Millî Türk Talebe Birliği (1946)
| Millî Türk Talebe Birliği | |
|---|---|
| Kuruluş | 14 Aralık 1916 |
| Kapanış | 12 Eylül 1980 |
| Merkez | Klodfarer Caddesi No:39 Sultanahmet, Fatih, İstanbul |
| Resmî site | www.mttb.org.tr |
Millî Türk Talebe Birliği (kısaca MTTB), faaliyet gösterdiği dönemlerde birbirine zıt sağ veya sol ideolojileri benimsemiş bir öğrenci birliği. 1936 yılında izinsiz düzenlemiş olduğu "Hatay'ın ilhakını destek mitingi" nedeniyle 22 Kasım 1936 tarihinde kapatılan MTTB, 1946 yılında on yıllık bir aradan sonra Edebiyat Derneği Başkanı Reha Köseoğlu, Hukuk Derneği Başkanı Tahsin Atakan, Tıp Derneği Başkanı Rehai İslam tarafından, merkezi İstanbul'da olmak üzere, Türk Talebe Birliği adıyla tekrar kuruldu. Bu tarihten 1980'e kadar pek çok farklı görüşü içerisinde barındıran bir öğrenci hareketi olan MTTB 12 Eylül Darbesi sonrasında diğer tüm sivil toplum kuruluşları gibi kapatıldı.
1916 yılında kurulan MTTB, 1936 yılına kadar Türkçü, milliyetçi ve Atatürkçü görüşleri temsil etmiştir. Çok partili siyaset ile, 1946 yılından 1965 yılına kadar Atatürkçü-milliyetçi çizgisini devam ettiren birlik, 1960-1965 yılları arasında yer yer sol görüşlere de eğilim göstermiştir. 1960’tan kapatıldığı 1980 yılına kadar ise siyasal İslamcı bir kimliğe sahip olmuştur.
27 Mart 2008 tarihinde Talebe Birliği Federasyonu adı ile yeniden kurulan MTTB hâlen faaliyetlerini devam ettirmektedir.
Birlik, Milli Gençlik, Çatı gibi dergiler; MTTB'ye ait yayın organlarıdır.[1]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Uzun yıllar yükseköğrenim gençliğine hitap eden MTTB, ilk olarak 14 Aralık 1916 yılında kuruldu. Millete hedef tayininde, gençliğin öneminin farkında olan cumhuriyetin yönetim kadrosu da resmî görüşü doğrultusunda örgütlediği MTTB'ye devlet olarak destek verdi. 1924 yılında, üniversite öğrencileri tramvay biletlerinde indirim için tramvay şirketini basarak eylem yaptı. MTTB adını ilk bu eylemde duyurmuştur.[1] 27 Nisan 1927'de de, tüzel kişilik kazandı.[2] 1931-1933 yılları arasında başkanlığını Tevfik İleri yapmıştır. Tevfik İleri daha sonraları Demokrat Partiden Samsun Milletvekili olacak, Milli Eğitim Bakanı olduğu dönemde Köy Enstitüleri kapatılacak, 27 Mayıs 1960 İhtilalinde tutuklanarak idam cezasına mahkûm edilecektir. Ancak daha sonradan hakkındaki hüküm, ömür boyu müebbet hapis cezasına çevrilecektir. MTTB, 1936 yılına kadar daha çok Türk Ocakları ile birlikte hareket etti.[3] 'Birlik' adında bir dergi çıkardı ve Turancılık çizgisinde yürüdü. Hatta MTTB'nin simgesi bu yıllarda bozkurt olarak değişmiştir.[3] 'Vatandaş Türkçe Konuş', 'Hatay'ın Türkiye'ye ilhakı', 'Çanakkale Şehitlerini Anmak' gibi eylemler de bu dönemde gerçekleşmiştir. Ancak Hatay halkına destek mitingi 'izinsiz' olduğu gerekçesi ile MTTB, 22 Kasım 1936'da kapatıldı.[4] 1916'dan 1980'e kadar, arada kapalı olduğu dönemler hariç, faaliyet gösteren MTTB'de bundan önce dört devre yaşanmıştır denebilir.
MTTB'nin yeniden kurulması
[değiştir | kaynağı değiştir]Kapatıldıktan 10 yıl sonra, 5 Şubat 1946 yılında bir grup genç bir araya gelerek MTTB'yi tekrar Talebe Birliği adı altında kurmuştur. Daha sonra Bakanlar Kurulu kararı ile 1947 yılında Milli Türk Talebe Birliği adını tekrar almıştır.[5] MTTB’nin yeniden kurulmasıyla başlayan bu dönem de kendi içinde 2 ayrı devre olarak düşünülebilir: 1946-1965 yılları arasında sol cereyanların etkisinde bir MTTB, 1965-1980 arasında ise milliyetçi ve muhafazakâr bir MTTB.
