Wikipedia

Wikipedia

enciclopedia de contido libre, multilingüe e de contido aberto

A Wikipedia é un proxecto de enciclopedia de contido libre,[1] multilingüe e de contido aberto operativo grazas á organización sen ánimo de lucro Fundación Wikimedia. O seu nome é unha mestura das palabras wiki (unha tecnoloxía para crear páxinas web colaborativas) e enciclopedia. Foi lanzada o 15 de xaneiro do ano 2001 por Jimmy Wales e Larry Sanger,[2] e o seu obxectivo é recadar a suma de todo o coñecemento humano no maior número de linguas.[3] En 2015 recibiu o Premio Princesa de Asturias de Cooperación Internacional[4] e o Premio Erasmus.[5]

Wikipedia
Logo
AcrónimoWikipédia, Wikipedia, ウィキペディア, Viquipèdia, Wikipèdia, Vicipaedia, Wikipedia, Βικιπαίδεια, ဝီကီပီးဒီးယား, ويكبيديا, Wikipedia, lipu Wikipesija e Wikipédia
Tipoenciclopedia en liña, sitio de MediaWiki, proxecto da Wikimedia, conteúdo aberto, crowdsourced project, self-depicting entity, especialidade, plataforma de contido xerado polo usuario, plataforma online muito grande e sociotope
Data de fundación15 de xaneiro de 2001
Fundador(es)Jimbo Wales e Larry Sanger
Nomeado en referencia aWiki e enciclopedia
PremiosPremio Príncipe de Asturias de Cooperación Internacional, FSF Free Software Award for Projects of Social Benefit, Grimme Online Award e Premio Erasmus
Na rede
https://wikipedia.org/ e https://www.wikipedia.com
IMDB: co0371887 Facebook: Wikipedia Twitter: Wikipedia Instagram: wikipedia VK: wikipedia Pinterest: wikipedia TikTok: wikipedia Editar o valor en Wikidata
[ editar datos en Wikidata ]
Para ver unha introdución non enciclopédica para os visitantes do que é a Wikipedia, véxase Wikipedia:Acerca de.

Proxecto

editar

A data de abril de 2008, a Wikipedia tiña máis de 10 millóns de artigos en 253 linguas, das que a cuarta parte formaban parte da versión inglesa.[6] Os artigos da Wikipedia foron escritos de xeito colaborativo por persoas voluntarias ao redor do mundo e case que todos os seus artigos poden ser editados por calquera que teña acceso a este sitio web.[7] Desde que comezou, a Wikipedia foi obtendo constantemente máis popularidade,[8] e, actualmente, é a maior e máis grande referencia de traballo en Internet.[9][10][11]

Os críticos da Wikipedia obxectan o seu sistema de prexuízos, as súas incoherencias[12] e a súa política en favor do consenso por riba das credenciais no seu proceso editorial[13]. A fiabilidade e precisión da Wikipedia tamén son outros asuntos discutidos.[14] Outras críticas están centradas na súa susceptibilidade ao vandalismo e á adición de información falsa ou non verídica.[15]

Ademais de ser unha referencia enciclopédica, a Wikipedia recibiu a atención principal nos medios de comunicación como unha fonte en liña de noticias de última hora dado que é constantemente actualizada.[16][17]

A versión da Wikipedia en lingua galega, máis coñecida como Wikipedia en galego ou, amigablemente, Galipedia, existe desde o 8 de marzo de 2003 e, actualmente conta coa cifra de 217.404 artigos na súa base de datos.[18][19]

Etimoloxía

editar

A palabra Wikipedia foi construída a partir de:

  • Wiki, que provén de wiki wiki, a cal significa rápido en hawaiano,
  • pedia, que provén de paideia (παίδεια), educación en grego clásico.

Isto dá como resultado que Wikipedia significa "educación rápida" ou "enciclopedia rápida".

Historia

editar
 
O logotipo de Nupedia.
 
Jimbo Wales, fundador da Wikipedia.

En marzo do ano 2000, Jimbo Wales creou Nupedia, un proxecto de enciclopedia libre baseado nun ambicioso proceso de revisión por pares, deseñado para facer os seus artigos dunha calidade comparable á das enciclopedias profesionais grazas á participación de eruditos (principalmente doutorandos e académicos), aos que se propuña colaborar de modo non remunerado.

