Rat na Pacifiku
| Rat na Pacifiku | |||
|---|---|---|---|
| Drugog svjetskog rata | |||
 | |||
| Datum | 1937–1945 | ||
| Lokacija | Evropa, Azija, Mediteran i Bliski istok, Afrika | ||
| Povod | Invazija Japana na Kinu | ||
| Ishod | Pobjeda saveznika | ||
| Sukobljene strane | |||
| |||
| Komandanti | |||
| |||
| Žrtve | |||
| |||
Rat na Pacifiku počeo je u Aziji izbijanjem Drugog japansko-kineskog rata, 7. jula 1937. Iako se u glavnom može gledati kao sukob u sukobu, rat na Pacifiku je imao važan uticaj na poslijeratno stanje ne samo na prostoru Pacifika, nego i čitavog svijeta. Završen je početkom augusta 1945. godine bacanjem atomskih bombi na japanske gradove Hirošimu i Nagasaki bez privrednog ili vojnog značaja te smrću velikog broja civila u veoma kratkom roku.
Historijski uzroci
[uredi | uredi izvor]Početkom 20. vijeka, najveći dijelovi istočne Azije nalazili su se pod uticajem zapadnih kolonijalnih država. Samim tim, Japan se nalazio okružen snažnim uticajima zapadne kulture, suprotnim viševijekovnoj tradiciji ostrva. Japanski vlastelini i plemići, podržani uticajem vojnog vrha te uspjesima nacističke Njemačke, dovode carski režim pod pitanje opstanka. Želja za promjenom dovodi do pokreta protiv zapadne dominacije na tim prostorima, te do stvaranja interesne strukture za Japan kao najjaču naciju prostora (Panazijatizam).
Kina je vijekovima bila, sa svojim gotovo neiscrpnim prirodnim blagom, japanska interesna zona i jedini mogući izlaz iz zavisnosti od drugih. Teritorijalni dobici na području Koreje, Tajvana te velikog broja otoka Indokine ne zadovoljavaju potrebe Carstva i ulogu najvažnije države istoka nasuprot Kine. Godine 1929. Japan, kao jedini izlaz iz privredne krize, vidi teritorijalno širenje. Djelimično isplanirani incidenti na prostoru Mandžurije dovode do otvorenog sukoba Japana s Kinom te stvaranja marionetske države Mandžukuo pod japanskom upravom.
Japan 1933. godine izlazi iz Lige naroda, zbog suprostavljanja Ujedinjenog Kraljevstva i njegovih saveznika japanskoj imperijalističkoj politici. Tim činom carska uprava, već preuzeta od strane vojske kroz funkciju predsjednika vlade, više se ne osjeća vezanom za ugovore sklopljene s drugim državama.
Hronologija rata
[uredi | uredi izvor]
Kao službeni ulazak Japana u Drugi svjetski rat uzima se 7. decembar 1941. godine, dan napada na Pearl Harbor. Idućeg dana, 8. decembra, Sjedinjene Američke Države i Ujedinjeno Kraljevstvo objavili su rat Japanu, čime ovaj rat postaje dio ukupnih ratnih događanja Drugog svjetskog rata. Interesno prinuđene, u ratu na Pacifiku učestvovali su Ujedinjeno Kraljevstvo, Australija, Novi Zeland i Holandija. Pored Japana, saveznicima su rat objavile i neke države koje je Japan osvojio tokom rata.
Veće operacije
[uredi | uredi izvor]
Početkom jula 1942. dolazi do zastoja japanskih ofanziva. Pod okupiranim ili opsjednutim teritorijima tada su se nalazili:
- Južni dio otoka Sahalin
- Salomonovi otoci
- Sjeverni dio Nove Gvineje
- Borneo i Sumatra
- Maršalovi otoci
- Vijetnam
- Marijanski otoci
Osim toga, japanska flota je dominirala cijelim pacifičkim područjem.
Bitka kod Midwaya
[uredi | uredi izvor]Dana 4. i 5. juna 1942. dolazi do prve u nizu odlučujućih bitaka za progon Japanaca i povratak okupiranih teritorija. Snage ratne mornarice SAD-a se kod otočja Midway suočavaju s glavnim dijelom japanske flote. Vođena planom zauzimanja atolskih otoka (Sand Island i Eastern Island) Midway arhipelaga i pravljenja zračne baze, japanska flota igrom slučajnosti našla se nasuprot čitavoj pacifičkoj floti SAD-a. Naime, poslije pobjede u Koraljnom moru, japanske snage, umjesto nastavka ofanzive, povukle su se i pregrupirale za ofanzivu u pravcu midvejskog arhipelaga. Američki taktičari uzimaju u obzir invaziju Australije, napad na Port Moresby i invaziju Nove Gvineje, koje se zbog jake koncentracije britanskih snaga odbacuju. Kao jedina mogućnost ostaje ponovni napad na Pearl Harbor ili midvejsko otočje. Iako su Japanci u sjevernom Pacifiku napali Aleute, Amerikanci su svoje snage koncentrirali na odbranu Pearl Harbora i time se postavili pred Midway. Na ovom mjestu dolazi do najveće pomorske bitke Drugog svjetskog rata, gdje je glavnina japanske flote potopljena ili onesposobljena. Japanci su izgubili četiri nosača aviona, jednu krstaricu i oko 300 aviona, a poginulo je 4.800 vojnika. Američki gubici bili su puno manji.
