Literatura catalana

La literatura catalana es la literatura escricha en catalan, sens referéncia al luòc o l'origina de l'autor. Aital compresa, se dividís en tres grands periòdes: l'esplendor medievala, la Decadéncia (ont per motius politics e per encausa de l'esplendor del Sègle d'Aur espanhòl demesiguèt l'usatge del catalan coma lenga de cultura) e la literatura contemporanèa (que mercé a l'ambicion del programa de la Renaissença lo catalan reüssiguèt nòvament un lengatge bon per la creacion culturala).

L'esplendor medievala

Començament: Las Quatre Grandas Cronicas e Ramon Llull

Llull, a man esquèrra dins una illustracion de l'Electorium parvum seu breviculum de 1321

En parallèl a l'esplendor viscuda per la tradicion dels trobadors en occitan (en part tributària de l'òbra elaborada per d'autors catalans coma Guillem de Berguedà, Cerverí de Girona, Berenguer de Palol, Guilhèm de Cabestanh o Guerau de Cabrera) nos cal plaçar lo desvolopament de la pròsa sus istòria. Dins lo sègle citat, s'escriguèron quatre cronicas en lenga catalana de valor istorica mai o mens discutibla: lo Libre dels Feits, dictat pel sobeiran Jacme I, instituïguèt una vasta confession fòrça variada; la Cronica de Bernat Desclot, elaborada pel cronicaire Bernat Desclot, contextualiza brèvament los règnes anteriors a Pere II lo Grand per tal d'expausar amb fòrça precision los eveniments que se debanèron en aquel temps; la Cronica de Ramon Muntaner, òbra del quite Ramon Muntaner, de caire mai epic, compren lo periòde existent entre Jacme I e Alfons III; e, puèi, la Cronica de Pere III, possiblament dictada pel quite rei, argumenta l'ensems de sas entrepresas politicas.

Ramon Llull es considerat coma lo creador del catalan literari. Lo designe de la siá òbra se fondamenta en una solida ambicion crestiana; après aver patit una prigonda crisi religiosa, Llull s'avodèt a espandir la fe crestiana sens relambi. L'ensems de la siá vasta òbra (près de 250 títols escriches en catalan, latin o arabi), e a l'encòp la creacion d'una escòla destinada a l'instruccion de missioners crestians, demòstran cèrtament lo delèit que l'escrivan aviá en çò que tanh a la difusion del cristianisme. La siá òbra mai coneguda es Fèlix o Libre de meravilhas (Fèlix o Llibre de meravelles). La repercussion de l'òbra de Ramon Llull constituiguèt pas un fenomèn exclusivament nacional; son trabalh (tant filosofic coma religiós) foguèt largament reconegut a nivèl europèu.

Umanisme

Los intenses e esperlongats contactes comercials amb Itàlia faguèron de Catalonha un centre important de difusion de la pensada umanista. Clara mòstra d'aiçò n'es la constitucion de la Cancelleria Reiala, organ administratiu de la Corona d'Aragon organizat a comptar d'una vasta ret de foncionaris (escrivans, notaris e secretaris) qu'òm lor demandava lo domeni de tres lengas especificas: lo latin (lenga de portada europèa), l'aragonés e lo catalan (ambedós lengas oficialas dins lo domeni de la Corona).

L'òbra de Bernat Mètge li cal èsser situat e comprés en partint de l'ambicion e lo prètzfach de la Cancelleria Reiala. Intellectual d'amplas coneissenças, compausèt una longa òbra en pròsa, que Lo Sòn (Lo Somni, 1399) ne n'instituissi lo ponch culminant.

D'autra banda, lo umanisme influiguèt clarament sus la trajectòria d'escrivans posteriors a Bernat Mètge: Andreu Febrer (autor de la primièra traduccion de la Divina Comèdia), Pere March, Jaume Gassull, Bernat Fenollar, Bernat Hug de Rocabertí o Pere Torroella (qualqu'uns d'eles apertenentas a la generacion del Sègle d'aur valencian) entre fòrça d'autras demòstran mencionada afirmacion.