Debido ao lento avance do proxecto, en 2001 creouse un wiki (UseModWiki) vinculado a Nupedia cuxa finalidade inicial era axilizar a creación de artigos de forma paralela, antes de que estes pasasen ao sistema de revisión por expertos. Existe certa polémica entre os fundadores de Nupedia sobre quen lle propuxo orixinalmente a Jimbo Wales a idea de usar un wiki, se Larry Sanger ou ben unha terceira persoa,[20] pero o caso é que o éxito daquel "pequeno proxecto paralelo" (Wikipedia) acabou eclipsando a Nupedia, que deixou de funcionar en 2003.

Larry Sanger, editor responsable da Nupedia, pasou a colaborar coa Wikipedia e traballou activamente na organización e directrices do proxecto, marchando en 2002. Nese ano, Wikipedia abarcaba 26 linguas que se converteron en 46 en 2003, e, a finais de 2004, xa eran 161. Ambas as dúas enciclopedias, Wikipedia e Nupedia, coexistiron ata a extinción da segunda, no ano 2003[21]. En 2007, a Wikipedia en inglés superou os 2 millóns de artigos, converténdose na maior enciclopedia da historia, superando a Yongle Dadian do ano 1407, que sostivo a marca durante varios séculos.[22]

Características esenciais

editar

Existen tres características esenciais que representan o proxecto que é a Wikipedia. Estas son as que definen, conxuntamente, a función que ten a Wikipedia na web:

  1. A Wikipedia é, ou, polo menos, intenta converterse nunha enciclopedia.
  2. Trátase dun wiki, polo que, con pequenas excepcións, pode ser editado por calquera persoa que a visite.
  3. Ademais, é de contido aberto e utiliza a licenza GFDL.

Políticas

editar
 
Un dos principios da Wikipedia é a imparcialidade.
Artigos principais: Wikipedia:Cinco piares e Wikipedia:Política e normas.

Os participantes da Wikipedia habitualmente acordan e manteñen un número reducido de políticas básicas para o correcto funcionamento e mantemento do wiki. Para redactar as devanditas políticas, estas deben basearse nas normas básicas dos cinco piares. Entre as políticas máis destacadas atópanse as seguintes:

  1. A causa da diversidade de participantes e ideoloxías, que proveñen de todas partes do mundo, a Wikipedia intenta construír os seus artigos da forma máis englobadora posible. O obxectivo non é escribir artigos dende un suposto único punto de vista obxectivo, senón presentar abertamente cada postura sobre un determinado tema.
  2. Séguense un número de convencións con respecto ao nomeamento de artigos, optando preferentemente pola versión máis comunmente utilizada na súa respectiva lingua.
  3. As conversas acerca do contido e edición dun artigo ocorren nas páxinas de conversa e non na mesma páxina do propio artigo.
  4. Existe un número de temas que resultan excluídos de Wikipedia por non constituír artigos enciclopédicos estritamente falando. Por exemplo, Wikipedia non contén definicións de dicionario (como verbos, adxectivos etc.); para iso xa está o Wiktionary (ou Galizionario na correspondente versión en galego).

Vandalismo

editar
Artigo principal: Wikipedia:Vandalismo.

Un dos problemas grandes e constantes da Wikipedia é o vandalismo. Dado que o lema de todas as wikipedias é «a enciclopedia libre que calquera pode editar» («the free encyclopedia that anyone can edit») os vándalos aos que lles gusta estragar o traballo dos demais poden facelo libremente. Estes vandalismos son modificacións parvas ou ofensivas que se fan de artigos da enciclopedia.

Malia os graves problemas que isto semella presentar a simple vista, o vandalismo en xeral non prospera na Wikipedia. Dado que a maior parte do público da Wikipedia ten boas intencións e, daquela, os vandalismos son minoritarios nas edicións diarias, as desfeitas rara vez conseguen permanecer por moito tempo sen seren borradas ou revertidas.

A maioría dos vándalos son anónimos, pois Wikipedia permite a edición dos seus artigos sen rexistrarse previamente. Algúns casos extremadamente raros teñen pasado nos que un usuario rexistrado comete actos de vandalismo reiteradas veces. Estes últimos casos adoitan corresponder coa expresión de motivacións ideolóxicas, culturais ou relixiosas que empurran o vándalo a continuar editando e tentar impoñer as súas crenzas.

Persoal

editar
Artigo principal: Wikipedia:Wikipedistas.

