Сінайска-Палесцінская кампанія

Сінайска-Палесцінская кампанія
Асноўны канфлікт: Першая сусветная вайна
Асманскія артылерысты і гармата 10.5 cm Feldhaubitze 98/09
Дата	28 студзеня 1915 — 30 кастрычніка 1918
Месца	Сінайскі паўвостраў, Левант, Палесціна, Сірыя
Вынік	Перамога Антанты Мудраскае перамір’е
Змены	Падзел Асманскай імперыі
Праціўнікі
Брытанская імперыя Вялікабрытанія Аўстралія Новая Зеландыя Брытанская Індыя Трэцяя французская рэспубліка Каралеўства Італія Арабскія паўстанцы (з 1916) Асманская імперыя пры падтрымцы: Германская імперыя Аўстра-Венгрыя
Камандуючыя
Джон Максвел Арчыбальд Мюрэй Эдмунд Аленбі Джэмаль-паша Мехмет Джэмаль-паша Ісмаіл Джэват-паша Мустафа Кемаль-паша Мустафа Феўзі-паша Фрыдрых Крэс фон Крэсенштэйн Ота Ліман фон Сандэрс Эрых фон Фалькенгайн
Сілы бакоў
Каля 150 000 чалавек (студзень 1915) 467 500 чалавек (верасень 1918) Каля 57 000 чалавек (верасень 1917)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сіна́йска-Палесці́нская кампа́нія (англ.: Sinai and Palestine Campaign, ням.: Palästinafront, турэцк.: Sina ve Filistin Cephesi; 28 студзеня 1915 — 30 кастрычніка 1918) — баявыя дзеянні на Сінайскім паўвостраве, у Палесціне і Сірыі, якія адбываліся падчас Першай сусветнай вайны паміж войскамі Антанты (Вялікабрытанія, яе дамініёны і французскія падраздзяленні) з аднаго боку і Цэнтральных дзяржаў (Асманская імперыя пры падтрымцы Германіі) — з другога.

Пасля ўступлення Асманскай імперыі ў Першую сусветную вайну, асманскае кіраўніцтва прыняло рашэнне захапіць Суэцкі канал. У 1915 годзе разгарнулася барацьба за Суэц, у ходзе якой брытанскім войскам удалося адбіць спробы турэцкай арміі захапіць канал. У 1916 годзе і ў пачатку 1917 года працягвалася сінайская кампанія, у ходзе якой брытанскім войскам удалося адцясніць асманскую армію ў Палесціну. У студзені 1917 года ў час бою ля Рафы пачалася палесцінская кампанія. У канцы 1917 года ў баях ля Газы і Беэр-Шэвы брытанцам удалося прарваць асманскі фронт і захапіць Іерусалім.

У верасні 1918 года, пасля зацішша, брытанскія войскі пачалі наступленне, якое завяршылася разгромам турэцкай арміі і захопам Палесціны, а таксама практычна ўсёй тэрыторыі Сірыі войскамі Брытанскай імперыі і атрадамі арабскіх паўстанцаў. Баявыя дзеянні завяршыліся на наступны дзень пасля падпісання Мудраскага перамір’я.

Пасля вайны Палесціна стала брытанскай мандатнай тэрыторыяй.

Вынікі і наступствы

Пасля заканчэння Першай сусветнай вайны тэрыторыя Леванта перайшла пад кантроль краін Антанты (Брытанская імперыя і Францыя). Тэрыторыя сучасных Лівана і Сірыі патрапілі пад кантроль Францыі, а Палесціна і Іарданія былі занятыя брытанскімі войскамі. Яшчэ ў 1917 годзе міністрам замежных спраў Вялікабрытаніі Артурам Бэльфарам быў напісаны ліст лорду Уолтару Ротшыльду, прадстаўніку брытанскай яўрэйскай абшчыны. У гэтым лісце Бэльфар выказваў імкненне да садзейнічанню «стварэння яўрэйскай нацыянальнага ачага ў Палесціне». Тэкст дэкларацыі Бэльфара не ўтрымоўваў згадкі Іерусаліма і межаў Палесціны. Гэтая нявызначанасць стала ў далейшым крыніцай розначытанняў у трактоўках дэкларацыі. 24 красавіка 1920 года на канферэнцыі ў Сан-Рэма «Дэкларацыя Бэльфара» была зацверджана саюзнікамі як аснова пасляваеннага ўрэгулявання ў Палесціне. На падставе рашэнняў канферэнцыі ў Сан-Рэма Ліга Нацый уручыла ў 1922 годзе Вялікабрытаніі мандат на Палесціну, тлумачачы гэта неабходнасцю «ўстанаўлення ў краіне палітычных, адміністрацыйных і эканамічных умоў для бяспечнага стварэння яўрэйскага нацыянальнага дома»

Страты

Страты асманскай арміі ў ходзе баявых дзеянняў на Сінайскім паўвостраве і ў Палесціне невядомыя. Па дадзеных савецкага дэмографа Барыса Урланіса на Сінайска-палесцінскім фронце брытанскія войскі страцілі каля 7 000 чалавек загінуўшымі і каля 2 000 чалавек прапалі без вестак. Па дадзеных камандавання ўзброеных сіл Аўстраліі аўстралійскія падраздзяленні падчас Сінайска-палесцінскай кампаніі страцілі 4 851 ваеннаслужачых загінулымі (з іх 416 афіцэраў і 4 435 салдат).

