisał rozporządzenie o murze na granicy z Meksykiem. Wkrótce weźmie się też za muzułmanów. wyborcza.pl. [dostęp 2017-01-25].
- ↑ Full Executive Order Text: Trump’s Action Limiting Refugees Into the U.S.. 27 stycznia 2017 roku. [dostęp 2017-01-28].
- ↑ a b Trump podpisał kolejny dekret. „Wprowadzamy nowe mechanizmy kontroli” [online], Onet.pl, 28 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-28] (pol.).
- ↑ Maciej Bednarek, Sędziowie blokują dekret Trumpa w sprawie wiz [online], Gazeta Wyborcza, 4 lutego 2017 [dostęp 2017-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-02] (pol.).
- ↑ Sędzia przeciwstawił się Trumpowi. Zablokował jego kluczowy dekret [online], Wprost, 4 lutego 2017 [dostęp 2017-02-04] (pol.).
- ↑ Adam Styczek, Sąd Apelacyjny w San Francisco: dekret Trumpa niezgodny z Konstytucją [online], Wirtualna Polska, 10 lutego 2017 [dostęp 2017-02-11] (pol.).
- ↑ Donald Trump znów podpisał. Każda nowa regulacja, będzie musiała uchylać dwie inne [online], Wprost, 30 stycznia 2017 [dostęp 2017-02-01] (pol.).
- ↑ Evan Perez, Jeremy Diamond, Trump fires acting AG after she declines to defend travel ban [online], CNN, 31 stycznia 2017 [dostęp 2017-02-01] (ang.).
- ↑ a b c d e Ta decyzja Donalda Trumpa zmieni Amerykę na wiele lat. Prezydent powołał sędziego Sądu Najwyższego [online], gazeta.pl, 1 lutego 2017 [dostęp 2017-02-01] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-01] (pol.).
- ↑ Julian Borger: James Mattis confirmed as secretary of defense. theguardian.com, 21 stycznia 2017. [dostęp 2017-01-21]. (ang.).
- ↑ Sekretarze obrony i bezpieczeństwa narodowego USA zaprzysiężeni. tvn24.pl, 21 stycznia 2017. [dostęp 2017-01-21].
- ↑ USA w jeden dzień straciły 80 ambasadorów. „Ryzykowny ruch” [online], TVN24, 22 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (pol.).
- ↑ Wiktoria Beczek, Trump pierwszego dnia pracy zwolnił 80 ambasadorów z całego świata. A nominacje ma tylko dla czterech [online], gazeta.pl, 22 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-24] (pol.).
- ↑ Patryk Strzałkowski, Dziś w nocy Trump ogłosi decyzję, która może zmienić Amerykę na dekady. Demokraci już zapowiadają blokadę [online], gazeta.pl, 31 stycznia 2017 [dostęp 2017-02-01] (pol.).
- ↑ Brett Kavanaugh: Trump’s supreme court pick is conservative rising star. thequardian.com, 10 lipca 2018. [dostęp 2018-07-10].
- ↑ Trump mianował nowego szefa Federalnej Straży Granicznej [online], TVN24, 1 lutego 2017 [dostęp 2017-02-01] (pol.).
- ↑ President Donald J. Trump Announces His Cabinet, „whitehouse.gov”, 8 lutego 2017 [dostęp 2017-02-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-08] (ang.).
- ↑ Hunter Walker, President Trump announces his full Cabinet roster [online], Yahoo, 8 lutego 2017 [dostęp 2017-02-11] (ang.).
- ↑ Dymisja szefa FBI. James Comey odwołany przez Donalda Trumpa. polskatimes.pl. [dostęp 2017-05-10].
- ↑ Szef FBI James Comey zwolniony, „Onet Wiadomości”, 9 maja 2017 [dostęp 2017-05-10] (pol.).
- ↑ Magda Działoszyńska, Były szef FBI: – Donald Trump kłamie [online], wyborcza.pl, 8 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-09].
- ↑ Były dyrektor FBI pogrąża prezydenta USA. Czy to oznacza początek impeachmentu? [online], 8 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-09] (pol.).
- ↑ USA: b. dyrektor FBI specjalnym prokuratorem ds. śledztwa ws. powiązań Trump – Rosja, „Onet Wiadomości”, 18 maja 2017 [dostęp 2017-05-18] (pol.).
- ↑ Prokurator Robert Mueller powołał specjalną ławę przysięgłych w sprawie Russiangate [online], wyborcza.pl, 3 sierpnia 2017 [dostęp 2017-08-04].
- ↑ a b Maciej Jarkowiec, Russiagate: Trump zmienia taktykę. Będzie widowisko, jakiego nie było, „wyborcza.pl”, 25 stycznia 2018 [dostęp 2018-01-27] (pol.).
- ↑ Alan Cullison, Rebecca Ballhaus, Dustin Volz, Trump Repeatedly Pressed Ukraine President to Investigate Biden’s Son [online], The Wall Street Journal, 21 września 2019 [dostęp 2019-10-30] (ang.).
- ↑ Tomasz Zalewski, Impeachment grozi Trumpowi bardziej niż kiedykolwiek [online], Polityka, 2019 [dostęp 2019-11-03] (pol.).
- ↑ Courtney Subramanian and Tom Vanden Brook, Former CIA Director: ‘Lock down’ of Trump’s Ukraine call a sign ‘they were at least thinking of a cover-up’ [online], USA TODAY [dostęp 2019-11-03] (ang.).
- ↑ Nicholas Fandos, Nancy Pelosi Announces Formal Impeachment Inquiry of Trump, „The New York Times”, 24 września 2019, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-11-03] (ang.).
- ↑ Jeremy Engle, Katherine Schulten, What Are Your Reactions to the Impeachment Inquiry of President Trump?, „The New York Times”, 3 października 2019, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-11-03] (ang.).
- ↑ Donald Trump calls impeachment inquiry ‘a coup’ [online], Al Jazeera, 2 października 2019 [dostęp 2019-11-03] (ang.).
- ↑ Stephen Collinson, Trump vents fury at impeachment probe with key witness due to testify [online], CNN, 22 października 2019 [dostęp 2019-11-03] (ang.).
- ↑ Key Moments: The Day the House Impeached Trump. [w:] The New York Times [on-line]. nytimes.com, 18 grudnia 2019. [dostęp 2019-12-19].
- ↑ Trump Acquitted of Two Impeachment Charges in Near Party-Line Vote. nytimes.com, 2020-02-05. [dostęp 2020-06-10]. (ang.).
- ↑ Arkadiusz Jastrzębski (oprac.), USA. Impeachment Donalda Trumpa. Jest decyzja Izby Reprezentantów [online], wiadomosci.wp.pl, 13 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-14] (pol.).
- ↑ Impeachment po raz drugi. Trump przechodzi do historii [online], Onet Wiadomości, 13 stycznia 2021 [dostęp 2021-01-14] (pol.).
- ↑ Karolina Kołodziejczyk (oprac.), USA. Jest decyzja ws. impeachmentu Donalda Trumpa [online], wiadomosci.wp.pl, 13 lutego 2021 [dostęp 2021-02-13] (pol.).
- ↑ Kwateruje państwowych gości we własnych hotelach, przyjmuje drogie podarunki. Prokuratorzy oskarżają Trumpa o korupcję. [w:] Gazeta Wyborcza [on-line]. Agora SA, 2017-06-12. [dostęp 2017-06-18]. (pol.).