En parallel al desvolopament de l'ideologia umanista, a Catalonha aqueriguèron tanben importància cèrtas voses apertenentas als estaments religioses. En aquel domeni, ressòrton las trajectòrias de Francesc Eiximenis, Sant Vicent Ferrer e Anselm Turmeda.

Sègle d'Aur valencian

Illustracion d'una traduccion espanhòla de Tirant lo blanc

La problematica que causèt la mòrt del rei Martí I lo 1410 (procès que se culminèt lo 1412 amb lo polemic Compromís de Casp), amassa amb la Guèrra Civila qu'afectèt lo Principat a mejans del sègle XV, propicièron lo traslat del nuclèu intellectual de Catalonha a Valéncia.

Figuras del nivèl de Jordi de Sant Jordi, Gilabert de Próixita, Jaume Roig o Joan Roís de Corella acreditan la qualitat excepcionala que la literatura elaborada a Valéncia pendent lo sègle XV possedissiá. Tal periòde atenguèt sa qualitat maximala mercé a l'òbra lirica d'un dels poètas mai excellentes de la literatura catalana: Ausiàs March; amassa amb lo prètzfach (en domenis narratius) de Joanot Martorell e la siá òbra principala en Tirant lo Blanch, considerada en granda mesura un preambul del roman europèu modèrne. D'autra banda, cal allegar a la qualitat de l'òbra elaborada per autors anteriorament faches allusion; Joan Roís de Corella, per exemple, foguèt un umanista notable qu'escriguèt d'òbras de caractèr religiós, profà e filosofic, qu'òm voldriá entre el destacar l'importància de sa Tragèdia de Caldesa, brèva descripcion en pròsa referent a una relacion amorosa.

L'edat modèrna. La Decadéncia

Renaissença

La literatura catalana, sens trincar amb la tradicion medievala, recuperèt qualqu'uns dels canons estetics e dels modèls formals de l'art classic. Mas la preocupacion per l'estudi de las lengas classicas, caracteristica de l'umanisme, empediguèt pas lo desvolopament de las literaturas en lengas vulgaras. Mentre la minoritat nòbla dobtava en l'usatge de las lengas latina, castelhana e catalana, la majoritat populara contunhèt de refar e en agrandint en la quita lenga la tradicion qu'aviá elaborat en lo cors dels sègles.

Pròsa

La pròsa catalana mai preciosa del periòde son Los de col·loquis de la insigne ciutat de Tortosa (1557) de Cristòfor Despuig, tant per l'usatge del dialòg, una forma literària classica, coma per l'esperit critic de lo sieu autor, en una pròsa nòbla, de caumas influéncias d'Eramse. Dins tanben de la la narrativa istorica, cal remarcar las cronicas de Pere Miquel Carbonell, Pere Antoni Beuter e Joan Binimelis, e lo roman, representada per L'espill de la vida religiosa, òbra anonima publicada lo 1515, atribuida per qualqu'uns a Miquel Comalada, amb influéncias de Ramon Llull e reformistas qu'atenhián una vertadièra projeccion europèa.

En lo terren de la literatura de divertiment, sorgisson "novelle" e "facècies" coma las de Jordi Centelles e Joan Timoneda e unas divertidas e desinibidas Estil·lades y amoroses lletres, de mejans sègle XVI. Aqueles ans, de mai, foncionava a Valéncia un teatre d'intencion realista e de ridiculizar que donèt de mòstras tan esplendidas coma La vesita, de Joan Ferrandis d'Heredia.

Poesia

Lo melhor poèta catalan del moment foguèt Pere Serafí, influit pel idealisme amorós d'inspiracion de Francesco Petrarca o de Ausiàs March e l'ensems de dichas e de cançons popularas. Autres poètas, coma Andreu Martí Pineda e Valeri Fuster, insistiguèron amb una cèrt talent en los modèls costumistes valencians de la darreria del sègle XV. Los poèmas de Joan Pujol, ja a la segonda mitat del sègle XVI e los actes eclesiastics de Joan Timoneda, rebaton ja lo cambiament de la contrareforma, que li caliá culminar amb lo Barròc. Amb la Contrareforma desapareis aquel esperit de critica e de recèrca per defendre una vision mai pessimista de la vida.

