Μαίανδρος (αρχιτεκτονική)
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Με τον όρο μαίανδρος ή ελληνική κλείδα εννοείται στην αρχιτεκτονική και την αρχαιολογία η ταινιωτή διακόσμηση (σύνθεση ευθειών) που ενώνονται μεταξύ τους σε ορθές γωνίες ή τέμνονται διαγώνια. Το μοτίβο χρησιμοποιείται συχνά κατά την αρχαιότητα για τη διακόσμηση της ζωφόρου. Παραλλαγή του είναι ο μαίανδρος που χρησιμοποιεί σπειροειδή επαναλαμβανόμενα μοτίβα και η βιτρούβια έλιξ (γλωσσίδα), ένα επαναλαμβανόμενο καμπυλόγραμμο κυματοειδές μοτίβο.
Προέλευση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά την Ελληνική μυθολογία, ο βασιλιάς της Φθίας ο Πηλέας, είδε κάποτε στο φως του φεγγαριού μια πανώρια θεά να χορεύει μαζί με τις κόρες των νερών. Ήταν η θεά Θέτιδα, που η προφητεία του Προμηθέα την ανάγκαζε να παντρευτεί θνητό, ώστε να μη γεννηθεί αυτός, που θα ανέτρεπε τον παντοδύναμο Δία. Ο Πηλέας τυραννιόταν απ’ τη θεϊκή ομορφιά, αλλά πώς μπορούσε αυτός θνητός, ν’ αποκτήσει τη Θέτιδα που ήταν μια θεά; Ρώτησε όμως γι’ αυτό τον σοφότατο Χείρωνα που κατοικούσε ψηλά στο πολυβότανο Πήλιο. «Εκείνος τον ορμήνεψε, στο ίδιο μέρος σαν τη δει, τη νύχτα να χορεύει, να την αρπάξει όσο γίνεται σφιχτά στην αγκαλιά του. Να μην αφήσει τη λαβή όσο εκείνη κι αν άλλαζε μορφή, κι ας γίνει φίδι, λιοντάρι ή φωτιά, νερό για να ξεφύγει». Ο Πηλέας στο πάθος του για τη θεά ξεπέρασε και νίκησε καρτερικά όλες τις θυμωμένες μεταμορφώσεις της, κρατώντας την με μια λαβή σφιχτά στην αγκαλιά του. Η θεά υπέκυψε και παραδόθηκε στον έρωτά του! Το υπέροχο αυτό θέμα απεικονίζεται έξοχα στο εσωτερικό ερυθρόμορφης κύλικας του 500 π.Χ. που τώρα βρίσκεται στο μουσείο του Δυτικού Βερολίνου. Η έξοχη αυτή απεικόνιση παρουσιάζει τον Πηλέα, να αψηφά τα φίδια της θεϊκής μεταμόρφωσης που τον δαγκώνουν παντού, καθώς και το λιοντάρι που ωρύεται γαντζωμένο στην πλάτη του. Ο Πηλέας νικά τις μεταμορφώσεις της πεντάμορφης θεάς, χρησιμοποιώντας την ιερή "χειρώνιο λαβή", ή «Μαίανδρο» όπως έγινε αργότερα γνωστό[εκκρεμεί παραπομπή], το διάσημο αρχαιοελληνικό σύμβολο της ήττας των θεών! Όμως, αυτή η πάλη διασφάλιζε, μέσω του επακόλουθου γάμου της Θέτιδας με έναν θνητό, πως κανένας γιος της Θέτιδας με θεό, σαν καλύτερος από τον πατέρα του, δεν θα ανέτρεπε τους Ολύμπιους.Ήταν, συνεπώς, μια πάλη υπέρ και όχι εναντίον των θεών και αυτό συμβόλιζε και η ιερή "χειρώνειος λαβή". Την υπεράσπιση των θεών.
Κατά τον Αθανάσιο Σταγειρίτη, και τον Πλούταρχο [1]ο ποταμός Μαίανδρος, ονομάζονταν αρχικά "Αναβαίνων", γιατί φαινόταν πως επέστρεφε στις πηγές του. Άλλαξε όνομα εξ αιτίας κάποιου Μαιάνδρου. Αυτός, πολεμώντας τους Πεσσινούντιους, έταξε στη Ρέα να θυσιάσει όποιον τον προϋπαντούσε γυρίζοντας. Τον υποδέχτηκαν η γυναίκα, η κόρη και ο γιος του. Αφού τους θυσίασε, όπως είχε τάξει, πνίγηκε στο ποτάμι το οποίο πλέον πήρε το όνομά του.[2]
Κατά άλλη παραλλαγή, που αναφέρει πάλι ο Σταγειρίτης, στον ίδιο πόλεμο, ο Μαίανδρος σύλησε ένα ιερό της Ρέας και η θεά τον τρέλανε. Τότε, αυτός σκότωσε την οικογένειά του, και μετά πνίγηκε στο ποτάμι. Εκεί υπήρχε και μια πέτρα που όποιος την έπαιρνε τρελαίνονταν και σκότωνε τους δικούς του. Για να μην συμβεί αυτό, έπρεπε να προσευχηθεί στη Ρέα.
Κατά τον περιηγητή Παυσανία ο Μαίανδρος πέρναγε τα νερά του από την Μικρά Ασία στην Πελοπόννησο και δημιουργούσε τον Πελοποννησιακό Ασωπό. [3] Ο Ασωπος/Μαίανδρος γέννησε την Αίγινα, την Θήβα και την Κέρκυρα. [4] Συνεπώς ο ποταμός Μαίανδρος μπορεί να θεωρηθεί ένας από τους γενάρχες των Ελλήνων.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικές Συνδέσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Περί ποταμών (Πλούταρχος) - Βικιθήκη». el.wikisource.org. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2017.
- ↑ Αθανασίου Σταγειρίτου "Ωγυγία ή αρχαιολογία" τομ Δ', σελ 207-8
- ↑ «Ελλάδος περιήγησις/Κορινθιακά - Βικιθήκη». el.wikisource.org. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2017.
- ↑ «Ελλάδος περιήγησις/Κορινθιακά - Βικιθήκη». el.wikisource.org. Ανακτήθηκε στις 22 Δεκεμβρίου 2017.