Перс хэл
| Перс хэл | |
|---|---|
| فارسی (fārsī) | |
 Перс уран бичлэгээр бичсэн Фарси үг (Насталик) | |
| Өөрийн нэр | [fɒːɾˈsiː] |
| Тархалт | |
| Ярилцагчид | Төрөлх: 72 сая (2017–2021)[7] Хоёрдогч: 38 сая (2021–2022)[7] Нийт: 130 сая[8] |
Эрт хэлбэр | |
Хэв ёсны | |
| Аялга | |
| |
| Албан ёсны хэрэглээ | |
Улс | |
| Тохируулагч байгууллага |
|
| Томьёолбор | |
| ISO 639-1 | fa |
| ISO 639-2 | per (B) fas (T) |
| ISO 639-3 | fas – багтаасан кодБие даасан кодууд: pes – Ираны Перс prs – Дари tgk – Тажик хэл aiq – Аймак аялга bhh – Бухар хэл haz – Хазара аялга jpr – Еврей-Перс phv – Пахлавани jdt – Еврей-Тат ttt – Кавказын Тат |
| Глоттолог | fars1254 |
| Linguasphere | |
 Төрөлх перс хэлтэй хүмүүсийн нэлээд олон тоотой бүс нутаг (аялгыг тооцон) | |
 Перс хэлний ертөнц:
Албан ёсны хэл
1,000,000-аас их ярилцагч
500,000-1,000,000 ярилцагч
100,000-500,000 ярилцагч
25,000-100,000 ярилцагч | |
Перс хэл (персээр урьд нь پارسی [pɒːɾˈsiː] паарси, одоо цагт فارسی [fɒːɾˈsiː] фаарси буюу фарси) нь Иран төрөл олон хэлний голлох нэгэн юм. Хэлний төрөл зүйн ангиллаар Энэтхэг-Европ язгуур, Энэтхэг-Иран салбар, Иран бүлэг, Өрнөд Иран дэд бүлгийн баруун урд хэсэгт харьяалагддаг.
Олон хэв маяг
[засварлах | кодоор засварлах]Орчин цагт Нэг хэвэнд орсон Перс хэлний гурван янз маяг байдаг.
- Өрнө Перс (Ираны Перс, яг Перс гэх) нь Иран улсын албан ёсны хэл. Ирак болон ойр орчимд бас тархсан. Араб үсгээр бичдэг.
- Дари Перс (Дари, Афганы Перс) нь Афганистанд тархсан. Афганистаны албан ёсны 2 хэлний нэг. Араб үсгээр бичдэг.
- Тажик Перс (Тажик) нь Дундад Азийн өмнөд хэсгээр тархсан. Тажикистаны албан ёсны хэл. Кирилл үсгээр бичдэг.
Эдгээр гурван үндсэн хэв маягаас үл ялиг ялгаатай Хазара, Тегераны, Хератын, Дарвазын г.м хэдэн аялгуу байдаг. Эдгээр олон хэлбэр, аялгуу нь үгсийн сан, дуудлага, хэл зүйн ялгаа бага, хоорондоо бараг адил, сайн ойлголцож чаддаг. Иранд байдаг Лори хэл/аялгуунууд бас л дөхөж очдог.
Зүүлт
[засварлах | кодоор засварлах]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Самади, Хабибэ; Ник Перкинс (2012). Мартин Болл; Дэвид Кристал; Пол Флетчер (eds.). Дүрмийн үнэлгээ: Ларсын хэл. Multilingual Matters. p. 169. ISBN 978-1-84769-637-3.
- ↑ Фолц, Ричард (1996). "Узбекистаны Тажикууд". Төв Азийн судалгаа. 15 (2): 213–216. doi:10.1080/02634939608400946. ISSN 0263-4937.
- ↑ "IRAQ", Encyclopædia Iranica, <https://iranicaonline.org/articles/iraq> (retrieved on 2024-10-06)
- ↑ Акинер, Ширин (1986). ЗХУ-ын лалын шашинт ард түмэн. Лондон: Routledge. p. 362. ISBN 0-7103-0188-X.
- ↑ 5.0 5.1 Windfuhr, Gernot: The Iranian Languages, Routledge 2009, p. 417–418.
- ↑ "Кувейт Перс". ЮНЕСКО.
- ↑ 7.0 7.1 Перс хэл at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
Ираны Перс at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
Дари at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
Тажик хэл at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
Аймак аялга at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
Бухар хэл at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
(Additional references under 'Language codes' in the information box) - ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 Виндфур, Герно: Иран хэлний бүлэг, Routledge 2009, х. 418.
- ↑ Исламын Бүгд Найрамдах Иран Улсын Үндсэн хууль: II бүлэг, 15 дугаар зүйл: "Иран улсын албан ёсны хэл, бичиг үсэг болон ард түмний хэл нь перс хэл юм. Албан бичиг, захидал, бичвэр, сурах бичиг нь энэ хэл, бичгээр байх ёстой."
- ↑ Бүгд Найрамдах Дагестан Улсын Үндсэн хууль:I бүлэг, 11 дүгээр зүйл: "Бүгд Найрамдах Дагестан Улсын төрийн хэл нь орос хэл ба Дагестаны ард түмний хэл юм."