Barròc

Las primièras manifestacions barròcas (figuras anterioras coma Joan Timoneda o Joan Pujol pòdon se considerar coma unes iniciales simptòmas literaris de la contrareforma) se produsiguèron pas fins a començament del sègle XVII e se perlonguèron pendent tot lo sègle XVIII, alavetz ja amb elements d'estetica rococó.

En aquel periòde se recebon de claras influéncias del grand barròc castelhan, amb autors coma Garcilaso de la Vega, Luís de Góngora, Francisco de Quevedo, Pedro Calderón de la Barca, Baltasar Gracián, e ca, qu'agissián sens gaire relacion los unes amb los autres.

Una figura principala del barròc catalan foguèt lo poèta Francesc Vicent Garcia, que gaudiguèt d'un grand prestigi posterior, foguèt l'unic qu'atenguèt de formar una escòla, que la prenguèt aqueles aspèctes mai segondaris e que se perlonguèt fins plan dintrat lo sègle XIX. Francesc Fontanella e Josep Romaguera, aportarián tanben contribucions importantas pendent lo barròc.

Lo moment culminant d'aquel corrent pòt se situar pendent la Guèrra dels Segadors, quand i aguèt assages ja conscientes de renauir la cultura catalana e que fracassèt amb la desbranda de las armadas catalanas. Se li cal destacar sustot l'òbra poetica e dramatica de Francesc Fontanella. Autras figuras del barròc catalan foguèron Pere Jacint Morlà e Josep Blanch, tanben de mejans sègle XVII. Josep Romaguera, entre los sègles XVII e XVIII, manteniá amb relativa eficacitat aquelas intencions. Agustí Eura, Joan de Boixadors, Guillem Roca i Seguí e Francesc Tagell, de la primièra mitat del sègle XVIII, i insistissián amb pauca fortuna.

Illustracion

Dempuèi la fin del sègle XVIII, la filosofia critica e l'estudi lingüistic e istoric de l'Illustracion avián renauit tota la concepcion de la cultura. Nais una nòva mentalitat que considerava que l'òbra li caliá èsser utila o pas èsser. Es epòca d'inicis d'activitats scientificas e d'un mensprètz envèrs la lirica gratuita. La maximala consideracion èra obtenuda pels tèxtes de moral o de pedagogia.

A Catalonha, foguèt representada per una sèria d'escrivans brilhants, en seguint l'iniciacion del valencian Jacint Segura, e represa, dins lo Principat, per l'impuls de l'avesque Ascensi Sales. Cal destacar tanben lo roman del alacantí P. Montengon Eusebio.

Cal tanben destacar un grop format de divèrses reviradors e escrivans, que Francesc Mulet, Antoni Febrer i Cardona e Joan Ramis amb l'òbra de teatre Lucrècia.

Totun se pòt afirmar que la literatura catalana en aquel periòde foguèt practicament inexistenta per çò qu'es de la literatura «culta». An perdurat solament l'ensems dels genres populars coma pòrtavoses mai qualificats del temps. Lo terren èra lo teatre brèu e d'umor ("entremesos") amb tèxtes (la majoritat inedita) redigits per pas professionals: de cartas, narracions privadas, e d'agendas que rebaton la mentalitat de l'epòca. Una mòstra seriá lo Calaix de Sastre del baron de Maldà, opausat als corrents illustrats coma literatura costumista, que tant de succès li caliá aténher en plen romantisme.

La poesia populara, espontanèa e vasta, conferiguèt a la literatura del sègle XVIII unes títols normalament amb una categoria superiora als atenguts per las temptativas cultas. Aquela literatura populara partejava solament amb l'illustracion l'epòca e lo fach de se desvolopar jols signes de «natura» e de «libertat». Mas èra sustot associada amb la lenga del pòble.

A la debuta del sègle XIX e mercé a Josep de Togores i Sanglada (comte de Aiamans) e a Antoni Puigblanch, autor ipotetic de Lo Temple de la Glòria, s'incorpòran ja qualques elements romantics.

Literatura contemporanèa

La "Renaixença"

Al cors de la primièra mitat del sègle XIX, nombroses autors catalans mostrèron una ambicion liberala influits pels corrents romantics d'Euròpa. Escriguèron majoritàriament lors òbras en castelhan. En aquel sens, cal destacar l'esfòrç de Josep Pau Ballot i Torres e la siá granda òbra: Gramatica y apología de la llengua cathalana (Gramaticiana e apologia de la lenga catalana, 1813).