III. devre (1946-1965)
[değiştir | kaynağı değiştir]Tek parti döneminden çok partili döneme geçişin başladığı 1946 sonrası yıllarda, gençlik daha hür bir çalışma ortamında kendini ifade etmek ve yetiştirmek imkânına kavuştu. MTTB'nin sol cereyanlar yönündeki görünüşü 1965 yılına kadar sürmüştür. 27 Mayıs 1960'ta Demokrat Partiye karşı girişilen ihtilal hareketinden hemen sonra, o dönemki MTTB Genel Başkanı Yaşar Özdemir, Genel Sekreter Hüseyin Sağıroğlu, İstanbul İcra Konseyi Başkanı Mete Akıncı, Silahlı Kuvvetler Komutanlığı'na ortak bir telgraf çekerek "darbeyi desteklediklerini" belirttiler. Hatta MTTB, 27 Mayıs'ı "Milli İnkılap Hareketi" olarak değerlendirdi.[6]
MTTB'nin darbe sonrası katıldığı ilk ve en büyük gösterilerden birincisi İstanbul'da yapılmışken, ikincisi Ankara'da "Ordu ve Gençlik Günü" olarak düzenlendi. Öyle ki mitinge Orgeneral Fahri Özdilek bile katıldı ve şunu söyledi:
"Civanmert Çocuklarım, sizden ilham alan ordu, sizin düşündüklerinizi vatan görevi olarak yaptıysa mutluluk duyar. İnkılap hareketindeki başarımızı size borçluyuz."[6]
Bununla birlikte MTTB gençleri, köylerde Atatürk Devrimi'ni anlatmak ve köylülere konferanslar vermek için kampanya başlattı. 1961 Anayasası'na "Evet" denilmesi için çeşitli çalışmalar yaptılar.[7]
1950 ila 1965 yılları arasında Genel Başkanlık yapmış olan kişiler sırası ile; Rehâi İslam, Dr. Suphi Baykam, Kamuran Evliyaoğlu, Nejat Cerman, Orhan Sakarya, Yaşar Özdemir, Faruk Narin ve Yüksel Çengel'dir.[8]
IV. devre (1965-1980)
[değiştir | kaynağı değiştir]1965 yılından itibaren MTTB, faaliyetlerini milliyetçi bir yapıda sürdürmüştür. Komünizmle mücadele alanında toplantılar tertip etmiş ve kampanyalar başlatmıştır. "İlk olarak düşünülmesi icap eden husus, 'Millî Birlik' fikrini sağlam unsurlara dayayıp kökleştirmektir." gibi sloganlarla mücadele gayesi ortaya konmuştur.
18 Mart 1965 tarihinde yapılan Genel Kurul'da Genel Başkanlığa Rasim Cinisli seçildi. Ancak önceki başkan Yüksel Çengel ve ekibi genel merkez binasını işgal etmişti. Uzun uğraşlar sonucu genel merkez alınabildi. Cinisli ve ekibi binaya girdiklerinde bir mesajla karşılaştılar. Mesajda "Ne biri, ne öteki. Şahsiyetli devlet idaresi." yazıyordu. ABD ve SSCB bayraklarının üzerinde çarpı işareti vardı.[9] Rasim Cinisli ile birlikte bir anlamda yeniden doğuş yaşanmıştır. Zira bu dönemden sonra MTTB yavaş yavaş milliyetçi ve anti-komünist bir yapıya doğru kaymaya başlayacaktı.
Türk-İş dahil olmak üzere 113 STK ile birlikte 20 Mart 1966 tarihinde İstanbul'da "Komünizmi Tel'in ve Gafletten Uyanma Mitingi" düzenlendi. Bu mitingde, o dönem slogan olacak olan "CAM Kırılacak" sloganları atıldı. CAM'dan kasıt, o dönemde komünizme varan solcu akımları destekleyen 'Cumhuriyet, Akşam, Milliyet' gazetelerinin baş harfleriydi... Bu dönemde Milli Gençlik Dergisi çıkarılmaya başlandı. Derginin yazarları arasında Necip Fazıl Kısakürek, Peyami Safa gibi isimler bulunmaktaydı.