Guadalcanal
[uredi | uredi izvor]Takozvana Operacija Watchtower započinje već 1. juna 1942, ukrcavanjem zadnjih jedinica mornaričke pješadije u šest transportnih brodova u San Diegu. Dana 7. juna jedinice 11. i 16. brigade taktičkih snaga (Tactical Forces) kreću iz Midwaya prema Guadalcanalu. Ovim započinje treća pomorska invazija po veličini u Drugom svjetskom ratu, poslije Normandije (Operacija Overlord) i Italije (Operacija Avalanche).
Noću 7. jula, poslije pripreme kroz nosače aviona USS Saratoga, USS Wasp i USS Enterprise, glavnina američke 1. mornaričke divizije pristaje na sjevernom dijelu otoka, dok djelovi divizije pristaju na otoku Tulagi. Time započinje skoro sedmomjesečna borba za ove otoke. Istog dana, Amerikanci uspijevaju zauzeti skoro završen japanski aerodrom na Guadalcanalu, dok na Tulagi dolazi do jakog otpora ukopanih japanskih snaga.
Dana 9. jula Japancima u pomoć dolazi 8. japanska flota, u čijem sastavu se nalaze krstarice Chokai, Aoba, Kinugasa, Furutaka, Kako, Tenryu, Yubari i razarač Yunagi. Svi ovi brodovi prolaze neprimjećeni od strane radarskog izviđačkog broda USS Blue (Radarpicket), udaljenog samo 40 km. Iako su pri izlasku iz luke primjećeni od strane američke podmornice S-38, ovi brodovi uspijevaju proći do linija američke flote.
U bici koja se razvila, saveznici su izgubili više brodova (HMAS Canberra (RAN), USS Patterson, USS Chicago i USS Bagley). Pri povlačenju, Japanci su iznenadili sjevernu grupu te potopili krstarice USS Vincennes, USS Quincy i USS Astoria, kao i razarače USS Helm i USS Wilson.
Glavnu krivicu za ove gubitke nose slabe komunikacijske veze između Saveznika. Iako su britanski i australijski izviđački avioni dojavili dolazak japanske flote, ove informacije nisu proslijeđene do ratnih brodova.
U daljnjem sukobu na otocima odvija se više materijalna borba, a manje rat ljudstva. I Saveznici i Japanci napadaju logističke konvoje, što prouzrokuje nove, manje pomorske bitke u ovom području.[1]
Filipini
[uredi | uredi izvor]Dana 8. decembra 1941. 25 japanskih bombardera, koji su poletjeli s otoka Formosa, započinje bombardiranje gradova Tuguegarao i Baguio. Iako već upozorene napadom na Pearl Harbor, američke snage su zatečene u pripremama za protivnapad na Farmosu. Zbog djelimične magle koja je tog dana vladala na području, Amerikanci ne računaju s napadom. U 10:30 sati, poslije potpunog povlačenja magle, Japanci započinju drugi udarni talas sa 108 bombardera, koje je pratilo 48 lovaca tipa Mitsubishi A6M Zero. U trenutku pojave japanskih aviona, odbrambeni radar na Clarc Fieldu dojavljuje prazan zračni prostor, tako da svi odbrambeni avioni slijeću na Clarc Field. U 11:30 se pojavljuju visoko leteći bombarderi iznad prvih otoka, ali zbog nepoznatih razloga ne dolazi do alarmiranja zračnih jedinica na Clarc Fieldu, tako da japanski bombarderi u 12:15 uspijevaju bez gubitaka ispustiti svoj teret te uništiti čitav aerodrom sa svim na njemu stacioniranim avionima. Čitav napad traje samo jedan sat, dok Japanci istovremeno napadaju i zračnu bazu na otoku Iba. Samim tim je samo za jedan dan prepolovljena snaga američkog Ratnog zrakoplovstva u Aziji.
Gilbertovi otoci
[uredi | uredi izvor]
Na dan napada na Pearl Harbor, japanske snage napadaju i Gilbertove otoke te ih zauzimaju 10. decembra 1941. U sljedećih godinu dana Japanci na atolima ovih otoka prave jake utvrde.
Dana 20. januara 1943, američka 2. mornarička divizija uspijeva se iskrcati na otocima i preuzeti ih. Gilbertovi otoci od toga dana služili su za pripreme napada na Maršalove otoke.
Maršalovi otoci
[uredi | uredi izvor]Borba za Maršalove otoke traje do 1944. U prodoru preko Gilbertovih otoka, Amerikanci presijecaju snabdjevanje izoliranih japanskih jedinica na ovim otocima. U krvavim borbama umire puno manje vojnika nego od gladi. Poslije bitke za Tarawu i pobjede, Saveznici prelaze na izolaciju pojedinih otoka i time Japance dovode do predaje. Pojedini otoci bez kontakta ostaju izolirani do kraja rata, a pojedine jedinice i poslije. Na nekim otocima malobrojno stanovništvo, najčešće ostaci japanskih jedinica, tek ranih 1950-ih saznali su za kapitulaciju Japana.