La "Renaixença" es lo nom donat al grand movement restaurador de la lenga, de la literatura e de la cultura catalana que s'inicièt dins lo Principat a la primièra mitat del sègle XIX e que s'òbri amb el lo periòde contemporanèu de la literatura catalana. Coincidiguèt, mai o mens, amb la segonda part e esclatament del romantisme a Euròpa. Malgrat seguir cada tendéncia lor camin, se produsiguèt una integracion pel que respècta a l'usatge de la lenga e als ideals politics.

Se sòl situar dins lo periòde comprés entre l'aparicion, l'an 1833, en lo periodic "Lo vapor", de la Pàtria de Bonaventura Carles Aribau e de la presentacion als Jòcs Florals de 1877 del Atlàntida de Jacint Verdaguer.

Lo 1835 se restaurèt l'Universitat de Barcelona e lo 1839 foguèt publicat lo primièr libre de poesia en catalan, Llagrimes de viudesa (Lèrmas de viudesa), de Miquel Anton Martí. A las revistas e jornals de Barcelona, mentretant, sortián de composicions catalanas, malgrat que la primièra revista escricha integralament en catalan, "Lo Vertadièr Catalan", apareguèt pas fins lo 1843.

En los sieus inicis, la consciéncia de la Renaixença serà potenciada per la recuperacion de la pròpria istòria, pel poder creissent de la borgesiá liberala (sustot la de Barcelona), per èsser liberala e romantica, per utilizar amb una relativa normalitat la pròpria lenga e, de mai, amb una produccion literària seriosa e ambiciosa. Ne foguèsson los membres mai destacats: Marià Aguiló, Joan Cortada, Manuel Milà i Fontanals, Pau Piferrer e Joaquim Rubió i Ors.

A la segonda mitat del sègle XIX, la reforma es de mai en mai clar ajudat per qualques institucions coma l'Academia de Bonas Letras de Barcelona, l'Universitat de Barcelona o qualques sectors de la Glèisa (que representan Jaume Collell e Torras i Bages).

Per çò qu'es de la lenga, se promòvon los instruments culturals mai urgents e basics coma gramaticas e diccionaris. Se crèan los sieus pròpris mites politics (Jaume I o Felip V) e literaris (los trobadors) e estend la siá projeccion al delà de l'estudi e la lirica en un assag de catalanizar d'autres camps coma la filosofia, la sciéncia, l'art o lo drech.

Lo 1859 se fondèron los Jocs Florals que signifiquèron una granda projeccion populara. Aquela fondacion èra conservadora, mas e ajudèt a difondre la cultura dins los mitans populars, sustot rurals, e la situacion cambièt radicalament. Comptèron amb lo prestigi d'una reconeissença publica notabla, e se comencèron plan a Barcelona, foguèron reprodusits en fòrça autres endrechs del país e prenguèron lo caractèr d'organ suprèm de la Renaixença. Ajudèt a far sorgir un nombre fòrça considerable d'autors, fòrça sovent procedents de la pichona borgesiá urbana e consacrats gaireben exclusivament a la poesia, entre los que ne foguèsson los cabecièrs Antoni de Bofarull e Víctor Balaguer.

Fruch d'un caractèr puslèu conservador, lo movement, d'autra banda, gaireben pas afectèt la literatura populara que s'èra anat en produsint en catalan gaireben sens interrupcion en tot lo periòde de la decadéncia. Foguèt puslèu vist amb malfisança per los sieus autors (Abdó Terrades, Anselm Clavé o Frederic Soler).

Lo 1862, s'instaura lo primièr prèmi consacrat a la narrativa als Jòcs Florals, en resultant ganhanta lo roman L'orfeneta de Menargues, d'Antoni de Bofarull. Lo teatre faguèt pas partida dels Jocs fins lo 1875 amb l'estrea d'un dels primièrs dramas en catalan: Tal faràs, tal trobaràs, d'Eduard Vidal i Valenciano. La poesia culta, per contra, foguèt editada en catalan dempuèi 1839, mas lo sieu procès se coronèt amb lo prestigi del poèma epic L'Atlàntida, de Jacint Verdaguer, publicat lo 1878. Angel Guimerà foguèt la figura principala de la renaissença teatrala. En lo domeni narratiu, destacan d'autors coma Carles Bosch de la Trinxeria, Robert Robert, Emili Vilanova, Martí Genís i Aguilar, Dolors Monserdà, Josep Pin i Soler, e, especialemt, Narcís Oller.