Na edición da Wikipedia participan miles de persoas en todo o mundo que son coñecidas como wikipedistas. No ano 2007, segundo un estudo realizado por investigadores da Universidade Rei Xoán Carlos de Madrid chamado Wikipedia: A quantitative analysis,[23] constatouse que o número de editores nas 10 maiores wikipedias en número de artigos[24] fora decrecendo ao superar o número de wikipedistas que abandonaban o proxecto o número dos que se incorporaban. Ademais, a tese predí que isto irá a peor xa que, en palabras de Felipe Ortega, "o número de abandonos tende a medrar cada vez máis rapidamente."[25].

Notas

editar
  1. ↑ Algunhas versións, tales como a inglesa, conteñen imaxes que non son libres.
  2. ↑ Miliard, Mike (01-03-2008). "Wikipediots: Who are these devoted, even obsessive contributors to Wikipedia?". Salt Lake City Weekly. Arquivado dende o orixinal o 16-04-2008. Consultado o 21-02-2008. 
  3. ↑ Slashdot | Wikipedia Founder Jimmy Wales Responds
  4. ↑ "Wikipedia, todo el conocimiento abierto a todo el mundo" La Opinión. A Coruña, 28/6/2015 (en castelán).
  5. ↑ Fundación Wikimedia (ed.). "Wikipedia turns 14, receives prestigious Erasmus Prize 2015". Consultado o 9 de novembro de 2015. 
  6. ↑ Wikipedia en inglés (ed.). "Estatísticas". Consultado o 21-06-2008. 
  7. ↑ Nalgunhas partes do mundo, o acceso á Wikipedia está (ou estaba) bloqueado.
  8. ↑ Alexa Internet (ed.). "Five-year traffic statistics for wikipedia.org". Arquivado dende o orixinal o 24-01-2022. Consultado o 15-07-2008. 
  9. ↑ Tancer, Bill (2007-05-01). "Look Who's Using Wikipedia". Time. Arquivado dende o orixinal o 03-08-2012. Consultado o 01-12-2007.  (the author's blog post on the article Arquivado 25 de marzo de 2012 en Wayback Machine.)
  10. ↑ Woodson, Alex (08-07-2007). "Wikipedia remains go-to site for online news". Reuters. Consultado o 16-12-2007. 
  11. ↑ Alexa (ed.). "Top 500". Arquivado dende o orixinal o 25-11-2007. Consultado o 04-12-2007. 
  12. ↑ Larry Sanger, Why Wikipedia Must Jettison Its Anti-Elitism, Kuro5hin, 31 de decembro de 2004.
  13. ↑ Danah Boyd (04-01-2005). Many-to-Many, ed. "Academia and Wikipedia". Arquivado dende o orixinal o 21-08-2011. Consultado o 11-02-2007.  [fonte non fiable?]
  14. ↑ Simon Waldman (26-10-2004). The Guardian, ed. "Who knows?". Consultado o 11-02-2007. 
  15. ↑ Frank Ahrens (09-07-2006). The Washington Post, ed. "Death by Wikipedia: The Kenneth Lay Chronicles". Consultado o 01-11-2006. 
  16. ↑ Jonathan Dee (01-07-2007). "All the News That's Fit to Print Out". The New York Times Magazine. Arquivado dende o orixinal o 21-08-2018. Consultado o 01-12-2007. 
  17. ↑ Andrew Lih (16-04-2004). "Wikipedia as Participatory Journalism: Reliable Sources? Metrics for evaluating collaborative media as a news resource" (PDF). 5th International Symposium on Online Journalism. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 29-10-2007. Consultado o 13-10-2007. 
  18. ↑ Wikimedia Foundation. "Estatísticas". 
  19. ↑ Historial da primeira portada da Galipedia.
  20. ↑ Slashdot (2005). "The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir". Consultado o 10-01-2008. 
  21. ↑ Wikipedia Foundation (2008). "Wikipedia:Multilingual statistics". Consultado o 08-01-2008. 
  22. ↑ Juliana Boersner (2008). "Reeditada la Enciclopedia más antigua del mundo". Arquivado dende o orixinal o 16-01-2008. Consultado o 08-01-2008. 
  23. ↑ "Documento PDF coa tese doutoral.". Arquivado dende o orixinal o 13 de abril de 2009. Consultado o 27 de abril de 2010. 
  24. ↑ A saber: inglesa, alemá, francesa, polaca, xaponesa, neerlandesa, italiana, portuguesa, castelá e sueca.
  25. ↑ J. M. (09-07-2009). "La Wikipedia pierde editores". elpais.com (en castelán). Consultado o 09-07-2009. 

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar

Outros artigos

editar

Ligazóns externas

editar
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikipedia&oldid=6928369»