- ↑ Daniella Diaz, Mexican president cancels meeting with Trump [online], CNN, 26 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-26] (ang.).
- ↑ Donald Trump: prezydent Meksyku może nie przyjeżdżać, jeśli nie zapłaci za mur [online], Onet.pl, 26 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-26] (pol.).
- ↑ Glenn Kessler, Trump’s dubious claim that his border wall would cost $8 billion [online], The Washington Post, 11 lutego 2016 [dostęp 2017-01-26] (ang.).
- ↑ Miguel Gutierrez, Steve Holland, Crisis deepens as Trump floats 20 percent tax on Mexico goods to pay for wall [online], Reuters, 26 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-26] (ang.).
- ↑ Pierwsza taka rozmowa. Spotkanie Donalda Trumpa z Theresą May. (www.tvn24.pl). tvn24.pl. [dostęp 2017-01-27].
- ↑ Trump rozmawiał z Merkel i Putinem. Szczegółów nie podano. tvn24.pl. [dostęp 2017-01-28].
- ↑ Hollande ostrzegł Trumpa przed „izolacjonizmem”. tvn24.pl. [dostęp 2017-01-28].
- ↑ Trump rozmawiał z Abe. Potwierdził gwarancje bezpieczeństwa Japonii. tvn24.pl. [dostęp 2017-01-28].
- ↑ Tara John: President Trump Meets Canadian Prime Minister Justin Trudeau at the White House. [w:] Donald Trump [on-line]. fortune.com, 2017-02-13. [dostęp 2017-07-07]. (ang.).
- ↑ Alexandra Wilts: Donald Trump appears to ‘curtsey’ to Saudi king after mocking Barack Obama for bowing. [w:] US Politics [on-line]. independent.co.uk, 2017-05-20. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ a b Rachael Revesz: Donald Trump signs $110 billion arms deal with nation he accused of masterminding 9/11. [w:] Americas [on-line]. independent.co.uk, 2017-05-21. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Margaret Talev, Jennifer Jacobs: Less Talk Is More on Trump’s First Day in Saudi Arabia. [w:] Politics [on-line]. bloomberg.com, 2017-05-21. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ a b Alexander Mallin: President Trump meets with Abbas in Bethlehem, says ‘truly hopeful’ for peace deal. abcnews.go.com, 2017-05-23. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Daniella Diaz, Amanda Wills: President Trump in Israel: Live updates. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2017-05-22. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Laurie Cardoza-Moore: We American Christians Welcome Trump’s Obedience to God’s Word on Jerusalem. [w:] Opinion [on-line]. Ha-Arec, 2017-12-06. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Presidential Trips by Donald Trump. [w:] News [on-line]. gepcnews.com, 2017-05-28. [dostęp 2018-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-15)]. (ang.).
- ↑ Tomas Penfold Perez: Donald Trump’s Inaugural G7 Summit. ewinextgen.com, 2017-05-24. [dostęp 2018-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-15)]. (ang.).
- ↑ Sebastian Kettley: Where is the G7 summit and which countries are in the G7 group?. [w:] News [on-line]. express.co.uk, 2017-05-26. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Catholic News Service: Pope Francis and Donald Trump meet at Vatican. [w:] Latest News [on-line]. catholicherald.co.uk, 2017-05-24. [dostęp 2018-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-15)]. (ang.).
- ↑ Michaël Torfs: Donald Trump has landed in Belgium, meets PM and King. [w:] News [on-line]. deredactie.be, 2017-04-24. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Justin Huggler, David Chazan: Trump demands Europe pay more toward Nato in excoriating speech at Brussels summit. [w:] News [on-line]. telegraph.co.uk, 2017-05-25. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Reuters Staff: Trump, Macron engage in a little handshake diplomacy. [w:] Politics [on-line]. reuters.com, 2017-05-25. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Trump leci do Polski. Air Force One w powietrzu. 2017-07-05.
- ↑ Prezydent Donald Trump przyleciał do Polski. Wraz z małżonką pomachali Polakom. 2017-07-05.
- ↑ a b Duda: Trump powiedział, że gwarantuje bezpieczeństwo Polski. 2017-07-06.
- ↑ Trump, Croatian leader talk energy; president issues warning to Putin. [w:] News [on-line]. vindy.com, 2017-07-06. [dostęp 2018-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-09)]. (ang.).
- ↑ Zagraniczne media o wizycie Trumpa w Polsce. 2017-07-06.
- ↑ The Latest: Trump, Merkel consult ahead of G20 summit. apnews.com, 2017-07-06. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Komunikat: USA gotowe bronić Japonii, Korei Płd. przy użyciu wszelkiej broni. [w:] Świat [on-line]. pap.pl, 2017-07-07. [dostęp 2020-09-16]. (pol.).
- ↑ Oskar Górzyński: Szczyt G20. To tu dla Trumpa zaczynają się prawdziwe schody. [w:] Wiadomości [on-line]. wiadomosci.wp.pl, 2017-07-07. [dostęp 2018-06-14]. (pol.).
- ↑ Podczas obrad na szczycie G20 Donalda Trumpa zastąpiła jego córka. Niektórzy nie kryją oburzenia!. [w:] Wiadomości [on-line]. wmeritum.pl, 2017-07-08. [dostęp 2018-06-14]. (pol.).
- ↑ Patrick Wintour: ‘It’s an honour to be with you’ – Trump and Putin meet at G20 in Hamburg. [w:] World [on-line]. theguardian.com, 2017-07-07. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Trump Meets with Mexican President for First Time Since Taking Office. [w:] USA [on-line]. voanews.com, 2017-07-07. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Ben Blanchard: Quiet success for China at G20 as Xi avoids drama and spotlight. [w:] Internet News [on-line]. reuters.com, 2017-07-10. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Ken Thomas, Darlene Superville: Trump labels North Korea a ‘problem and menace’ at summit. citynews1130.com, 2017-07-08. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Julie Hirschfeld Davis, Glenn Thrush, Melissa Eddy: Trump Says He Talked Trade With Theresa May and Still Plans to Visit London. nytimes.com, 2017-07-08. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Abe, Trump agree halting DPRK missile launches was priority. [w:] Content [on-line]. chinadailyhk.com, 2017-08-15. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ President Joko Widodo Meets US President Trump on Sidelines of G20 Summit. azertag.az, 2017-07-09. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ a b Matt Fidler: American in Paris: Donald Trump’s visit to France – in pictures. theguardian.com, 2017-07-14. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Reuters Staff: Trump greets Japanese emperor with a handshake and nod – but no bow. [w:] World news [on-line]. reuters.com, 2017-11-06. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Nyshka Chandran: Trump says Japan’s economy is not ‘as good as ours’ and should stay that way. [w:] Politics [on-line]. cnbc.com, 2017-11-06. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Joshua Berlinger: ‘Wild card’ Trump heads into North Korea’s line of sight. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2017-11-07. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Nicole Stinson: US troops hailed ‘Pacific victors’ while Trump claims North Korea just ‘HAS to work out’. [w:] News [on-line]. express.co.uk, 2017-11-07. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ a b What will be the outcome of President Trump’s meeting with Xi Jinping. tibet.net, 2017-11-19. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Li Keqiang Meets with US President Donald Trump. [w:] News [on-line]. fmprc.gov.cn, 2017-11-09. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Tom Phillips: Trump praises China and blames US for trade deficit. [w:] US politics [on-line]. theguardian.com, 2017-11-09. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Apec summit: Trump and Xi offer competing visions for trade. [w:] Asia [on-line]. bbc.com, 2017-11-10. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Remarks by President Trump Before Bilateral Meeting with President Quang of Vietnam. [w:] News & Events [on-line]. vn.usembassy.gov, 2017-11-12. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Remarks by President Trump Before Bilateral Meeting with Prime Minister Phuc of Vietnam. [w:] News & Events [on-line]. vn.usembassy.gov, 2017-11-12. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ General Secretary Nguyen Phu Trong welcomes U.S. President Donald Trump. vietnamembassy-usa.org, 2017-11-12. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Julie Hirschfeld Davis: Trump Lauds ‘Great Relationship’ With Duterte in Manila. nytimes.com, 2017-11-13. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Aleksandra Gersz (AIP): Davos 2018: Donald Trump wygłosił przemówienie podczas Światowego Forum Ekonomicznego. Spotkał się też z Andrzejem Dudą. [w:] Świat [on-line]. polskatimes.pl, 2018-01-26. [dostęp 2018-06-14]. (pol.).
