Al-Hadžadž ibn Jusuf
| Al-Hajjaj ibn Jusuf al-Sakafi | |
|---|---|
 Jusufov pečat | |
| Rođenje | Kulajb ibn Jusuf rani jun 661 (40. po Hidžri) Ta'if, Hidžaz, Arabija |
| Smrt | 714. (dob: 52–53) Vasit, Irak |
| Etnicitet | Arap |
| Zanimanje | političar, administrator i naučitelj |
| Poznat/a po | omejadski guverner Iraka |
| Vjeroispovijest | sunitski islam |
Al-Hadžadž ibn Jusuf (arapski: الحجاج بن يوسف / ALA: al-Ḥajjāj bin Yūsuf (ili inače transliteriran), također poznat pod punim imenom al-Hajjaj ibn Yusuf al-Kulayb ili al-Hajjaj ibn Yusuf al-Thaqafi[1]) (početkom juna 661 (40 AH) – AD 714 (95. AH)) bio je arapski velikodostojnik i političar u službi Omejadskog kalifata.
Al-Hajjaj je u tradicionalnim historijama opisivan kao inteligentan, ali strog, okrutan vladar, iako suvremeni historičari drže da je to posljedica kasnije abasidske propagande, odnosno nesklonosti velmoži koji se isticao vjernošću prethodnoj Omejadskoj dinastiji.[1] Al-Hajjaj bin Yousefu se tradicionalno pripisuje ključna uloga u izboru vojskovođa koje su krajem 7. i početkom 8. vijeka bili zaslužni za neke od najspektakularnijih vojnih pohoda koji su Kalifat dovele do njegovog teritorijalnog vrhunca.
Bio je rodom iz grada Ta'ifa u Hidžazu. Kao mladić je došao u Damask te se priključio shurti, odnosno policijskim snagama Omejada. Privikao je pažnju kalifa Abd al-Malik ibn Marwana brzom uspostavom discipline u vojnim redovima. Kalif mu je 691. povjerio gušenje ustanka Abdulaha ibn Zubajra. Hadžadž je sa 2000 ljudi iz Kufe napredovao na jug, zauzeo rodni Ta'if i koristio ga kao bazu protiv pobunjenika. Nakon neuspjelih pregovora o predaji o amnestiji, stavio je Zubejrovo uporište Meku pod opsadu, pa ga čak i bombardirao katapultima, pri čemu je oštećena Kaba. U oktobru 692. Ibn Zubejr je konačno poražen, a Al-Hadžadž postao guverner Hedžasa, gdje se istakao svojom strogom vladavinom.
Godine 694. je al-Hadžadž poslan u današnji Irak gdje je služio kao guverner, te se također istakao svojom okrutnošću. Zbog toga je 699. izbio ustanak koji je ugušen 701. Al-Hadžadž su poslije proširene ovlasti na Perziju. Tamo se istakao oštrom politikom prema domaćem stanovništvu, čiju je zoroastričku religiju smatrao izvorom problema, te je bez milosti progonio njihove stanovnike. Osim tradicionalne perzijske vjere je opasnošću po arapsku vlast smatrao i perzijski jezik; zbog toga je donio odluku da se kao službeni jezik uvede arapski. Sličnu je sugestiju kalif prihvatio i za ostatak svog carstva, kao i Al-Hadžadžovu sugestiju da Kalifat počne kovati vlastitu valutu - dinar. Al-Hadžadž je, pak, u nastojanju da arabizira područja pod svojom vlašću iz praktičnih razloga uveo reforme u arapsko pismo, koje su se prije svega odnosile na uvođenje dijakritičkih znakova.
Al-Hadžadž je također imao važnu ulogu u teritorijalnom širenju Kalifata; pod njegovim pokroviteljstvom je mladi Muhamed ibn Kasim poduzeo pohod kojim se zauzeo današnji Sindh, a Qutayba ibn Muslim je poduzeo pohod na današnji Turkestan. Al-Hadžadžov stićenik je bio i Musa ibn Nuseyr, osvajač Sjeverne Afrike i Španije.
- Browne, Edward Granville (2002), Islamic Medicine, 16. ISBN 81-87570-19-9
- Dennett, Daniel Clement, Conversion and the poll tax in early Islam, 38.
- Frye, Richard Nelson, Zarrinkoub, Abdolhossein et al. (London, 1975), Cambridge History of Iran, 4.
- Gil, Moshe (1997 [1992]). A history of Palestine, 634 - 1099. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0 521 59948 9.
- Encyclopaedic survey of Islamic culture, Volume 13 By Mohamed Taher Arhivirano 2013-05-08 na Wayback Machine-u
- Taher, Mohamed, ur. (1998), „Al-Hajjaj Ibn Yusuf Al-Thaqafi”, Encyclopedic survey of Islamic culture, New Delhi: Anmol Publications Pvt. Ltd., ISBN 81-7488-487-4
