ISO 639-3
| Biruken ti pagsasao |
|---|
| Ikabil ti kodigo ti ISO 639-3 tapno makita ti maitunos nga artikulo. |
Dagiti ISO 639-3:2007, a kodigo a pannakabagi dagiti nagan iti pagsasao — Paset 3: Alpha-3 a kodigo para iti nalawa a panagsakop dagiti pagsasao, ket maysa nga internasional a pagalagadan para kadagiti kodigo ti pagsasao iti ISO 639 a serye. Ti pagalagadan ket agipalawag dagiti tallo a letra a kodigo para iti panaginaganan dagiti pagsasao. Ipaatiddogna dagiti ISO 639-2 nga alpha-3 a kodigo nga adda iti panggep a mangsakop kadagiti amin nga ammo a masna a pagsasao. Ti pagalagadan ket naipablaak idi babaen ti ISO idi 2007-02-05.[1]
Naipanggep a panagusar daytoy kadagiti nalawa sakup dagiti maiyatanup ket ti nalawa, a naipangpangruna dagiti sistema ti kompiuter nga adu dagiti pagsasao a nasken a masuportaran. Pakabaelanna daytoy ti mabalin a kompleto a pannaka-enumerasion kadagiti pagsasao, a mairaman dagiti sibibiag ken awanen, a taga-ugma ken naaramid, nangruna ken bassit, naisurat ken di-nasuratan.[1] Nupay kasta, saan nga agiraman kadagiti naaramid manen a pagsasao a kas ti Proto-Indo-Europeano.[2]
Nalatak nga agasmang daytoy ti ISO 639-1 ken dagiti agmaymaysa a pagsasao iti ISO 639-2. ISO 639-1 ken ISO 639-2 a pakipatengngaan ti isip kadagti kangrunaan a pagsasao, a kanayon a nairepresenta iti dagup a bagi iti literatura iti lubong. Gapu ta ti ISO 639-2 ket agiraman pay kadagiti urnong ti pagsasao ken ti Paset 3 ket saan, ti ISO 639-3 ket saan a maysa a nalatak nga agasmang iti ISO 639-2. A dagiti B ken T a kodigo ket adda iti ISO 639-2, ti ISO 639-3 ket agusar kadagiti T-a kodigo.
Kas pagarigan:
| pagsasao | 639-1 | 639-2 (B/T) | 639-3 kita |
639-3 kodigo |
|---|---|---|---|---|
| Ingles | en | eng | agmaymaysa | eng |
| Aleman | de | ger/deu | agmaymaysa | deu |
| Arábiko | ar | ara | makro | ara |
| agmaymaysa | arb + daduma pay | |||
| Minnan | — | — | agmaymaysa | nan |
Manipud idi Abril 2012, ti pagalagadan ket naglaon kadagiti 7776 a naikabil.[3] Dagiti naurnong a pagsasao ket naibatay kadagiti nadumaduma a nagtaudan a mairaman: dagiti agmaymaysa a pagsasao nga adda iti 639-2, dagiti moderno a pagsasao manipud iti Ethnologue, dagiti naidumduma a pakasaritaan, dagiti taga-ugma a pagsasao ken dagiti parbo a pagsasao manipud ken ni Anthony Aristar iti Listaan ti Lingguista ken dagiti pagsasao pay a naitalek iti uneg ti panawen a panagkomentario ti publiko.
Ti panagbalbaliw manipud iti ISO 639-1 iti ISO 636-3 ket mabalin a maaramid babaen ti panag-uasar kadagiti datos nga adda iti listaan dagiti kodigo ti ISO 639-1.
Espasio ti kodigo
[urnosen | urnosen ti taudan]Gapu ta ti kodigo ti tallo a letra nga alpabetiko, ti kangatuan a bilang a patingga dagiti pagsasao a mairepresenta ket 26 × 26 × 26 = 17576. Gapu ta ti ISO 639-2 ket agipalpalawag kadagiti naipangpangruna a kodigo (4), ti naireserba a sakup (520) ken dagiti B-laeng a kodigo (23), dagiti 547 a kodigo a saan a mausar iti paset 3. Isu nga ti kababaan a bilang ti patingga a mairepresenta ket 17576 − 547 = 17030.