- ↑ Amani Hughes: Donald Trump in Davos 2018: What time is Donald Trump’s speech at World Economic Forum?. [w:] World [on-line]. express.co.uk, 2018-01-26. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Szczyt G7 kończy się wspólnym komunikatem, ale podziały pozostają. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.dziennik.pl, 2018-06-10. [dostęp 2018-06-14]. (pol.).
- ↑ Bob Bryan: Trump was said to have been venting about having to spend 2 days in Canada with Trudeau and wants to find new ways to punish the country – now it appears he’s cutting that visit short. businessinsider.com, 2018-06-07. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Roberta Rampton: Trump, Macron cool down the buddy act at Canada’s G7. [w:] Business News [on-line]. reuters.com, 2018-06-09. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Nyshka Chandran: Trump on meeting Kim Jong Un: ‘Things could work out very nicely’. [w:] Politics [on-line]. cnbc.com, 2018-06-11. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Nikki Schwab, Mark Moore, Bob Fredericks: Donald Trump and Kim Jong Un meet in Singapore for historic summit. [w:] News [on-line]. nypost.com, 2018-06-11. [dostęp 2018-06-14]. (ang.).
- ↑ Greg Heffer: Donald Trump claims Germany is ‘captive’ of Russia in fiery row at NATO summit. [w:] Politics [on-line]. news.sky.com, 2018-07-11. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Meg Wagner, James Masters i Veronica Rocha: Trump attends NATO summit. edition.cnn.com, 2018-07-13. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Zachary Basu: In photos: NATO leaders come together in Brussels. axios.com, 2018-07-11. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Donald Trump: US president meets Theresa May at Blenheim Palace. [w:] UK [on-line]. bbc.com, 2018-07-12. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ a b Donald Trump meets Britain’s Queen Elizabeth at Windsor Castle. [w:] Politics [on-line]. cnbc.com, 2018-07-13. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Laura Smith-Spark, Milena Veselinovic: The Trumps are spending the weekend at the President’s Scottish golf resort as UK protests continue. edition.cnn.com, 2018-07-14. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Szczyt Trump-Putin w Helsinkach. „Świat chce, byśmy pozostawali w dobrych stosunkach”. [w:] Świat [on-line]. rmf24.pl, 2018-07-16. [dostęp 2020-09-09]. (pol.).
- ↑ Trump and Finland president Niinisto meet. newcastlestar.com.au, 2018-07-16. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Trump, Macron agree on defence after ‘insulting’ European army spat. [w:] Pictures [on-line]. reuters.com, 2018-11-10. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ a b Trump cancels WW1 memorial at US cemetery in France due to rain, sparking Twitterstorm. [w:] White House [on-line]. cnbc.com, 2018-11-10. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Sophie Williams: Armistice Day 2018 Paris: Donald Trump, Angela Merkel and other world leaders join Emmanuel Macron to commemorate end of WW1. [w:] World [on-line]. standard.co.uk, 2018-11-11. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ „Nacjonalizm jest zdradą patriotyzmu”. Uczczono 100-lecie zakończenia I wojny światowej. tvn24.pl, 2018-11-11. [dostęp 2020-09-09]. (pol.).
- ↑ Carol E. Lee: Trump pays tribute to the veterans and alliances of two world wars. nbcnews.com, 2018-11-11. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ a b c Angela Dewan, Brian Ries i Jessie Yeung: Trump and world leaders attend G20 summit. edition.cnn.com, 2018-12-02. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Greg Jennett: Scott Morrison and his little black book endured a difficult debut on G20’s world stage. abc.net.au, 2018-12-02. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ The Latest: US backs G20 statement, except on climate change. [w:] Politics & Government News [on-line]. 880thebiz.com, 2018-12-01. [dostęp 2020-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-10-31)]. (ang.).
- ↑ Byun Duk-kun: (News Focus) Moon-Trump summit sets stage for Kim’s unprecedented trip to Seoul. [w:] All News [on-line]. en.yna.co.kr, 2018-12-01. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Theodore Karasik: US-Turkey relations remain troubled despite G20 meetings. arabnews.com, 2018-12-02. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ PM Modi meets Trump, Putin ahead of G20 summit. [w:] National [on-line]. thehindu.com, 2018-12-01. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Steve Herman: Trump, Xi Talk Trade Over Dinner in Argentina. voanews.com, 2018-12-01. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Nancy A. Youssef: Trump, First Lady Visit U.S. Troops in Iraq. [w:] Politics [on-line]. wsj.com, 2018-12-26. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ Trump Makes Surprise Visit to Troops in Iraq, Germany With First Lady. nbcdfw.com, 2018-12-26. [dostęp 2020-09-09]. (ang.).
- ↑ a b Everett Rosenfeld: Trump-Kim summit was cut short after North Korea demanded an end to sanctions. [w:] Politics [on-line]. cnbc.com, 2019-02-18. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ Karla Cripps: Sofitel Legend Metropole Hanoi: A tour of the historic Hanoi hotel where Trump and Kim are meeting. [w:] Stay [on-line]. edition.cnn.com, 2019-02-28. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ Top Vietnamese leader meets US President Trump. [w:] News [on-line]. news.chinhphu.vn, 2019-02-27. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ PM Phuc welcomes US President Trump. [w:] Government in action [on-line]. news.chinhphu.vn, 2019-02-27. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ a b Trump in Japan: US president meets Emperor Naruhito. [w:] News [on-line]. bbc.com, 2019-05-27. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ a b c Rob Picheta, Meg Wagner: Trump heaps praise on May’s handling of Brexit. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2019-06-05. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ Zoe Drewett: Donald Trump and Theresa May praise ‘special relationship’ after day at Downing Street. metro.co.uk, 2019-06-04. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ Donald Trump joins Queen for 75th D-Day anniversary. [w:] News [on-line]. bbc.com, 2019-06-05. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ a b James Randerson: Trump to Ireland: Post-Brexit border ‘wall’ will work out well. politico.eu, 2019-06-06. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ David A. Fahrenthold: Trump to stay at Doonbeg, his money-losing golf course threatened by climate change. [w:] Europe [on-line]. washingtonpost.com, 2019-06-05. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ Trump Baby balloon takes to Irish skies as protests continue – LIVE UPDATES. irishcentral.com, 2019-06-05. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ D-Day: Veterans and world leaders mark 75th anniversary. [w:] News [on-line]. bbc.com, 2019-06-06. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ Trump i Macron uczcili pamięć uczestników lądowania w Normandii w 75. rocznicę operacji. [w:] Świat [on-line]. pap.pl, 2019-06-06. [dostęp 2020-09-11]. (pol.).