Літаратура

* На рускай мове:

• История Первой мировой войны 1914—1918 гг. / под редакцией И. И. Ростунова. — в 2-х томах. — М.: Наука, 1975. — 25 500 экз.
• Бэзил Лиддел Гарт. 1914. Правда о Первой мировой. — М.: Эксмо, 2009. — 480 с. — 4 300 экз. — ISBN 978-5-699-36036-9.
• И. Г. Дроговоз. «Турецкий марш. Турция в огне сражений». — Минск: «Харвест», 2007. — ISBN 978-985-16-2075-9.
• E. Ф. Лудшувейт. Турция в годы первой мировой войны 1914—1918 гг.. — Военно-политический очерк. — Москва, 1966.
• А. Готовцев. Важнейшие операции на ближневосточном театре в 1914-1918 гг. — Москва, 1941.

* На англійскай мове:

• Bou, Jean. A History of Australia's Mounted Arm. — Australian Army History. — Port Melbourne: Cambridge University Press, 2009—2010. — ISBN 978-0-521-19708-3.
• Bowman-Manifold, M. G. E. An Outline of the Egyptian and Palestine Campaigns, 1914 to 1918. — (2nd ed.). — Catham: The Institute of Royal Engineers, W. & J. Mackay & Co. Ltd, 1923.
• Bruce, Anthony. The Last Crusade: The Palestine Campaign in the First World War. — London: John Murray, 2002. — ISBN 978-0-7195-5432-2.
• Carver, Michael, Field Marshal Lord. The National Army Museum Book of The Turkish Front 1914–1918: The Campaigns at Gallipoli, in Mesopotamia and in Palestine. — London: Pan Macmillan, 2003. — ISBN 978-0-283-07347-2.
• Cemal Kemal. The Last Battle of the Ottoman State on the Palestine Front Архівавана 10 мая 2017.. — Modern Turkish History. — Ankara University, 2010.
• F. M. Cutlack. The Australian Flying Corps in the Western and Eastern Theatres of War, 1914–1918 Архівавана 9 кастрычніка 2012.. — Official History of Australia in the War of 1914–1918. — Canberra: Australian War Memorial, 1941. — Т. 3.
• Erickson, Edward J. Ordered to Die A History of the Ottoman Army in the First World War: Forward by General Hüseyiln Kivrikoglu. — Contributions in Military Studies. — Westport Connecticut: Greenwood Press, 2001.
• Erickson, Edward J. Ottoman Army Effectiveness in World War I: A Comparative Study. — John Gooch and Brian Holden Reid. ed. No. 26 of Cass Series: Military History and Policy. Milton Park, Abingdon. — Oxon: Routledge, 2007. — ISBN 978-0-203-96456-9.
• Falls, Cyril; G. MacMunn. Military Operations Egypt & Palestine from the outbreak of war with Germany to June 1917. — Official History of the Great War Based on Official Documents by Direction of the Historical Section of the Committee of Imperial Defence. — London: HM Stationary Office, 1930. — Т. 1.
• Hill, A. J. Chauvel of the Light Horse: A Biography of General Sir Harry Chauvel, GCMG, KCB. — Melbourne: Melbourne University Press, 1978.
• Keogh, E. G.; Joan Graham. Suez to Aleppo. — Melbourne: Directorate of Military Training by Wilkie & Co, 1955.
• Powles, C. Guy; A. Wilkie. The New Zealanders in Sinai and Palestine. — Official History New Zealand's Effort in the Great War. — Auckland: Whitcombe & Tombs Ltd, 1922. — Т. 3.
• Wavell, Field Marshal Earl. The Palestine Campaigns. — A Short History of the British Army 4th edition (3rd 13th printing ed.). — London: Constable & Co, 1968.
• Woodward, David R. Hell in the Holy Land World War I in the Middle East. — Lexington: The University Press of Kentucky, 2006. — ISBN 978-0-8131-2383-7.

* На нямецкай мове:

• Liman von Sanders, Otto. Fünf Jahre Türkei — Berlin: Scherl, 1919.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Сінайска-Палесцінская кампанія
• Абарона Суэцкага канала, 1915 год (англ.)
• Australian Light Horse Studies Centre Архівавана 11 жніўня 2011. (англ.)
• Palestine pages of 'Turkey in WW1' web site Архівавана 15 сакавіка 2012. (англ.)
• The New Zealanders in Sinai and Palestine (official history) (англ.)
• Sinai campaign (NZHistory.net.nz) (англ.)
• Palestine campaign (NZHistory.net.nz) (англ.)
• The Photographs of Palestine Campaign Архівавана 3 чэрвеня 2010. (англ.)
• Library of Congress's American Colony in Jerusalem's Photo Album (англ.)