Ti kangatuan a patingga ket bumabbaba pay no agikkat kadagiti naurnong a pagsasao a naipalawag iti 639-2 ken dagiti pay naipalawag iti ISO 639-5.
Dagiti makro a pagsasao
[urnosen | urnosen ti taudan]Adda dagiti 56 a pagsasao iti ISO 639-2 a naipanunotan a, para iti kapanggepan iti pagalagadan, a dagitoy ket "makro a pagsasao" iti ISO 639-3.[4]
Adu dagitoy ket makro a pagsasao nga awan kadagiti agmaymaysa a pagsasao a naipalpalawag babaen ti ISO 639-3 iti kodigo nga agapang iti ISO 639-2, a kas iti 'ara' (Sapasap nga Arabiko). Dagiti dadduma pay a kas iti 'nor' (Norwego) ket adda iti bukodda a dua nga agmaymaysa a paset ('nno' (Nynorsk), 'nob' (Bokmål)) nga adda iti ISO 639-2.
Kayatna a saeen nga adda dagiti pagsasao (a kas iti 'arb', Paglagadan nga Arabiko) a nausig babaen ti ISO 639-2 a dagitoy ket dialekto iti maysa a pagsasao ('ara') ket adda iti ISO 639-3 kadagiti naisangayan a linaon a naipanunotan a kas agmaymaysa a pagsasao.
Daytoy ket panagpadas ti panagtulag kadagiti nadumaduma a mabalin a lingguistiko a naisangayan manipud kadagiti dadduma, ngem dagitoy ket natrato babaen kadagiti mangisasao a kas dua a porma iti isu met laeng a pagsasao, a kas iti kaso iti diglossia.
Kas pagarigan:
Kitaen ti [5] para iti kompleto a listaan.
Dagiti naurnong a pagsasao
[urnosen | urnosen ti taudan]Ti "naurnong a kodigo ti pagsasao nga elemento ket maysa a panaginagan nga agirepresenta ti maysa a grupo dagiti agmaymaysa a pagsasao a saan a maibagbaga a maysa a pagsasao iti ania man a konteksto."[6] Dagitoy a kodigo ket saan nga apag-isu nga agirepresenta iti naisangayan a pagsasao wenno makro a pagsasao.
A ti ISO 639-2 ket mairaman ti tallo a letra a panaginagan para kadagiti naurnong a pagsasao, dagitoy a pagsasao ket saan a mairaman manipud iti ISO 639-3. Iti kasta ti ISO 639-3 ket saan a nalatak nga agpang iti ISO 639-2.
Ti ISO 639-5 ket agipalawag ti tallo a letra dagiti naurnong a kodigo para dagiti pamilia ti pagsasao ken dagiti grupo.
Panagusar iti ISO 639-3
[urnosen | urnosen ti taudan]- Ethnologue, Lingguista a Listaan,
- IETF nga etiketa ti pagsasao
- Naituding a kas maysa a pagsasao TLD (lcTLD) [1] [2]
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]- ISO 639-3 a Panagrehistro a Turay
- FAQ idiay website ti Biblioteka iti Kongreso ti Estados Unidos
- Lingguista a Listaan – Listaan dagiti Taga-ugma ken Awanen a Pagsasao Naiyarkibo 2005-04-05 iti Wayback Machine
- panangipalpalawag babaen ni Håvard Hjulstad Naiyarkibo 2012-10-18 iti Wayback Machine
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ a b ISO 639-3 kasasaad ken maala (iso.org)
- ^ Kita dagiti agmaymaysa a pagsasao – Dagiti taga-ugma a Pagsasao (sil.org)
- ^ ISO 639-3 Kodigo nga agasmang
- ^ Kaatiddog iti denotasion: Dagiti makro a pagsasao (sil.org)
- ^ Dagiti Panagmapa ti Makro a pagsasao (sil.org)
- ^ Kaatiddog it denotasion: Dagiti Naurnong a Pagsasao (sil.org)