- ↑ Donald Trump waves goodbye to Ireland after two-night stay at Doonbeg. thejournal.ie, 2019-06-07. [dostęp 2020-09-11]. (ang.).
- ↑ Margaret Talev, Jennifer Jacobs: These Are the Highlights of Trump’s First Day at the G-20. [w:] Politics [on-line]. bloomberg.com, 2019-06-28. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Scott Morrison meets with Donald Trump over dinner in Japan ahead of G20 Summit. abc.net.au, 2019-06-27. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Rebuked by many, Saudi crown prince feted at G20 summit. [w:] WORLD [on-line]. ctvnews.ca, 2019-06-28. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Jessie Yeung, Ben Westcott, Kevin Liptak i Steve George: G20 summit 2019: Trump meets leaders in Osaka. edition.cnn.com, 2019-06-29. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Everett Rosenfeld: Trump says he agreed with Xi to hold off on new tariffs and to let Huawei buy US products. [w:] World Economy [on-line]. cnbc.com, 2019-06-29. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Donald Trump, Angela Merkel present friendly front at Japan G20, despite simmering tensions. [w:] United States & Canada [on-line]. scmp.com, 2019-06-28. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ G20 summit: PM Modi and Donald Trump discuss trade, 5G networks, defence ties and Iran. [w:] Latest [on-line]. scroll.in, 2019-06-28. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ AFP: ‘It’s a problem’: Trump tells Erdogan on Russia missile deal. financialexpress.com, 2019-06-29. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Sanchita Jain: PM Modi holds trilateral meet with US President Trump and Japanese PM Abe, discuss improved connectivity and infrastructure development. [w:] India [on-line]. zeenews.india.com, 2019-06-28. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e Steve George, Jessie Yeung, James Griffiths, Kevin Liptak i Joshua Berlinger: DMZ: Donald Trump steps into North Korea with Kim Jong Un. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2019-06-30. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ a b c d e James Doubek: Trump Meets North Korea’s Kim Jong Un And Says Nuclear Negotiations Will Resume. [w:] World [on-line]. npr.org, 2019-06-30. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Inter-Korean House of Freedom. travel.sygic.com. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Kim Gamel, Matthew Keeler: President wraps up South Korea visit by thanking troops and those who support them. [w:] Home [on-line]. stripes.com, 2019-06-30. [dostęp 2020-09-15]. (ang.).
- ↑ Trump Arrives in Biarritz for Testing G7 Summit. [w:] World News [on-line]. usnews.com, 2019-08-24. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Greg Sheridan: Morrison should use Trump time to talk defence. [w:] Commentary [on-line]. theaustralian.com.au, 2019-09-19. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Amanda Macias: Trump hints at a ‘very big trade deal’ with Britain post Brexit. [w:] Politics [on-line]. cnbc.com, 2019-08-25. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Trudeau and Trump hold face to face meeting on sidelines of G7 summit. cp24.com, 2019-08-25. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Trump, Abe at odds on North Korea missile launches. [w:] World News [on-line]. reuters.com, 2019-08-25. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Trump calls meeting with Sisi in Biarritz ‘great’. [w:] News [on-line]. egypttoday.com, 2019-08-26. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Merkel, Trump talk trade and Iran at G7. [w:] News [on-line]. dw.com, 2019-08-26. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ ‘He speaks good English, but...’: Donald Trump after meeting PM Modi on sidelines of G7 Summit. [w:] India News [on-line]. hindustantimes.com, 2020-06-22. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ Nicholas Sakelaris: Wrapping G7 summit, Trump indicates he’s open to meeting Iran leader. [w:] World News [on-line]. upi.com, 2019-08-26. [dostęp 2020-09-16]. (ang.).
- ↑ a b Spencer Kimball, Amanda Macias: ‘We are talking to the Taliban’ – Trump makes surprise Thanksgiving visit to US troops in Afghanistan. [w:] Politics [on-line]. cnbc.com, 2019-11-28. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ a b Zachary Cohen: President Trump announces Taliban talks have restarted on surprise Afghanistan visit. edition.cnn.com, 2019-11-28. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Franco Ordoñez, Colin Dwyer: Trump Announces Resumption Of Talks With Taliban During Surprise Visit To Afghanistan. npr.org, 2019-11-28. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Patsy Widakuswara: Trump Begins NATO Summit with Criticism, Promises. [w:] USA [on-line]. voanews.com, 2019-12-03. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Rachel Aiello: ‘Very good relationship’: Trump and Trudeau meet at NATO summit. [w:] POLITICS [on-line]. ctvnews.ca, 2019-12-03. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Mette Frederiksen, swings well with Trump. indonewyork.com, 2019-12-05. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Patsy Widakuswara: Trump, Macron Air Differences at NATO Summit. [w:] Europe [on-line]. voanews.com, 2019-12-03. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ a b Lauren Said-Moorhouse: NATO summit 2019: Disputes overshadow anniversary meeting. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2019-12-04. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Debra J. Saunders: Trump cancels news conference, leaves NATO summit early. [w:] Politics and Government [on-line]. reviewjournal.com, 2019-12-04. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Patsy Widakuswara: Trump Meets Queen as Protests Break Out in London. [w:] Europe [on-line]. voanews.com, 2019-12-03. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ a b Ryan Bort: Trump Bashes Climate Activists in Address to World Economic Forum in Davos. [w:] Politics News [on-line]. rollingstone.com, 2020-01-21. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ World Economic Forum. [w:] Events [on-line]. uvek.admin.ch. [dostęp 2020-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-09-27)]. (ang.).
- ↑ Beatriz Rios: Von der Leyen and Trump fine tune transatlantic relations in Davos. [w:] Trade & Society [on-line]. euractiv.com, 2020-01-21. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Pakistan PM Imran Khan to meet Trump at WEF in Davos. [w:] World [on-line]. khaleejtimes.com, 2020-01-21. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Trump agrees US-Iraq ‘security partnership’. [w:] Middle East [on-line]. arabnews.com, 2020-01-22. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Kurdistan President Nechirvan Barzani meets Donald Trump in Davos. kurdistan24.net, 2020-01-22. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Hannah Ellis-Petersen: ‘Namaste Trump’: India welcomes US president at Modi rally. [w:] World [on-line]. theguardian.com, 2020-02-24. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Trump visits Sabarmati Ashram, praises ‘great friend’ Modi. [w:] Politics and Nation [on-line]. economictimes.indiatimes.com, 2020-02-24. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Sabarmati Ashram. [w:] Overview [on-line]. holidify.com. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Taj Mahal: US President Donald Trump visits India’s ‘monument of love’. [w:] India [on-line]. bbc.com, 2020-02-24. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ Courtney Subramanian: Trump defends Modi but doesn’t take position on controversial Indian citizenship law. eu.usatoday.com. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ President Ram Nath Kovind hosts banquet for US President. [w:] Politics and Nation [on-line]. economictimes.indiatimes.com, 2020-02-25. [dostęp 2020-09-17]. (ang.).
- ↑ „Bezwstydne oświadczenie” ws. Krymu. Ukraina potępia Trumpa, „TVN24”, 1 sierpnia 2016 [dostęp 2017-02-15] (pol.).
