Բանգլադեշ

গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ
*Gônoprojatontri Bangladesh*
Բանգլադեշի Ժողովրդային Հանրապետություն গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ ; Gônoprojatontri Bangladesh
; Դրոշ	; Զինանշան
	Նշանաբան՝; ոչ մի
	Օրհներգ՝ Amar Shonar Bangla; Իմ ոստի Բենգալս
	Բանգլադեշի դիրքը
Մայրաքաղաք; և ամենամեծ քաղաք	Դաքքա; 23°42′N, 90°22′E
Պետական լեզուներ	Բենգալի
Կառավարում	Խորհրդարանական հանրապետություն
Անկախություն	Պակիստանից
Տարածք
Բնակչություն
ՀՆԱ (ԳՀ)	2006 գնահատում
Ջինի (2000)	31.8 (միջին)
ՄՆԶԻ (2004)	0.530 (միջին) (137-րդ)
Արժույթ	Տակա (BDT)
Ժամային գոտի	BDT (ՀԿԺ+6)
Ազգային դոմեն	.bd
Հեռախոսային կոդ	+880

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Բանգլադեշ (այլ կիրառումներ)

Բանգլադեշ, պաշտոնական անվանում՝ Բանգլադեշի Ժողովրդական Հանրապետություն (բենգալերեն՝ গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ), երկիր Հարավային Ասիայում։ Հյուսիսից, արևելքից ու արևմուտքից սահմանակցում է Հնդկաստանին, ծայր հարավ-արևելքում՝ Մյանմային. հարավում Հնդկական օվկիանոսն է։

Տեղակայված է Բենգալյան ծոցում, սահմանակցում է Հնդկաստանին և Մյանմարին և Նեպալից ու Բութանից տարանջատված է Սիլիգուրի միջանցքով^[1]։ Մոտ 170 միլիոն բնակչությամբ Բանգլադեշը յոթերորդն է աշխարհում բնակչության թվով և հինգերորդը Ասիայում և երրորդը՝ իսլամական երկրների մեջ։ Երկրի պաշտոնական Բենգալերեն լեզուն յոթերորդ ամենաշատ խոսվող լեզուն է աշխարհում։

Ասիայի երեք խոշորագույն գետերը՝ Գանգեսը (տեղի ժողովուրդը անվանում է Պադմա), Բրահմապուտրան (տեղի ժողովուրդը անվանում է Ջամունա) և Մեգհնան հոսում են Բանգլադեշով՝ ձևավորելով Գանգեսի դելտան, որը ամենամեծն է աշխարհում^[2]։ Կենսաբազմազանությամբ հարուստ Բանգլադեշով հոսում է մոտ 700 գետ, որոնց մեծ մասը Սունդարբաններով, ձևավորելով աշխարհի ամենամեծ մանգրային անտառները։ Բանգլադեշը աշխարհի ամենախիտ բնակեցված երկրներից մեկն է։ Մայրաքաղաք Դաքքան և նավահանգստային Չիտտագոնգ քաղաքը խոշորագույնն են երկրում։ Ազգաբնակչության մեծ մասը պատկանում է բենգալներ էթնիկ խմբին (որով էլ պայմանավորված է երկրի անվանումը` , բենգալների երկիր), մեծամասնությունը մուսուլման են, այնուհետև հինդու։

Մեծ Բենգալիան հայտնի էր հին հույների և Հռոմեացիների մոտ որպես «Գանգարիդայ»^[3]։ Դելտայի ժողովուրդները զարգացրել են սեփական լեզուն, այբուբենը, գրականությունը, երաժշտությունը և ճարտարապետությունը։ Վաղ ասիական գրականության մեջ տարածքը նկարագրված է որպես ծովային տերություն^[4]։ Այն կարևոր նավահանգիստ է եղել պատմական Մետաքսի ճանապարհի համար։ Բենգալիան դարձել է մուսուլմանական տերություն և չորս դար այստեղ իշխել են սուլթանները, ներառյալ Դելիի սուլթանությունը և Բենգալիայի սուլթանությունը։ Դրանից հետո դարձել է Մողոլական կայսրության մաս։ Բրիտանացիները գաղութացրեցին Բանգլադեշը 18-րդ դարի վերջին։