Iwo Jima
[uredi | uredi izvor]
Jedna od najpoznatijih bitaka Drugog svjetskog rata, bitka za Iwo Jimu ("Operacija Iceberg"), započinje 19. februara i traje do 26. marta 1945. Taktičke operacije izvedene pri napadu na ovaj otok, danas se koriste kao osnova amfibijskog ratovanja.
Zbog potrebe stacioniranja lovačkih aviona za pratnju bombardera pri napadu na japanske otoke, saveznici se odlučuju za napad na samo 21 kvadratni kilometar velik otok, čija odbrana se sastojala od 20.000 japanskih vojnika pod vodstvom generala Tadamičija Kuribajašija. Američka 4. i 5. divizija marinaca sa skoro 100.000 vojnika izvršile su desantni napad i za manje od mjesec dana zauzele otok. Japanci su se povukli u unutrašnjost otoka i tunelske sisteme u planinskom dijelu, gdje su gerilskim akcijama onemogućavali učvršćenje američkih položaja. Treća divizija marinaca koja dolazi u pomoć, još više povećava gužvu na obali, čime dolazi do ukupnog gubitka od oko 7.000 mrtvih.[2]
Tokom borbe, Amerikanci zbog nemogućnosti ulaska u podzemne tunele upotrebljavali su bacače plamena i time uništili položaje japanske vojske. Pri kraju sukoba, Japanci su se povukli na južni dio otoka gdje se bore do zadnjeg. Ukupno je u odbrani otoka izginulo preko 20.000 Japanaca.
Okinawa
[uredi | uredi izvor]U nastavku Operacije Iceberg, 10. Armija američke kopnene vojske, uz podršku 3. Amfibijskog korpusa i 24. Armijskog korpusa s ukupno 183.000 vojnika, vrši invaziju na Okinavu, japansku teritoriju u otočju Ryu Kyu. Dana 10. aprila 1945. glavni dio snaga se iskrcava na otok.
Iako pripreme uz zračnu podršku traju već od 1. aprila, glavnina japanskih snaga se uspijeva povući u unutrašnjost otoka, u već izgrađene i dobro utvrđene položaje. Ratovanje u džungli dovodi do velikih gubitaka na strani Saveznika, ali su na kraju ipak Japanci pretrpjeli težak poraz: gube oko 66.000 vojnika, dok su američki gubici iznosili 12.283 poginulih.
Padom Okinawe pada i zadnje japansko uporište na putu prema glavnim otocima. Samim tim, saveznici završavaju pripreme invazije samog Japana.[3]
Atomska bomba i završetak rata
[uredi | uredi izvor]
Iako su već Japance prinudili na povlačenje te se samo Carstvo nalazi u raspadu, američka vlada i vojna uprava odlučuju se za upotrebu najgoreg oružja za masovno uništavanje.
Iako je japanski ambasador u Moskvi, Sato Naotake, već 9. jula 1945. prenio molbu za početak pregovora o primirju, Amerikanci 6. augusta bacaju prvu atomsku bombu na Hirošimu, a tri dana poslije, 9. augusta na Nagasaki. Iznenađeni ovakvom udarnom snagom neprijatelja, Japanci 2. septembra 1945. potpisuju bezuslovnu predaju.[3]
Posljedice
[uredi | uredi izvor]Pacifički rat, a time i Drugi svjetski rat, završio je japanskom kapitulacijom. Dokument o kapitulaciji potpisan je na američkom ratnom brodu USS Missouri, 2. septembra 1945. godine. Bio je to prvi rat u kojem su upotrijebljena sva tri oružja za masovno uništavanje, kako atomsko (SAD je bacio atomske bombe na Japan), tako i biološko i hemijsko oružje, koje je Japan koristio većinom u Kini.
Osim privrednog uništenja Japana, posljedice upotrebe atomskih bombi civilno stanovništvo osjeća destljećima kasnije: zračenje i zaražena okolina i poslije rata mnoge civile je stajalo života.
U mnogim slučajevima osporena upotreba atomskog oružja ovom slučaju učvrstila je tadašnju američku ulogu u svijetu, te pokazala svu svoju surovost. I do današnjih dana uloga atomskog oružja se nije promijenila te služi kao vrsta političkog pritiska.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]- Detaljni opisi bitaka (en)
- Malo poznati detalji rata na Pacifiku (en) Arhivirano 31. 3. 2009. na Wayback Machine
- US Navy u ratu na Pacifiku (en)
- Slike Pearl Harbora poslije napada
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ http://www.wlb-stuttgart.de/seekrieg/ksp/pazifik/guadalcanal.htm (de)
- ^ Morison, Samuel Eliot (2002) [1960]. Victory in the Pacific, 1945. Urbana, IL: University of Illinois Press. (en)
- ^ a b Dr. Christian Zantner, Der zweite Weltkrieg, Möwig-Verlag ISBN 3-8118-1625-X (de)