- ↑ Politico: Trump zapewnił Tymoszenko, że „nie opuści” Ukrainy [online], TVN24.pl, 5 lutego 2017 [dostęp 2017-02-15] (pol.).
- ↑ Haley: Rosja musi zwrócić Krym Ukrainie [online], Niezalezna.pl, 3 lutego 2017 [dostęp 2017-02-15] (pol.).
- ↑ Trump rozmawiał z Poroszenką: USA będą pracować nad przywróceniem pokoju [online], TVN24, 5 lutego 2017 [dostęp 2017-02-15] (pol.).
- ↑ White House: Trump Made It Clear Russia Must ‘Return Crimea’ To Ukraine [online], Radio Free Europe, 14 lutego 2017 [dostęp 2017-02-15] (ang.).
- ↑ Monika Szafrańska, Biały Dom zmienia ton w sprawie Rosji. Krym ma wrócić do Ukrainy [online], Wirtualna Polska, 15 lutego 2017 [dostęp 2017-02-15] (pol.).
- ↑ Steve Holland, Joel Schectman: Trump meets Ukraine’s president, U.S. adds to Russia sanctions. [w:] World News [on-line]. reuters.com, 2017-06-20. [dostęp 2017-07-07]. (ang.).
- ↑ a b Grace Panetta: Trump reportedly claimed to leaders at the G7 that Crimea is part of Russia because everyone there speaks Russian. [w:] Politics [on-line]. businessinsider.com, 2019. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ a b c d e Ryan Hass, Abraham Denmark: More pain than gain: How the US-China trade war hurt America. brookings.edu, 2020-08-07. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Trump, Xi agree to 100-day plan to discuss trade issues. reuters.com, 2017-04-07. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Aimee Picchi: Trump boosting U.S. tariffs on $550 billion in Chinese imports. cbsnews.com, 2019-08-24. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Frank Bajak, Michael Liedtke: Huawei sanctions: Who gets hurt in dispute?. eu.usatoday.com. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Trump’s next trade war target: Chinese students at elite schools. straitstimes.com, 2019-06-04. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Heather Long: Was Trump’s China trade war worth it?. [w:] Economy [on-line]. washingtonpost.com, 2020-01-15. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Justin Sink: Trump Praises China’s Xi’s Trade Speech, Easing Tariff Tensions. [w:] The Economy [on-line]. industryweek.com, 2018-04-11. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ David Nakamura: Amid trade war, Trump drops pretense of friendship with China’s Xi Jinping, calls him an ‘enemy’. washingtonpost.com, 2019-08-23. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Myah Ward: 15 times Trump praised China as coronavirus was spreading across the globe. [w:] Coronavirus [on-line]. politico.com, 2020-04-15. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Jeff Mason, Matt Spetalnick, Alexandra Alper: Trump ratchets up criticism of China over coronavirus. reuters.com, 2020-03-18. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Trump held off sanctioning Chinese over Uighurs to pursue trade deal. [w:] US & Canada [on-line]. bbc.com, 2020-06-22. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Graeme Wearden: US and China sign Phase One trade deal, but experts are sceptical – as it happened. theguardian.com, 2020-01-15. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Shawn Donnan, Josh Wingrove, Saleha Mohsin: U.S. and China Sign Phase One of Trade Deal. [w:] Politics [on-line]. bloomberg.com, 2020-01-15. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Pranshu Verma, Edward Wong: U.S. Imposes Sanctions on Chinese Officials Over Mass Detention of Muslims. nytimes.com, 2020-07-09. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Julian Borger, David Smith: Trump administration imposes new sanctions on Iran. [w:] News [on-line]. theguardian.com, 2017-02-03. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ a b c d Catherine Lucey, Josh Lederman: Trump declares US leaving ‘horrible’ Iran nuclear accord. apnews.com, 2018-05-08. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ a b Mark Landler: Trump Abandons Iran Nuclear Deal He Long Scorned. nytimes.com, 2018-05-08. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ a b W nalocie USA zginął generał Iranu. Zapowiedziano zemstę. [w:] Świat [on-line]. rp.pl, 2020-01-03. [dostęp 2022-08-11]. (pol.).
- ↑ a b c Michael Crowley, Falih Hassan, Eric Schmitt: U.S. Strike in Iraq Kills Qassim Suleimani, Commander of Iranian Forces. [w:] Middle East [on-line]. nytimes.com, 2020-01-02. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Mia Swart: Trump, his tweets and international law. [w:] Human Rights [on-line]. aljazeera.com, 2020-01-08. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ a b Iran ostrzelał bazy amerykańskie w Iraku. „Nie żyje 80 terrorystów USA”. [w:] Świat [on-line]. polsatnews.pl, 2020-01-08. [dostęp 2022-08-11]. (pol.).
- ↑ Carla Babb: Iran Fires Missiles at 2 Iraqi Air Bases Housing US Forces. voanews.com, 2020-01-07. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Alex Horton, Dan Lamothe: Army awards more Purple Hearts for troops hurt in Iranian attack that Trump downplayed. [w:] Military [on-line]. washingtonpost.com, 2021-12-08. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ Michelle Nichols: U.S. rescinds Trump White House claim that all U.N. sanctions had been reimposed on Iran. reuters.com, 2021-02-18. [dostęp 2022-08-11]. (ang.).
- ↑ a b c Jeanne Whalen: In rare rebuke of Trump administration, some GOP lawmakers advance measure to oppose lifting Russian sanctions. [w:] Business [on-line]. washingtonpost.com, 2019-01-15. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ a b c d Patricia Zengerle: Bid to keep U.S. sanctions on Russia’s Rusal fails in Senate. [w:] Emerging Markets [on-line]. reuters.com, 2019-01-16. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ a b Shannon Bugos: U.S. Completes INF Treaty Withdrawal. armscontrol.org, 2019-09. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ USA oficjalnie wycofują się z traktatu z Rosją. [w:] Wydarzenia [on-line]. wnp.pl, 2019-08-02. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
- ↑ Peter Baker: Trump Praises Putin Instead of Critiquing Cuts to U.S. Embassy Staff. nytimes.com, 2017-08-10. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ Matthew Nussbaum: Trump blames Putin for backing ‘Animal Assad’. politico.com, 2018-08-04. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ Jeremy Diamond, Allie Malloy, Angela Dewan: Trump expelling 60 Russian diplomats in wake of UK nerve agent attack. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2018-03-26. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ Nord Stream 2: Trump approves sanctions on Russia gas pipeline. [w:] Europe [on-line]. bbc.com, 2019-12-21. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ a b „Haniebne”, „szokujące”, „tragiczne”. Świat komentuje zachowanie Trumpa w Helsinkach. forsal.pl, 2018-07-17. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
- ↑ a b Amerykańskie media nie zostawiają na Trumpie suchej nitki. „Położył się u stóp Putina”. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.dziennik.pl, 2018-07-17. [dostęp 2022-08-12]. (pol.).
- ↑ Charlie Savage, Eric Schmitt, Michael Schwirtz: Russian Spy Team Left Traces That Bolstered C.I.A.’s Bounty Judgment. [w:] Politics [on-line]. nytimes.com, 2021-05-07. [dostęp 2022-08-12]. (ang.).
- ↑ Trump pogratulował Erdoganowi zwycięstwa w referendum. rp.pl, 17 kwietnia 2017. [dostęp 2017-04-21].