Ժամանակակից Բանգլադեշի սահմանները հիմնադրվել են Բենգալի և Հնդկաստանի բաժանման արդյունքում 1947 թվականի օգոստոսին, երբ տարածաշրջանը դարձավ Արևելյան Պակիստան, որպես նոր ձևավորված Պակիստանի Դոմինիոնի մաս և համարվեց Պակիստանի և Հնդկաստանի սահման^[5]։ Հետագայում Բենգալյան ազգայնականության հիմքով ձևավորվեց ժողովրդականամետ շարժում և սկսվեց Անկախության պատերազմ, որի արդյունքում Բանգլադեշը դարձավ անկախ պետություն 1971 թվականին։

Բանգլադեշն աշխարհում միակ պետությունն է, որը ձևավորվել է էթնիկ կազմի և լեզվի հիման վրա^[6]^[7]։ Բենգալացիները կազմում են Բանգլադեշի բնակչության 98%-ը^[8]^[9], դառնալով էթիկ միատարրությամբ աշխարհում է առաջին երկիրը^[10]^[11]։ Մեծ իսլամադավան բնակչությամբ Բանգլադեշը աշխարհում երրորդն է մուսուլմանների թվով^[12]։ Սահմանադրությամբ Բանգլադեշը աշխարհիկ երկիր է, իսկ Իսլամը՝ պետական կրոն^[13]։ Որպես միջին տերություն համաշխարհային քաղաքականության մեջ^[14] Բանգլադեշն ունիտար խորհրդարանական համակարգով սահմանադրական հանրապետություն է կառավարման Վեստմինստերյան համակարգով։ Երկիրը բաժանված է ութ վարչատարածքային միավորի և 64 շրջանների։ Չնայած երկիրն առերեսվեց ռոհինջաների փախստականների խնդրին^[15], կոռուպցիային^[16], և կլիմայի փոփոխության խնդիրներին^[17]։ Բանգլադեշի տնտեսությունը աշխարհում ամենաարագ տեմպերով աճողներից է և 39-րդն է ՀՆԱ-ի մակարդակով ու 29-ը ՀԱԱ-ով։

Ծանոթագրություններ

↑ The Pearson Concise General Knowledge Manual 2012. Pearson Education India. էջեր 11–. ISBN 978-81-317-6191-5.
↑ Green, Jen (2009). Coastlines Around the World. The Rosen Publishing Group. էջեր 26–. ISBN 978-1-4358-2957-2.
↑ «Gangaridai, the wellspring of Bangladesh». Dhaka Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
↑ Accounts of the Vanga Kingdom in the Mahabharata and Sinhalese chronicles on the voyage of Prince Vijaya
↑ Jacobs, Frank (2013 թ․ հունվարի 6). «Peacocks at Sunset». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 15-ին.
↑ Anwar S. Dil (2000). Bengali language movement to Bangladesh. Ferozsons. ISBN 978-969-0-01577-8.
↑ Robert S. Stern (2000). Democracy and Dictatorship in South Asia: Dominant Classes and Political Outcomes in India, Pakistan, and Bangladesh. Praeger Publishers. ISBN 978-0-275-97041-3.
↑ «Article 3. The state language». The Constitution of the People's Republic of Bangladesh. Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 1-ին. {{cite book}}: |website= ignored (օգնություն)
↑ «Bānlādēśakē jānuna» জানুন [Discover Bangladesh] (Bengali). National Web Portal of Bangladesh. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 13-ին.
↑ Rich Morin (2013 թ․ հուլիսի 18). «The most (and least) culturally diverse countries in the world». Pew Research Center. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.
↑ «Most Diverse Countries 2020». World Population Review. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-21-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.
↑ «Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population». Pew Research Center. 2009 թ․ հոկտեմբերի 7. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
↑ The Constitution of the People's Republic of Bangladesh. Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 17-ին. «Article 2A. – The state religion and Article 12. – Secularism and freedom of religion» {{cite book}}: |website= ignored (օգնություն)
↑ Oosterveld, Willem; Torossian, Bianca. «A Balancing Act: The Role of Middle Powers in Contemporary Diplomacy». Strategic Monitor 2018–2019. Clingendael Institute. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 25-ին.
↑ Lisa Schlein (2020 թ․ մարտի 3). «Rohingya Refugee Crisis Has Bangladesh, UN Calling for Help | Voice of America – English». VOA News (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 5-ին.
↑ Zafarullah, Habib; Siddiquee, Noore Alam (2001 թ․ դեկտեմբերի 1). «Dissecting Public Sector Corruption in Bangladesh: Issues and Problems of Control». Public Organization Review (անգլերեն). 1 (4): 465–486. doi:10.1023/A:1013740000213. ISSN 1566-7170.
↑ Braun, David Maxwell (2010 թ․ հոկտեմբերի 20). «Bangladesh, India Most Threatened by Climate Change, Risk Study Finds». National Geographic. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 14-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բանգլադեշ» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 273)։

