Գործողություն
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գործողություն (այլ կիրառումներ)
Գործողություն, հարաբերականորեն անկախ ու ամբողջական արտաքին-շարժողական կամ ներհոգեկան գործընթաց (օրինակ արտացոլման, ուշադրության, զգայաշարժողական, հիշողության, կամային և այլն), որն ունի որոշակի նպատակ, բայց որի դրդապատճառը ինքնուրույն չէ, այլ ենթարկվում է այն գործունեության դրդապատճառների խմբին, որի կազմի մեջ մտնում է այդ գործունեությունը։ Նույն գործողությունը կարող է մտնել գործունեության մի շարք տեսակների և հմտությունների կազմի մեջ։ Գործողությունը կազմված է շարժումներից։
Գործողության ակցեպտոր
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Գործողության ակցեպտոր (լատ. acceptor – ընդունիչ), Պ. Կ. Անոխինի ներմուծած տերմինը, որով նա նշանակում էր ցանկացած գործողության հարմարվողական արդյունքների կանխատեսման ու գնահատման գործընթացը մինչև գործողությունը կատարելը։ Պ. Կ. Անոխինի կարծիքով ուղեղում նախապես ստեղծվում է սպասվող արդյունքների մոդելը։
Առարկայական գործողություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այն գործողությունները, որոնց օգնությամբ մարդը ազդեցություն է գործում արտաքին աշխարհի առարկաների վրա։ Հոգեկան զարգացման ընթացքում բազմաթիվ գործողություններ ստանում են ներհոգեկան բնույթ (ներքնայնացվում,ինտերիորիզացիայի են ենթարկվում) և սկսում են իրագործվել առարկաների մտապատկերների հետ։
Մտավոր գործողություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հոգեկանում կատարվող գործողություններ, որոնց օգնությամբ ձևափոխությունների են ենթարկվում մտապատկերներն ու հասկացությունները, ստեղծվում են նրանց նոր զուգորդություններ, մշակվում է ընկալված ինֆորմացիան(գիտելիքը) ։ Ըստ Պ. Յա. Գալպերինի տեսության մտավոր գործողությունները առաջ են գալիս արտաքին առարկայական գործողություններից՝ անցնելով ներքնայնացման մի շարք միջանկյալ փուլերով.
- գործողության հետ նախնական ծանոթացման փուլ
- սխեմաներում, գծագրերում, մոդելներում և այլ ձևերով նյութականացված գործողությունների փուլ
- արտաքին - խոսքային փուլ, որտեղ գործողության բոլոր տարրերը ներկայացված են գրավոր կամ բանավոր արտաքին խոսքի ձևերում. այդ խոսքը ընդհանրացված ու կրճատ է, բայց դեռևս ավտոմատացված չէ
- այս փուլում գործողությունը կատարվում է իր համար արտասանված արտաքին խոսքում, որի մեջ էլ ավելի կծկված ու ընդհանրացված է
- «մտավոր գործողության փուլ». գործողությունը կատարվում է ներքին խոսքի ձևով, կրճատ է և ավտոմատացված։
Աղբյուրներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- Նալչաջյան Ա․ Ա․ (1984 թ.). Հոգեբանական բառարան (Լույս ed.). Երևան. էջ 240 էջ.