Milliyetçi ve muhafazakâr Anadolu gençliği ile MTTB'nin çalışmalarına hız kazandırıldı ve birlik tarihine ve misyonuna uygun 'Laiklik', 'Devrim', 'Türkçülük' gibi doneler terk edildi. Rasim Cinisli'den sonra 48. Dönem Genel Başkanlığına seçilen İsmail Kahraman'la MTTB'nin fikrî çizgisi daha da netleşti. İsmail Kahraman nezdinde MTTB, İslamcı bir politikayı benimsedi. Aynı zamanda bu dönemde sol öğrenci olaylarına karşı ortak bir zemin oluştu. MTTB, milliyetçi ve İslamcı-muhafazakâr görüşün buluşma ve yönetim yeri hâline geldi, milliyetçi çizgide olduğu gibi muhafazakâr çizgide de belirgin bir tavır aldı. Bu dönemde yapılan eylemlerden biri de Lenin heykelinin protesto edilmesidir.
Dönemin en çok ses getiren olayı MTTB Genel Başkanı ve yöneticilerinin olduğu bir grubun Ayasofya'da namaz kılmasıydı. MTTB'nin o dönemdeki kadrolarına göre, Ayasofya müze olarak değil, ibadethane olarak kullanılmalıydı. Onlara göre Ayasofya'nın cami yerine müze olarak kullanılması, Kemalist kadroların İslam'la hesaplaşmasının bir sonucuydu. Ayrıca Cinisli döneminde kalıcak yer, giyecek ve yiyecek ihtiyaçları karşılanan Mehmet Akif'in oğlu Mehmet Emin Ersoy, İsmail Kahraman döneminde MTTB salonunda kaldığı yerden atılır. O dönemde askerde bulunan Rasim Cinisli'ye ulaşmaya çalışır ancak fayda göremez. Ne yazık ki bir süre sonra sokakta donarak ölür.[10]
1968 yılında Türk tarihinin en büyük eylemlerinden sayılan 6. Filo olaylarından hemen 3 gün önce, MTTB tarafından "Bayrağa Saygı Mitingi" düzenlendi. Mitingde, dönemin MTTB başkanı İsmail Kahraman kürsüden söz alıp 6. Filo'yu protesto eden gençlik örgütlerini hedef gösterdi.[11] Konuşmasını "Komünizme cihat açtık, pazar günü Taksim'de buluşalım." diyerek bitirdi. Fehmi Çalmuk'un iddialarına göre olaylar yaşanırken İçişleri Bakanı Faruk Sükan ile MTTB başkanı İsmail Kahraman Taksim'i yukarıdan gören bir balkonda olanları dürbünle izliyordu.[12] Yine İsmail Kahraman döneminde Cumhuriyet tarihinin ilk başörtüsü eylemi Ali Babacan'ın halası Hatice Babacan tarafından gerçekleştirildi. Ankara İlahiyat Fakültesi'ne başörtüsü ile girmek istediği için Hatice Babacan okuldan atılır. Bunun üzerine MTTB dersleri boykot etme kararı almıştır.
1969 yılında MHP içinden bir kesim, MTTB'yi Türkçü çizgiye çekmek amacıyla, birlik başkanlığına Mustafa Ok'u aday gösterdi. 3 Mayıs 1969 tarihinde Kayseri'de yapılan kongrede İslamcılarla Ülkücüler kavga etti ve 20 kişi yaralandı; kavga sırasında bir taraf "Müslüman Türkiye", diğer taraf "Milliyetçi Türkiye" sloganları attı. Sürecin sonunda İslamcıların adayı Burhanettin Kayhan başkan seçildi.[13]
53. Dönem Genel Başkanı Rüştü Ecevit'in döneminde göze çarpan çalışma MTTB'nin ambleminin değiştirilmesi olmuştur. Kurulduğu yıldan beri MTTB'yi temsil eden "Bozkurt" resmi, 1975 yılında "Kitap" resmi ile değiştirilmiştir. Şekilde görülen bu değişiklik aslında Birlik'in İslami yönünün ağır bastığının bir ifadesi olarak kabul edilir.[14]
1965-1980 yılları arasında MTTB'nin Genel Başkanları sırası ile; Rasim Cinisli, İsmail Kahraman, Burhaneddin Kayhan, Ömer Öztürk, Raşit Ürper, Abid Özmen, Rüştü Ecevit, Cemalettin Tayla, Kasım Yapıcı, Haşmet Oğuzalp, Vehbi Ecevit'tir.