[1] The Pearson Concise General Knowledge Manual 2012. Pearson Education India. էջեր 11–. ISBN 978-81-317-6191-5.

[2] Green, Jen (2009). Coastlines Around the World. The Rosen Publishing Group. էջեր 26–. ISBN 978-1-4358-2957-2.

[3] «Gangaridai, the wellspring of Bangladesh». Dhaka Tribune. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 13-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.

[4] Accounts of the Vanga Kingdom in the Mahabharata and Sinhalese chronicles on the voyage of Prince Vijaya

[NYT-5] Jacobs, Frank (2013 թ․ հունվարի 6). «Peacocks at Sunset». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հուլիսի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 15-ին.

[6] Anwar S. Dil (2000). Bengali language movement to Bangladesh. Ferozsons. ISBN 978-969-0-01577-8.

[7] Robert S. Stern (2000). Democracy and Dictatorship in South Asia: Dominant Classes and Political Outcomes in India, Pakistan, and Bangladesh. Praeger Publishers. ISBN 978-0-275-97041-3.

[bdlaws.minlaw.gov.bd-8] «Article 3. The state language». The Constitution of the People's Republic of Bangladesh. Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh. Վերցված է 2017 թ․ փետրվարի 1-ին. {{cite book}}: |website= ignored (օգնություն)

[বাংলাদেশকে_জানুন-9] «Bānlādēśakē jānuna» জানুন [Discover Bangladesh] (Bengali). National Web Portal of Bangladesh. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 16-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 13-ին.

[10] Rich Morin (2013 թ․ հուլիսի 18). «The most (and least) culturally diverse countries in the world». Pew Research Center. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.

[11] «Most Diverse Countries 2020». World Population Review. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-06-21-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 19-ին.

[12] «Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population». Pew Research Center. 2009 թ․ հոկտեմբերի 7. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 30-ին.

[Secularism-13] The Constitution of the People's Republic of Bangladesh. Ministry of Law, The People's Republic of Bangladesh. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 17-ին. «Article 2A. – The state religion and Article 12. – Secularism and freedom of religion» {{cite book}}: |website= ignored (օգնություն)

[balancing-14] Oosterveld, Willem; Torossian, Bianca. «A Balancing Act: The Role of Middle Powers in Contemporary Diplomacy». Strategic Monitor 2018–2019. Clingendael Institute. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 25-ին.

[15] Lisa Schlein (2020 թ․ մարտի 3). «Rohingya Refugee Crisis Has Bangladesh, UN Calling for Help | Voice of America – English». VOA News (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 5-ին.

[16] Zafarullah, Habib; Siddiquee, Noore Alam (2001 թ․ դեկտեմբերի 1). «Dissecting Public Sector Corruption in Bangladesh: Issues and Problems of Control». Public Organization Review (անգլերեն). 1 (4): 465–486. doi:10.1023/A:1013740000213. ISSN 1566-7170.

[Braun-2010-17] Braun, David Maxwell (2010 թ․ հոկտեմբերի 20). «Bangladesh, India Most Threatened by Climate Change, Risk Study Finds». National Geographic. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ հուլիսի 14-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]