Darrerias del sègle XIX e principis del sègle XX. "Modernisme" e "Noucentisme"

A las darrerias del sègle XIX, en oposicion a la subrevivença incomprensibla de las formas romanticas fruch, basicament, del domeni floralesc, s'inicièt un procès de renauiment artistic qu'abastèt l'ensems de totas las modalitats artisticas (mai que mai l'arquitectura e la literatura). En aquel sens, cal mencionar l'importància del prètzfach realizat pel grop de L'Avenç (l'Avançada), publicacion que, entre lo 1881 e lo 1893, circulèt per el en grand mesura la carga ideologica del "modernisme".

Lo renauiment teatral arribèt de la man d'Adrià Gual, e atenguèt nivèls qualitatius destacables mercés la dedicacion qu'autors coma Santiago Rusiñol (prèp a una fin estetica), Ignasi Iglésias o Joan Puig e Ferreter (ambedós partidaris d'una foncionalitat sociala adscricha a l'importància estetica de lors òbras) concediguèron a lors confeccions teatralas.

En çò que tanh a la narrativa, la pròsa modernista restèt fòrça influida per la tematica rurala; lo païsatge, constituent inevitable en talas òbras, instituissi una fòrça imparabla qu'òm li assigna a el valors esperitalas que repercutisson en lo personatge, un individú amb idèas fèrmas e solitàrias qu'es pas comprés pels abitants primitius e endarrierats d'un mond rural presentat de faiçon negatiua. La narrativa modernista dona d'òbras de grand nivèl; meritan especiala mencion Raimon Casellas, Víctor Català, Joaquim Ruyra, Prudenci Bertrana, Josep Pous i Pagés e l'anteriorament apuntat Joan Puig e Ferreter.

En lo domeni poetic, lo procès d'innovacion restèt totalament ligat a la trajectòria de Joan Maragall, poèta compromés amb l'evolucion sociala que, malgrat escriure una poesia retorica, defendèt la siá "teoria de la paraula viva", en defendent l'espontaneïtat e lo sentiment del poèta. D'autra banda, cal mencionar l'òbra d'Apel·les Mestres, important precedent del Modernisme, de mai en mai de las trajectòrias de Guillem Tell i Lafont e Jeroni Zanné, de poètas que mostrèron cèrta atraccion vèrs lo clacissisme, prèps cèrtament a la generacion d'autors del noucentisme.

Contrari a la pensada liberala del Modernisme sorgiguèt lo Noucentisme, un ambiciós movement de principis conservadors amb pretensions politicas e administrativas (ligat a la Lliga Regionalista d'Enric Prat de la Riba), que regiguèt lo panorama cultural catalan de principis de sègle (1906-1923). Los noucentistes cresián en l'òbra plan facha, en establint coma modèls literaris los classics grècs e de latins. En aquel sens, cal nomenar l'òbra de Miquel Costa i Llobera e Joan Alcover, poètas apertenentes a L'escola Mallorquina (escòla Malhorquina), que desvolopèron lor òbra parallèlament a l'esplendor del Modernisme, se sometèron plan una concepcion de la literatura cèrtament desparièra per rapòrt a aqueles, en essent, en consequéncia, una considerabla influéncia pel tractat movement.

La poesia foguèt l'art mai avalorat pels noucentistes; las òbras d'autors coma Josep Carner, Guerau de Liost, Josep Maria López-Picó o Maria Antònia Salvà o acreditan clarament. Lor trabalh restèt presidit per la recèrca retorica e la riquesa del lengatge; opausada a la poetica modernista, la poesia noucentista trabalhèt, principalament, lo domeni retoric e formal de l'escrit.