- ↑ Piotr Białczyk (oprac.), Donald Trump wycofuje wojska z Syrii. I grozi Turcji „zniszczeniem gospodarki” [online], wiadomosci.wp.pl, 7 października 2019 [dostęp 2019-11-04] (pol.).
- ↑ John Fritze, David Jackson, Deirdre Shesgreen and Courtney Subramanian, Trump says longtime allies the Kurds are ‘not angels’, U.S. should not engage in Turkey-Syria conflict [online], USA TODAY [dostęp 2019-11-04] (ang.).
- ↑ Trump hits Turkey with sanctions, calls for ceasefire [online], Al-Jazeera, 15 października 2019 [dostęp 2019-11-04] (ang.).
- ↑ Nicole Gaouette, Trump announces he’s lifting Turkey sanctions as his Syria envoy says Turkish-backed forces committed war crimes [online], CNN, 23 października 2019 [dostęp 2019-11-04] (ang.).
- ↑ Dan Merica, Jim Acosta: Tightening Cuba restrictions, Trump again chips away at Obama’s legacy. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2017-06-16. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
- ↑ Trump cofa decyzję Obamy. Chodzi o kontakty z Kubą. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.dziennik.pl, 2017-06-16. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
- ↑ a b Jordyn Phelps, Ryan Stryuk: Trump signs $110 billion arms deal with Saudi Arabia on ‘a tremendous day’. abcnews.go.com, 2017-05-20. [dostęp 2022-08-22]. (ang.).
- ↑ a b c Steve Holland, Yara Bayoumy: Trump praises U.S. military sales to Saudi as he welcomes crown prince. reuters.com, 2018-03-20. [dostęp 2022-08-22]. (ang.).
- ↑ a b Trump, Saudi leader discuss Houthi ‘threat’ in Yemen: White House. reuters.com, 2018-03-21. [dostęp 2022-08-22]. (ang.).
- ↑ Arabia Saudyjska potwierdza, że Dżamal Chaszodżdżi został zabity. [w:] Świat [on-line]. wiadomosci.onet.pl, 2018-10-20. [dostęp 2022-08-22]. (pol.).
- ↑ Phil Stewart, Idrees Ali: U.S. says deploying more forces to Saudi Arabia to counter Iran threat. reuters.com, 2019-10-11. [dostęp 2022-08-22]. (ang.).
- ↑ Amy Sherman: Would Donald Trump be ‘neutral’ between Israel and its enemies?. [w:] Florida [on-line]. politifact.com, 2016-03-01. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
- ↑ Andrew Rafferty: Trump Becomes First Sitting U.S. President to Visit Western Wall. [w:] Storyline [on-line]. nbcnews.com, 2017-05-23. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
- ↑ Jerusalem Embassy Act of 1995. gpo.gov. [dostęp 2017-12-07].
- ↑ Donald Trump to recognise Jerusalem as Israel’s capital and move US embassy. theguardian.com. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
- ↑ Trump officially recognizes Jerusalem as Israel’s capital, orders embassy move for US. foxnews.com. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
- ↑ Vanessa Romo: Trump Formally Recognizes Israeli Sovereignty Over Golan Heights. [w:] Middle East [on-line]. npr.org, 2019-03-25. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
- ↑ Jerusalem: Trump move prompts negative world reaction. [w:] World [on-line]. bbc.com, 2017-12-07. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
- ↑ Sarah Parnass: Scenes from the protests in reaction to Trump’s Jerusalem declaration. [w:] News [on-line]. washingtonpost.com, 2017-12-08. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
- ↑ Natalie Huet: Outcry as Trump backs Israeli sovereignty over Golan Heights. [w:] Israel [on-line]. euronews.com, 2019-03-22. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
- ↑ a b Jesse Johnson: Trump warns China it could face ‘big problem’ with ‘warrior nation’ Japan over North Korea. [w:] News [on-line]. japantimes.co.jp, 2017-11-04. [dostęp 2018-06-13]. (ang.).
- ↑ Brad Lendon: US slams North Korea missile test as Kim claims ‘whole US mainland’ in reach. [w:] Asia [on-line]. edition.cnn.com, 2017-07-30. [dostęp 2018-06-13]. (ang.).
- ↑ Philip Rucker & Karen Deyoung: Trump escalates rhetoric on threat from North Korea. [w:] Presidential [on-line]. philly.com, 2017-08-10. [dostęp 2018-06-13]. (ang.).
- ↑ a b Nikki Schwab, Mark Moore, Bob Fredericks: ‘We will have a terrific relationship,’ Trump says after meeting Kim. [w:] The New York Post [on-line]. marketwatch.com, 2018-06-12. [dostęp 2018-06-13]. (ang.).
- ↑ Matt Richardson, Brooke Singman: Trump-Kim summit plan draws positive reactions from key players. [w:] Politics [on-line]. foxnews.com. [dostęp 2018-06-13]. (ang.).
- ↑ Szczyt USA – Korea Północna. Kim Dżong Un i Donald Trump podpisali porozumienie. wyborcza.pl. [dostęp 2018-06-12].
- ↑ a b Alan Rappeport: Trump Overrules Own Experts on Sanctions, in Favor to North Korea. nytimes.com, 2019-03-22. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
- ↑ David E. Sanger, Edward Wong: How the Trump-Kim Summit Failed: Big Threats, Big Egos, Bad Bets. nytimes.com, 2019-03-02. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
- ↑ a b Jari Tanner, Matthew Lee: North Korea decries breakdown of talks US says were ‘good’. apnews.com, 2019-10-06. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
- ↑ David E. Sanger, Choe Sang-Hun: Two Years After Trump-Kim Meeting, Little to Show for Personal Diplomacy. [w:] Asia Pacific [on-line]. nytimes.com, 2020-06-12. [dostęp 2022-08-14]. (ang.).
- ↑ a b Former President Trump Addresses CPAC. c-span.org, 2021-02-28. [dostęp 2023-04-05]. (ang.).
- ↑ Trump Media & Technology Group. [w:] US News [on-line]. irvinejournal.com, 2021-10-23. [dostęp 2023-06-15]. (ang.).
- ↑ Johana Bhuiyan: Donald Trump’s social media app launches on Apple store. [w:] US [on-line]. theguardian.com, 2022-02-21. [dostęp 2023-06-15]. (ang.).
- ↑ James Clayton: Trump’s Truth Social app branded a disaster. [w:] Tech [on-line]. bbc.com, 2022-04-04. [dostęp 2023-06-15]. (ang.).
- ↑ Jeremy W. Peters: Trump, Seeking to Maintain G.O.P. Sway, Holds First Rally Since Jan. 6. [w:] Politics [on-line]. nytimes.com, 2021-06-26. [dostęp 2023-06-15]. (ang.).
- ↑ Former President Trump Remarks at Turning Point Action Student Action Summit. c-span.org, 2021-07-24. [dostęp 2023-06-15]. (ang.).
- ↑ a b c d Marshall Cohen, Holmes Lybrand, Hannah Rabinowitz: Timeline: The special counsel inquiry into Trump’s handling of classified documents. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2023-06-13. [dostęp 2023-06-16]. (ang.).
- ↑ a b c Zach Montague, Lauren McCarthy: The Timeline Related to the F.B.I.’s Search of Mar-a-Lago. nytimes.com, 2022-08-09. [dostęp 2023-06-16]. (ang.).
- ↑ a b asty: Prokurator generalny USA chce upublicznienia nakazu rewizji w posiadłości Trumpa. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2022-08-12. [dostęp 2023-06-16]. (pol.).
