Maryland
State of Maryland (en)  | |
 | |
| Imne | pas cap de valor (2021 ) |
|---|---|
| Devisa | «Fatti maschi, parole femmine (en)  » |
| Simbòl | oriol de Baltimore (ca) e roure blanc americà (ca) |
| Nom oficial | Maryland ((en))[1] |
| Escais | Old Line State |
| Administracion | |
| Estat | Estats Units d'America |
| Capitala | Annapòlis |
| Lenga oficiala | pas cap de valor |
| Politica | |
| • Governador (ca) | Wes Moore (2023–) |
| Geografia | |
.svg)  | |
| Coordenadas | 39° 00′ N, 76° 42′ O |
| Superfícia | 32 131 km²[2] |
| Longor de còsta | 3 190[3] |
| Percentatge d'aiga | 21,8 %[4] |
| Altitud mejana | 105 m |
| Punt mai bas | Ocean Atlantic (0 ft) |
| Punt culminant | Hoye-Crest (ca) (3 360 ft) |
| Fus orari | Zona orària de l'Èst America/Nòva York UTC−05:00 (ora estandard) UTC−04:00 (ora d'estiu) |
| Demografia | |
| • Totala | 6 177 224[5] ab. (1 d'abril de 2020 ) |
| • Densitat | 192,25 ab./km² |
| Autras informacions | |
| Prefix telefonic | 301, 410, 240, 443 e 667 |
| ISO 3166-2 | US-MD |
| Sit web | maryland.gov |
modificar  |
|
Maryland es un estat de la còsta èst dels Estats Units d'America, confronta Pennsilvània al nòrd, la Virgínia Occidentala a l'oèst, Delaware a l'èst, e Virgínia al sud e sud-oèst, sus l'autra riba de Potomac. La pus granda vila de l'Estat es Baltimore e sa capitala es Annapòlis. Entre sos escaisses ocasionals trobam Old Line State, Free State e Chesapeake Bay State. Es nomenat d'après la reina anglesa Ennriqueta Maria, coneguda en Anglatèrra coma Queen Mary, qu'èra la molhèr del rei Carles I.
Setze dels vint-tres comtats de Maryland, e la vila de Baltimore, bordan las aigas de marèa de l'estuari de la baia de Chesapeake e de sos nombroses afluents. E mai que siá un dels plus pichons Estats dels Estats Units, presenta una varietat de climas e de caracteristicas topograficas que li valguèron l'escai d'America en miniatura.
Abans que son litoral siá explorat pels europèus al sègle XVIen, Maryland èra abitat per mai d'un grops d'amerindians, principalament pels algonquins, e dins una mendre mesura pels iroqueses e los Siox. En tant que l'une de las Tretze Colonias originalas de la Grand Bretanha, Maryland foguèt fondat per George Calvert, un catolic convertit que cercava a provesir un refugi religiós als catolics secutats en Anglatèrra. En 1632, Carles Ier d'Anglatèrra acordèt a Calvert una carta coloniala, nomenant la colonia del nom de sa molhèr, la reina Mary (Enriqueta Maria de França). Contrariament als pelegrins e als puritans, que regetavan lo catolicisme dins sas colonias, Calvert envisatjava una colonia ont lo monde de diferentas sectas religiosas coexistariá segon lo principi de la tolerància. En consequéncia, en 1649, l'Assemblada generala de Maryland adoptèt una lei concernissent la religion, que consagrèt aquel principe en penalizant qual que siá reprochariá a un compatriòta de Maryland son apartenància religiosa. Pasmens, los conflictes religioses èran corrents dins las primièras annadas e los catolics demoravan una minoritat, e mai qu'en pus grand nombre que dins tota autra colonia anglesa.
Los primièrs establiments e centres de poblament de Maryland s'amassèron a l'entorn de ribièras e rius que s'escampan dins la baia de Chesapeake. Son economia èra fortament basada sus las plantacions, centrada principalament sur la cultura del tabat. Lo besonh de man d'òbra bon mercat entrainèt una expansion rapida dels domestices sos contrat, del trabalh penal e dels eslaus africans. En 1760, las frontièras actualas de Maryland prenguèron forma après lo règlament d'un desacòrd frontalièr de longa data amb Pennsilvània. Maryland participèt activament als eveniments que menèron a la Revolucion Americana e, en 1776, sos delegats an signat la Declaracion d'independància. Fòrça de sos ciutadans an puèi jogat de ròtles politics e militars claus dins la guèrra. En 1790, l'Estat cedèt de tèrras per la fondacion de la capitala americana Washington, DC.
Emai qu'essent alara un Estat esclavagista, Maryland es demorat dins l'Union pendent la guèrra de Secession, son emplaçament estrategic li donant un ròtle important dins lo conflicte. Après la guèrra, Maryland prenguèt part a la revolucion industriala, entraïnada per sos pòrts maritims, sas rets ferroviàrias e l'imigracion massisa d'Euròpa. Dempuèi la Segonda Guèrra Mondiala, la populacion de l'Estat aumentèt rapidament, per aténher environ sièis milions d'abitants, e fa partit dels Estats americans pus densament poblats. En 2015, le Maryland aviá lo revengut mejan dels menatges pus enauçat de totes los Estats, en granda part en rason de sa proximitat amb Washington, DC e d'una economia fòrça diversificada cobrissent la fabricacion, los servicis, l'ensenhament superior e la biotecnologia. Lo ròtle central de l'Estat dins l'istòria dels Estats Units se miralha dins la preséncia del nombre pus enauçat de monuments istorics per abitant.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]
Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Geografia
[modificar | Modificar lo còdi]Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Economia
[modificar | Modificar lo còdi]Aquesta seccion es voida, pas pro detalhada o incompleta. Vòstra ajuda es benvenguda !Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ United States Board on Geographic Names. «Decision Card», 7 d'octobre de 1931. [Consulta: 20 de decembre de 2019]
- ↑ URL de la referéncia: https://www.census.gov/geographies/reference-files/2010/geo/state-area.html. Ostal d'edicion: Ofici del Censament dels Estats Units. Archiu de l'URL: http://web.archive.org/web/20210801203427/https://www.census.gov/geographies/reference-files/2010/geo/state-area.html. Data de consulta: 1r agost 2021.
- ↑ «Maryland’s Shoreline Length Background & Guidance». Departament de Recursos Naturals de Maryland, genièr 2013. [Consulta: 24 de setembre de 2021]
- ↑ URL de la referéncia: https://www.usgs.gov/special-topic/water-science-school/science/how-wet-your-state-water-area-each-state. Ostal d'edicion: Servei Geològic dels Estats Units. Archiu de l'URL: http://web.archive.org/web/20210801202534if_/https://www.usgs.gov/special-topic/water-science-school/science/how-wet-your-state-water-area-each-state?qt-science_center_objects=0#qt-science_center_objects. Data de consulta: 1r agost 2021.
- ↑ «QuickFacts: Maryland». Ofici del Censament dels Estats Units. [Consulta: 14 de febrièr de 2022]