12 Eylül 1980 askerî darbesi ile MTTB'nin IV. devresi de sona ermiş oldu.
Seneler sonra bir grup genç, kurdukları sekiz üniversite talebe derneğini bir çatı altında toplayarak MTTB'nin kuruluşunun 90. yılı münasebetiyle tertipledikleri toplantıda Talebe Birliği Federasyonu adı ile MTTB'yi yeniden kurma çalışmalarına başladıklarını duyurdu. Ardından, 27 Mart 2008'de Taha Enes Şener'in Kurucu Genel Başkanlığında Millî Türk Talebe Birliği (MTTB) Talebe Birliği Federasyonu adı ile resmen yeniden kuruldu.
Millî Türk Talebe Birliği mensupları
[değiştir | kaynağı değiştir]Millî Türk Talebe Birliğine üye olup Türk siyasetinde öne çıkan isimler olmuştur. Bunların arasında; Eski Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Eski Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Başbakan Eski Yardımcısı Bülent Arınç, Başbakan Eski Yardımcısı Beşir Atalay, Millî Eğitim Eski Bakanı Ömer Dinçer, Enerji ve Tabii Kaynaklar Eski Bakanı Taner Yıldız, Kültür Eski Bakanı ve Meclis Başkanı İsmail Kahraman, İçişleri eski Bakanı Abdülkadir Aksu, Milli Eğitim Eski Bakanı Hüseyin Çelik, Bahattin Yıldız, Necip Fazıl Kısakürek, Ömer Lütfi Mete, Kültür Bakanı eski Müsteşarı ve Cumhurbaşkanlığı eski Genel Sekreteri Mustafa İsen, Recep Tayyip Erdoğan'ın danışmanlarından Şükrü Karatepe, yazar Mustafa Müftüoğlu, yazar Cemil Meriç, İçişleri eski Bakanı Oğuzhan Asiltürk, Refah Partisi eski Milletvekili Yasin Hatipoğlu, Prof. Dr. Sabahattin Zaim, AK Parti eski Müfettişi Yakup Kaldırım, yazar Kadir Mısıroğlu, AKP Kayseri Milletvekili İsmail Emrah Karayel, TÜGVA Mütevelli Heyeti Üyesi Mehmet Burak Savaşer, Başbakan eski Yardımcısı Numan Kurtulmuş'un yeğeni Mustafa Hüsnü Kurtulmuş, Hasan Kalyoncu'nun oğlu Haluk Kalyoncu, İstanbul eski Milletvekili Yüksel Çengel, Devlet Planlama Teşkilatı eski Danışmanı Fehmi Koru ve Hizbullah (Türkiye) örgütünün kurucularından Fidan Güngör ve Hüseyin Velioğlu gibi birçok isim bulunmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "Ağırel, Murat (2020), Sarmal (2020 Şubat Bas.) İstanbul: Kırmızı Kedi, s. 27"
- ^ Tahsin Şensoy,"Atatürk Dönemi Öğrenci Olayları", İnönü Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, s. 103.
- ^ a b "Ağırel, Murat (2020), Sarmal (2020 Şubat Bas.) İstanbul: Kırmızı Kedi, s. 31"
- ^ Siyami Akyel, MTTB ve MTTB'liler- Kimler Geldi Kimler Geçti, Hemenora Yayınları, 1. Baskı. 2010, s. 12
- ^ Resmi Gazete, 22 Mart 1947, Karar No:5488.
- ^ a b "Ağırel, Murat (2020), Sarmal (2020 Şubat Bas.) İstanbul: Kırmızı Kedi, s. 49"
- ^ M. Çağatay Okutan, Bozkurt'tan Kuran'a Milli Türk Talebe Birliği (MTTB) 1916-1980, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. Baskı, 2004, s. 133.
- ^ Sokak Güzeldir 31 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Nadire Mater
- ^ Rasim Cinisli, Bir Devrin Hafızası, Doğan Kitap, 1. Baskı, 2017, s. 179.
- ^ Rasim Cinisli, Bir Devrin Hafızası, Doğan Kitap, 1. Baskı, 2017, s. 197-198
- ^ "Ağırel,Murat (2020), Sarmal (2020 Şubat Bas.) İstanbul: Kırmızı Kedi, s. 69"
- ^ Fehmi Çalmuk, Büyük Doğu'nun Atlıları, Hoton Yayınları, 1.Baskı, 2018, s. 187
- ^ Yaşlı, Fatih (2019). Antikomünizm, Ülkücü Hareket, Türkeş: Türkiye ve Soğuk Savaş (2019 bas.). İstanbul: Yordam Kitap. s. 209. ISBN 978-605-172-320-4.
- ^ Muhammed Özmen, "Milli Türk Talebe Birliği", (erişim: 31 Mart 2021) 25 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Millî Türk Talebe Birliği resmî sitesi 6 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.