- ↑ a b Devlin Barrett, Josh Dawsey: Agents at Trump’s Mar-a-Lago seized 11 sets of classified documents, court filing shows. [w:] National Security [on-line]. washingtonpost.com, 2022-08-12. [dostęp 2023-06-16]. (ang.).
- ↑ Betsy Woodruff Swan, Kyle Cheney, Nicholas Wu: FBI search warrant shows Trump under investigation for potential obstruction of justice, Espionage Act violations. [w:] Legal [on-line]. politico.com, 2022-08-12. [dostęp 2023-06-16]. (ang.).
- ↑ Glenn Thrush, Charlie Savage, Maggie Haberman, Alan Feuer: Garland Names Special Counsel for Trump Inquiries. nytimes.com, 2022-11-18. [dostęp 2023-06-16]. (ang.).
- ↑ a b Jacob Knutson, Erin Doherty, Shawna Chen: Trump indicted by Manhattan grand jury. [w:] Politics & Policy [on-line]. axios.com, 2023-03-31. [dostęp 2023-04-05]. (ang.).
- ↑ a b Shayna Jacobs, Josh Dawsey, Devlin Barrett, Jacqueline Alemany: Trump indicted by N.Y. grand jury, first ex-president charged with crime. [w:] National Security [on-line]. washingtonpost.com, 2023-03-30. [dostęp 2023-04-05]. (ang.).
- ↑ a b c d kba: Takiej sprawy jeszcze w USA nie było. Oskarżony Trump broni się, atakując. Najważniejsze informacje. [w:] Świat [on-line]. onet.pl, 2023-04-05. [dostęp 2023-04-05]. (pol.).
- ↑ Pierwszy taki przypadek w USA. Donald Trump z zarzutami. [w:] Gospodarka [on-line]. money.pl, 2023-04-04. [dostęp 2023-04-05]. (pol.).
- ↑ a b c Dan Mangan, Kevin Breuninger, Jacob Pramuk, Brian Schwartz: Trump indictment live updates: Trump denies committing crimes, attacks foes in scattered Mar-a-Lago speech. cnbc.com, 2023-04-05. [dostęp 2023-04-05]. (ang.).
- ↑ Kara Scannell, John Miller, Jeremy Herb, Devan Cole: Donald Trump indicted by Manhattan grand jury on more than 30 counts related to business fraud. edition.cnn.com, 2013-03-31. [dostęp 2023-04-05]. (ang.).
- ↑ a b c Devlin Barrett, Josh Dawsey, Perry Stein, Jacqueline Alemany: Indictment says Trump lied, schemed to keep highly classified secrets. [w:] National Security [on-line]. washingtonpost.com, 2023-06-09. [dostęp 2023-06-15]. (ang.).
- ↑ a b c d momo/kg: Trump opuścił sąd z formalnymi zarzutami. Nie przyznał się do winy. [w:] Świat [on-line]. tvn24.pl, 2023-06-13. [dostęp 2023-06-15]. (pol.).
- ↑ Devlin Barrett, Perry Stein, Josh Dawsey: Trump says he’s been charged in Mar-a-Lago classified documents investigation. [w:] National Security [on-line]. archive.ph, 2023-06-08. [dostęp 2023-06-15]. (ang.).
- ↑ a b c Joan E. Greve, Hugo Lowell: Trump pleads not guilty to 37 federal criminal counts in Mar-a-Lago case. [w:] News [on-line]. theguardian.com, 2023-06-14. [dostęp 2023-06-15]. (ang.).
- ↑ Trump’s daughter, Ivanka, gives birth to third child [online], foxnews.com, 27 marca 2016 [dostęp 2016-11-01] (ang.).
- ↑ Guy Trebay, Melania Trump, the Silent Partner [online], nytimes.com, 30 września 2015 [dostęp 2016-11-01] (ang.).
- ↑ Marie Brenner, After The Gold Rush [online], vanityfair.com, 1 września 1990 [dostęp 2016-11-01] (ang.).
- ↑ Bennett 2020 ↓, s. 200.
- ↑ a b Marek Krześniak, Donald Trump – miliarder z tupetem [online], playboy.pl, 17 czerwca 2016 [dostęp 2016-12-08] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-20].
- ↑ Amy Argetsinger, Why does everyone call Donald Trump ‘The Donald’? It’s an interesting story. [online], washingtonpost.com, 1 września 2015 [dostęp 2016-11-01] (ang.).
- ↑ Bennett 2020 ↓, s. 114–115.
- ↑ a b Bennett 2020 ↓, s. 115.
- ↑ VOWS; It’s a Wedding Blitz for Trump and Maples, nytimes.com, 21 grudnia 1993, ISSN 0362-4331 [dostęp 2015-11-27] (ang.).
- ↑ Wszystkie żony Donalda Trumpa, [w:] Tylko u nas [online], wprost.pl, 7 marca 2016 [dostęp 2016-12-10].
- ↑ Lara Weber, Trump always says ‘I do’ to having a prenup [online], chicagotribune.com, 21 stycznia 2005 [dostęp 2016-11-01] (ang.).
- ↑ Bennett 2020 ↓, s. 81.
- ↑ Bennett 2020 ↓, s. 86, 114.
- ↑ Joshua Gillin, The Clintons really did attend Donald Trump’s 2005 wedding [online], politifact.com, 21 lipca 2015 [dostęp 2016-11-01] (ang.).
- ↑ Bennett 2020 ↓, s. 121.
- ↑ Bennett 2020 ↓, s. 142.
- ↑ Sam Reed: 6 Things to Know About Barron Trump, the Youngest of Donald’s Heirs. [w:] News [on-line]. hollywoodreporter.com, 2016-11-22. [dostęp 2017-01-19]. (ang.).
- ↑ aol.com editors: How many grandkids does President Trump have? A look at the next generation. [w:] Politics [on-line]. aol.com, 2017-03-20. [dostęp 2017-07-11]. (ang.).
- ↑ Donald J. Trump Foundation Inc.. [w:] Research Tax-Exempt Organizations [on-line]. projects.propublica.org, 2017. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ a b David A. Fahrenthold: Trump pays IRS a penalty for his foundation violating rules with gift to aid Florida attorney general. [w:] Post Politics [on-line]. washingtonpost.com, 2016-09-01. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ Claude Solnik: Taking a peek at Trump’s (foundation) tax returns. [w:] Editor’s Picks [on-line]. libn.com, 2016-09-15. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ Searching for evidence of Trump’s personal giving. [w:] Politics [on-line]. washingtonpost.com, 2016. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ Linda Qiu: Yes, Donald Trump donated $100,000 to the Clinton Foundation. [w:] Punditfact [on-line]. politifact.com, 2016-08-28. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ David A. Fahrenthold, Rosalind S. Helderman: Missing from Trump’s list of charitable giving: His own personal cash. [w:] Politics [on-line]. washingtonpost.co m, 2016-04-10. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ Jacob Pramuk: Trump picks wrestling magnate Linda McMahon to lead Small Business Administration. [w:] Politics [on-line]. cnbc.com, 2016-12-07. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ Chris Cillizza, David A. Fahrenthold: Meet the reporter who’s giving Donald Trump fits. [w:] The Fix [on-line]. washingtonpost.com, 2016-09-15. [dostęp 2017-01-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-02)]. (ang.).