Eugeni d'Ors constituissi un personatge transcendental dins del movement estudiat. Ideològ culte, escriguèt narratiu brèu e cèrts romans. De l'ensems de la siá òbra meritan mencion significativa las Gloses, publicadas al jornal La Veu de Catalunya (La Votz de Catalonha) del 1906 ençà. Amassa, cal situar l'esfòrç e lo trabalh menat a tèrme a la carga de la seccion de filologia del Institut d'Estudis Catalans, amb las figuras de Pompeu Fabra e Antoni Maria Alcover davant, en çò que tanh al procès de normativizacion lingüistica se fa referéncia.

Los inicis del sègle XX e l'establiment del regim franquista

Prèviament a l'insurreccion de las tropas franquistas, en lo cors de l'espaci comprés entre los inicis del decenni dels ans 20 e l'acabament del decenni dels ans 30, la literatura catalana experimentèt una granda revolucion, mai que mai pel qu'al domeni poetic se fa referéncia. Al cors d'aquel periòde inicièron lors trajectòrias poètas cèrtament prèps a l'estetica prepausada pel simbolisme, coma Carles Riba, Marià Manent, Tomàs Garcés, Clementina Arderiu, Bartomeu Rosseló-Pòrcel o Joaquim Folguera (fòrça prèp a las avantgardas), fach que son a l'escasença d'el sovent considerats influits pel noucentisme. Autras, coma Joan Salvat-Papasseit o Josep Vicenç Foix, optèron per una concepcion artistica mai avantguardista se plan fòrça personal.

Josep Maria de Sagarra instituissi una figura d'importància notabla en lo contèxt de tala estenduda temporala. En mai de poèta brilhant excellent dramaturg, Sagarra participèt del procès de recuperacion del roman que, fruch dels postulats noucentistes, aviá reüsit fòrça segondària, en ne constituissent figura principala. Cal parallèlament situar lo trabalh d'autres narradors contemporanèus, coma Carles Soldevila, Miquell Llor, Francesc Trabal, Ernest Martínez Ferrando o Sebastià Juan Arbó, aital coma l'esfòrç demostrat per autors apertenentes a las generacions modernistes, coma Joan Puig i Ferreter o Prudenci Bertrana.

Succedida la Guèrra Civila Espanhòla, l’abolicion de l’Estatut d’Autonomia de Catalonha l’an 1938 signifiquèt l’inici d’un long procès d’espanholizacion qu'ensagèt metre fin a tota manifestacion explicita de la cultura catalana. D’aquela manièra, davant lo fach impossible de se participar en una manifestacion en la pròpria lenga, los intellectuals catalans optèron per traïr lors ideologias, contunhèron d'agir de manièra clandestina o acabèron plan en s'exiliant.

Los intellectuals que decidiguèron d'abandonar sos principis e sa lenga lor calguèt se decantar per una literatura d’expression espanhòla, amb manifestacions derivadas de l'ideologia en dominant, o en ensajant plan adaptar d'idèas pròprias de la cultura catalana d’abans de la guèrra (aquel es lo cas de Joan Ramon Masoliver, prèp a las avantgardas pendent los ans 20, que creèt la colleccion "Poesía en la Mano"