- ↑ Michelle Toh: Trump Foundation Falls Under Investigation by New York Attorney General. [w:] Election 2016 [on-line]. fortune.com, 2016-09-14. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ David A. Fahrenthold: Trump Foundation ordered to stop fundraising by N.Y. attorney general’s office. [w:] Politics [on-line]. washingtonpost.com, 2016-10-03. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ Eric Bradner, Rob Frehse: NY attorney general is investigating Trump Foundation practices. [w:] Politics [on-line]. edition.cnn.com, 2016-09-14. [dostęp 2017-01-09]. (ang.).
- ↑ Donald Trump i jego żona Melania zakażeni koronawirusem. „Prezydent ma łagodne objawy” [online], TVN24 [dostęp 2020-10-03].
- ↑ Donald Trump na kwarantannie, czeka na wynik testu [online], rmf24.pl [dostęp 2020-10-03] (pol.).
- ↑ Koronawirus w Polsce i na świecie. Coraz więcej zakazeń w otoczeniu Donalda Trumpa [RAPORT] [online], rmf24.pl [dostęp 2020-10-03] (pol.).
- ↑ PBE (oprac.), Próba zamachu na Donalda Trumpa. Strzały na wiecu wyborczym [online], money.pl, 14 lipca 2024 [dostęp 2024-07-14] (pol.).
- ↑ l, Update from Michael Gold, „The New York Times”, 13 lipca 2024, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-07-14] (ang.).
- ↑ Suspect at Trump International Golf Course Charged with Firearms Offenses. United States Department of Justice, 2024-09-16. [dostęp 2024-09-20]. (ang.).
- ↑ Kolejna próba zamachu na Trumpa? CNN: Zatrzymano zwolennika Ukrainy [online], Do Rzeczy [dostęp 2024-09-16] (pol.).
- ↑ Zamachowiec zatrzymany w ostatniej chwili. Media: Ryan Routh jest znany ze swojej kryminalnej przeszłości! [online], Niezalezna.pl [dostęp 2024-09-16] (pol.).
- ↑ What Donald Trump has said about religion [online], Deseret News, 19 lipca 2024 [dostęp 2024-08-26] (ang.).
- ↑ Dan Evon: Donald Trump Received an Ellis Island Award in 1986?. snopes.com, 2016-09-05. [dostęp 2018-02-15]. (ang.).
- ↑ Саакашвили наградил Дональда Трампа Орденом Сияния. cisnews.org, 2012-04-22. [dostęp 2018-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-12)]. (ros.).
- ↑ Alexandra Wilts: Donald Trump awarded with Saudi Arabia’s highest civilian honour within hours of landing in the country. independent.co.uk, 2017-05-20. [dostęp 2017-05-21]. (ang.).
- ↑ Trump Awarded ‘Bravery’ Medal By Afghans For Pakistan Stance [online], RadioFreeEurope/RadioLiberty [dostęp 2019-01-13] (ang.).
- ↑ 1TV Afghanistan, Ziaulhaq, Afghans in Logar award bravery medal to Trump [online], 1tvnewsaf [dostęp 2019-01-13] [zarchiwizowane z adresu 2019-01-03] (ang.).
- ↑ Kosovo awards Trump with Order of Freedom for peace efforts [online], apnews.com [dostęp 2021-01-13].
- ↑ Kosowo przyznało prezydentowi USA Order Wolności [online], RadioMaryja.pl, 18 września 2020 [dostęp 2021-01-12] (pol.).
- ↑ 2013 WWE Hall of Fame inductees react to epic Madison Square Garden enshrinement [online], WWE [dostęp 2020-11-06] (ang.).
- ↑ Stworzenia nazwane na cześć znanych ludzi | Nauka BEZ fikcji #17. Nauka BEZ fikcji 2017-01-31. [dostęp 2017-02-01].
- ↑ Chris Fitch, Meet the Trump moth – Geographical [online] [dostęp 2017-01-23] (ang.).
- ↑ Damian Carrington: Blind creature that buries head in sand named after Donald Trump. The Guardian, 2018-12-18. [dostęp 2018-12-21]. (ang.).
- ↑ Beznogi płaz z Donaldem Trumpem w nazwie. Jest ślepy i żyje pod ziemią.. Interia.pl, 2018-12-19. [dostęp 2018-12-21].
- ↑ Izrael wdzięczny Trumpowi. Jego imieniem nazwano osadę. tvn24.pl. [dostęp 2019-06-24].
- ↑ Trump thanks Netanyahu as sign for ‘Trump Heights’ goes up on Golan. The Jerusalem Post. [dostęp 2019-06-24]. (ang.).
Bibliografia
- Kate Bennett, Uwolnić Melanię. Nieautoryzowana biografia pierwszej damy, Marek Fedyszak (tłum.), Wydawnictwo Znak, 2020, ISBN 978-83-240-7885-1.
Linki zewnętrzne
- Donald Trump – oficjalna strona prezydenta Stanów Zjednoczonych. whitehouse.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-25)]. (ang.).
- Donald Trump – strona prywatna (ang.)
.svg)
| Prezydent | |
|---|---|
| Wiceprezydent | |
| Szefowie departamentów |
|
| Pozostali członkowie gabinetu |
|
- ISNI: 0000000108986765
- ORCID: 0009-0004-4759-9142
- VIAF: 49272447
- ULAN: 500082105
- LCCN: n85387872
- GND: 118834312
- NDL: 00476339
- LIBRIS: sq47b3tb0qfmqbh
- BnF: 12195835j
- SUDOC: 145942198
- SBN: RAVV282134
- NLA: 35123886
- NKC: jn19990008619
- RSL: 000018418
- BNE: XX1127639
- BNR: 000226533
- NTA: 073829463
- BIBSYS: 97055467
- CALIS: n2004370981
- CiNii: DA08488604
- Open Library: OL398175A
- PLWABN: 9810632409005606
- NUKAT: n00079388
- J9U: 987007278742805171
- PTBNP: 1297779
- CANTIC: a19573753
- LNB: 000084831
- NSK: 000386800
- BNA: 000053733
- CONOR: 74264419
- BNC: 000883258
- ΕΒΕ: 265994
- BLBNB: 000332418
- KRNLK: KAC199627898
- LIH: LNB:9F6;=pa
- Donald Trump
- Absolwenci Uniwersytetu Pensylwanii
- Amerykanie pochodzenia niemieckiego
- Amerykanie pochodzenia szkockiego
- Amerykanie pochodzenia szwedzkiego
- Amerykańscy przedsiębiorcy
- Amerykańskie osobowości telewizyjne
- Demokraci (Stany Zjednoczone)
- Kandydaci Partii Republikańskiej na prezydenta Stanów Zjednoczonych
- Kandydaci na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych w 2016 roku
- Kandydaci na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych w 2020 roku
- Kandydaci w prawyborach prezydenckich Partii Republikańskiej w 2016 roku
- Kandydaci w prawyborach prezydenckich Partii Republikańskiej w 2020 roku
- Kandydaci w prawyborach prezydenckich Partii Republikańskiej w 2024 roku
- Laureaci Złotej Maliny dla najgorszego drugoplanowego aktora
- Ludzie roku tygodnika Time
- Ludzie urodzeni w Nowym Jorku
- Amerykańscy miliarderzy
- Prezydenci Stanów Zjednoczonych
- Propagatorzy teorii spiskowych
- WWE Hall of Fame
- Odznaczeni kosowskimi odznaczeniami
- Osoby upamiętnione nazwami taksonów biologicznych
- Urodzeni w 1946