Malgrat aiçò, restèron a Catalonha autras intellectualas que se volguèron pas trincar definitivament amb la lenga e la cultura autoctòna. Foguèt lo cas d’aqueles qu'optèron per l’exili interior, es a dire, per agir en la clandestinitat. S’organizèron de reünions literàrias, reünions culturalas, lecturas poeticas, corses de cultura catalana, èca. amb l’objectiu d’arribar a la joenessa e formar aital de nòus escrivans capabla d’evitar la trencadura amb la cultura e la lenga catalana. Totes aqueles actes èran celebrats, mas, en cercles privats e davant un public redusit e especific. Comencèron tanben a se publicar una sèria de revistas de vitala importància, qualques unas que ne serián Poesia (1944-1945), Ariel (1946-1951) e Dau al Set(1948-1955). La primièra, creada per Palau i Fabre, èra de caire d'avantgarda, perque de mai d’un compromís amb la lenga aviá tanben un clar compromís poetic. La segonda, Ariel, foguèt inventada per Palau e Fabre, Josep Romeu, Miquel Tarradell, Joan Triadú e Frederic-Pau Verrié. Lo sieu antecedent mai clar èra "Poesia", e e mai se aviá pas un programa ideologic totalament unificat, subrevisquèt mercé a la volontat comuna de recuperar de determinadas valors del passat. Se volguèron pas se lamentar pel genocidi cultural e d’ne sorgiguèt aicí lo desir de s'arturar pas en la nostalgia e lo tradusir en accion. Volián demostrar que i aviá pas agut ruptura amb lo passat, e o faguèron en recuperant d'estrategias pedagogicas de la tradicion noucentista encaradas al futur. Es en aquela revista ont podèm entreveire clarament las doas tendéncias del moment: d’una banda, la tendéncia que defendiá lo clacissisme coma basa de la nòstra cultura e coma modèl a seguir; de l’autra, la tendéncia mai modèrna que defendiá l’art modèrne (Baudelaire, Rimbaud, Mallarmé, èca. Malgrat aiçò, tant Poesia coma Ariel sabèron innovar sens daissar jamai de banda la tradicion anteriora. En darrièr luòc, la revista Dau al Sèt comptèt amb la collaboracion d’artistas coma Modest Cuixart, Joan Ponç, Antoni Tàpies, Joan Josep Tharrats, Arnau Puig Grau e Joan Brossa qu'avián coma objectiu comun connectar amb la tradicion d'avantgarda anteriora a 1936, mai que mai amb lo surrealisme.

La majoritat dels intellectuals catalans que partiguèron a l’exili s’establiguèron a França, a l'excepcion d'aqueles que poguèren evitar l'invasion alemanda còlportaira a America, Mexic e Veneçuèla. Malgrat aver de renonciar a la pròpria lenga, aqueles catalans poguèren s'incorporar a una infrastructura culturala que los permetèt trabalhar coma professionalas en divèrses camps (jornalisme, mond editorial, arts grafics). E se quicòm avián en comun aqueles exiliats amb los intellectuals que s’èra demorada a Catalonha en trabalhant en la clandestinitat, èra la volontat de donar continuitat a la lenga e la tradicion literària catalanas. D’aquela manièra, e malgrat la dura situacion que lor calguèsse patir los que partiguèron a l’exili, sorgiguèron sulpic iniciativas per menar a tèrme aquela continuitat. L’an 1939 se comencèron ja a editar de libres e de revistas en catalan, coma per exemple la revista Catalonha, editada amb l’objectiu de contunhar l’òbra dels escrivans catalans. Ressorgiment e Germanor son qualques unas de las autras revistas que publiquèron tanben a l’exili los intellectuals catalans. Amb la meteissa volontat de continuitat lingüistica e culturala cal destacar tanben la mantenença dels Jòcs Florals de la Lenga Catalana entre 1941 e 1945.

En conclusion podèm dire que, a comptar de l’an 1939, los intellectuals catalans que se mòstran contraris al nòu òrdre politic meton en marcha, siá ja dempuèi l’exili o dempuèi la clandestinitat, divèrsas iniciativas amb una unica volontat comuna: la continuitat culturala e lingüistica.

Los escrivans actius pendent la repression franquista foguèron fòrça. Ne son exemple: Salvador Espriu, Pere Quart, Mercè Rodoreda, Pere Calders, Agustí Bartra, Llorenç Villalonga, Josep Pla, Domènec Guansé, Cèsar August Jordana, Lluís Ferran de Pol, Joan Sales, Xavier Benguerel, Carles Fages de Climent, Manuel de Pedrolo, Maria Aurèlia Capmany, Noel Clarasó, Gabriel Ferrater, Miquel Martí i Pol, Màrius Torres (inedit coma poèta), Joan Teixidor, Vicent Andrés Estellés, Guillem Viladot, Joan Vinyoli, Avel·lí Artís-Gener, Joan Perucho, Joaquim Amat-Piniella, Blai Bonet, Rosa Leveroni, Joan Fuster, Ramon Folch i Camarasa, Jordi Sarsanedas, Josep Maria Espinàs, Anna Murià, Joan Triadú, Joaquim Molas, Josep Maria Castellet, Teresa Pàmies, Josep Maria Llompart, Maria Àngels Anglada, Baltasar Porcel e mòlts autres.